۳- برخورد قاطع با متکدیان حرفه ای و شیادانی که به یک نوع زندگی انگلی خو گرفته اند.
مبحث دوم: تکدیگری محصول نارساییهای اجتماعی
تکدیگری، عوارض و مخاطرات زیادی دارد، بخشی از مطالعات مقطعی و روبنایی روی این پدیده، درباره مسائلی نظیر درآمد، مسکن، فقر مادی، فقر فرهنگی، ناکامی اقتصادی، نابسامانی اجتماعی و سرانجام، دستگیری و بازپروری سخن میگوید.
منطقه خراسان جنوبی، گدا که بدون ارائه هیچ کار و خدمتی برای دیگران از آنها چشمداشت کمک و توقع پرداخت پول را دارد آثار و عوارض مختلفی در جامعه به جا میگذارد، طبیعت وجود گدا علاوه بر زشت کردن چهره شهر و به جا گذاشتن تاثیرات روحی و روانی بر افراد میتواند عامل مهمی در تن پروری، کاهلی و گرایش به بی علاقگی به کار و تلاش باشد.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))
وقتی که یک متکدی بتواند بدون زحمت و درد سر از یک صبح تا به شام صدها تومان به جیب بزند و وقتی در پس پرده باندهایی باشد که افراد را به گدایی وادارند و خود پول حاصله را به جیب بزنند، مشخص است که این حرکت چه ضربهای به اقتصاد جامعه وارد خواهد ساخت.
هستند گدایانی که ثروت آنها سر به میلیون و شاید میلیونها بزند و از این راه دارای خانهها و احیانا آپارتمانها شده و خلاصه آن که اکثر افراد متکدی نه به خاطر برطرف کردن نیازهای زندگی فردی بلکه، به خاطر حاکمیت روح حرص و طمع دست به این عمل زشت میزنند و در واقع انسانهای مسخ شده و علاقهمند جمع آوری پول و انبار کردن آن هستند.
گدایی سبب کسالت و تنبلی و عامل از بین رفتن روحیه اعتماد به نفس میشود.
یکی از عوارض تکدیگری، کاهش بهرهوری نیروی کار است. ادامه این روند، بخش عمدهای از کارآمدترین نیروی فعال در جوامع روستایی و شهری را با خطر انتقال مواجه کرده است.
متکدی زندگی را از زاویه میزان پولی دریافت میکند، میسنجد غلامعلی مرادی کارشناس ارشد جامعه شناسی در گفت و گو با ایسنا گفت: از نظر فردی کسی که به تکدیگری تن میدهد، در واقع هیچ قدمی در راستای کمال و رشد خود برنداشته است، چراکه اساسا زندگی را از زاویه میزان پولی که در اثر درازکردن دست دریافت میکند، میسنجد.
وی افزود: بنابراین زن و مردی که مناعت طبع و عزت نفس نداشته باشند، بچههایی را که پرورش میدهند، مانند خودشان ذلیل از عزت نفس بیبهره هستند.
مرادی با بیان اینکه از نظر اقتصادی، متکدیان هیچ گونه منافع مادی و معنوی برای جامعهای که در آن زندگی میکنند، ندارند، گفت: حضور اینگونه افراد چهره جامعه را کریه و زشت میکند.
این استاد دانشگاه اظهار کرد: حضور متکدیگران در اجتماع آسیبهای فراوانی متوجه جامعه میسازد چرا که حضور آنان به صورت یک آموزش غیرمستقیم که اغلب شخصیت خام و ناپخته دارند، میتواند عدهای دیگر را به گدایی سوق دهد.
وی تصریح کرد: به منظور ریشه کن کردن پدیده گدایی، امروزه سازمانهای مسوول ابزارها و راههای متعددی را در اختیار دارند که به مقتضای سیاستهای انتخابی خود، باید آنها را به کار ببرند.
کارشناس ارشد جامعه شناسی با اشاره به اینکه متاسفانه در بعضی از فرهنگهایی که در جامعه ما وجود دارد نوعی کشش برای زندگی کم بها دیده میشود، گفت: اساسا افرادی که تن به گدایی میدهند مربوط به آن دسته فرهنگها هستند.
جلوگیری از مهاجرتهای بیرویه یکی از راههای مقابله با تکدیگری مرادی اظهار کرد: یکی از راههای مقابله با پدیده تکدی این است که سعی شود جلوی مهاجرتهای بیرویه و بدون برنامهریزی که منجر به تکدیگری میشود، گرفته شود.
وی با بیان اینکه آگاه کردن یکی از ابزارهای مهم مبارزه با تکدی است، افزود: باید مردم را متوجه کرد که به این گونه افراد کمک نکنند.
این استاد دانشگاه فرهنگیان خراسان جنوبی گفت: برای پیشگیری از تکدیگری میتوان اقداماتی همچون تامین حداقل معیشت، ایجاد اشتغال و حل مشکلات اقتصادی و اجتماعی، جلوگیری از مهاجرت بیرویه به شهرهای بزرگ و ایجاد جاذبه در شهرستانها، ریشه کن کردن بیسوادی و برخورد مستمر با پدیده تکدیگری، فراهم کردن امکانات لازم برای بازپروری در سطح جامعه را انجام داد.
مرادی گفت: جمع آوری گدایان و اسکان آنها در نوانخانه و اقداماتی از این قبیل نمیتواند گدایی را از جامعه ریشه کن کند بلکه حل مسائل تکدی در گروحل مسائلی از قبیل بالابردن سطح زندگی در روستاهاست که بطور طبیعی مهاجرت را نیز کاهش میدهد.
وی افزود: تکدیگری، خاص یک جامعه مشخص نیست، بلکه در جوامع به اصطلاح صنعتی پیشرفته چهره معمولیتری دارد و در جوامع در حال رشد نیز اگر چه تلاش در پنهان کاری است ولی عینی است.
کارشناس ارشد جامعه شناسی گفت: تکدیگری پدیده ای است اجتماعی است که محصول نارساییهای اجتماعی است.
مرادی یاد آور شد: تکدیگری از نظر قانونگذار جرم محسوب میشود و متکدی مجرم است و جرم تکدیگری غیر قابل گذشت بوده و از جرایم عمومی محسوب میشود.
مبحث سوم: تدابیر قانونی برای مقابله با تکدی گری
مواد ۷۱۲ و ۷۱۳ قانون مجازات اسلامی موضوع تکدیگری را جرم انگاری و مجازاتهایی را برای افرادی که به آن اقدام میکنند، پیش بینی کرده است. اما این مشکل تقریبا در تمام چهارراههای شهر بیتوته کرده و فقط متناسب با روزهای مختلف سال رنگ و لعاب متفاوتی به خود میگیرد و گل فروشها و فال فروشها جای خود را به افرادی با لباس قرمز و صورت واکس زده میدهند که مدتهاست طعم نوروز چهارراههای شهر را گس کردهاند.
علاوه بر قانون مجازات اسلامی، سازمانهای زیادی متولی ممانعت از افزایش متکدیان و مبارزه با این پدیده هستند اما تا قانون به کمک مدیران برای کاهش این معضل اجتماعی نیاید، نمیتوان انتظار داشت معضلی که از آبشخور مافیای قدرتمند «تکدیگری» آب میخورد، از چهره شهرها زدوده شود. مدیرعامل سازمان رفاه، خدمات و مشارکتهای اجتماعی شهرداری تهران، درباره مشکلات چرخه جمع آوری متکدیان به «حمایت» میگوید: با اینکه در مواد ۷۱۲ و ۷۱۳ قانون مجازات اسلامی به وضوح به موضوع «تکدیگری» و مجازاتهای آن اشاره کرده است اما پدیده تکدیگری و توسعه آن نشان از ضعف قانونی دارد. «حسین زارعصفت» ادامه میدهد: ماده ۷۱۲ قانون مجازات اسلامی درباره تکدیگری به وضوح اعلام میکند که «هر شخصی که تکدی یا کلاشی را پیشه خود قرار داده باشد و از این راه امرار معاش کند به حبس از یک تا ۳ ماه محکوم خواهد شد و چنانچه با وجود توان مالی مرتکب عمل فوق شود علاوه بر مجازات مذکور همه اموالی که از طریق تکدیگری بهدست آورده است مصادره خواهد شد.» زارعصفت ادامه میدهد: باید این موضوع را نیز مد نظر قرار داد که برخی از متکدیان به صورت حرفهای در حال فعالیت هستند و درآمد خوبی هم از این راه دارند، به عبارتی اینها در گروه نیازمندان واقعی قرار نمیگیرند اما با تحریک احساسات، عواطف و حس انسان دوستانه شهروندان، تکدیگری را پیشه خود کردهاند.وی با بیان اینکه در موضوع «مبارزه با تکدیگری» نیازمند همکاری مردم در پیشگیری و جلوگیری از مشکلات این پدیده هستیم، یادآوری میکند: چندی پیش برای آموزش به شهروندان و فرهنگسازی برای مبارزه با متکدیان، در سطح کلانشهر تهران بیلبوردهایی نصب کردیم با مضمونهای «انساندوستی را با گداپروری اشتباه نگیریم» و «کمک به متکدیان خیابانی ریختن پول به جیب افراد سودجو است» که خوشبختانه بازخورد مثبتی داشت.
مبحث چهارم: شهرهای توریستی، مغناطیس متکدیان
دادستان عمومی و انقلاب مشهد شهرهای گردشگری پذیر و زیارتی را به دلیل حجم زیاد مسافر مانند مغناطیسی میداند که متکدیان را جذب خود میکند و در این باره به «حمایت» میگوید: شهر مشهد به میزان قابل توجهی مسافر دارد و در این زمینه سرآمد سایر استانهاست، به همین دلیل در طی سال بخصوص در تعطیلات نوروزی مسافرانی که از گوشه و کنار به این شهر میآیند با متکدیانی مواجه میشوند که برای آنان ایجاد مزاحمت میکنند. «غلامعلی صادقی» ادامه میدهد: مسئولان قضایی و انتظامی مشهد نیز تدابیر لازم برای برخورد با متکدیان را در نظر گرفتهاند و در طی سال با توجه به حجم حضور متکدیان، به جمع آوری و تحویل آنان به شهرداری و سازمانهای دیگر مانند بهزیستی میپردازند. به گفته صادقی، برابر قانون برای افرادی که تکدیگری را به عنوان شغل برای خود پیشه کردهاند، جزای نقدی در نظر گرفته میشود. همچنین متکدیان در مرحله نخست دستگیری به بهزیستی و شهرداری تحویل داده میشوند و اگر دستگیری آنان تکراری باشد و به اصطلاح متکدی ریشهای و فعال باشند، به مراجع قضایی و دادسرا ارجاع میشوند. اما اغلب این افراد در مراکز مخصوص بهزیستی نگهداری میشوند. وی یادآور میکند: اکنون که تعطیلات نوروزی در پیش است، مسئولان قضایی با سایر متولیان این موضوع، جلسههایی برگزار کردند و قرار است از بروز هرنوع اختلال و مزاحمتی برای سایر مردم جلوگیری کنند. اجرای این هدف نیز بستگی به عواملی مانند نوع جرم و تخلف و سوابق و کیفیت کار متکدی است. دادستان عمومی و انقلاب مشهد اظهار میکند: در برخی موارد پیش آمده است که بودجهای برای برخی از افراد در نظر بگیریم تا آنها اسکان یابند اما هنوز مقدمات این کار به شکل گسترده فراهم نشده است. به گفته وی شهرداری، بهزیستی، کمیته امداد و سایر نهادهای مشابه امدادی، پشتیبانی از این افراد را بر عهده دارند اما اکنون اولویت این است که افراد تکدیگر با روشهای مختلف، توجیه و ارشاد شوند تا به فضای قبل بازنگردند.
مبحث پنجم: نگاه قانونگذار در چارچوب مجازات متکدیان
دادستان عمومی و انقلاب کرمانشاه نیز تکدیگری را دارای عناوین مجرمانه میداند و در گفتوگو با «حمایت» میافزاید: جرایم ولگردی، تکدیگری و کلاشی از جمله جرایمی هستند که کمابیش در تمام جوامع به چشم می خورند اما با وجود قدمت دیرینه خود، سابقهای طولانی در قوانین مجازات ایران ندارند.«مجتبی ملکی» در ادامه به ماده ۷۱۲ قانون جدید مجازات اسلامی استناد و اظهار میکند: این ماده تکدی را مساوی کلاشی قرار داده و برای مرتکب، مجازات تعیین کرده است. ماده ۱۷۳ قانون مجازات نیز برای نخستینبار، ولگردی را در زمره جرایم قرار داده است و بهدنبال آن، آییننامه امور اخلاقی، با اشاره به تکدی و کلاشی، برای افرادی که مرتکب این اعمال میشوند، مجازات جرم ولگردی را در نظر گرفته است. ملکی خاطرنشان میکند: چنانچه ضابطان برخورد با تکدیگری مانند شهرداری و بهزیستی به مکملی مانند نیروی انتظامی نیاز داشته باشند، این موضوع را به دستگاه قضایی استان مربوطه انتقال میدهند و مسئولان قضایی هم به سرعت دستور لازم را صادر میکنند و بر این اساس مساعدت نیروی انتظامی هم شامل حال نهادهای بهزیستی و شهرداری خواهد شد. دادستان کرمانشاه همچنین با تاکید بر نزدیک شدن به نوروز میافزاید: مسئولان قضایی از جمله دادستان با متولیان مربوط به جمع آوری متکدیان جلسههایی را در روزهای باقیمانده به تعطیلات نوروزی برگزار میکنند. به این ترتیب برای کسانی که تکدیگری را شغل خود قرار داده اند مجازات حبس به مدت یک تا سه ماه و ضبط اموال به دست آمده، در نظر گرفته میشود.
مبحث ششم: خیریهها عامل اصلی کاهش تکدیگری
دادستان عمومی و انقلاب اصفهان نیز با تاکید بر موقعیت گردشگری و جاذبههای این شهر، از بازدید حجم بالای مسافران داخلی و خارجی خبر میدهد و به «حمایت» میگوید: با آغاز ورود مسافران، میزان جمعیت شهر بالا میرود و پیرو این اتفاق، حاشیههایی مانند افزایش تکدیگری در سطح شهر رخ میدهد اما دستگاه قضایی اصفهان به علت تدابیری که در سه سال اخیر اندیشیده است، این موضوع را تا حد قابل توجهی کاهش داد به گونهای که دیگر در کمتر مواردی شاهد حضور متکدیان در مناطق مختلف شهری هستیم. «محمدرضا حبیبی» میافزاید: در استان اصفهان تمام دستگاههای مربوطه مانند شهرداری و بهزیستی با اجرای تدابیر قضایی و حقوقی، تکدیگری را نه تنها در روزهای نوروزی، بلکه در سایر روزهای سال از بین بردند. علاوه بر اینکه هماهنگی و نظارت بین دستگاهها به کاهش تکدیگری کمک کرد، وجود خیریههای متعدد هم عاملی بود که باعث کاهش آمار افراد متکدی در شهر شد. حبیبی تصریح میکند: خیریهها با پوشش جامع و مناسب نه تنها متکدیان بلکه زندانیان را تحت حمایت خود قرار دادند و با ارائه سبدهایی به خانوادههای آنان تا حد قابل توجهی از وزن مشکلهای ایشان کاستند. به گفته دادستان اصفهان، در چند ماه اخیر حدود ۱۳۰۰ سبد به خانوادههای زندانیان ارائه شده است و حتی به کمک خیران، مهد کودکی با هدف نگهداری از کودک افرادی که در زندان هستند، تاسیس شد و از این طریق میزان تخلفات و جرایم کاهش یافت.
مبحث هفتم: چارچوب های قانونی برخورد با تکدی گری
مدت زیادی است به دلیل مشکلاتی که تکدیگری برای جامعه ایجاد کرده است و برای پرهیز از گرفتار شدن مردم در باندهای مافیای گدایی که بخش زیادی از اعضای آنان را مهاجران و اتباع کشورهای دیگر تشکیل میدهند، قانون دست به کار شده و با جرمانگاری این فعل، سعی در کاهش آن داشته است.
مبحث هشتم: نگاه قوه مقننه به متکدی و تکدیگری
«موسی غضنفرآبادی»، عضو کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس در گفتوگو با «حمایت» اظهار کرد: قانونگذار برای اموری مانند تکدیگری مانند سایر مسایل روز در جامعه تدابیری در قانون مجازات اسلامی قبلی و قانون مصوب سال ۱۳۹۲ در نظر گرفته است. وی ادامه داد: بر اساس ماده ۷۱۲ قانون سابق مجازات اسلامی: «هر کس تکدی یا کلاشی را پیشه خود قرار داده باشد و از این راه امرار معاش یا ولگردی کند، به حبس از یک تا سه ماه محکوم خواهد شد و چنانچه با وجود توان مالی مرتکب عمل فوق شود علاوه بر مجازات مذکور کلیه اموالی که از طریق تکدی و کلاشی بهدست آورده است، مصادره خواهد شد.» غضنفرآبادی با استناد به ماده ۷۱۳ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲ اظهار کرد: بر اساس این ماده از قانون «هرکس طفل صغیر یا غیررشیدی را وسیله تکدی قرار دهد یا افرادی را به این امر بگمارد به سه ماه تا دو سال حبس و استرداد کلیه اموالی که از طریق مذکور به دست آورده است محکوم خواهد شد».
مبحث نهم: موانع اصلی کاهش تکدیگری
عضو کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس با بیان اینکه در کاهش تکدیگری خلأ قانونی نداریم، مشکل اصلی را در دو عامل نظارت و فرهنگ رایج در جامعه دانست و گفت: قانون درباره برخورد با متکدیان اقدامهای لازم را در نظر گرفته است که نمونه آن را در قانون مجازات اسلامی مشاهده میکنیم اما این مواد قانونی بهدلایل متعددی اجرا نمیشود. وی خاطرنشان کرد: ملت ایران به علت برخورداری از فرهنگ رأفت و مهربانی، اغلب در برخورد با فردی که در حال تکدیگری است، محبت را پاسخ اصلی خود قرار میدهد و به وی کمک میکند. این موضوع نیازمند ریشهیابی دقیق و متمرکز است و نمیتوان برای رفع آن فقط به یک نهاد مراجعه کرد.
نماینده مردم بم در مجلس شورای اسلامی افزود: شاید بیشترین نقش در برخورد با تکدیگری را نیروی انتظامی ایفا میکند اما متأسفانه در جامعه ما این معضل کمتر جدی گرفته می شود. وی بر ساماندهی سامانه رسیدگی و برخورد با متکدیان در تمام شهرها از سوی تمام نهادهای مسئول به ویژه نیروی انتظامی تاکید کرد و در پاسخ به این پرسش که آیا تشکیل کارگروهی برای رفع خلأ قانونی و اجتماعی در زمینه تکدیگری میتواند نتیجه مثبتی داشته باشد؟ گفت: اگر بخواهیم بگوییم که مجلس به تنهایی کارگروهی برای رسیدگی به چرایی برخورد نکردن با تکدیگران تشکیل دهد، نمیتواند نتیجه بخش باشد اما باید نیروی انتظامی به همراه نهادهای دخیل مانند شهرداری و سایر سازمانها و با حضور نمایندگانی از مجلس و دولت، کارگروهی برای ریشهیابی مشکلهای اجتماعی ناشی از تکدیگری تشکیل دهد و در زمینههایی که نیاز به اصلاح دارد، درخواست اصلاح دهد.
مبحث دهم: نگاه جرمشناسانه به تکدیگری
در این میان دکتر «حسین آلکجباف» حقوقدان و مدرس دانشگاه در این خصوص با بیان تعریفی از تکدیگری گفت: در فرهنگ دهخدا در مورد تعریف تکدی گری آمده است که «آن کسان که از کسان به اصرار و ابرام چیزی ستانند» یا «آن که از کسان به سماجت پول در آورد» و در ترمینولوژی حقوق در تعریف متکدی آمده است که «گدایی کردن شرعا حرام است و شهادت گدا نیز پذیرفته نیست».
وی در ادامه با استناد به ماده ۲۷۳ قانون مجازات عمومی یادآور شد: در این ماده از قانون برای نخستینبار ولگردی در زمره جرایم به حساب آمد و دنبال آن در آییننامه امور اخلاقی درباره تکدی و کلاشی برای افرادی که مرتکب این اعمال میشوند، مجازات جرم ولگردی مقرر شده است. آلکجباف درباره آنچه در نظام قانونی و حقوقی برای مقابله با تکدیگری آورده شده است نیز گفت: در نظام حقوقی در قوانین مختلفی تکدیگری عنوان شده است، به طور مثال مجازات ولگردی طبق قوانین جاری حبس از یک تا سه ماه است؛ طبق بند ۶ ماده ۲۱ قانون آیین دادرسی کیفری، ولگردی از زمره جرایم مشهود بوده و دولت مکلف است این اشخاص را به کار مناسب وادار کند. در صورتی که این افراد از قبول کار امتناع یا برای امتناع از کار فرار کنند به حبس جنحهای از یازده روز تا سه ماه محکوم میشوند.
وی ادامه داد: در ماده ۱۳۱۳ قانون مدنی آمده است که شهادت اشخاص ولگرد و کسانی که تکدی را شغل خود قرار دهند، پذیرفته نمیشود.
وی با بیان ماده ۱۶ قانون گذرنامه مصوب اسفند ماه سال ۵۱ که اعلام میکند « به اشخاصی که در خارج از ایران به سبب تکدی یا ولگردی یا ارتکاب سرقت و کلاهبرداری و یا هر عنوان دیگر دارای سوءشهرت باشند هیچ نوع گذرنامه برای خروج از کشور داده نمیشود»، درباره وجود ضمانت اجرا برای برخورد با تکدیگری اظهار کرد: با توجه به اینکه موضوع تکدیگری در قانون مجازات اسلامی جرم محسوب میشود و این قانون نیز لازمالاجراست نیاز به زمان خاصی ندارد و هر زمانی پس از لازمالاجرا شدن، قوه قضاییه موظف به اجرا و اعمال قانون است. این حقوقدان در پاسخ به این که چه نهادهایی برای برخورد و جمع آوری افراد متکدی در جامعه وجود دارند؟ خاطرنشان کرد: به نظر میرسد که شهرداری، سازمان بهزیستی و نیروی انتظامی در این زمینه مسئول هستند. در این میان نیروی انتظامی به کمک شهرداری باید این افراد را جمع آوری و پس از تشکیل و تکمیل پرونده این افراد را به مراجع قضایی ارجاع کنند.
وی در پایان با تأکید بر اینکه زندانها ظرفیت پذیرش این افراد را ندارند، گفت: بهترین راهکار غیر از برخورد قانونی، یافتن راهکارهایی از قبیل معرفی به کمیته امداد، سازمان بهزیستی و نهادهای دیگر برای کمک کردن به مستمندان و مستحقان است؛ اما به نظر می رسد برای مقابله متکدیان حرفهای راهی جز برخورد قانونی وجود ندارد.
مبحث یازدهم: راه های مقابله با تکدی گری
به نقل از روابط عمومی مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، دفتر مطالعات اجتماعی این مرکز با بیان این مطلب که گزارش حاضر به دنبال وضعیت تکدیگری در ایران است و میکوشد با ارائه تصویری از وضعیت تکدیگری و متکدیان در ایران با بهره گرفتن از دو روش فراتحلیلی و بحث گروهی متمرکز، چگونگی و چرایی این پدیده را توضیح دهد، اعلام کرد: نتایج تحقیقات نشان میدهند که با وجود جرم قلمدادشدن تکدیگری، با شمار زیادی از متکدیان روبهرو هستیم (البته آمار دقیقی در مورد آنها وجود ندارد
از نظر فرآیندی نیز نتایج حاکی از آن است که در سالهای اخیر بر تعداد متکدیان زن، کودک، جوان و متکدیانی که از نظر جسمی سالماند افزوده شده است و حتی برخی افراد با نگاهی حرفهای به این پدیده مینگرند که درآمد زیادی را نصیب آنها خواهد کرد.
به عبارت دیگر با پدیده «حرفهای» شدن تکدیگری روبهرو هستیم و البته در بسیاری از موارد، باندهای مافیایی به سازماندهی این افراد میپردازند و در واقع بسیاری از متکدیان، مزدبگیران این باندهای مافیاییاند.