ماسه لای دار ۶۵/۰
ماسه رس دار ۵/۰

ون ایمپ (۱۹۸۹)

اسلوکمب (۱۹۹۳) رابطه بین عمق مؤثر بهسازی و شدت انرژی را بصورت غیرخطی ارائه کرد. معادله بهترین منحنی برای داده ­های شکل (۲-۱۶) بصورت زیر است [۲۱]:

(۲-۳)
این رابطه دارای ضریب همبستگی ۹/۰ بوده و نشان دهنده همبستگی خوب این داده ­ها است. تحقیقات بعدی او نشان داد که منحنی مربوطه به خصوصیات سفتی و یا دانسیته خاک نیز وابسته است. بطوریکه در شکل (۲-۱۷) در محدوده یکی برای خاکهای سست یا ضعیف و دیگری برای خاکهای سفت یا متراکم ارائه نمود [۴].
شکل (۲-۱۶) ارتباط بین عمق مؤثر بهسازی و ریشه دوم انرژی سقوط برای پروژه­ های انجام شده
شکل(۲-۱۷) رابطه بین عمق مؤثر بهسازی و ریشه دوم انرژی سقوط
لوکاس (۱۹۸۶) معتقد است که افزایش تعداد دفعات کوبش در یک نقطه باعث متراکم شدن مصالح می­گردد اما عمق بهسازی را افزایش نمی­دهد [۸].
۲-۱۰ توزیع تنش در اثر ضربه
هنگامی که وزنه­ای به جرم m از ارتفاع H سقوط آزاد می­ کند، با فرض ناچیز گرفتن مقاومت هوا تمام انرژی پتانسیلی که به هنگام بالا بردن وزنه در آن ذخیره شده به انرژی جنبشی تبدیل می­ شود. بنابراین در لحظه برخورد با زمین انرژی پتانسیل برابر انرژی جنبشی است.
(۲-۴)
(۲-۵)
(۲-۶)
در روابط بالا، g شتاب ثقل زمین، E_k و E_p انرژی پتانسیل و جنبشی، m جرم وزنه، H ارتفاع سقوط وزنه و V₀ سرعت وزنه در لحظه برخورد با زمین است.
همانطور که در شکل (۲-۱۸) نشان داده شده است وزنه در اثر برخورد به زمین، داخل زمین فرو رفته و بعد از گذشت زمان کوتاهی (t_f) سرعت آن به صفر می­رسد و متوقف می­ شود [۲۲].
شکل (۲-۱۸) نفوذ وزنه در اثر ضربه
تغییر اندازه حرکت وزنه در اثر نفوذ به داخل زمین mV₀ بوده و معادل نیرویی است که در این مدت زمان باعث تغییر اندازه حرکت شده است [۲۲].
(۲-۷)
در رابطه (۲-۷) F(t) نیروی ضربه در لحظه t، t_f مدت زمان میرایی ضربه (زمانی که وزنه متوقف می­ شود)، m جرم وزنه و V₀ سرعت در لحظه برخورد می­باشد.
تغییرات نیرو با زمان هنگام نفوذ وزنه مانند شکل (۲-۱۸ الف) است. در این شکل سطح زیر منحنی برابر تغییر اندازه حرکت وزنه است. بر اساس قانون دوم نیوتن در حرکت رابطه زیر نتیجه می­ شود:
(۲-۸)
(۲-۹)
در رابطه (۲-۹)، a(t) شتاب وزنه در لحظه t می­باشد. این رابطه سطح زیر منحنی شتاب-زمان را نشان می­دهد (شکل ۲-۱۸ ب) [۲۲]. با توجه به رابطه بالا، تغییرات a(t) از صفر تا t، برابر سرعت کند شونده­ی وزنه درون زمین است لذا سرعت در هر لحظه V(t) برابر است با:
(۲-۱۰)
اگر میزان نفوذ نهایی وزنه در اثر برخورد با سطح زمین P باشد با بهره گرفتن از رابطه (۴-۱۱) مقدار آن برابر است با:
(۲-۱۱)
سطح زیر منحنی در شکل (۲-۱۸ ج) معادل میزان نفوذ (P) است که در واقع بخشی از V₀t_f می­باشد.
با بهره گرفتن از شکل (۲-۱۸) میزان نفوذ وزنه به سادگی با رابطه (۲-۱۲) قابل محاسبه است.
(۲-۱۲)
a ضریب ثابتی است که بین صفر تا یک تغییر می­ کند و به شرایط زمین وابسته است. در زمین­هاس سست مقدار a بیشتر از زمینهای سفت است. تغییرات شتاب کند شونده با زمان در زمین ماسه­ای با عدد نفوذ استاندارد ۵ که بوسیله وزنه ۲۵ تنی، سطح قاعده ۴ متر مربع و ارتفاع سقوط ۱، ۲، ۵ و ۱۰ متر متراکم شده است در شکل (۲-۱۹) نشان داده شده است. با افزایش ارتفاع سقوط حداکثر شتاب کند شونده افزایش می­یابد ولی تداوم ضربه (t_f) برای ارتفاع های مختلف ثابت است [۲۲].
(ج) (ب) (الف)
(شکل ۲-۱۹) الف- تغییرات نیرو با زمان، ب- تغییرات شتاب با زمان و ج- تغییرات سرعت با زمان
(شکل ۲-۲۰) تغییرات شتاب کند شونده وزنه در اثر برخورد به زمین با گذشت زمان
با توجه به شکل (۲-۲۰) با بکارگیری یک تقریب ساده می­توان تغییرات شتاب- زمان را بصورت یک مثلث در نظر گرفت و با توجه به متناسب بودن تغییرات شتاب- زمان با تغییرات نیروی دینامیکی-زمان (۲-۱۹ الف) می­توان مساحت مثلث را معادل تغییر اندازه حرکت دانست [۲۳].
(۲-۱۳)
(۲-۱۴)
با توجه به اینکه سرعت وزنه در لحظه برخورد از رابطه (۲-۶) محاسبه می­ شود لذا:
(۲-۱۵)
اگر فرکانس طبیعی سیستم بصورت رابطه (۲-۱۶) باشد؛
(۲-۱۶)
(۲-۱۷)
(۲-۱۸)
بنابراین حداکثر نیروی دینامیکی برابر خواهد بود با [۲۳]:
(۲-۱۹)
در روابط (۲-۱۸) و (۲-۱۹)، k سفتی قائم سیستم، r₀ شعاع وزنه، ν ضریب پوآسون، G مدول برشی دینامیکی و T دوره تناوب سیستم است. به عقیده هانسبو^[۲۲] مدول برشی منطبق بر تغییر شکل­های ایجاد شده در اثر تراکم دینامیکی تقریباً ۱/۰ مدول برشی تعیین شده از آزمایشات ژئوفیزیکی است () [۲۳].

دو اصطلاح «ملک ثبت شده » و «ملک در جریان ثبت» بسیار معروف است و در ثبت کاربرد بسیاری دارد و در مقابل این دو اصطلاح «ملک ثبت نشده» یا فاقد پلاک یا فاقد سابقه ثبتی نیز معروف است پس از تنظیم و امضای صورت مجلس تحدید حدود توسط نماینده و نقشه بردار و تحویل آن به اداره ثبت،صورت مجلس مرقوم توسط نمایندگان محدد با پروندههای مجاورین تطبیق و پس از تکمیل آن پیش نویس سند مالکیت تهیه و ضمیمه پرونده، تسلیم بایگانی ثبت میشود و اصطلاحاً با خاتمه عملیات مقدماتی ثبت، مسئول دفتر املاک، ثبت ملک را با مشخصات مندرج در ماده ۱۰۳ آیین نامه و البته به دستور مدیر ثبت (یا مأذونمنصوب دارندهحق امضاء)در دفتر املاک وارد و به امضاء مدیرثبت(یا مأذون صاحب امضاء) میرساند.
مشخصات و مواردیکه دردفتر املاک وارد میشود شامل: ۱-شماره ملک ۲- تاریخ ثبتملکدر دفتر املاک ۳- مشخصات کامل، تابعیت و نشانی مالک ۴- نوع و مشخصات ملک و محل وقوع و اجزا و متعلقات آن ۵- حدود ملک ۶- بهای ملک ۷- حقوق عینیه که اشخاص در آن ملک دارند با اسامی صاحبان حقوق وحقوق ارتفاقی ملک مورد ثبت در املاک مجاور ویا حقوق ارتفاقی املاک مجاوردرملک مورد ثبت.
بنابراین هر ملکی که به ثبت دفتر املاک به شرح فوق (و البته با رعایت قوانین و مقررات و پس از اتمام عملیات مقدماتی ثبت) رسیده است اعم از آنکه سند مالکیت آن صادر شده باشد یا خیر؛ و هر ملکی که عملیات مقدماتی آن به انتها رسیده و مواعد اعتراض منقضی شده و اعتراض واصل نشده یا اگر اعتراضی شده طبق حکم قطعی نهائی مردود اعلام شده ولو اینکه هنوز وارد دفتر املاک نشده باشد بدان«ملک ثبت شده»میگویند و هر ملکی که در منطقه مشمول ثبت عمومی یا املاکی که برابر قوانین وقت تقاضانامه ثبت اختیاری دادهاند و عملیات ثبتی آنها شروع شده یا در جریان است و پلاک ثبتی بدان اختصاص داده شده است (که معمولاً در هنگام ثبت اظهارنامههای استردادی در دفتر توزیع اظهارنامهها برای هر ملکی شمارهای اختصاص میدهند که شماره پلاک ثبتی ملک خواهد بود)ولکن هنوز عملیات مقدماتی ثبت آنها به اتمام نرسیده یا مواعد اعتراض منتفی نشده یا مورد اعتراض واقع شده و هنوز تعیین تکلیف قطعی و نهائی نشده«ملک در جریان ثبت» میگویند. بنابراین املاک در جریان ثبت دارای پلاک ثبتی هستند و نسبت به آنها اظهارنامه یا تقاضانامه داده شده است و در اداره ثبت پرونده دارند ولی به هر دلیلی عملیات مقدماتی ثبت آنها به انتها نرسیده و هنوز وارد دفتر املاک نشده است.

و اما املاکی که مشمول هیچ کدام از «ملک ثبت شده»یا « در جریان ثبت » به شرح فوق نباشد؛ اصطلاحاً املاک فاقد سابقه ثبتی یا املاک عادی یا «املاک ثبت نشده» میگویند.
سند مالکیت داشتن یا نداشتن، ملاک ثبت شده یا نشده نمیباشد^[۳]، چرا که سند مالکیت فقط مدرک اثباتی مالک و ملکی است که ثبت دفتر املاک شده است. و معمولاً به تقاضای مالک توسط اداره ثبت صادر میشود و بسا که ملکی ثبت دفتر املاک شده باشد و «ملک ثبت شده »محسوب شود ولی به دلیل عدم درخواست مالک یا ادله دیگر تاکنون سند مالکیت آن صادر نشده باشد. ولی آنچه مسلم است هر ملکی که سند مالکیت آن صادر شده است قطعاً «ملک ثبت شده»است و برای املاکی که ثبت دفتر املاک نشده است امکان صدور سندمالکیت فراهم نیست و اعم از اینکه اساساً ثبت نشده باشد یا در جریان ثبت باشد ویا حتی عملیات مقدماتی آن تمام شده باشد ولی هنوز به ثبت دفتر املاک نرسیده باشد. و از اینجا معلوم میشود که سند مالکیت رو نوشت دفتر املاک است و باید مطابق آن صادر شود و نمیتواند با دفتر املاک مغایرتی داشته باشد و در صورت مغایرت دفتر املاک ملاک ومناط است و برطبق آن باید اصلاح شود مگر در فروضی که قانون پیشبینی کرده که دفتر املاک حاوی اشتباهی باشد که چگونگی اصلاح آن یا رفع آن نیز پیش بینی شده است. بنابراین سند مالکیت مدرک مستقلی با ارزش ذاتی مستقل از ثبت دفتر املاک نیست^[۴] بلکه مدرکی منطبق بر دفتر املاک است و به تبع آن معتبر است مگر صفحات نقل و انتقالات آن که اخباری از طرف دفتر اسناد رسمی در آن درج شده باشد.
ط) دفتر املاک
اداره ثبت اسناد و املاک دارای دفاتر متعددی است ازجمله دفترتوزیع اظهارنامه، دفتراملاک، دفترثبت شرکتها (که امروزه دربعضی ادارات مستقل شده و…) دفتراملاک دفتری پلمپ شده و شمارهگذاری شده و امضاء شده (طبق مقررات قانونی) است مختص ثبت املاک هر بخش درهرناحیه ثبتی است که ترتیب نگارش آن برطبق شماره املاک است و هرملکی که عملیات مقدماتی آن صحیحاً خاتمه یافته باشد، یعنی مواعد اعتراض آن منقضی شده و اعتراضی واصل نشده یا محکوم به رد طبق حکم قطعی نهانی شده است باید بامشخصات مقرر قانونی وارد دفتر املاک گردد. ثبت ملک در دفتراملاک در حقوق ایران مبتنی برثبت عینی است و براساس شماره املاک است نه نام مالک (ثبت شخصی مثل کشور مصر نیست) فلذا ثبت ملک دارای ارزش ذاتی است و مشمول فرض قانونی مندرج در ماده ۲۲ قانون ثبت است که اثبات خلاف آن مقدور نمیباشد.
متصدی دفتر املاک کارمندی تابع سازمان ثبت اسناد و املاک است و این دفتر و متصدی آن در ادارات ثبت هر شهرستان یا هر ناحیه مستقر است.
وظیفه متصدی دفتر املاک، ثبت و درج ملک در دفتر املاک و صدور سند مالکیت و ثبت و انعکاس و اخبار تحولات بعدی ملک و مالک آن است.
برای هر شماره ملک یک صفحه اصلی اختصاص یافته و برای ثبت تحولات و تغییرات و انتقالات هر ملک یک یا چند صفحه سفید در نظر گرفته میشود و مراتب بازداشت و توقیف در ملاحظات ثبت دفتر هر ملک درج میگردد و برای افراز و تفکیک ممکن است صفحات جدید در دفاتر جدید افتتاح گردد.
ثبت ملک وصدور سند مالکیت بعد از آن؛ اقدامی حاکمیتی است فلذا صحت آن فرض قانونی است و اثبات خلاف آن مقدور نمی باشد.
سند مالکیت رونوشت دفتر املاک است و دارای ارزش مستقل از دفتر املاک نمیباشد و هر گونه ایراد و اشتباهی در سند مالکیت باید بر طبق دفتر املاک اصلاح گردد بنابر این دفتر املاک ارزش ذاتی و مستقل دارد نه سند مالکیت.
ی) ثبت ملک و آثار آن
برابر ماده ۲۱ق.ث پس از ثبت ملک دردفتر املاک، سند مالکیت آن«مطابق ثبت دفتر املاک» صادر و به مالک یا مالکین تسلیم میشود. بنابراین اولین ومهمترین اثر ثبت ملک«صدور سند مالکیت» است و سندمالکیت صادره منطبق بر دفتر املاک همراه با ثبت دفتر املاک مشمول فرض حقوقی ماده ۲۲ ق.ث است و اثبات خلاف آن مقدور نیست چرا که ثبت ملک و صدور سند «اقدامی دولتی و حاکمیتی» است و قانون بر این اقدام دولتی و حاکمیتی اعتبار مطلق داده است و هر ادعائی خلاف فرض مرقوم غیر قابل استماع است و هر آنچه اثباتاً و نفیاً مستلزم عدم اعتبار مطلق باشد باطل و بلااثر و غیرقابل قبول است لذا سایر آثارنیز به نحو اختصار چنین است:
۱- از تاریخ ثبت شدن ملک در دفتر املاک، دولت فقط کسی را مالک میشناسد که ملک به اسم او ثبت شده است(م ۲۲ ق.ث)
۲- سند مالکیت تنها وقتی صادرخواهد شد که ملک دردفتر املاک ثبت شده باشد(م ۲۱ ق.ث)
۳- پس ازثبت ملک در دفتراملاک دعوی تضییع حقضمن جریان ثبتی ملکی از کسی پذیرفته نخواهد شد. نه به عنوان قیمت و نه هیچ عنوانی دیگر، حقوقی یا جزائی، هیچ کدام مسموع نخواهد بود(م ۲۴ ق.ث)
۴-ثبت ملک در دفتر املاک و صدور سند مالکیت نشانه خاتمه جریان ثبتی ملک است و از ملک ثبت نشده و املاک در جریان ثبت باز شناخته میشود.
۵-ثبت ملک به حقوق دارندگان حق ارتفاق هیچ گونه خللی وارد نمیآورد.
۶-پس از ثبت ملک در دفتر املاک، کلیه اسناد مربوطه به معاملات راجع به ملک ثبت شده و حقوق ثبت شده در دفتر املاک باید اجباراً به ثبت رسمی در دفاتر اسناد رسمی رسیده و نقل آن فقط به توسط سند رسمی مقدور است(مواد ۴۶ قانون ثبت و ۱۸ قانون دفاتر)
۷-اسناد رسمی معاملات املاک ثبت شده و حقوق ثبت شده دفتر املاک، علاوه بر متعاملین و قائم مقام آنها برای اشخاص ثالث نیز دارای اعتبار کامل و رسمی است. در حالی که معاملات املاک ثبت نشده فقط فی مابین متعاملین و قائم مقام آنها دارای ارزش و اعتبار است.(م ۷۲ و ۸۸ ق.ث)
۸-اسناد رسمی معاملات املاک ثبت شده علاوه بر امتیازات فوق در کلیه ادارات و محاکم نیز پذیرفته شده است ولی اسناد عادی معاملات ثبت شده که باید به ثبت رسمی برسد و نرسیده فاقد ارزش و اعتبار قانونی بوده و علیه ثالث نیز فاقد اعتبار و در هیچ اداره یا محکمهای پذیرفته نخواهد شد.(م ۴۸ ق.ث)
۹-ترتیب انجام معامله و تنظیم سند رسمی معاملات املاک ثبت شده با املاک درجریان ثبت حتی تفاوت دارد و در موارد مختلفه قانون ثبت به صراحت بیان شده است.(م ۴۱و ۴۲ و۴۳و سایر مواد ق.ث)
۱۰-ترتیب اثرندادن به اسنادرسمی معاملات املاک ثبتشده، توسط ادارات ومحاکم، مستلزم مجازات کیفری و اداری و مسئولیت مدنی است. و ممکن است از جمله مصادیق ترتیب اثر ندادن به اسناد رسمی معاملات مرقوم؛ ترتیب اثر دادن به اسناد عادی مخالف و متضاد آن باشد.البته این امتیاز از آثار ثبت سند است و ذکرآن در اینجا به واسطه برخورداری از امتیازات سندرسمی است. فلذا به طور کل برخورداری از امتیازات سند رسمی مد نظر است که ملک ثبت شده به نحو اتم و اکمل از آنها برخوردار است.
۱۱- آثار غیرحقوقی ثبت ملک، امتیازات قابل توجهی است و دارنده سند مالکیت رسمی دارای امتیازات عرفی و اجتماعی بسیاری است. نظیر اعتبار و اعتماد که گرچه از آثار مستقیم ثبت ملک و حقوقی نیست ولی به قدری واجد اهمیت است که نمیتوان آن را به حساب نیاورد و از آن چشم پوشید و این امر شاید جهت تشویق و ترغیب هر چه بیشتر مالکین به ثبت ملک و نقل رسمی آن انگیزهای بزرگ ومهم به شمار آید.
از جمله این آثار مستند سازی املاک و ورود آنها به دایره امور اقتصادی و مالی است. و اسناد مذکور خود موجب اعتبار دارنده و سبب کسب اعتبار بیشتر از نهادهای مالی است و نهایتاً موجب ورود املاک در ثروت ملی و مبادلات اقتصادی است و این سبب ایفای نقش ثانوی و غیرذاتی برای املاک است که خصوصا در دنیای امروز که افکار و ایدهها مستندسازی میشود و وارد مقولات اقتصادی و سبب تولید ثروت میشود نقشی بسیار مهم و درخور توجه است.
ک) ثبت سند رسمی معاملات املاک و آثار آن
۱- مفهوم سند رسمی و اعتبار آن
مفهوم سند رسمی
ماده ۱۲۸۷ قانون مدنی سند رسمی را تعریف کرده است :«اسنادی که در اداره ثبت اسناد و املاک و یا دفاتر اسناد رسمی یا در نزد سایر مامورین رسمی در حدود صلاحیت آنها و بر طبق مقررات قانونی تنظیم شده باشد رسمی است.»
با توجه به ماده مرقوم برای رسمی محسوب شدن سند؛ سه رکن باید رعایت شود: اولاً به وسیله مامور رسمی تنظیم شود و مامور رسمی ممکن است مستخدم دولت باشد یا نباشد، ولی بایستی برای اینکار طبق قانون مامور شده باشد و اصولا بر کار او نظارت می شود. ثانیاً مامور رسمی مرقوم در حدود صلاحیت محلی و نسبی خویش مبادرت به تنظیم سند نموده باشد و صلاحیت ذاتی خود را نیز رعایت کند، فلذا مامور رسمی تنظیم سند ازدواج نمی تواند شناسنامه صادر کند و مثلاً مامور ثبت احوال دامغان نمی تواند شناسنامه مربوط به تهران را صادر کند. ثالثاً آنکه کلیه قوانین و مقررات شکلی و ماهوی مربوط به تنظیم آن سند را رعایت کند و مخالف نظم عمومی و اخلاق حسنه نیز نباشد. فقد هر یک از شروط فوق موجب غیر رسمی تلقی کردن سند تنظیمی است و اگر دارای امضاء باشد می تواند سند عادی تلقی شود.
اعتبار سند رسمی
همانطور که حضرت استاد جناب آقای دکتر عبد الله شمس در کتاب ادله اثبات اعلام فرموده اند؛^[۵] اعتبار به سه معنی است؛ به معنای «ارزش» و به معنای «مقاومت در برابر انکار و تردید» و نهایتاً به معنای« قدرت تحمیل مفاد.» اسناد رسمی واجد هر سه معنی هستند و برابر ماده۷۰ قانون ثبت تمامی محتویات و مندرجات سند رسمی و امضاهای آن معتبر و رسمی است فیمابین امضاء کنندگان سند و قائم مقام آنها بنابراین مفاد و مندرجات اسناد رسمی اصولاً معتبر و واجد آثار حقوقی و رسمی است و قابل انکار و تردید نمیباشد مگر آنکه مجعولیت آن ثابت شود و البته دعاوی مخالف اعلام و اقرارهای ضمن سند که توسط اصحاب سند و نه توسط مامور رسمی تنظیم کننده آن مطرح شود، قابل رسیدگی می باشد. ولی تا ثابت نشود، مفاد اعلام ها و اقاریر کماکان معتبر است.
۲- آثار سند رسمی معاملات املاک ثبت شده
۱- رسمیت و اعتبار اسناد مرقوم برای متعاملین و قائم مقام آنان برابر ماده۷۱ قانون ثبت
۲- رسمیت و اعتبار اسناد مرقوم برای اشخاص ثالث برابر ماده۷۳ قانون ثبت
۳- عدم قابلیت انکار و تردید نسبت به سند رسمی، لذا فقط دعوی جعل ممکن است طرح کرد و آن نیز نیازمند اثبات از طرف مدعی است و یا با اثبات بی اعتباری سند رسمی به جهت تصویب قوانین بعدی مانند قانون ابطال اسناد فروش رقبات موقوفه (ماده۷۰ قانون ثبت)
۴-قضات و مامورین دولتی که از راه حقوقی یا جزایی به انکار و تردید، ترتیب اثر دهند یا رسیدگی کنند مورد تعقیب و مستوجب مجازات خواهند بود. (ماده ۱۲۹۲قانون مدنی و۷۰ قانون ثبت)
۵-قضات و مامورین دولتی که از اعتبار دادن به اسنادثبت شده استنکاف نمایند علاوه بر تعقیب اداری یا انتظامی درصورت اثبات تقصیر یا اثبات بدون جهت قانونی برای مامورین، و موجب بروز ضرر و خسارت به صاحب اسناد رسمی شوند، علاوه بر مجازات انتظامی، محکوم به جبران خسارت صاحبان آنها نیز خواهند شد.(ماده ۷۲ قانون ثبت)
۶- اعتبار تاریخ اسناد رسمی علیه ثالث (ماده۱۳۰۵قانون مدنی)
۷- لازم الاجرا بودن اسناد رسمی فوق برابر ماده۹۳ قانون ثبت و لازم الاجرا بودن اسناد رسمی دیون و معاملات منقول (مگر استثنا مربوط به مال منقولی که ثالث متصرف و مدعی مالکیت است)
۸- صلاحیت استفاده از مزایای قانونی مثل عدم تودیع خسارات احتمالی در تامین خواسته جاییکه مستند دعوا سند رسمی باشد (قانون آئین دادرسی مدنی ماده ۱۰۵)
۹- استفاده از مزایای غیرمستقیم (گرچه حقوقی نیست ولی اهمیت عرفی و اجتماعی بسیار دارد)
بخش دوم: فرض حقوقی ماده ۲۲ ق.ث
ماده ۲۲ قانون ثبت مقرر کرده است: «همین که ملکی مطابق قانون در دفتر املاک به ثبت رسید دولت فقط کسی را که ملک مزبور به اسم او ثبت شده و یا کسی که ملک به او منتقل گردیده و این انتقال نیز در دفتر املاک به ثبت رسیده یا اینکه ملک مزبور از مالک رسمی ارثا ًبه او رسیده باشد مالک خواهد شناخت. در مورد ارث هم ملک وقتی در دفتر املاک به اسم و ارث ثبت میشود که وراثت و انحصار آنها محرز و در سهم الارث بین آنها توافق بوده ویا در صورت اختلاف حکم نهائی در آن باب صادر شده باشد…»
۱- ثبت ملک اقدامی دولتی و حاکمیتی
همچنان که در ماده ۹ ق.ث آمده و پیشتر نیز اشاره شد قانون ثبت فعلی، قانون ثبت عمومی یا ثبت اجباری است، ثبت اسناد راساً به وسیله اداره ثبت (دولت- حاکمیت) و بطور عمومی و منطقه ای انجام میشود. ثبت ملک توسط دولت و با رعایت قوانین ومقررات و با اعلان عمومی و در بعضی تشریفات با اعلام به اشخاص ذینفع و با رعایت حقوق همه افراد ذینفع و بطور خلاصه با تمهید امکان نظارت و بازرسی افراد ذینفع و مراجع قضایی و حصول اطمینان از درستی وتطابق اقدامات با مقررات انجام میشود. پیشبینی امکان اعتراض و رسیدگی قضایی و اعلان عمومی موجب حصول به حداقلی از اطمینان و اعتماد است که مبانی مالکیت و اسباب تملک و حقوق عینی و تبعی اشخاص که در قوانین ماهوی ذکر شده است رعایت و ضمن ثبت ملک تسجیل شده است و از لحاظ نظری یا در تئوری امکان تضییع حقی از کسی وجود ندارد. و از آن جهت که دولت مظهر حاکمیت و نماینده ملت است و اعمال واقوال وی محمول بر صحت است فلذا اقدامات وی در ثبت ملک و ضرورتهای سیاسی و اقتصادی و قضایی و غیره اقتضاء دارد که این اقدامات قطعی و یقینآور باشد و از امکان و احتمال تردید و ابطال و بطلان مصون و محفوظ باشد فلذا مقنن در ماده۲۲ و ماده۲۴ و مواد بعدی این فرض مطلق حقوقی را بیان نموده و تصریح کرده است که هیچ ادعایی خلاف ماده۲۲ نه نسبت به عین و نه نسبت به قیمت مسموع نخواهد بود.
۲- ارزش ذاتی و عینی ثبت ملک
سیستم حقوق ثبت ایران مبتنی بر املاک است و نه مالک، لذا بخلاف مثلاً سیستم ثبتی مصر که ثبت ملک مبتنی بر مالک است؛ در ایران ملک، موضوع ثبت است فارغ از آنکه مالک آن چه کسی باشد^[۶] و تمام ترتیبات و تشریفات برمبنای ملک ومحل وقوع آن و شماره اختصاصی به آن و عینیت ملک است و مختصات ملک محل توجه است نه شرایط و مختصات مالک یا عوامل و شرایط دیگر، بنابراین اقدامات و اعمال و تشریفات متمرکز بر ملک است فلذا آثار و نتایج آن نیز مختص و متمرکز برملک است بنابر این عوامل شخصی علی الاصول موثر در ثبت ملک نبوده و نیست و تاثیری در آن ندارد. و ملک تابعی از شخص نیست. و تغییرات و تبدلات شخصی مالک تاثیری در ثبت ملک ندارد.

* همبستگی در سطح ۰۵/۰ معنی دار است.
با توجه به نتایج به دست آمده در جدول (۴-۱۹) و همچنین سطح معنی داری محاسبه شده که کوچکتر از ۰۵/۰ می باشد (sig = 0/026 < 0/05) نتیجه گرفته می شود که با اطمینان ۹۵ درصد فرضیه H₀ رد شده و فرضیه H₁ تایید می گردد و رابطه بین دو متغیر معنادار می باشد. با توجه به ضریب همبستگی به دست آمده بین دو متغیر (r = 0/182) می توان گفته رابطه مثبت و متوسطی بین رضایت مشتریان با همدلی وجود دارد. بدین معنی که هرچه میزان همدلی افزایش یابد رضایت مشتریان نیز افزایش می یابد.
آزمون فرضیه ۳: ابعاد مواجهه کیفیت خدمت در تأثیر بر رضایت مشتری از اولویت یکسانی برخوردار نیست.
H₀ : ابعاد مواجهه کیفیت خدمت در تأثیر بر رضایت مشتری از اولویت یکسانی برخوردار است.
H₁ : ابعاد مواجهه کیفیت خدمت در تأثیر بر رضایت مشتری از اولویت یکسانی برخوردار نیست.
تجزیه و تحلیل رگرسیون، یکی از روش های آماری است که در اکثر تحقیقات توسط محققان مورد استفاده قرار می گیرد. ولی زمانی که بین متغرهای مستقل (پیش بینی کننده) همبستگی وجود داشته باشد ضرایب رگرسیون در نشان دادن اهمیت هریک از متغیرهای مستقل ناکافی است زیرا اثر یک متغیر مستقل بر متغیر وابسته طوری در نظر گرفته می شود که سایر متغیرهای پیش بین و اثرات آن ثابت فرض می شود.
برای چنین تحقیقاتی که چندین متغیر مستقل داشته و متغیرهای مستقل با یکدیگر همبستگی دارند از روش اهمیت یا اوزان نسبی استفاده می شود. این تکنیک اثرات مستقیم هرکدام از از متغیرهای مستقل بر روی وابسته و همچنین تاثیر متغیرهای مستقل را در زمانی که با همدیگر ترکیبب می شوند، بر روی متغیر وابسته نشان می دهد. اهمیت یا اوزان نسبی نشان دهنده سهم هریک از متغیرهای مستقل (پیش بینی کننده) در R² کلی مدل می باشد. در جداول زیر همبستگی بین متغیرهای مستقل نشان داده شده است.

جدول (۴-۲۰) ضریب همبستگی بین ابعاد کیفیت مواجهه خدمت و رضایت مشتریان

متغیرهای تحقیق

رضایت مشتری

حرفه ای بودن کارکنان

نزاکت کارکنان

صمیمیت کارکنان

شایستگی کارکنان

رضایت مشتری

ضریب همبستگی پیرسون

۱

-

-

-

-

سطح معنی داری دوطرفه

-

-

-

-

-

تعداد

۱۵۰

-

-

-

-

حرفه ای بودن کارکنان

۲. استفاده از روش‌های متنوع و در عین حال کم هزینه تا بتوان بیشترین سطح مشارکت را برای عمل جمعی بسیج کرد.

۳. تمرکز فعالیت در سطح جامعه‌مدنی و رویکرد حرکت از پائین.

روش‌‌ها و ابزار

در طرح کمپین، محدودیتی برای استفاده از ابزار خاصی وجود ندارد، در واقع، کنشگران مختلف کمپین، هر یک از ابزار مختلفی برای عمل استفاده می کنند. با این وجود، «برقراری ارتباط چهره به چهره به منظور جمع‌ آوری امضای بیانیه کمپین»، روش اصلی این کمپین به شمار می‌آید. علاوه بر آن، می توان به برخی روش‌های دیگر مورد استفاده در کمپین اشاره کرد:
۱) استفاده از رسانه‌های اینترنتی، ۲) توزیع دفترچه‌های آموزشی، ۳) برگزاری کارگاه‌های آموزشی، ۴) تولید کالاهای هنری و تبلیغاتی، ۵) برگزاری نشست‌ها و نمایشگاه‌های مختلف در رابطه با کمپین، ۶) استفاده از رسانه‌های نوشتاری، ۷) مستندسازی فعالیت‌ها، ۸) لابی و مذاکره با جریان‌های اجتماعی و سیاسی با هدف درگیر کردن آنها، ۹) استفاده از فتاوی فقهی و نقل قول از مراجع اسلامی و …

ساختار سازمانی

تاکید بر ساختار افقی از ابتدای فعالیت کمپین وجود داشته است. در آغاز، اعضاء بر مبنای تقسیم وظایف در قالب کمیته‌های مختلف در تهران شروع به کار کردند. پس از آن، در شهرهای دیگر نیز گروه‌هایی با برنامه کمپین فعالیت خود را آغاز کردند. علاوه بر این‌ها، افراد زیادی نیز به صورت فردی، به جمع‌ آوری امضاء مشغول بودند، مجموعه این فعالیت‌ها در افق یکدیگر قرار داشت. به تدریج با بزرگ شدن جمعیت فعالان، کمیته‌ای برای هماهنگی دیگر گروه‌ها تشکیل شد. در تمام این مدت، نقدهای مختلفی در خصوص مشکلات کار وجود داشت، و تلاش می‌شد تا بهترین الگوی دموکراتیک فعالیت انتخاب گردد. تجربه کمیته هماهنگی چندان کارآمد نبود و در نیمه راه همچنان فعالان شهر تهران از موقعیتی بالاتر در ساختار فعالیت‌ها برخوردار بودند. اما به تدریج تغییراتی در فعالیت‌های تهران ایجاد شد و دو گروه مجزا در تهران به فعالیت ادامه دادند. البته، همچنان انتقادات و چالش‌ها در این خصوص ادامه دارد، و مشکلات پابرجا است. اما در مجموع، رویکرد ذهنی فعالان، مبنی بر حرکت به سمت روابط افقی است.

چالش‌ها و مشکلات

۱. چگونگی تنظیم رابطه با گروه‌های سیاسی که خواهان همکاری با کمپین هستند.
۲. موضع‌گیری درباره رابطه میان اسلام و حقوق زنان و اینکه چگونه می‌توان به سوالات مذهبی مردم در این خصوص پاسخ گفت.
۳. مشکل هزینه‌های تحمیلی و محدودیت‌های ایجاد شده برای فعالیت، و جستجوی راه‌های برون رفت از بحران.
۴. رعایت اصول دموکراتیک برای حفظ ساختار افقی کمپین.

ب) گروه میدان زنان
«در اولین روزهای فعالیت، این گروه متشکل از کنشگرانی بود که صدای اصلی‌شان در سایت میدان زنان انعکاس یافته بود. در آن زمان تعریف افراد از خودشان محدود به فعالیت هایشان در هر یک از این بخش ها و کمپین ها بود و در جلسات خود را بچه های سایت میدان معرفی می کردند. بنیانگذاران این حرکت هیچگاه اصراری بر انتخاب نام یا عنوان خاصی نداشتند اما به تدریج با توسعه فعالیت های داخلی و فراملیتی و کنش هایی که در سال جاری حول ابتکار های کوتاه مدت در فضای واقعی و مجازی به وجود آمد و نهایتا شکل گیری گروه های تحقیقاتی و ویدیویی، باعث شد که خود اعضا به طور طبیعی و بدون هیچ قرارداد قبلی تعریفی که از جایگاه کنشگرانه خود ارائه می دهند “گروه میدان زنان” باشد. این تعریف به تدریج شایع شده و توافقی نانوشته و ناگفته گروه میدان را از دل سایت میدان متولد کرد» (عباسقلی‌زاده، ۱۳۸۶).
گروه میدان زنان در مرداد ۱۳۸۵، در نتیجه پیوستن دو جمع زنان شکل گرفت. یکی از آنها در زمینه «حق ورود زنان به ورزشگاه‌ها»، حدود یک سال بود که فعالیت‌هایی داشت؛ و جمع دوم گروهی از زنان حقوق‌دان و روزنامه‌نگار بودند که در زمینه «منع سنگسار» فعالیت می کردند. این دو جمع، در قالب دو کمپین با افتتاح سایت «میدان زنان» فعالیت خود را علنی کردند. پس از آن به تدریج کمپینی دیگری نیز توسط این گروه در زمینه «حق تابعیت زنان» آغاز به کار کرد، اما چندان مورد اقبال قرار نگرفت. در واقع، هویت اصلی گروه میدان بر مبنای کمپین سنگسار و کمپین ورود زنان به استادیوم شکل گرفته است.
از ویژگی‌های گروه میدان می توان به تنوع موضوعات مورد اعتراض اشاره کرد. در واقع، اعضای گروه میدان معتقدند که با توجه به گستردگی و تنوع مسائل و مشکلات زنان، نمی توان مسائل گوناگون را اولویت بندی کرد، لذا گروه میدان از تنوع در برنامه های عمل (تشکیل کمپین های مختلف) برخردار است. البته، فعالان گروه میدان با وجود تنوع در برنامه‌ها، برای تاثیر فعالیت ها، موضوعات «مشخصی» که قابل لمس بوده و در عین حال بتواند یکی از «حوزه های بحرانی» زنان را نمایندگی کند در دستور کار خود قرار می دهند (عباسقلی‌زاده، ۱۳۸۶). با اتخاذ چنین رویکردی، فعالیت‌های گروه میدان زنان به تدریج از محدوده دو کمپین اولیه فراتر رفت، و در طول زمان موضوعات دیگری نیز تحت عنوان کمپین در دستور کار این گروه قرار گرفت.
موضوعاتی همچون: تهیه منشور زنان ایران، کمپین اعتراض به سهمیه بندی جنسیتی، اعتراض به لایحه حمایت از خانواده، اعتراض به طرح امنیت اجتماعی، اعتراض به لایحه مجازات اسلامی و اخیراً اعتراض به تمامی مظاهر نوبنیادگرایی، از جمله محورهای فعالیت‌های دیگر گروه میدان زنان به شمار می آید. در جدول زیر مشخصات و ویژگی‌های این گروه به اختصار توضیح داده شده است:
جدول شماره ۴: مشخصات گروه میدان زنان

سابقه اعضای اولیه

اعضای اولیه تشکیل‌دهنده این گروه در سال‌های نخست دهه ۱۳۸۰ در انجمن‌هایی مانند موسسه راهی، سایت زنان ایرانی، و مرکز کارورزی سازمان‌های غیردولتی فعالیت می‌کردند. در سال ۱۳۸۵ از جمع هماندیشی خارج شدند و در مردادماه همان سال، گروه میدان زنان را تاسیس کردند.

اهداف

بر اساس آخرین سندی که توسط این گروه منتشر شده است، می توان هدف کلی این گروه را مبارزه با تمام مظاهر نوبنیادگرایی دانست. اما به مقتضای هر کمپین خاص، اهداف آنها نیز مشخص تر و جزئی تر می شود. محورهای اصلی این اهداف خاص عبارتند از:
۱. لغو قانون سنگسار
۲. اجازه یافتن زنان برای ورود به ورزشگاه‌ها
۳. لغو سهمیه بندی جنسیتی در دانشگاه‌ها

استراتژی

محور اصلی استراتژی این گروه، تمرکز بر موضوعاتی حاد و بحرانی است که بتواند وضعیت زنان ایران را مورد توجه قرار دهد. در واقع، توجه به حوزه‌های ملموس و در عین حال متنوعی که بتواند توجه رسانه‌ها را به خود جلب کند. همچنین، برنامه‌های گروه میدان عمدتاً محدوده زمانی کوتاهی دارند، و به جای تمرکز بر نتیجه بخشی فعالیت‌ها، فرایند و رویکردی ترویجی مدنظر است.

روش‌‌ها و ابزار

استفاده از ابزار رسانه ای در گروه میدان، بویژه تمرکز بر امکانات فضای اینترنتی از خصوصیات اصلی این گروه است. همچنین، تلاش برای تولید محصولات رسانه‌ای مانند فیلم‌های مختلف درباره موضوعات مورد اعتراض، یکی دیگر از ابزارهای این گروه است. البته، در مورد کمپین «استادیوم» و همچنین «اعتراض به سهمیه بندی جنسیتی» می توان به استفاده از سیاست‌های خیابانی همچون تجمع نیز اشاره نمود. یا در مورد اعتراض به لایحه خانواده، که از توزیع کارت پستال استفاده شد. از دیگر روش‌های گروه میدان، تلاش برای بسیج فشار بین‌المللی سازمان‌های حقوق بشری به دولت ایران است.

ساختار سازمانی

اعضای گروه میدان بصورت گروه‌های کوچکی که هر یک در قالب یک کمپین خاص فعال هستند، ساختار خود را سازمان داده است. در واقع، دسته های کوچک ۵ تا ۱۰ نفره از افراد که حول موضوعات کاری مشخص با هم همکاری می کنند.
البته، برای تصمیماتی که مربوط به کل جمع است، تمام اعضاء مشارکت دارند، که البته، در این مورد نیز مشکلات شکلی برای تصمیم گیری بوجود می‌آید.

بعد از جنگ جهانی دوم به مدت تقریباً۴۰ سال ژئوپلتیک به عنوان یک مفهوم و یا روش تحلیل، به علت ارتباط آن با جنگ‎های نیمه اول قرن بیستم منسوخ گردید، هر چند ژئوپلیتیک در این دوره از دستور کار دولت ها در مفهوم قبلی خود خارج شد، اما همچنان در دانشگاهها تدریس می­شد. برای تبدیل شدن نقش فعال جغرافیا در تعریف ژئوپلیتیک به نقش انفعالی سه دلیل عمده قابل ذکر است:

اول اینکه جغرافیدانان بعد از شکست آلمان در جنگ، ژئوپلیتیک خاص آلمان را مقصر اصلی عنوان کردند و سیاست‎های آلمان نازی را متأثر از این مکتب می‎دیدند. خود را از مطالعات در مقیاس جهانی کنار کشیده، توجه خود را به دولت ها و درون مرزهای سیاسی بین المللی معطوف داشتند و واژه ژئوپلیتیک بر چسب غیر علمی‎به خود گرفت و از محافل علمی‎و دانشگاهی طرد شد.دلیل دیگری که موجب افول نقش جغرافیا در جنگ سرد شد ظهور استراتژی باز دارندگی هسته ای بود. توانایی پرتاب سلاح‎های هسته ای بوسیله هواپیما و موشک به فاصله‎های دور،باعث شد که دیگر نه فاصله و نه عوامل جغرافیایی مثل ناهمواری ها و اقلیم چندان مهم تلقی نمی‎شدند. دلیل سوم، ظهور ایدئولوژی به عنوان عامل تعیین کننده ی جهت گیری سیاست ها بود. ژئوپلیتیک جنگ سرد و ژئوپلیتیک عصر هسته ای از مشخصات دوره افول ژئوپلتیک هستند (زین العابدین، ۱۳۸۹ : 13).
۲-۱-۳- دوره احیا
بعد از پایان جنگ جهانی دوم جغرافیدانان شرمنده شدند و از آن پس تلاش نمودند جغرافیدانانی که ژئوپلیتیک را در اختیار آلمان نازی (هیتلر) گذاشته اند،کنار گذارند، و نتیجه اینکه حدود ۴۰ سال ژئوپلیتیک طرد شد. تا اینکه در دهه 1980 در جنگ ویتنام^[2] و کامبوج^[3] بر سر تصاحب منطقه ی مکنگ^[4]، گر چه هر دو کشور از بلوک شرق بودند، ایدئولوژی نتوانست جنگ را از بین ببرد. بنابراین، در گزارش این مناقشه و روابط دو کشور، مجدداً از مفهوم ژئوپلتیک استفاده شد و سپس کسینجر^[5] بصورت تفننی از واژه ی ژئوپلیتیک در مسائل جهان استفاده نمود. علاوه بر آن در جنگ ایران و عراق (1988-1980) و اشغال کویت توسط عراق (1991-1990 ) و به ویژه سقوط پرده آهنین در اروپا از سال 1989 موجب پر رنگ تر شدن این مفهوم شد و به خصوص فروپاشی شوروی (سابق) و برجسته شدن ملیت ها این مفهوم را به صورت یک مفهوم کلیدی در عرصه بین المللی قرار داد (زین العابدین،۱۳۸۹ :۲۸).
در حالیکه نامداران جغرافیای سیاسی چون ریچارد هارتشورن و استیفن جونز سخت در تلاش شکوفا ساختن جغرافیای سیاسی در جهان دوران میانه ی قرن بیستم شدند و سیاستمدارانی چون هنری کیسینجر واژه ژئوپلیتیک را دوباره به زبان روزمره سیاسی نیمه دوم قرن بیستم باز گرداند، جهانی اندیشانی چون ژان گاتمن و سوئل کوهن پیروزمندانه جهانی اندیشی جغرافیایی(ژئوپلتیک) را به بستر اصلی مباحث دانشگاهی باز گرداندند.در این زمینه ژان گاتمن^[6] با طرح تئوری «آیکنوگرافی^[7]- سیروکولاسیون^[8]» «حرکت» را در مباحث ژئوپلیتیک در معرض توجه ویژه قرار داد و عوامل روحانی یا عامل «معنوی» را در جهانی اندیشی «اصل» یا «مرکز» دانست و «ماده» یا «فیزیک» را تأثیر گیرنده قلمداد کرد (مجتهد زاده،۱۳۸۶:۹۶).
سائول بی کوهن می‎گوید: موضوعات ژئوپلیتیکی مهمتر از آن بودند که جغرافیدانان آنها را کنار بگذارند و اکنون خیلی از جغرافیدانان با یک تأخیر به او ملحق شده اند و از باز گشت و تجدید حیات ژئوپلتیک به اندازه او استقبال کرده اند.
2-2-رویکردهای جدید ژئوپلیتیک
همه نظریه‎های ژئوپلیتیکی جنبه ژئواستراتژیکی داشته و برای کسب قدرت بر فضای جغرافیایی تأکید داشتند. اما پس از پایان جنگ سرد و با مطرح شدن نظام نوین جهانی بسیاری از دیدگاه های ژئوپلیتیکی جنبه ی کمی‎پیدا کرد و حتی بعضی از این دیدگاه ها در عالم سایبر اسپیس مطرح شدند. در نظام نوین جهانی عده ای در تحلیل ژئوپلیتیکی خود، رویکرد انرژی را مد نظر قرار دادند،عده ای به مسائل زیست محیطی معتقد بودند، بعضی فرهنگ را عامل اصلی ژئوپلیتیک دانستند و بالاخره، عده ای مسائل ژئواکونومی‎را در تحلیل ژئوپلیتیکی خود مورد توجه قرار دادند. می‎توان گفت که معیار‎های قدرت که نظامی‎گری بود، به طور کلی جای خود را با معیار‎های مذکور تغییر داد. یعنی، قبل از پایان جنگ سرد، معیار اصلی قدرت نظامی‎گری بوده و تمام عوامل اقتصادی، اجتماعی به صورت ابزار مورد توجه بوده است.به علاوه مشخصه ی اصلی ژئوپلیتیک دوره جنگ سرد جهان دو قطبی، جهان سوم و کشورهای عدم تعهد بودند، اما در نظریه ی جدید ژئوپلیتیکی، جهان چهارم مطرح است (زین العابدین، ۱۷۱:۱۳۸۹).
۲-2-۱-رویکرد نظم نوین جهانی
اولین بارجورج بوش پدر^[9] رئیس جمهور اسبق آمریکا در جریان جنگ خلیج فارس در1990م نظام نوین جهانی^[10] را مطرح نمود. و در سال 1991 پس از مذاکرات خود در هلسینکی^[11] با گورباچف^[12] و مارگارت تاچر^[13]، رهبران اروپا، سازمان ملل متحد،کشورهای عربی به ویژه خلیج فارس و سایر هم پیمانان خود، نظریه نظام نوین جهانی خود را اعلام نمود (حافظ نیا،۵۳:۱۳۸۵).
این نظام دیدگاه‎های جدید آمریکا را بیان می‎کند. با فروپاشی نظام سیاسی اتحاد جماهیر شوروی و بلوک شرق و از بین رفتن رقابت قدرت ها، جهان از این پس صاحب نظام نوینی شود که بر قدرت همه جانبه آمریکا استوار است. قدرت و سلطه آمریکا بر جهان بدون تسلط بر خلیج فارس ممکن نبود. نظام نوین جهانی طرحی جدید برای سلطه بر مناطق مهم جهان توسط آمریکا بود. این نظام به رغم عنوان گول زننده آن، شکل جدیدی از استعمار نو است که جهان را به سوی مخاصمه و تلاطم سوق می‎دهد. جورج بوش پدر نظم نوین جهانی را این چنین تعریف می‎کند: «نظم نوین جهانی می‎گوید که بسیاری از کشورها با سوابق متجانس و همراه با اختلافات، می‎توانند دور هم جمع شوند تا از اصل مشترکی پشتیبانی کنند و آن اصل این است که شما با زور کشور دیگری را اشغال نکنید…» اما آمریکائیها از زمان پی ریزی چنین نظریاتی، کمترین توجهی به آنچه خود معتقدند نداشته اند و تعبیر «نوام چامسکی» نظم نوین جهانی تعبیر تازه ای از توسل به زور و انقیاد مضاعف ملت ها است.تمام ابعاد نظم نوین جهانی بر پایه منافع و توسعه طلبی آمریکا استوار است در عصر نظم نوین جهانی، ثبات و امنیت تقریباً به طور کامل برای هیچ کشوری- حتی آمریکا- وجود ندارد.
2-2-2-رویکرد ژئواکونومی
پایه و اساس ژئواکونومی‎استدلالی است که از طرف ادوارد لوتویک^[14] ارائه شده است. او خبر از آمدن نظم جدیدبین المللی در دهه نود می‎داد که در آن ابزار اقتصادی جایگزین اهداف نظامی‎می‎شوند. به عنوان وسیله اصلی که دولت ها برای تثبیت قدرت و شخصیت وجودی شان در صحنه بین المللی به آن تأکید می‎کنند و این ماهیت ژئواکونومی‎است (عزتی،۱۰۷:۱۳۸۸)
ژئواکونومی‎عبارت ازتحلیل استراتژی­ های اقتصادی بدون درنظر گرفتن سودتجاری،که ازسوی دولتها اعمال می­ شود،به منظورحفظ اقتصادملی یا بخشهای حیاتی آن وبه دست آوردن کلیدهای کنترل آن ازطریق ساختارسیاسی وخط مشیهای مربوط به آن پرداخت. (عزتی،1387: 110)
ژئواکونومی‎رابطه بین قدرت و فضا را مدّ نظر دارد و هدف اصلی آن کنترل سرزمین و دستیابی به قدرت فیزیکی نیست بلکه دست یافتن به استیلای اقتصادی فناوری و بازرگانی است بدین ترتیب به نظر می‎رسد مفاهیم ژئواکونومی‎در رویارویی با مسائل قرن 21 از کارآیی مناسبی در مقیاس جهانی برخوردار خواهد بود (واعظی،1388 :32)
ژئواکونومی‎رابطه بین قدرت وفضا را بررسی می‎کند. فضای بالقوه ودرحال سیلان همواره حدود ومرزهایش درحال تغییروتحول است،ازاین رو آزادازمرزهای سرزمین وویژگیهای فیزیکی ژئوپلیتیک است.درنتیجه تفکر ژئواکونومی‎شامل ابزارآلات لازم وضروری است که دولت می‎تواندازطریق آنها به کلیه اهدافش برسد.(عزتی،1387: 110)
ژئواکونومی‎و ژئوپلیتیک دارای تفاوتهای اساسی با هم می‎باشند،اول اینکه ژئواکونومی‎محصول دولت ها وشرکتهای بزرگ تجاری با استراتژیهای جهانی است درحالی که این خصیصه در ژئوپلیتیک نیست. نه دولت ونه شرکتهای تجاری هیچ نقشی درژئوپلیتیک ندارندبلکه یکپارچگی اتحادیه ها،منافع گروهی وغیره برپایه نمونه‎ های تاریخی با عملکردی نامرئی دراستراتژیهای ژئوپلیتیکی پایه واساسی برای همه صحنه‎های ژئوپلیتیکی هستند.
دوم اینکه هدف اصلی ژئواکونومی‎کنترل سرزمین ودستیابی به قدرت فیزیکی نیست بلکه دست یافتن به استیلای تکنولوژی وبازرگانی است. ازلحاظ کاربردی بایدگفت که مفهوم وعلم ژئوپلیتیک می‎تواند درنشان دادن راه وروش‎هایی برای پایان دادن به نزاعها ودرگیری ها ودرمجموع اختلافات نقش اساسی داشته باشددرحالی که ژئواکونومی‎ازچنین ویژگی برخوردارنیست(عزتی،1387: 112)
2-2-3- رویکرد ژئوکالچر
ژئوکالچر یا ژئوپلیتیک فرهنگی فرایند پیچیده ای از تعاملات قدرت،فرهنگ، و محیط جغرافیایی است که طی آن فرهنگها همچون سایر پدیده‎های نظام اجتماعی همواره در حال شکل­ گیری، تکامل،آمیزش، جابجایی در جریان زمان و در بستر محیط جغرا فیایی کره زمین اند.به عبارت دیگر ژئوکالچر ترکیبی از فرایند ‎های مکانی – فضایی قدرت فرهنگی میان بازیگران متنوع و بی شماری است که در لایه‎های مختلف اجتماعی و درعرصه محیط یکپارچه سیاره زمین به نقش آفرینی پرداخته و در تعامل دائمی‎با یکدیگر بسر می­برندو بر اثر همین تعامل مداوم است که در هر زمان چشم انداز فرهنگی ویژه خلق می‎شود.از این رو ساختار ژئو کالچر جهانی بیانگر موزاییکی از نواحی فرهنگی کوچک و بزرگی است که محصول تعامل‎های مکانی – قضایی قدرت فرهنگی اند که در طول و موازات یکدیگر حرکت می‎کنند (دیلمی‎معزی،2:1387).
ژئوکالچر پدیده ای است که بر شالوده نظام اطلاع رسانی نوین و یا صنایعی استوار است که به تولید محصولات فرهنگی مبادرت می‎ورزد وظیفه این صنایع تولید انبوه محصولات فرهنگی است. نظام سلطه فرهنگی در جهان کنونی در کنار نظام سلطه اقتصادی یا سیاسی از عناصر اصلی نظام ژئوپلیتیک جهانی می‎باشند. امروزه منطق حاکم بر فرایند‎های ژئوکالچر جهانی بر اشکال پیچیده و تکامل یافته تر شیوه‎های رقابتی مبتنی است. این فرایند در عین نافذ بودن، مدام در تکامل می‎باشد
پدیده‎های فرهنگی به دلیل خصیصه‎های مکانی شان همواره میل به ثبات و پایداری در مقابل نوآوری ها دارند که می‎توان به تلاش جوامع سنتی و حفظ میراث فرهنگی و آداب و سنن و نمادهای تاریخی و … اشاره کرد. از طرفی الگوهای تمدنی به واسطه ماهیت فضائیشان در جهت سرعت بخشیدن به تغییرات فرهنگی و زدودن مرزهای قراردادی هستند(حیدری،۱۳۸1 :۱۶۸).
۲-2-4- رویکرد ژئوپلیتیک زیست محیطی
مسایل ژئوپلیتیک زیست محیطی از اواخر قرن بیستم به موضوع اصلی فعالیت­ها و نگرانی­ها بین گروه‎های انسانی و بازیگران ملی و فراملی در سطوح منطقه ای و جهانی تبدیل شده است. محیط زیست بشری در سطوح محلی، ملی، منطقه ای و جهانی دستخوش مخاطرات گردیده است. این مخاطرات در سه بعد: کاهش و کمبود منابع، تخریب منابع و آلودگی محیط زیست تجلی یافته است. از دید ژئوپلیتیک، کمبود منابع زیست محیطی یا محروم کردن انسانها از زیستن در مکان مورد علاقه آنها رقابت و کنش متقابل بین گروه‎های انسانی و بازیگران سیاسی در سطوح مختلف را در پی دارد.(www.civilica.com).
طی چند دهه گذشته، افزایش جمعیت، گسترش دامنه مداخلات بشر در طبیعت برای تأمین نیازهای فزاینده از منابع کمیاب طبیعی، گسترش رویکرد سودانگاری در غالب طرح‎های توسعه ای، بی پروایی نسبت به جستار پایداری محیط زیست در ساخت سازه ها و زیر ساخت ها و مانند آن،پیامدهای ناگواری همانند گرمایش کروی، ویرانی لایه ازن، پدیده ال نینو، طوفانهای سهمگین، بالا آمدن سطح آب دریاها، گسترش گازهای گلخانه ای، خشکسالی، سیل، فرو نشست زمین، کاهش آب شیرین، بیابان زایی، کاهش خاک مرغوب، آلودگی هوا، باران‎های اسیدی، جنگل زدایی و نابودیت تنوع زیستی، نشانه‎هایی از جهانی شدن پیامدهای فروسایی محیط زیست در سطح فروملی و فراملی و جهانی بودن بوده اند. تداوم وضعیت موجود،آینده زیست و تمدن فراروی بشر را مبهم و نامطمئن کرده است.نگرانی از این وضعیت به همراه شرایط نا مطلوب کنونی، در طرح رویکردهایی همانند امنیت زیست محیطی، ژئوپلیتیک انتقادی، ژئوپلیتیک زیست محیطی، توسعه پایدار بسیار اثر گذاشت. با توجه به این که مفهوم «جهان» از مقیاس‎های مطالعاتی دانش یاد شده است، مرزهای محلی و ملی را در نوردیده اند، محیط زیست سویه ای ژئوپلیتیک یافته است (کاویانی،۱۳۹۰: ۸۵).
2-2-5-رویکرد ژئوپلیتیک انتقادی
در مورد ماهیت و چیستی ژئوپلیتیک انتقادی نظریه‎های مختلفی ارائه شده است. عده ای از نظریه پردازان، ژئوپلیتیک انتقادی را در مقایسه با ژئوپلیتیک سنتی، که به دلیل سوء استفاده از شواهد جغرافیایی به نفع مقاصد امپریالیستی لکه دار گردیده، از لحاظ علمی‎مستقل و بی طرفانه می‎دانند که می‎تواند با دیدگاهی متعالی به امور جهانی نگریسته و تحقیق عینی بپردازد(مویر،220:1379). عده ای را باور بر این است که ژئوپلیتیک انتقادی در جستجوی آشکار کردن سیاست­های پنهان دانش ژئوپلیتیک است (میرحیدر،42:1386)
از اوایل1970، شاهد ظهوررویکردی نوین به نام «ژئوپلیتیک انتقادی^[15]»هستیم.دانشمندان ژئوپلیتیک چون اتوتایل^[16] ومیشل فوکو را می‎توان ازپیشگامان این حرکت نوین دانست. این دانشمندان به طور همزمان، هم از ژئوپلیتیک انتقاد کردند و هم خود از اندیشمندان این عرصه بودند. این افراد، سیاست اندیشمندانه خود را بر «ضد ژئوپلیتیک» تعریف کرده و با وجود این، در چارچوب زیر بنایی مفاهیم ژئوپلیتیک کار می‎کردند (مویر،۳۷۸:۱۳۷۹).
محققین ژئوپلیتیک انتقادی تمایل دارند بجای تمرکز بر شناسایی عوامل جغرافیایی مؤثر بر شکل گیری قدرت دولتها و سیاست خارجی ایشان، از یک سو دریابند که سیاستمداران چگونه «تصاویر ذهنی» خود را از جهان ترسیم نموده اند و این بینش ها چگونه بر تفاسیر آن ها از مکان‎های مختلف تأثیر می‎گذارند؟ ژئوپلیتیک انتقادی به عنوان نظریه ای نسبتاً جدید که توانسته است خود را بر اساس مؤلفه‎های حاکم میان بازیگران روابط بین الملل، نظام مند سازد، چارچوبی مناسب برای فهم ژئوپلیتیکی جدید، به دور از عناصر سختی هم چون مرز و مکان ایجاد کرده است. بر اساس فهم برخی از موضوعات، بدون توجه به بعضی مسائلی که طبق نظریات سنتی غیرمرتبط می‎نمودند، امری ناقص خواهد بود. از منظر ژئوپلیتیک انتقادی، استراتژی قدرت همیشه نیازمندبه کارگیری فضا وهمین سبب گفتمان می­باشد. (www.javanemrooz.com)
رویکرد انتقادی، کوشش منتقدانه برای کشف ساختارهای جامعه معاصر است که ضمن نقد زیربنایی رویکردهای رایج در شناخت جامعه به تبیین کاستی ها ی روش شناسی آنها می‎پردازند و شیوه‎های اثبات گرایی (پوزیتیوسیتی) را در مطالعه جامعه نقد می‎کند و بر این انگاره استوار است که صرف تجربه و روش‎های تجربی کافی نیست و نباید مطالعه جامعه را همسان با مطالعه طبیعت انگاشت. هدف نظریه پردازان مکتب انتقادی، ایجاد دگرگونی‎های فرهنگی و روشنگرانه برای کاهش نابرابری‎های جهانی، برقراری عدالت بین المللی، احترام به تفاوت ها و گرایش به ارزش‎های فرهنگی جدیدی است که بر فرایند تعامل موجود در صحنه‎های اجتماعی و تمدنی حاکم شود و تعامل و عمل را در چارچوب ارزشهای موجود رهبری کند (مشیر زاده،۱۳۸۴ :۲۲۱).
هر چند ژئوپلیتیک به مطالعه روابط متقابل جغرافیا، قدرت سیاست و کنش‎های ناشی از ترکیب آنها با یکدیگر می‎پردازد (حافظ نیا،۳۶:۱۳۸۵). اما امروزه گفتمان آن تابعی از چالش‎های برخاسته از «جهانی شدن‎های اقتصادی»، «انقلاب اطلاع رسانی» و«خطرات امنیتی جامعه جهانی» است (مجتهد زاده،۱۲۸:۱۳۸۱)و بالاخره ژئوپلیتیک انتقادی در جستجوی آشکار کردن سیاست‎های پنهان دانش ژئوپلیتیک است.مباحث ژئوپلیتیک مقاومت و آنتی ژئوپلیتیک از جمله مباحث مهم در پژوهش ها و نوشته‎های مربوط به ژئو پلیتیک انتقادی می‎باشد.این رویکرد توجهش را صرفاً به رویه سلطه ژئوپلیتیک معطوف نداشته بلکه به رویه دیگر ژئوپلیتیک که مقاومت می‎باشد بیشتر توجه می‎کند. و عاشورا به عنوان عالیترین و متعالی ترین صحنه ژئوپلیتیک مقاومت از چنان ماندگاری و جاودانگی برخوردار بوده و هست که امروزه و در قرن بیست و یکم وهزاره سوم نیز توان تحریک و به غلیان در آوردن جنبش‎های مقاومت را دارد. بسیاری از نهضت ها و مقاومت ها در دنیای اسلام و حتی غیر اسلام الگوی مقاومت خود را از عاشورا الهام گرفته اند. (باباخانی،38:1392)
2-3-اندیشه ملی گرایی
ملی گرایی مفهومی‎کاملا سیاسی دارد. این مفهوم به عنوان یک اندیشه و فلسفه سیاسی تلقی می­ شود. اندیشه‎ای که در هر ملتی ریشه در هویت ملی و میهن دوستی آن ملت دارد. در حالی که مفهوم میهن دوستی و دلبستگی به هویت میهنی مفاهیم غریزی و کهن هستند، ناسیونالیسم پدیده ای فلسفی و نوین محسوب می‎شود که از سوی اروپای بعد از انقلاب صنعتی به جهان بشری معرفی شده است. در این راستا هنگامی‎که جنگ جهانی اول و جنگ‎های بزرگ قبل از آن بیشتر با انگیزه میهن دوستی شروع شده بود، جنگ جهانی دوم حاصل برخورد اندیشه‎های ناسیونالیستی بود.(حافظ نیا و همکاران،210:1389)
ناسیونالیسم به وابستگی مردم یک منطقه که براساس یک احساس مشترک به وجود آمده گفته می­ شود این احساس مشترک ممکن است علل تاریخی، فرهنگی، نژادی، جغرافیایی و غیره داشته باشد. ناسیونالیسم در حقیقت ملاتی است که گروه‎های مختلف را به هم پیوند داده و واحدی به نام ملت را به وجود می‎آورد. (روشن و فرهادیان،242:1385)
میهن دوستی و دلبستگی به هویت میهنی مفاهیم غریزی و کهن هستند. ناسیونالیسم یا ملی گرایی مفهومی‎کاملاً سیاسی است که از سوی اروپای بعد از انقلاب صنعتی به جهان بشری معرفی شد. از نظر واژه شناسی ناسیونالیسم از ریشه ناسی(Nasci)آمده است این واژه لاتین متولد شدن معنی می‎دهد و نظریه تکاملی ایده ناسیونالیسم را تأیید می‎کند.(حافظ نیا و همکاران،210:1389)
اگر ناسیونالیسم بر مبنای برگشت به ارزشهای جاهلی و اساطیری باشد، ارتجاعی محسوب می‎شود و اگر بر مبنای یک احساس انسانی و فرهنگ خلاق باشد، مترقیانه خواهد بود. مفهوم ناسیونالیسم در قرن نوزدهم و بیستم به طور گسترده ای از اروپا به سایر نقاط و از جمله خاورمیانه انتشار یافت. افکار ناسیونالیستی به دلایلی چند در نیمه دوم قرن نوزدهم در خاورمیانه، گسترش یافت.
اول: افتتاح مدارس جدید درمصر، لبنان وسوریه
دوم: اختراع چاپ که به دنبال خود آگاهی از امور سیاسی را افزایش داده و مشوق احیای فرهنگی- ادبی شد.
سوم: تجزیه امپراطوری‎های قدیم که به دنبال خود، خود مختاری گروه‎های ملی را به دنبال داشت.(درایسدل و بلیک،77:1386)
با شروع قرن بیستم ناسیونالیسم به یک قدرت عمده سیاسی در خاورمیانه تبدیل شد و تأثیرات آن زمانی به اوج خود رسید که ناسیونالیسم ترک، عرب، ایرانی و یهود به طور همزمان در این منطقه ظهور کردند، از عوامل اصلی که سبب بروز شکاف و اختلاف در میان شیعیان منطقه خاورمیانه شده، اندیشه‎های ناسیونالیستی پیروان این مذهب در کشورهای مختلف می‎باشد. تنوع نژادی و قومی‎شیعیان ساکن در منطقه خاورمیانه الهام بخش اندیشه‎های ناسیونالیستی در میان آنان گردیده و این امر واگرایی و فقدان وحدت مذهبی در بین آنان را به دنبال دارد. ویژگی عمومی‎ناسیونالیسم تأکید بر برتری هویت ملی بر دعاوی مبتنی بر طبقه، دین و مذهب است و بر این اساس عوامل زبانی، فرهنگی وتاریخی مشترک به همراه تأکید بر سرزمین خاص، هویت بخش گروهی از مردم می‎شود.
بدین ترتیب ایدئولوژی ناسیونالیسم با تأکید بر نژاد و زبان در جهان اسلام که مرکب از انواع زبانها و نژادها ی گوناگون است، یکی از عوامل اصلی واگرایی تلقی می‎گردد. تجارب تاریخی گویای این واقعیت است که حتی پان عربیسم از ادعای نهضت وحدت سراسری اعراب نتوانست در جوامع و کشورهای عربی ایجاد وحدت نماید و طی جنگهای اعراب اسرائیل و با شکست اعراب اعتبار خود را از دست داد. به طوری که در جریان جنگ 1991 آمریکا و متحدین با عراق برخی کشورهای عرب برای آزادی کویت به یک کشور دیگر عرب(عراق)، حمله ور شدند(صفوی،202:1387).
2-4-میهن خواهی
میهن خواهی یا وطن دوستی فلسفه سیاسی ویژه ای نیست، بلکه غریزه ای است که از حس اولیه ی تعلق داشتن به مکان و هویت ویژه ای آن و حس دفاع از منافع اولیه ی فردی در آن مکان ویژه ناشی می‎شود. گونه ی اولیه ی خودنمایی این غریزه کم و بیش در همه ی حیوانات قابل مشاهده است. بیشتر حیوانات محدوده‎های مشخصی را برای جولان دادن و منافع اختصاصی، فردی یا گروهی خود در نظر گرفته و به آن دلبستگی و تعلق می‎یابند و دخالت و تجاوز دیگران را در آن با سرسختی دفع می‎کنند. (مجتهدزاده،70:1381). مفهوم میهن از انگیزه‎های سیاسی دور است و از حد غریزه ی طبیعی خارج نمی‎شود. میهن خواهی یا میهن دوستی تا آن اندازه طبیعی و غریزی است که با تعلقات معنوی انسان درآمیخته و جنبه ی الهی به خود می‎گیرد و به گونه ی مفهوم مقدس خودنمایی می‎کند.
2-5- مفهوم ملت
جمع افرادی که از پیوندهای مادی و معنوی ویژه و مشخصی برخوردار باشند و با مکان جغرافیایی ویژه ای، «سرزمین سیاسی یکپارچه و جداگانه» همخوانی داشته باشند و حاکمیت حکومتی مستقل را واقعیت بخشند، ملت آن سرزمین یا کشور شناخته می‎شوند. بدین ترتیب ملت و ملیت پدیده‎های سیاسی هستند که در رابطه مستقیم با سرزمین واقعیت پیدا می‎کنند و این اصطلاحات در حالی که مباحث سیاسی هستند، جنبه ای کاملاً جغرافیایی به خود می‎گیرند. (مجتهدزاده،65:1381).
در زبان‎های اروپایی واژه ملت از کلمه(natio) مشتق شده و بر مردمانی دلالت دارد که از راه ولادت با یکدیگر نسبت دارند و از یک قوم و قبیله هستند. ملت به مجموعه ای از افراد ساکن در فضای جغرافیایی مشخص و محدود از حیث سیاسی اطلاق می‎شود که بر اساس عوامل و خصیصه‎هایی نظیر تبار، تاریخ، فرهنگ، دین، مذهب، سرزمین، قومیت، زبان و …نسبت به یکدیگر احساس همبستگی می‎کنند و خود را متعلق به یک ما می‎دانند.(حافظ نیا و همکاران،108:1389)