در این بخش پس از مرور مختصر کارهای گذشته، رهنمودهایی برای بررسی عوامل موثر بر اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام و همچنین عوامل تأثیرپذیر از اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام ارائه می شود.

قیمتی که یک معامله گر برای خرید اوراق بهادار پیشنهاد میکند را قیمت پیشنهادی خرید و قیمتی که برای فروش اوراق بهادار پیشنهاد میکند را قیمت پیشنهادی فروش اوراق بهادار می گویند. اختلاف بین این دو قیمت پیشنهادی نیز اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش اوراق بهادار نامیده می شود. معامله سهام زمانی اتفاق می افتد که خریدار و فروشنده در نقطه ای بین قیمت پیشنهادی خرید و قیمت پیشنهادی فروش به توافق برسند. این نقطه را قیمت تعادلی یا قیمت توافقی میگویند. هرچه اختلاف یا فاصله ی قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام کمتر باشد، خریدار و فروشنده زودتربه قیمت تعادلی میرسند و حجم معاملات سهام افزایش می یابد. این امر منجر به افزایش نقدشوندگی بازار سهام میگردد.
برخی محققان از معیارهای فعالیت معاملاتی همچون تعداد دفعات انجام معاملات و حجم معاملات به عنوان عوامل تعیین کننده ی اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام بهره گرفته اند.
در برخی دیگر از تحقیقات همچون تحقیق تینیک در سال ۱۹۷۲ ، بارنئا و لگو در سال ۱۹۷۵ و استل در سال ۱۹۷۸ اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام معیار نقدشوندگی بازار سهام و درصد روزهای انجام معامله از عوامل تعیین کننده ی آن است.
برنچ و فرید در سال ۱۹۷۷ و هریس در سال ۱۹۹۴ حجم پولی معاملات را به عنوان یکی از عوامل تعین کننده یاختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام معرفی میکنند . در ادامه به معرفی برخی از عوامل مؤثر بر اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام به عنوان یکی از عوامل نقد شوندگی سهام و مطالعات انجام شده در خصوص هر یک پرداخته می شود (رسائیان ، ۱۳۸۸ ، ۵۵) ^۱.
۲-۳-۲ اجزای اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام به عنوان یکی از عوامل نقد شوندگی سهام
اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام از سه جزء هزینه تشکیل میگردد: هزینه های اجرای سفارش، هزینه های نگهداری موجودی و هزینه های انتخاب نادرست.
۳-۳-۲ هزینه های اجرای سفارش:
هزینه هایی که مستقیماً با ارائه خدمات بازارگردانی در ارتباط است و شامل اقلامی همچون عضویت بورس، اجاره ی فضای بورس، هزینه های کامپیوتری، هزینه های سرویس اطلاعاتی، هزینه های نیروی کار )حقوق و دستمزد( وهزینه های فرصت وقت بازارگردآنها می باشد.
۴-۳-۲ هزینه های نگهداری موجودی:
هزینه هایی است که یک بازارگردان به دلیل مسوولیتی که در تجهیز سرمایه گذاران به فوریتهای مبادله )نقدینگی( دارد، متحمل می شود.این هزینه ها شامل هزینه ی فرصت از دست رفته ناشی از نگهداری موجودی توسط بازارگردآ نها وریسک مربوط به نوسانات ارزش موجودی به دلیل تغییرات قیمت سهام می باشد.
۵-۳-۲ هزینه های انتخاب نادرست :
این هزینه ها به دلیل این واقعیت ایجاد می شوند که بازارگردآن ها در فراهم کردن نقدینگی ممکن است با افرادی معامله کنند که از تغییرات قیمت مورد انتظار در مورد اوراق بهادار مطلع باشند. به عنوان مثال این تصوروجود دارد که افراد خاص در مورد سهام برخی شرکتها دارای اطلاعات نهانی باشند. خبرهای پیشاپیش از سودها، ادغام ها، تحصیلها، تجدیدسازمآن ها، تقسیم سهام شرکت فرعی بین سهامداران شرکت اصلی و تغییرات مدیریت از مثا لهایی است که به ذهن میرسد. عدم تقارن اطلاعات در بازار، هزینه های انتخاب نادرست را افزایش و از این طریق اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام را تحت تاثیر قرار میدهد. علاوه بر این هزینه ها، سطح اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش بازارگردآ نها احتمالاً متأثر از سطح رقابت میباشد.
۶-۳-۲ مطالعات انجام شده در خصوص عوامل مؤثر بر اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام به عنوان یکی از عوامل نقد شوندگی سهام
تحقیقات اولیه در مورد اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام به دلیل نداشتن مبنای تئوریک منسجم و پیشرفته در مورد اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام فقط به بررسی رابطه یک سری اطلاعات مالی خاص همچون تعداد بازارگردآ نها یا تعداد معامله گران، تعداد سهام منتشره ی شرکت، حجم معاملات، تعداد سهامداران و… با اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام پرداخته اند. اما اخیراً اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام از اجزای مهم ساختار بازار سرمایه گردیده است و بسیاری از تحقیقات بازار سرمایه را به خود معطوف داشته است.
اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام، با عوامل زیادی در ارتباط می باشد که این روابط موضوع بسیاری از تحقیقات اخیر بازار سرمایه را به خود اختصاص میدهد. از مهمترین آ نها میتوان به موارد زیر اشاره نمود (رسائیان ، ۱۳۸۸ ، ۵۵) ^۱.
۷-۳-۲ رابطه بین اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام و بازده سهام شرکتها به عنوان یکی از عوامل نقد شوندگی سهام
یکی از رویکردهای مورد استفاده در تحقیقات مختلف برای پیش بینی بازده سهام، رویکرد مبتنی بر رویداد است. این رویدادها شامل تجزیه ی سهام، اعلام سود، تغییر در رتبه بندی شرکتها، حذف یا افزایش سود تقسیمی، عرضه ی اولیه و… میباشد. نتایج برخی از تحقیقات، حاکی از وجود رابطه بین بازده سهام و برخی اطلاعات غیرمالی میباشد. معیارهای نقدشوندگی سهام همچون اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام، گردش سهام شرکت ، حجم معاملات ، حجم دلاری معاملات ، تعداد دفعات انجام معامله و درصد روزهای انجام معامله در طول دوره(سال(از جمله ی معیارهایی هستند که میتوانند با بازده سهام شرکتها رابطه داشته باشند. نتایج بسیاری از تحقیقات نشان میدهد که سرمایه گذاران بازده بیشتری را از نگهداری سهم های با درجه ی نقدشوندگی پایین انتظار دارند. آمیهاد و مندلسون در سال ۱۹۸۶ از اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام به عنوان معیار نقدشوندگی استفاده کردند. نتایج تحقیق آ نها بیانگر رابطه مثبت بین اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام و بازده مورد انتظار سرمایه گذاران است. هرچه اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام بیشتر باشد بازده مورد انتظار سرمایه گذاران نیز بیشتر خواهد بود.
۱-۷-۳-۲ رابطه سیاست تقسیم سود و اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام به عنوان یکی از عوامل نقد شوندگی سهام
بانرجی و همکاران شواهدی در مورد ارتباط بین سیاست تقسیم سود شرکت و نقدشوندگی بازار سهام فراهم نمودند. آن ها نشان دادند که دارندگان سهم های کم نقدشونده تمایل بیشتری به دریافت سود نقدی دارند. در واقع نتایج تحقیق آ نها بیانگر وجود رابطه منفی و معنی دار بین نقدشوندگی سهام و توزیع سود نقدی است.
فاما و فرنچ نشان دادند که افزایش نقدشوندگی بازار سهام آمریکا از مهمترین عوامل کاهش طرفداری سهامداران از دریافت سود نقدی است. نقدشوندگی سهام بر سیاست تقسیم سود شرکتها تأثیر بسزایی دارد.
۲-۷-۳-۲ رابطه ساختار سرمایه و اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام به عنوان یکی از عوامل نقد شوندگی سهام
فریدر و مارتل به بررسی اثر متقابل نقدشوندگی سهام و ساختار سرمایه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار نیویورک برای سا لهای ۱۹۸۸ تا ۱۹۹۸ پرداختند. معیار نقدشوندگی سهام در تحقیق آ نها اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام است. آن ها در تحقیق خود از اهرم مالی به عنوان متغیر وابسته و از متغیرهای اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام (معیار نقدشوندگی سهام)، بازده مجموع دارایی ها معیار (سودآوری شرکت که از طریق تقسیم سود قبل از مالیات و بهره^[۸۰] بر مجموع دارایی ها به دست می آید)، لگاریتم جمع کل دارایی ها (معیار انداز ه ی شرکت)، نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام (معیار فرصت رشد شرکت)، نوسانات جریانات نقدی و هزینه های تحقیق و توسعه به عنوان متغیرهای مستقل استفاده کردند. روش آماری مورد استفاده جهت آزمون فرضیه های تحقیق، رگرسیون دو مرحله ای است. نتایج تحقیق نشان میدهد که ۲۷ درصد از تغییرات در اهرم مالی از طریق تغییر در متغیرهای مستقل توضیح داده می شود. در ضمن، افزایش یک درصدی در اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام منجر به افزایش سه درصدی در اهرم مالی می شود. نتایج حاصل از آزمون فرضیه ها نشان میدهد که با کاهش نقدشوندگی سهام (افزایش اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام ) اهرم مالی افزایش می یابد. این مسئله با این نظریه که مدیران در صورتیکه تأمین مالی از طریق انتشار سهام، گران قیمت باشد به تأمین مالی از طریق ایجاد بدهی رو می آورند مطابقت دارد (رسائیان ، ۱۳۸۸، ۵۶) ^[۸۱].
۳-۷-۳-۲رابطه بین حاکمیت شرکتی و اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام به عنوان یکی از عوامل نقد شوندگی سهام
مالکیت افراد داخلی عامل مهمی است که می تواند تاثیر با اهمیتی بر تصمیمات مالی شرکت داشته باشد.
کلاسنس و دیگران^[۸۲] ۱۸ در سال ۲۰۰۰ نشان دادند که تمرکز بالای مالکیت افراد داخلی می تواند منجر به تصمیمات مالی و سرمایه گذاری ضعیف گردد. آ نها نشان دادند که ساختار مالکیت بسیاری از شرکتهای آسیای شرقی، از جمله بسیاری از شرکتهای تایلندی از تمرکز بالایی برخوردار است.
بسیاری از این شرکتها نیز شرکت هایی هستند که کنترل خانوادگی بر آ نها اعمال می شود. آن ها به این نکته اشاره میکنند که استفاده از ساختارهای مالکیت هرمی در آسیای شرقی بسیار متداول است. بعلاوه گروه مدیریت به همراه اعضای خانواده در راس مالکیت هرمی معمولاً بزر گترین دارند ه ی بلوک سهام هستند. کلاسنس و دیگران شواهد پشتیبانی برای این موضوع فراهم آوردند که خانواده هایی که مدیریت شرکت در دست آنهاست به جای دادوستد سهام، سهام خود را نگه می دارند.آن ها نشان دادند که با این که تجزیه ی سهام، تعداد سهام موجود برای سرمایه گذاران خرد ه فروش یا افراد بیرونی را افزایش می دهد، نسبت بالای سهام نگهداری شده توسط افراد داخلی مانع از اثر مثبت تجزیه ی سهام بر نقدشوندگی سهام می گردد. بنابراین نقدشوندگی سهام بایستی بعد از تجزیه ی سهام برای شرکت هایی که مالکیت افراد داخلی در آنها بالاست بدون تغییر باقی بماند .
کلارک و شاستری ^[۸۳] در سال ۲۰۰۱ بزرگی و عوامل تعیین کننده ی مقطعی هزینه های انتخاب نادرست را برای نمونه ای شامل ۲۶۶ صندوق سرمایه گذاری مشترک موجود در بورس اوراق بهادار نیویورک بررسی کردند. آن ها به این نتیجه رسیدند که هزینه های انتخاب نادرست در صندو قهای سرمایه گذاری مشترک به طور متوسط ۵۰ درصد پایین تر از هزینه های انتخاب نادرست در سهام کنترلی با اندازه و حجم مشابه است. سرانجام آن ها به این نتیجه رسیدند که هزینه های انتخاب نادرست به طور معنی داری پایین تر از میانگین موزون هزینه های انتخاب نادرست سهام انفرادی موجود در پرتفوی صندوق سرمایه گذاری مشترک می باشد.
این نتایج منطبق بر نتایج تحقیقات گورتون و پناچی ^[۸۴] ، ۱۹۹۳ ، و سابرامانیام ^[۸۵] ، ۱۹۹۱ ، است که می گویند ترکیب سهام انفرادی در سبدهای سهام ممکن است سبب کاهش هزینه های انتخاب نادرست معامله گردد. تمرکز مالکیت افراد داخلی در صندو قهای سرمایه گذاری مشترک بسیار پایین است. اخیراً توجه خاصی به بررسی رابطه بین مالکیت افراد داخلی و تصمیم گیر یهای مختلف شرکت شده است. علت این امر آنست که مالکیت افراد داخلی نقشی اساسی در مساله نمایندگی که با جداسازی مالکیت و کنترل شرکتها اهمیت پیدا میکند، ایفا میکند . دنیس و استیریکلند ^[۸۶] در سال ۲۰۰۳ با بهره گرفتن از اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام به عنوان معیاری از نقدشوندگی سهام، ساختار مالکیت را طی دوره ی تجزیه سهام با نقدشوندگی مرتبط میسازند.
گرچه آ نها به این نتیجه رسیدند که بعد از تجزیه ی سهام شرکت ها، نقدشوندگی آ نها افزایش می یابد اما منافع نقدشوندگی بستگی به میزان مالکیت سازمانی دارد.
دنیس و استریکلند به این نتیجه رسیدند که نقدشوندگی با سطح مالکیت نهادی رابطه منفی دارد.
گرکیتی سانسورن و دیگران در سال ۲۰۰۶ کلیه ی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تایلند را که از ژانویه ی سال ۲۰۰۰ تا ژانویه ی سال ۲۰۰۴ حداقل یک بار تجزیه سهام داشتند شامل ۱۰۴ شرکت مورد بررسی قرار دادند. هدف از تحقیق آن ها بررسی اثر تعدیل کننده ی مالکیت افراد داخلی بر تاثیر تجزیه ی سهام بر نقدشوندگی سهام است که با اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام اندازه گیری می شود. نقدشوندگی سهام بعد از تجزیه ی سهام بهبود می یابد. اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش و اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش درصدی بعد از تجزیه ی سهام کاهش مییابد در حالیکه اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش در شرکت های موجود در نمونه ی کنترلی که شرکتهایی با شرایط مشابه هستند که تجزیه ی سهام نداشته اند، تغییر محسوسی ندارد. نتایج تجربی نشان میدهد که کاهش در اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش با نسبت مالکیت افراد داخلی ارتباط دارد. سهم هایی که تمرکز مالکیت افراد داخلی در آ نها بالاست کاهشی در اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش نشان نمی دهند. برعکس سهم هایی که تمرکز مالکیت افراد داخلی در آ نها پایین است کاهش معنی داری در اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش نشان می دهند. بنابراین می توان نتیجه گرفت که اثر نقدشوندگی تجزیه ی سهام فقط در مورد سهم هایی که تمرکز مالکیت افراد داخلی در آ نها پایین است مصداق پیدا میکند (رسائیان ، ۱۳۸۸ ، ۵۷)^[۸۷].
۴-۷-۳-۲ اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام به عنوان یکی از عوامل نقد شوندگی سهام و کیفیت سود
بتاچاریا و همکاران به بررسی رابطه کیفیت سود و نقدشوندگی سهام شرکت های بورس اوراق بهادار نیویورک^[۸۸] و نسدک^[۸۹] در دوره ی زمانی ۲۰۰۵ - ۱۹۹۸ پرداختند. نتایج تحقیق آ نها نشان میدهد که پایین بودن کیفیت سود باعث افزایش عدم تقارن اطلاعات و در نتیجه کاهش نقدشوندگی سهام می گردد. کیفیت سود بالا منجر به افزایش نقدشوندگی سهام و کاهش هزینه ی سرمایه می گردد.
مدل های تئوریک به کار گرفته شده در تحقیقات دیاموند و ورچیا ^[۹۰] بیانگر این موضوع است که کیفیت افشای اطلاعات شرکت سبب کاهش عدم تقارن اطلاعات در بازار سرمایه میگردد. افزایش کیفیت سود نیز منجر به کاهش عدم تقارن اطلاعات در مورد سهام شرکت و در نتیجه افزایش نقدشوندگی سهام می گردد.
۵-۷-۳-۲ رابطه بین دوره ی نگهداری سهام و اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام به عنوان یکی از عوامل نقد شوندگی سهام
به طور کلی ادبیات مالی بیانگر اثرات مهم هزینه های انجام معاملات بر رفتار معاملاتی سرمایه گذاران است. این نظریه را در سال ۱۹۸۶ آمیهاد و مندلسون ۲۵ مطرح کردند که سهم هاییکه اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش بالایی دارند، معمولاً توسط سرمایه گذارانی نگهداری میشوند که افق سرمایه گذاری آ نها بلندمدت است.
آمیهاد و مندلسون ^[۹۱] در سال ۱۹۸۶ بازده مورد انتظار یک سهم یا یک شرکت را تابعی صعودی از اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش میدانند. بازده مورد انتظار با اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش افزایش مییابد چراکه سرمایه گذاران میخواهند هزینه های انجام معامله ی خویش را جبران نمایند. آ نها تئوری خویش را با بهره گرفتن از سهامیکه در بورس اوراق بهادار نیویورک دادوستد میشد آزمودند و به این نتیجه رسیدند که بازده با اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش رابطه مثبت دارد.این نتیجه بیانگر این مطلب است که هزینه ی سرمایه و نقدشوندگی با یکدیگر رابطه منفی دارند. هرچه هزینه ی سرمایه بیشتر باشد بازده مورد انتظار بیشتر میشود ودر نتیجه اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام افزایش مییابد و به تبع آن نقدشوندگی کاهش می یابد. با اهمیت تر از این مورد این بود که آ نها به این نتیجه رسیدند که سهم هایی را که اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش بیشتری دارند سرمایه گذارانی نگهداری میکنند که افق سرمایه گذاری بلندمدت تری دارند . آتکینس و دیل ^[۹۲] در سال ۱۹۹۷ فرضیه های خویش را مبنی بر اینکه نقدشوندگی و هزینه های انجام معاملات می توانند بر دوره ی نگهداری سهام توسط سرمایه گذاران تاثیر بگذارند مورد آزمون قراردادند.آ نها رابطه مثبتی را بین دوره ی نگهداری سهام و اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام در بازار آمریکا به دست آوردند.
چانگ و وی ^[۹۳] در سال ۲۰۰۵ اطلاعات روزانه برای ۴ دوره ی ۳ ماهه در سال ۱۹۹۵ را برای ۵۲ شرکت خارجی (B ) و داخلی (A ) مشابه در بورس اوراق بهادار چین گردآوری کردند. این اطلاعات عبارت بودند از دوره ی نگه داری سهام و اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش نسبی سهام. نتایج تحقیق چانگ و وی که رابطه بین اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام و دوره ی نگهداری سهام را مورد بررسی قرار دادند به شرح زیر است:
بین دوره ی نگه داری سهام و اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروشسهام رابطه مثبتی وجود دارد.
رابطه بین دوره ی نگهداری سهام و اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام از نظر کیفی هم در شرکتهای گروه ( A) و هم در شرکتهای گروه ( B ) مشابه است. یعنی با اینکه اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش اساساً در دو بخش A و B متفاوت است، حساسیت سرمایه گذاران نسبت به نقدشوندگی در هر دو بخش تقریباً مشابه میباشد
۵۹
۶-۷-۳-۲ تاثیر ناشناخته ماندن هویت معامله گران و یا سفارشات بر اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام به عنوان یکی از عوامل نقد شوندگی سهام
تحقیقات تئوریک نشان میدهد که در بازارهای یکه خرید و فروش سفارشی دارند ناشناخته بودن سفارش به قیمت معین باعث افزایش نقدشوندگی و افزایش عمق بازار میشود.
کامرتون فرد و دیگران ۲۸ در سال ۲۰۰۵ رابطه بین ناشناخته بودن سفارش ها به قیمت معین و هویت معامله گران را بر اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام که یکی از معیارهای نقدشوندگی می باشد، در سه بازار یورونکست پاریس، بورس سهام توکیو و بورس سهام کره آزمون کردند.
بورس سهام توکیو و یورونکست پاریس به ترتیب از ۳۰ ژوئن ۲۰۰۳ و ۲۳ آوریل ۲۰۰۱ اطلاعات مربوط به هویت معامله گران را از سفارش های به قیمت معین حذف کرد.
اما بورس سهام کره وجود اطلاعات مربوط به هویت معامله گران را در دفتر سفارشهای به قیمت معین از ۲۵ اکتبر ۱۹۹۹ مرسوم کرد.
کامرتون فرد و دیگران اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام قبل و بعد از این تاریخها بررسی کردند. بدین منظور اطلاعات مربوط به ۶۴ سهم را که در شاخص ۱۰۰ یورونکست موجود بودند و در یورونکست پاریس نیز دادوستد می شدند، استخراج کردند.
برای بورس سهام توکیو نیز سهم های شاخص Topix100 انتخاب شدند. برای بورس سهام کره امکان شناسایی سهم ها برای شاخص های اصلی بازار در تاریخ مورد نظر موجود نبود. لذا ۲۵۰ سهم برتر از نظر سرمایه ی بازار انتخاب شدند. سپس در نمونه ی نهایی سهم هایی قرار گرفت که حداقل به طور پیاپی به مدت ۱۲۰ روز قبل و بعد از تاریخهای مورد نظر داد و ستد شده بودند. این امر باعث شد که تعداد شرکتهای انتخاب شده در بازار بدین صورت کاهش یابد: از نمونه ی یورونکست پاریس ۶ شرکت، از ،Topix100 3 شرکت و از ۲۵۰ شرکت برتر KSE ، ۵۰ شرکت حذف شدند.

بوید^[۴](۱۹۹۶)اثر کاهش ارزش پول بر تولید در جامائیکا را مورد بررسی قرار می دهد. نتایج حاصل از تخمین معادله حاکی از آن است که نرخ برابری ارز واقعی در دوره جاری نزدیک به صفر است، ولی اثرات بعدی آن به ترتیب، منفی و مثبت اند اثر نرخ برابری واقعی ارز با وقفه های یک ساله ،منفی و کوچک است. وقفه ی دو و سه ساله نیز مثبت هستند. نرخ مبادله اثر ملموسی بر تولید واقعی ندارد.(اثر نرخ مبادله معنی دار نیست).
تامبی(۱۹۹۹) در مقاله ای که در سال ۱۹۹۹ ارائه داد، با بهره گرفتن از مدل هم انباشتگی و مکانیسم تصحیح خطا به بررسی تأثیر تغییرات نرخ برابری ارز بر صادرات سه محصول عمده صادراتی بخش کشاورزی کامرون یعنی کاکائو، قهوه و پنبه پرداخته و به این نتیجه رسیده است که تغییر نرخ برابری ارز بر صادرات قهوه تأثیر مثبت، و بر صادرات کاکائو و پنبه تأثیر منفی دارد.
کندیل^[۵](۲۰۰۴)در تحقیقی به بررسی اثرات نامتقارن نوسانات نرخ برابری ارز بر سطح تولید و قیمت ها در کشورهای در حال توسعه پرداخته است.بر اساس نتایج تحقیق، فرضیه وجود اثرات نامتقارن نوسان های نرخ برابری ارز بر سطح تولید و قیمت ها تأیید شده است. کاهش ارزش پول داخلی (شوک های مثبت نرخ برابری ارز)از طریق تأثیرگذاری بر هزینه کالاهای واسطه ای وارداتی موجب کاهش در سطح تولید و افزایش در سطح قیمت ها شده است و همچنین افزایش ارزش پول داخلی(شوک های منفی نرخ برابری ارز)از طریق کاهش در صادرات، سطح تولید را کاهش داده ولی روی سطح قیمت ها هیچ اثری نداشته است.
بولسو(۲۰۰۶)به بررسی تأثیر نرخ برابری ارز بر صادرات و واردات محصولات کشاورزی از آمریکا به کشورهای عمده طرف تجاری با روش پانل دیتا و برای دوره ژانویه ۱۹۸۹ تا نوامبر ۲۰۰۴ پرداخته است. نتایج تحقیق نشان می دهد که صادرات و واردات نسبت به نرخ برابری ارز باکشش می باشند.

۲-۳-۲٫مطالعات داخلی
مهرابی بشرآبادی(۱۳۷۹)در رساله ی دکتری خود، تأثیرپذیری برخی از متغیرهای بخش کشاورزی از سیاست های تجاری و ارزی و چگونگی تأثیرگذاری آنها بر رشد این بخش را بررسی نموده است. این مطالعه طی دوره ۷۷-۱۳۵۳ و با تکنیک های غیرساختاری اقتصادسنجی همانند تصحیح خطای برداری (VEC) و مدل های اتورگرسیوبرداری (VAR) و روش گرنجر انجام شده است. نتایج نشان می دهد که کاهش کنترل های اعمال شده بر تجارت خارجی محصولات کشاورزی، در کوتاه مدت بر رابطه مبادله قیمتی و تجاری این بخش اثری ندارد، اما در بلندمدت رابطه مبادله قیمتی را کاهش و رابطه مبادله تجاری را افزایش می دهد. لذا کنترل های اعمال شده بر تجارت خارجی محصولات کشاورزی منافع تولید کنندگان کالاهای صادراتی کشاورزی را مقایسه با سایر کشاورزان دچار نقصان می کند.کاهش ارزش پول ملی در کوتاه مدت رابطه مبادله تجاری را تقویت می کند اما در بلندمدت تأثیری برآن ندارد.
تقویت سیاست های برون نگر بر رشد بخش کشاورزی در بلندمدت تأثیر مثبت دارد. پارامتر انتقال برای بخش کشاورزی ایران۸۷۲/۰ بوده و نشان می دهد که سیاست های تجاری را تحت تأثیر قرار داده و بر رشد بخش کشاورزی در بلندمدت تأثیر منفی دارد .کشش قیمتی و درآمدی صادرات کشاورزی به ترتیب۳۵/۰ و ۲/۲۵ است افزایش صادرات در کوتاه مدت بررشد بخش کشاورزی تأثیر منفی و در بلندمدت تأثیرمثبت دارد. الگوی کشت به سمت محصولات کشاورزی است.
تقوی و نعمتی زاده(۱۳۸۳)در مطالعه ای تحت عنوان به بررسی “اثر متغیرهای کلان اقتصادی بر صادرات غیرنفتی در اقتصاد ایران” پرداخته اند. در این تحقیق در پی اثر متغیرهای کلان اقتصادی، همانند نرخ تورم، نرخ برابری ارز، تولید ناخالص داخلی واقعی برصادرات غیرنفتی طی سال های ۱۳۵۰ تا ۱۳۸۰ و همچنین پیش بینی این روند تا ده سال آینده می باشند.
سه فرضیه و دو پیش بینی در این پژوهش مطرح شده است که عبارتند از:
فرضیه یک: نرخ برابری ارز بر صادرات غیرنفتی اثر مستقیم دارد
فرضیه دوم: تولید ناخالص داخلی واقعی بر صادرات غیرنفتی اثر مستقیم دارد.
فرضیه سوم: نرخ تورم بر صادرات غیرنفتی اثر مستقیم دارد.
پیش بینی اول: در بلندمدت افزایش تولید ناخالص ملی سبب افزایش صادرات غیرنفتی می شود.
پیش بینی دوم: مطلوبترین مدلی که می تواند با توجه به اهداف و سیاست های برنامه های توسعه اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، و فرهنگی ایران و تغییرات حاصل از هریک از متغیرها بر مدل را طی ده سال آینده پیش بینی نماید قابل تعیین است.
در این پژوهش از یک روش نامقید در اقتصادسنجی استفاده گردیده است. یکی از مزیت های سیستم VAR ترسیم پاسخگویی در مقابل ضربه واحد اعمال شده (یک انحراف معیار ) از سوی هریک از متغیرهای سیستم می باشد. در واقع تابع عکس العملی بر اساس فرایند میانگین متحرک (MA) عمل می نماید، و بر اساس الگوهای ریاضی مدل، پیش بینی صادرات غیرنفتی در ده سال آینده بدست آمده است. نتایج در مدل ساده رگرسیون نشان می دهد که طی سال های ۱۳۵۰ تا ۱۳۸۰ تولید ناخالص داخلی و نرخ برابری ارز بر صادرات غیرنفتی اثرمستقیم داشته است و نرخ تورم بر صادرات غیرنفتی تقریبا بی اثر بوده است. همچنین در نتایج پیش بینی سالهای ۱۳۸۱تا۱۳۹۱ مشاهده می گردد که در بلندمدت تولیدناخالص داخلی بر صادرات غیرنفتی تأثیر نداشته و در این زمینه مدل شبیه سازی نیز ارائه گردیده است.
طاهری فرد(۱۳۸۳)نقش نرخ برابری ارز در توسعه صادرات غیر نفتی در اقتصاد ایران را سنجیده است به طور کلی نتایج این مطالعه نشان می دهد که ارتباط مثبت و معنی داری بین صادرات غیر نفتی و نرخ واقعی ارز وجود دارد لذا اتخاذ سیاست های مناسب نرخ برابری ارز در جهت تعدیل نرخ واقعی ارز،به دلیل رونق صادرات غیر نفتی می تواند نقش بسزایی در افزایش ظرفیت آینده تولید و دستیابی به رشد اقتصادی داشته باشد.
جبل عاملی و بی ریا(۱۳۸۵) با ترکیبی از داده های سری زمانی و مقطعی (پانل دیتا) با ترکیبی از داده های سری زمانی و مقطعی (پانل دیتا)، به بررسی عوامل موثر بر صادرات پسته، زعفران و خرما در سبد صادراتی غیرنفتی پرداخته اند. این دو محقق با بهره گرفتن از روش اثرات ثابت نتیجه گرفتند که قیمت های داخلی و قیمت های صادراتی رابطه معکوس، نرخ برابری ارز و تولید، رابطه مثبت با صادرات دارند.
خوش اخلاق و موسوی محسنی(۱۳۸۵)نشان داده اند که با وقوع شوک ۵۰ درصدی در افزایش درآمدهای حاصل از فروش نفت، ارزش واقعی ریال تقویت شده، افزایش واردات و کاهش صادرات غیر نفتی در تمامی بخش ها، از آثار مشهوداین شوک در اقتصادایران می باشد و همچنین بخش های قابل مبادله، به ویژه کشاورزی و صنعت تضعیف و بخش ساختمان به عنوان بخش غیر قابل مبادله، تقویت شده است.
مهرآرا و اعظم السادات میری (۱۳۸۸) در مطالعه ای تأثیر درآمدهای نفتی بر بخش های مختلف اقتصادی سه کشور صادرکننده ی نفت شامل ایران ، مکزیک و ونزوئلا را مورد بررسی قرار داده است . برای این منظور از تحلیل های هم انباشتگی و آزمون های علیت گرنجری کوتاه مدت و بلندمدت استفاده کرده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که رونق درآمدهای نفتی در بلندمدت منجر به انبساط بخش خدمات در کشور مذکور شده است.اثر درآمدهای نفتی بر ارزش افزوده بلندمدت بخش خدمات معنی دار نبوده و در مورد مکزیک این اثر به لحاظ اندازه ناچیز می باشد. رونق درآمدهای نفتی منجر به انقباض بخش صنعت در بلندمدت شده و در مورد ونزوئلا اندازه این اثر قابل ملاحضه نیست. لذا نشانه های بارزی از بیماری هلندی در این کشورها مشاهده می شود.
سحابی و همکاران(۱۳۸۹)در مطالعه ای تحت عنوان “تأثیر نرخ برابری ارز بر صادرات غیرنفتی ایران به کشورهای منتخب خاورمیانه (ترکیه، امارت، عربستان، کویت، پاکستان)” به بررسی تأثیر نرخ برابری ارز بر صادرات کالاهای غیرنفتی پرداخته اند در این تحقیق از داده های سالیانه ۱۳۵۷-۱۳۸۵ استفاده کرده اند. روش مورد استفاده این تحقیق پانل دیتا بوده و پنج کشور ترکیه، امارت، پاکستان، عربستان و کویت به عنوان کشورهای میزبان و تولید ناخالص داخلی کشورهای میزبان، نرخ برابری ارز دوطرفه، نسبت قیمت های صادراتی و متغیرموهومی جنگ به عنوان متغیرهای توضیحی برای صادرات غیرنفتی استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که تولید ناخالص داخلی کشورهای میزبان و نرخ برابری ارز، تأثیرمثبت، نسبت قیمت ها و جنگ، تأثیر منفی و معنی دار بر صادرات کالاهای ایرانی به این کشورها دارند.همچنین ضرایب جزئی تغییر نرخ برابری ارز بر صادرات به هریک از این کشورها نشان داده است که نرخ برابری ارز بر صادرات ایران به سه کشور ترکیه، امارت و پاکستان تأثیر مثبت ،بر صادرات دو کشور دیگر، تأثیر منفی دارد.
راسخی و همکاران(۱۳۹۱) در مقاله ای ، فرضیه ی نامتقارن نرخ برابری ارز و ریسک (نوسانات) آن بر صادرات غیر نفتی ایران را آزمون کرده است. برای آزمون این فرضیه،ابتدا با بهره گرفتن از یک الگوی گارچ نمایی ، نوسانات نرخ برابری ارز اندازه گیری و سپس، معادله صادرات غیرنفتی با لحاظ کردن این نوسانات برای دوره ی زمانی۱۳۸۶-۱۳۳۸ برآورده کرده است. براساس نتایج بدست آمده ، اثر نرخ برابری ارز به صادرات غیرنفتی ایران مثبت و نامتقارن می باشد.
همچنین، اثر نوسانات نرخ برابری ارز بر صادرات غیرنفتی ایران منفی بوده و فرضیه اثرنامتقارن ریسک نرخ برابری ارز بر صادرات غیرنفتی ایران نیز تأکید می گردد که این می تواند ناشی از احساس نامتقارن صادرکنندگان نسبت به ریسک و رفتار پوششی آنان باشد.بر اساس نتایج این مطالعه، سیاست گذاران اقتصادی بایستی در زمان افت نرخ برابری ارز، متفاوت از هماهنگی که نرخ برابری ارز ترقی می یابد، رفتار کنند تا بتوانند اثرات منفی ناشی نوسانات را به حداقل برسانند.
ربیعی و همکاران(۱۳۹۱)در مقاله ای تحت عنوان،” اثر متغیرهای اقتصاد کلان بر درآمدبخش کشاورزی ایران"، اثرات کوتاه مدت و بلند مدت تغییر در متغییرهای اقتصاد کلان شامل قیمت محصولات کشاورزی، نرخ بهره، نرخ برابری ارز، حجم پول، تولید ناخالص داخلی و یارانه بر دردرآمد بخش کشاورزی ایران در یک چارچوپ همگرایی مورد بررسی قرار داده اند. نتایج برآورد الگو نشان دادکه رابطه تعادلی بلندمدت بین متغیرهای اقتصاد کلان منتخب و درآمد بخش کشاورزی وجود دارد.نرخ بهره و نرخ برابری ارز در کوتاه مدت و بلند مدت، به ترتیب رابطه منفی و مثبت با درآمد بخش کشاورزی دارد. همچنین قیمت محصولات کشاورزی و حجم نقدینگی در بلندمدت اثر منفی، اما در کوتاه مدت اثر مثبت بر درآمدکشاورزی دارند.
کیوانلو و همکاران(۱۳۹۱) در این تحقیق به بررسی اثرات تغییرات نرخ برابری ارز بر صادرات غیر نفتی پرداخت شده است. صادرات غیر نفتی از تغییرات نرخ برابری ارز و برخی متغیرهای کلان اقتصادی دیگر (نظیر تولید ناخالص داخلی و …) تأثیر پذیر می باشد. در این بررسی با بهره گرفتن از اطلاعات سالیانه ۱۳۸۹-۱۳۵۷ به بررسی تأثیر نرخ برابری ارز بر صادرات کا لاهای غیر نفتی پرداخته شده است. این مطالعه به جهت نوع تحقیق به روش کتابخانه ای و با بهره گرفتن از داده های پانل ا نجام گرفته است. نتایج این بررسی حاکی از تأثیر منفی نرخ تورم، مثبت تولید ناخالص داخلی کشور مقصد و مثبت نرخ برابری ارز بر صادرات غیر نفتی ایران است. شاخص تولید ناخالص داخلی حقیقی کشورهای جمهوری ارمنستان و سوریه به عنوان دو شریک تجاری ایران در این بررسی مورد استفاده قرار گرفته اند.
غفاری و همکاران(۱۳۹۲)در مطالعه ای تحت عنوان، “اثرات افزایش نرخ برابری ارز بر رشد اقتصادی بخش های عمده ی اقتصاد ایران(۱۳۵۵-۱۳۹۳)"،در قالب یک الگوی اقتصادسنجی کلان ساختاری کوچک مقیاس که به روش نوین همجمعی برآورد شده است نشان می دهد، شوک ارزی مثبت، تولید واقعی در چهاربخش اصلی اقتصاد را مختل می کند و منجر به کاهش در میزان تولید در این چهار بخش اصلی می شود.همچنین تبعات شوک افزایش نرخ برابری ارز، تولید بخش نفت و گاز را بیشتر دستخوش کاهش قرار می دهد.
فصل سوم:
روش شناسی تحقیق
مقدمه:
روش تجزیه تحلیل اطلاعات در این تحقیق ، تحلیل رگرسیونی و رهیافت آزمون کرانه ها به هم جمعی می باشد و از مدل های ARDL و ECMاستفاده شده است.در آغاز این فصل ابتدا به تعریف و تفسیر مفاهیمی از اقتصادسنجی از جمله هم انباشتگی و الگوهای سری زمانی و پایایی پرداخته شده است.همچنین آزمون های ریشه واحد بدون لحاظ شکست ساختاری ، شامل آزمون دیکی – فولر تعمیم یافته ،فیلیپس – پرون و KPSS آورده شده است.سپس مدل تحقیق معرفی شده و همچنین نحوه ی استفاده از آزمون های آنها را شرح داده ایم.
۱-۳٫الگوهای سری زمانی و پایایی:
به کارگیری روش های سنتی و معمول اقتصادسنجی در برآورد ضرایب الگو با بهره گرفتن از داده های سری زمانی بر این فرض استوار است که متغیرهای الگو پایا هستند. یک متغیر سری زمانی وقتی پایا (Stationary)نامیده می شود که میانگین و واریانس آن طی زمان ثابت باشد و مقدار کوواریانس آن بین دو دوره زمانی تنها به فاصله یا وقفه بین دو دوره بستگی داشته باشد و ارتباطی به زمان واقعی محاسبه کوواریانس نداشته باشد. بنابراین میانگین، واریانس و خود کوواریانس های یک سری زمانی پایا در طول زمان یکسان بوده و ثابت باقی می ماند. هر سری زمانی که پایا نباشد ناپایانامیده می شود. اگر متغیرهای سری زمانی مورد استفاده در برآورد ضرایب الگو ناپایا باشند در عین حالی که ممکن است هیچ یارابطه بین متغیرهای الگو وجود نداشته باشد، می تواند ضریب تعیین  بدست آمده آن بسیار بالا باشد و موجب شود تا محقق به استنباطهای غلطی در مورد میزان ارتباط بین متغیرها کشانیده شود. (نوفرستی،۱۳۸۷) دلیل بزرگ بودن  آن است که وقتی یکسری زمانی نظیرY_tدارای روند است، کل پراکندگی رگرسیون یعنیحول میانگین  محاسبه می شود که به غلط در طول زمان ثابت فرض شده است. این امر وزن زیادی به مشاهداتی می دهد کهاز میانگین دور هستند و در نتیجه کل پراکندگی محاسبه شده بسیار بزرگ می شود از آنجا کهضریب تعیین  به صورت:

محاسبه می شود که در آن e_t جملات خطای رگرسیون است، وقتی  بزرگ می شود جمله داخل کروشه فوق کوچک می شود و در نتیجه  بزرگی نتیجه می شود. وجود متغیرهای ناپایا در الگو در عین حال سبب می شوند تا آزمونهایt و Fمعمول نیز از اعتبار لازم برخوردار نباشند. در چنین شرایطی کمیت بحرانی ارائه شده توسط توزیعهایt و F ، کمیت های بحرانی صحیحی برای انجام آزمون نیستند. کمیت های بحرانی منتج از توزیعهایt و Fبه گونه ای است که با افزایش حجم نمونه امکان رد هرچه بیشتر فرضیه  را فراهم می آورند. با رد فرضیه  به غلط نتیجه گیری می شود که رابطه مستحکم و معنی داری بین متغیرهای الگو وجود دارد در حالی که واقعیت جز این است و رگرسیون نتیجه شده رگرسیون کاذبی است.از آنجا که سریهای زمانی اقتصاد کلان عموماً ناپایا هستند، لازم است متخصصان اقتصاد سنجی کاملاً به عواقب و مشکلات استفاده از داده های سری زمانی ناپایا در کارهای تجربی خود واقف باشند. از مشخصه های معمول یک رگرسیون کاذب داشتن ضریب تعیین  بالا و نزدیک به یک و همچنین آماره دوربین واتسن (D.W) پایین یا نزدیک به صفر می باشد. برای درک بهتر سری زمانی پایا، سری زمانی  را با ویژگی های زیر در نظر بگیرید:
میانگین :
واریانس:
کورایانس:
که مقادیر میانگین، واریانس و خود کواریانس  (کوواریانس بین دو مقدار Y که K دوره با یکدیگر فاصله دارند) به زمان t بستگی ندارد. اکنون فرض کنید Y از Y_tبه Y_t+m تغییر یابد یعنی در واقع از مبدأ زمانی t به t+m منتقل شود، اگر  یک سری زمانی پایا باشد آنگاه می بایست میانگین، واریانس و خود کوواریانس های سری Y_t+m و Y_t برابر باشد. (نوفرستی،۱۳۸۷)
یک مثال عمومی از سری های زمانی ناپایا گام تصادفی است:

که  یک جزء اختلال تصادفی است. سری  یک مقدار پیش بینی ثابت دارد، وابسته به زمان و واریانس آن در طول زمان افزایش می­یابد. با توجه به اینکه میانگین و واریانس Y_tبا زمان تغییر می­ کند، فرایند گام تصادفی یک فرایند ناپایا است. با توجه به اینکه  در رابطه بالا تابعی از مقدار یکدوره قبل خود بعلاوه یک اختلال است، رابطه فوق را فرایند خود توضیح مرتبه اول(۱)ARمی گویند.
فرایند خود توضیح مرتبه اول (۱)AR یک الگوی سری زمانی تک متغیره است که رفتار یک متغیر را بر اساس مقادیر گذشته خود آن متغیر توضیح می دهد. این فرایند را می توان به صورتزیرنمایش داد:

که در آن  جمله اخلال است و فرضیات کلاسیک را ارضا می کند یعنی دارای میانگین صفراست،واریانس آن مقدار ثابت  است و  بصورت همانند و مستقل از یکدیگر توزیع شده اند یعنی  اگر  بصورت قدر مطلق کوچکتر از یک باشد مشاهداتی که براساس فرآیندبالا تولید می­شوند در حول و حوش میانگین صفر و دردامنه محدودی نوسان می­ کنند. بعبارتی دیگر فرایند فوق وقتی پایا است که قدر مطلق  کوچکتر از یک باشد یعنی  باشد.
بنابراین هنگامیکه فرایند خود توضیح مرتبه اول دارای ریشه واحد است، آنرا درتحلیل اقتصاد سنجیسری های زمانی، یک سری تفاضل پایا می گویند چرا که تفاضل اول پایا است:

یک سری تفاضلی پایا را جمعی یا هم انباشتهگوئیم و بصورت I(d)مشخص می شود که dمرتبه هم انباشتگی یا جمعی بودن است. مرتبه انباشتگی، تعداد ریشه واحد سری زمانی یا تعداد دفعات تفاضل گیری است که سری زمانی را پایا می کند. برای گام تصادفی فوق الذکر یک ریشه واحد وجود دارد، پس یک سری زمانی(۱)Iاست. به طور مشابه یک سری زمانی پایا(۰)I است. در واقع هر سری زمانی جمع بسته از مرتبه یک یا بیشتر، یک سری زمانی ناپایا است. با توجه به این مفهوم اقتصاد سنجی، روش های استنتاج استاندارد، رگرسیونهایی را که یک متغیر جمع بسته دارند، به کار نمی برند. بنابراین لازماست پایا بودن یک سری زمانی را قبل از این که در رگرسیون استفاده شود بررسی نمود. روش متداول آزمون پایایی یک سری زمانی، آزمون ریشه واحد است.(نوفرستی،۱۳۸۷)
۲-۳ آزمون­های ریشه واحد کلاسیک ) بدون در نظر گرفتن شکست ساختاری(:
۲-۳-۱٫آزمون ریشه واحد دیکی - فولر تعمیم یافته(۱۹۸۱)
برای انجام آزمون ریشه واحد دیکی-فولر تعمیم یافته (ADF)رابطه زیر توسط روش حداقل مربعات معمولی برای متغیر سری زمانی تخمین زده می­ شود:

توریسم دائمی : شامل افراد معمولی می شود که همیشه در تعطیلات با اهداف مالیاتی یا اجتناب از مقیم شدن در یک کشور به آنجا سفر می کنند.
توریسم سفری : نوعی خاص از گشت و گذار که شخص از سفر کردن بیشتر از رسیدن به مقصد لذت می برد.
توریسم فضایی : شامل سفر به کرات و سیارات دیگر می باشد.
توریسم فرهنگی : طی این سفرها از میراث فرهنگی شهرها بازدید می شود. این نوع توریسم تجربیات خاص فرهنگی را نظیر توریسم موزه هنری دربر می گیرد و گردشگران می توانند در طول سفر از موزه های هنری دیدن کنند یا در بسیاری از مراسم فرهنگی شرکت نمایند.
توریسم ویرانه ها یا توریسم سیاه : شامل سفر به مناطق حادثه دیده و ویران شده است نه صرفاً برای کمک بلکه برای بازدید از خرابه ها می باشد که البته اگر این بازدید ها کار امور امدادرسانی، نجات مصدومین و اقدامات مرمتی را به تأخیر بیندازد، مشکل آفرین خواهد شد.

توریسم نیاشناسی : گردشگری و سفر به منظور شناخت شجره نامه و پیشینه نیاکان.
توریسم افیونی : سفر به منظور تهیه یا مصرف مواد مخدر. جزیره گوا در هندوستان از مهمترین مقاصد این نوع گردشگری است.
طبیعت گردی: همانطور که از اسم آن هویدا است گردشگری به منظور بازدید از جلوه های طبیعت با حداقل خسارت به محیط زیست.
توریسم سخت : گردشگری که همراه با مخاطرات جانی است.
توریسم خاص: مخصوص معلولین یا بیماران با شرایط خاص.
توریسم زیارتی : سفر به منظور زیارت مکانی مقدس.
توریسم آبهای معدنی و چشمه ها : سفر برای دیدن و استفاده کردن از آبهای معدنی و چشمه های آب درمانی برای درمان بعضی بیماریهای خاص و لذت بردن از این نعمت خدادادی
توریسم تشویقی : مانند کارمندانی که به دلایل خاص از سهمیه تشویقی استفاده می کنند.
توریسم حادثه جو : دیدن بعضی از موارد خاص مانند دیدن از یک کوه در حال آتشفشان و یا یک منطقه سیل زده و زلزله زده. خبرنگاران مصداق کاملی از این تک گروه هستند.
۲-۲-۴ وضعیت صنعت گردشگری ایران
امروز کشور ما با وجود جاذبه ها و پتانسیل های فراوان در حوزه گردشگری، از جایگاه مناسبی در بین کشورهای جهان برخوردار نمی باشد که دلایل آن ریشه در عوامل متعدد فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و زیرساختی دارد. ایران از حیث طبیعی و جغرافیایی و تاریخی تنوع زیادی را در خود جای داده است. دریای خزر، کوهستان های زیبا، جنگل های کهن و تاریخی شمال ، کویرهای وسیع، کلات نادری در شمال شرقی ایران تا کوه بیستون مریوان در غرب، جزیره مرجانی کیش، بقایای تخت جمشید و پاسارگاد ، آثار تاریخی به جا مانده از دوران کهن که باعث افتخار ایران در مقابل سایر کشورها می شود، همه و همه به علت عدم اطلاع رسانی جهانی و ضعیف بودن بازاریابی گردشگری در ایران، نتوانستند آن طور که شایسته است اقدام به جذب توریست برای کشورمان نمایند. حال آنکه، بازار این صنعت طی سال های گذشته با رشد قابل توجهی روبرو بوده است . (روحانی و زارع رواسان ؛ ۱۳۹۲) در این میان، سهم کشورهای در حال توسعه از بازار گردشگری جهانی به صورت محسوسی افزایش یافته است . به گونه ای که این نسبت از ۳۲ درصد در سال ۱۹۹۰ به ۴۷ درصد در سال ۲۰۰۹ رسیده است که در این میان، آسیا، به لحاظ پذیرش گردشگر، با تعداد ۲۰۴ میلیون گردشگر، از رشد ۱۳ درصدی در سال ۲۰۱۰ نسبت به سال قبل از آن ، مواجه بوده است. این درصد برای منطقه خاورمیانه، ۱۴ درصد بوده است. (البدوی و سداد^[۲۸] ؛ ۲۰۱۲ )
در این میان، تعداد کل گردشگران خارجی وارده به کشور در سال ۲۰۱۰ تنها ۷۴۰.۰۰۰ نفر در مقایسه با ۹۳۵ میلیون گردشگر جهانی است. فرانسه، آمریکا و اسپانیا در صدر این لیست قرار دارند و ایران رتبه ۵۹ را به خود اختصاص داده است. صنعت گردشگری، صنعت بسیار بزرگی است که نزدیک به ۵ درصد تولید ناخالص داخلی جهانی را شامل می شود و این نسبت معمولاً بین ۲ تا ۱۰ درصد در کشورها متغیر است (البدوی و سداد ؛ ۲۰۱۲) حال آنکه به دلیل غفلت و عدم توجه به این موضوع در کشور ما، سهم درآمد ایران از این صنعت، سالیانه، تنها ۵۰۰ میلیون دلار است . (البدوی و سداد ؛ ۲۰۱۲) همانطور که از این آمار و ارقام نمایان است، وضعیت گردشگری در کشور، از شرایط رضایت بخشی برخوردار نمی باشد که باید مورد عنایت و توجه بیشتری قرار گیرد و راهکارهایی برای بهبود آن اندیشیده شود. یکی از عواملی که می تواند در این میان راه گشا باشد استفاده از قابلیت های فناوری اطلاعات در گردشگری می باشد که منجر به شکل گیری مفهومی تحت عنوان گردشگری الکترونیکی شده و به تحول عظیمی در این صنعت منجر شده است . (لاو و همکاران ؛ ۲۰۱۰ ) امروزه حدود ۵۰ درصد از جمعیت کشورهای توسعه یافته با بهره گرفتن از اینترنت برای تعطیلات آخر هفته خود برنامه ریزی می کنند و به تبع آن از خدمات گردشگری برخط استفاده می نمایند . (روحانی و زارع رواسان ؛ ۱۳۹۲) اینترنت به عنوان یک کانال توزیع در صنعت گردشگری در ، زمینه های اطلاعاتی، رزرو وسفارش دهی، خرید وحمل ونقل زنجیره ارزش گردشگری الکترونیک وارد شده است . فناوری اطلاعات و ارتباطات اثربخشی این صنعت را هم در سمت مشتریان و هم در سمت سازمان های و شرکت های گردشگری شدیداً متحول نموده است . بدین صورت که شرکت های گردشگری می توانند بدون محدودیت زمانی و جغرافیایی، خود را به مشتریان بالقوه معرفی نموده و خدمات خود را ارائه نمایند و گردشگران نیز می توانند از این طریق اطلاعات موردنیاز خود را به سرعت و با دقت بالا دریافت نموده و هزینه خدمات را نیز پرداخت نمایند . (بیوک اُزخان و اِرگون^[۲۹] ؛ ۲۰۱۱) گسترش این مفهوم در ، تمام ابعاد آن به سطحی رسیده است که بی توجهی به آن ، جوامعی را که قادر به پذیرش توسعه نبوده و از لحاظ فناوری عقب افتاده اند ، با چالش های جدی در بازار صنعت گردشگری روبرو می سازد. از سویی دیگر بسیاری از کشورهای توسعه نیافته به خاطرعدم حضور در این بستر بزرگ اطلاعاتی در شرایط کنونی، با خطری جدی برای صنعت توریسم خود مواجه هستند. این کشورها هنوز قادر به تقویت زیرساخت های صنعت گردشگری الکترونیک خود نشده اند که فقدان این امکانات و خدمات ارتباطی در دنیای کنونی ، به معنی دیده نشدن مقاصد تجاری و گردشگری این کشورها از سوی بخش بزرگی از متقاضیان بازار توریسم در کشورهای ثروتمند خارجی می توان دانست .( بوهالیس و لاو ؛ ۲۰۰۸ )
۲-۲-۵ گردشگری الکترونیک ^[۳۰]
گردشگری الکترونیک را می توان مؤلفه ای اساسی و از انواع گردشگری همگام با تکنولوژی اطلاعات به شمار آورد که حداکثر دو دهه از ظهور آن نمی گذرد . (بمانیان وهمکاران؛۱۳۸۷: ۷۳) گردشگری الکترونیک به معنای کاربرد کسب وکار الکترونیکی در مسافرت و گردشگری و به مفهوم دیجیتالی شدن همه فرایندها و زنجیره ی ارزش در گردشگری (مسافرت، مهمان پذیری و فروش غذا و مانند آن ) است. (کاظمی و همکاران؛ ۱۳۸۴ : ۶۸ ) از بعد عملی گردشگری الکترونیکی عبارت از فن تلفیق روش های کسب وکارهای الکترونیکی و فناوری اطلاعات در شیوه ها و ابزارهای تدارک، ارائه و پشتیبانی خدمات گردشگری برای ارائه خدمات مورد نیاز گردشگران با کیفیتی بالاتر و هزینه ای کمتر است. در واقع گردشگری الکترونیک، ارائه ی الکترونیکی تمامی خدماتی است که در گذشته گردشگران به صورت سنتی از آنها استفاده می کردند. گردشگری الکترونیک، همچنین به مجموعه ای از پایگاه های اینترنتی )دولتی و خصوصی( و استانداردها و پروتکل های خاص اطلاق می شود که با تولید و بازنشر اطلاعات در فرمت های مختلف از قبیل متن، تصویر، کاتالوگ و بروشور، تیزرهای تبلیغاتی و حتی خدماتی از قبیل رزرو هتل و خرید الکترونیکی معنا می یابد.
یک گردشگر هنگامی که به یک سایت گردشگری الکترونیک وارد می شود، تنها از طریق همان سایت و با برخورد با یک استاندارد خاص مورد استفاده در سایت کار کرده اما تمامی خدمات مورد نیاز خود را دریافت می کند. به این معنا گردشگر نیازی ندارد که هر یک از سرویس های مورد نظر خود را از طریق یک سایت مجزا به واسطه ی کاربری جدید مرتفع کند، بلکه تمامی سرویس های مورد نیاز را از طریق یک سایت مشترک و به واسطه ی کاربری یکسان دریافت کرده و اطلاعات مورد نیاز خود را ساده تر به دست میآورد. به واسطه ی این فناوری، گردشگر با مراجعه به یک سایت معتبر گردشگری الکترونیک همه سرویس های مورد نیاز برای سفر خویش را دریافت کرده و با کیفیت،سرعت و قیمت مناسب به خواسته های خود دست می یابد. سرویسهایی که در گردشگری الکترونیک مرسوم هستند عبارتند از :
اطلاع رسانی شفاف، دقیق و معتبر
انجام کلیه ی تشریفات اخذ ویزا
رزرو هتل ها و مراکز تفریحی سیاحتی
رزرو و اجاره ی وسایل نقلیه
اخذ بلیت هواپیما، اتوبوس و قطار و مانند آن
خرید برنامه های سفر و تورهای مختلف
اجزای گردشگری الکترونیکی درجات مختلفی دارد که میتواند از ساده ترین کارها مانند دریافت کاتالوگ یک منطقه ی توریستی و یا خرید الکترونیکی بلیت شروع شود و تا سفری در دنیای مجازی ادامه یابد. به تقریب تمام کارهایی که برای یک سفر نیاز است را می توان به صورت الکترونیکی انجام داد، مانند گرفتن ویزا از یک سفارتخانه ی خارجی که به آن رویداد الکترونیکی می گویند. ویزای الکترونیکی یکی از سرویس های بسیار مشهور در زمینه گردشگری الکترونیکی است و کشورهایی که خدمات ویزا را به صورت الکترونیکی ارائه می کنند، آن را یکی از شاخص های پیشرفت خود در زمینه فناوری اطلاعات و دولت الکترونیکی می دانند. در این میان عرضه کنندگان محصول گردشگری تحت تأثیر تقاضای گردشگری با گرایش به استفاده از فناوری های جدید به عرضه ی محصول گردشگری می پردازند .)حسنی ؛ ۱۳۸۸ : ۱۰۰ )
اولین و شاید مهمترین گام برای ورود به تجارت الکترونیک داشتن یک وبسایت با ویژگی های مناسب است که بتواند جویندگان الکترونیکی را به خریداران الکترونیکی تبدیل کند . )لاو و چنگ^[۳۱] ؛ ۲۰۰۶ ) سازمان های پیشرو از وب سایت به عنوان ، ابزاری کاربردی جهت نیل به اهدافی چون رشد و توسعه فعالیت های بازار، ایجاد رضایت در مشتریان و توزیع کنندگان و افزایش انعطاف پذیری فرآیندهای سازمانی استفاده می کنند. (چنگ و ونگ^[۳۲] ؛ ۲۰۱۰ ) با آنکه استفاده از اینترنت برای رزرو اتاق در بسیاری از ، کشورها توسعه یافته امری عادی تلقی می شود . ( موسانت ، بوژانیک و ژانگ^[۳۳] ؛ ۲۰۰۹ ) گزارشات گویای آنند که رزرو الکترونیکی در کشورهای در حال توسعه در ابتدای راه قرار دارد . به علاوه ، با وجود نقش مؤثر وبسایت در حفظ و برقراری ارتباط با مشتریان کنونی و جذب مشتریان جدید ، نتایج پژوهش های انجام شده در صنعت گردشگری و بطور خاص در صنعت هتل داری گویای آنند که وبسایت بسیاری از این سازمان های گردشگری عملکرد خوبی ندارند و از نظر مندرجات و ویژگی های لازم ضعیف هستند . (ماسورا^[۳۴] و همکاران ؛ ۲۰۰۸ )
مرور متون مرتبط با گردشگری نشانگر آن است که تألیفات اندکی درباره ی فعالیت های تجارت الکترونیکی در بخش گردشگری ایران صورت گرفته است و در نتیجه اطلاعات اندکی نیز در این زمینه در اختیار است. (صلواتی و خانی ؛ ۱۳۹۲ : ۱۷۰) در این راستا، پژوهش حاضر با هدف بررسی بیشتر در حیطه ی گردشگری قصد دارد میزان پذیرش و به کارگیری وبسایت و سازگاری با تجارت الکترونیکی در صنعت هتلداری ایران را بررسی نماید.
تأثیر اینترنت، ابزار بازاریابی کارآ در صنعت گردشگری، بطور گسترده ای پذیرفته شده است (باهالیس و لاو^[۳۵] ؛ ۲۰۰۸ ؛ لاو، چی و باهالیس^[۳۶] ؛ ۲۰۱۰ ) به طوری که می توان گفت تجارت الکترونیک و گردشگری یکدیگر را کامل می کنند . صنعت گردشگری صنعت اطلاعات فشرده است که در آن تجارت الکترونیک در حال حاضر نقش مهمی ایفا می کند. (کیم، لی و لاو ^[۳۷]؛ ۲۰۰۸ ) تجارت الکترونیک از طریق اینترنت بر اساس یک جریان در سراسر جهان این امکان را فراهم می کند تا اطلاعات بدون مانع از روش های مختلف به کاربران اینترنتی برسد . با وجود ۴/۲ میلیارد کاربر اینترنتی در جهان (صلواتی و خانی؛ ۱۳۹۲) که هر روزه به تعداد آنها نیز افزوده می شود ، استفاده از این ابزار را جهت گسترش کسب و کار پراهمیت تر می سازد. این موضوع هنگامی مهم تر می شود که در عرصه ی رقابت ، سایر کشورها و سازمان های گردشگری رقیب هر چه بیشتر از این امکان بهره گرفته و مشتریان شان را به استفاده بیشتر از این امکان تشویق می کنند. آمارها و نتایج منتشر شده در مقالات (هاشم، مورفی، پرچیز و اکانر^[۳۸] ؛ ۲۰۱۰ ؛ ماسورا، داوسن و اواردز^[۳۹] ؛ ۲۰۰۰ ؛ پون و لاو^[۴۰] ؛ ۲۰۰۵ ) گویای آنند که امروزه صنعت گردشگری و هتل داری کشورهای در حال توسعه توجه بیشتری به استفاده از ابزارهای الکترونیکی نشان می دهند. به طور مثال نتایج یک پژوهش گویای آن است که۹۹ % از هتل های چهار و پنج ستاره و ۷۸% از هتل های سه ستاره کشور مالزی دارای وبسایت بوده و از آن برای جذب هر چه کارآمد تر گردشگر استفاده می کنند .(هاشم و همکاران ؛ ۲۰۱۰ )
در این راستا توجه سازمان های گردشگری و به خصوص صنعت هتل داری ایران به استفاده از این ابزار از اهمیت ویژه ای برای کمک به رسیدن به بازار هدف برخوردار است .
براساس آخرین آمار اتحادیه ی جهانی ارتباطات یا ITU ^[۴۱] در حال حاضر ایران از ضریب نفوذ اینترنت^[۴۲] (ضریب نفوذ اینترنت شاخصی است که نشانگر درصدی از جمعیت یک کشور یا منطقه است که از اینترنت استفاده می‌کنند) در سطح ۸/۱۰ درصد برخوردار است. (دیواندری ،عابدی و ناصرزاده ؛ ۱۳۹۲ ) و این در شرایطی است که متوسط ضریب نفوذ اینترنت در جهان ۷/۱۶ درصد برآورد شده است . برآورد تعداد کاربران اینترنت در ایران در سال دو هزار میلادی حدود۲۵۰ هزار نفر بوده که در مقایسه با برآورد کنونی منتشرشده که به نیمه ی دوم سال ۲۰۰۸ میلادی مربوط است، تعداد کاربران اینترنت ایران طی هشت سال ، افزون بر ۹۱۰۰ درصد رشد داشته است . همچنین بالاترین رشد ضریب نفوذ اینترنت در دوره ی سال های ۲۰۰۰ تا۲۰۰۸ میلادی، متعلق به کشورهای ایران، سوریه و عربستان سعودی با درصدهای۹۱۰۰درصد ، ۷۰۰۶ درصد و۳۰۰۰ درصد اعلام شده است. (دیواندری ،عابدی و ناصرزاده ؛ ۱۳۹۲)
اگرچه مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات در سال ۱۳۶۸ برای اولین بار با هدف برقراری ارتباطات علمی و پژوهشی به شبکه ی بیت نت متصل شد، اما اینترنت به صورت عمومی از حدود سال ۱۳۷۲ برای استفاده های دانشگاهی وارد ایران شد. (صلواتی و خانی؛ ۱۳۹۲) این در حالی بود که پس از رژیم صهیونیستی ،ایران دومین کشوری بود که این امکان را در خاور میانه در اختیار گرفت. در حال حاضر ایران از نظر نرخ رشد دسترسی به اینترنت جایگاه بالایی را به خود اختصاص داده است ، به طوری که این نرخ طی پنج ساله منتهی به سال ۲۰۰۹ پنج برابر رشد داشته است . همچنین ایران بالاترین کاربران اینترنت در خاورمیانه را داراست و مقام سیزدهم را از لحاظ کاربران اینترنتی در بین کشورهای دنیا دارد. (صلواتی و خانی؛ ۱۳۹۲) شرکت ارتباطات ایران )که از سال ۱۳۵۰ تاسیس شده است ( مسئول کلیه امور ارتباطی کشور است . این شرکت تنها ارائه کننده زیرساخت های ارتباطاتی به همه ی کاربران خصوصی و عمومی است و همچنین تنها بخش مسئول برای همه آی پی ها و خدمات ارتباطی بین المللی کشور محسوب می شود . ضریب نفوذ اینترنت و ویژگی های کاربران اینترنتی از متغیرهایی است که در گسترش تجارت الکترونیک نقش اساسی ایفا می کنند. (صلواتی و خانی؛ ۱۳۹۲) اینترنت در ایران یک پدیده ی شهری است بطوری که ۹۱ % از کاربران در شهرهای بزرگ زندگی می کنند.بر اساس اعلام مرکز آمار ایران در سال ۱۳۷۷ ، پنجاه و هشت درصد از کاربران را مردان و کاربران بین سن ۱۰ تا ۲۹ سال اکثریت کاربران اینترنت را در ایران شامل می شوند . اکثر کاربران ر ا دانشجویان و افراد حرفه ای با تحصیلات بالا تشکیل می دهند. نرخ دسترسی به اینترنت ۵/۲۶ % می باشد . (صلواتی و خانی؛ ۱۳۹۲) برای گسترش فعالیت های الکترونیکی، دولت مشوق های متعددی را طی دو دهه گذشته منظور کرده و سرعت این توجه از اواخر دهه ۷۰ بیشتر شده است. در این راستا بسیاری از فعالیت ها در بدنه ی دولت به سمت دولت الکترونیک سوق داده می شوند. بطور مثال توسعه ی شهرهای الکترونیک همچون شهر الکترونیک کیش از جمله این فعالیت هاست . ) پروانه، عامری سیاهویی و تقوی گودرزی ؛ ۱۳۸۸ ) برای گسترش فعالیتهای گردشگری و تشویق گردشگران خارجی ، به انتخاب ایران بعنوان مقصدی برای گردشگری ، دولت نه تنها فرایند پیچیده و وقت گیر صدور روادید را )که بعضاً تا یک هفته طول می کشیده( برای اتباع ۶۸ کشور در محل فرودگاه امکان پذیر نموده است . در حال حاضر امکان درخواست روادید بصورت بر خط (آنلاین) در سایت وزارت امور خارجه ایران به آدرس (http://wvisa.mfa.gov.ir/enter_host.php) فراهم نموده است.
در مورد بررسی عملکرد وب سایت هتل های ایران مطالعات چندانی صورت نگرفته است. از معدود مطالعات انجام شده در این زمینه می توان به مطالعه (حمیدی زاده و مجرد ؛ ۱۳۸۸) اشاره کرد . محققین در این مطالعه به ارزیابی تطبیقی وب سایتهای هتل های لوکس )هتل های چهار و پنج ستاره ( سه کشور ایران، ترکیه و امارت بر اساس مدل ۷Cپرداخته اند . نتایج حاصل از این مطالعه گویای آن است که وب سایت هتل های لوکس ایران در مقایسه با رقبای ترک و عرب از عملکرد ضعیف تری برخوردارند.
۲-۲-۶ فروشگاه اینترنتی
فروشگاه اینترنتی^[۴۳] (فروشگاه آنلاین) یک وب سایت است که مانند یک فروشگاه سنتی، اجناس مختلفی را برای فروش عرضه می‌کند.خریداران پس از ورود به سایت فروشگاه،کالاهای موردنظر خود را سفارش می‌دهند. پس از تکمیل سفارش، هزینه‌ی اجناسی که از طریق خرید اینترنتی خریداری شده اند به چند شیوه قابل پرداخت است:با کارت‌های بانکی(سامان,پارسیان,صادرات …) ، شیوه پرداخت نقدی به مأمور پست در زمان تحویل کالا، و یا واریز به حساب. پس از مشاهده و تأیید سفارش توسط مسئول فروشگاه ، مأمور پست کالا را در محل فروشنده تحویل می‌گیرد و به دست خریدار می‌رساند .

اداره‌ی فروشگاه اینترنتی توسط نرم‌افزارهای ویژه‌ای صورت می‌گیرد که اضافه کردن کالا، ایجاد سبد خرید، اتصال به سیستم بانکی، اتصال به سیستم پست ، پیگیری سفارش توسط خریدار، مشاهده و ارسال سفارش‌ها توسط فروشنده، و تهیه‌ی گزارش‌های مختلف از فروش، از امکانات این نرم‌افزار است. هنوز فرهنگ خرید به صورت کاملا آنلاین بدون حتی یک تماس هنوز در ایران کاملا جا نیفتاده است اما داشتن فروشگاه اینترنتی سبب آشنائی هزاران نفر با محصولات شما خواهد گردید که هر کدام از آنها می توانند به صورت سنتی و یا تماس مستقیم با تلفن از شما خرید نمایند.
اولین بار در سال ۱۹۹۱ تیم برنرز لی ^[۴۴] تجارت الکترونیک را پایه‌گذاری کرد و در سال ۱۹۹۴ که بانکداری آنلاین ^[۴۵] ایجاد شد ، شرکت پیتزا هات^[۴۶]  اولین فروش اینترنتی خود را آغاز کرد.در همان سال شرکت نت اسکیپ^[۴۷] ارتباط امنیت لایه انتقال ^[۴۸] SSL را ابداع و ایجاد کرد و خرید اینترنتی به وسیله این پروتکل ایجاد شد . از مهم ترین و بزرگ ترین سایت‌های خرید اینترنتی می‌توان به سایت‌های ای‌بی ^[۴۹] و آمازون ^[۵۰] اشاره کرد. (Kasana & Chaudhary ; 2014)
اینترنت با بیش از ۵/۱ میلیارد کاربر ، به عنوان یک شریک اصلی در تجارت جهانی و ابزاری برای اقتدار و کمال مشتریانش محسوب می گردد. بر اساس گزارش ، در برخی کشورها ، خرید اینترتی توسط بیش از۹۵ درصد از کاربران اینترنت صورت می پذیرد . ۹۹ درصد از کاربران اینترنت در کره جنوبی به صورت بهنگام یا آنلاین خرید می کنند و در پشت سر آنها با فاصله ای اندک کاربران کشورهای آلمان ، انگلستان و ژاپن قرار دارند. مصرف کنندگان ایالات متحده آمریکا در رتبه هشتم این لیست جای گرفته اند. براساس یک مطالعه ی مشابه ، ۴۰ درصد ازکل افراد حاضر در شبکه جهانی اینترنت جزء خریداران منظم و پا برجا محسوب می شوند . درحالیکه ۸۵ درصد از کاربران اینترنت حداقل یک خرید بهنگام در ماه ، تا انتهای سال ۲۰۰۷ میلادی انجام داده اند . Constantinides & et al. ; 2010 :1-2))
۲-۲-۶-۱ مزایای خرید اینترنتی برای خریداران 
افزایش چشمگیر قدرت خریدار: امروزه تنها با یک کلیک، خریداران می توانند رقبا و محصولاتشان را با هم مقایسه کرده و پاسخ های خود را در کسری از ثانیه دریافت کنند.
دسترسی به انواع بیشتری از کالاها و خدمات : امروزه خریداران می توانند تقریبا هر آن چه را که می خواهند از طریق اینترنت سفارش دهند. (در کشور ایران نیز، مسیر توسعه تجارت و کسب و کار اینترنتی به این هدف تمایل دارد)
کسب اطلاعات فراوان در مورد محصولات و خدمات موردنظر و دریافت نظرات استفاده کنندگان از کالا و خدمات.
سهولت بیشتر در سفارش دادن ، روابط متقابل و تحویل گرفتن سفارش : مشتریان امروزه می توانند از خانه، دفتر کار و حتی از طریق تلفن همراه، به صورت ۲۴ساعته و در تمامی هفت روز هفته سفارشات خود را ارائه بدهند و در ضمن این محصولات در کمترین زمان به دست آن ها می رسد.
قابلیت تبادل نظر در مورد محصولات و خدمات : امروزه مشتریان می توانند با ورود به اتاق های گفتگو^[۵۱]  در برخی حوزه های مورد علاقه ی مردم به مبادله ی اطلاعات و عقاید بپردازند.
عدم درگیری با ترافیک شهری: مشتریان علاوه بر انجام خرید بدون برخورد با ترافیک، موجب کاهش آلودگی هوا نیز می شوند.
۲-۲-۶-۲ مزایای کسب و کار اینترنتی برای فروشندگان 
فروشندگان می توانند کانال های اطلاعات و فروش جدیدی از طریق اینترنت با دسترسی جغرافیایی گسترده تر ایجاد کنند تا از طریق آن به اطلاع رسانی و ترفیع محصولات و کسب و کارشان در سراسر ایران بپردازند.
فروشندگان می توانند با بررسی رفتار مشتریان، به آنان پیشنهاد کالا و خدمات جدیدی را بنمایند.
فروشندگان می توانند درباره ابزار، مشتریان فعلی، مشتریان بالقوه و رقبا اطلاعات کامل تر و غنی تری را به دست آورند.
فروشندگان قادرند ارتباطات دوطرفه با مشتریان بالفعل و بالقوه داشته باشند و در ضمن مبادلات کاراتری داشته باشند.
فروشندگان می توانند آگهی ها، کوپن های تخفیف، نمونه ها و اطلاعات را به مشتریانی که این اقلام را تقاضا کرده اند و یا اجازه ارسال آن ها را به شرکت مزبور داده اند، ارسال نمایند.
با بهره گیری از قابلیت ثبت رفتارهای مشتریان به هنگام بازدید از وب سایت، فروشندگان می توانند پیشنهاد های متناسب با سلایق و خواسته های آن ها ارائه نمایند.
فروشندگان با صرفه جویی قابل ملاحظه در هزینه و در حالی که دقت و کیفیت خدمات خود را بهبود می دهند در لجستیک و عملیات خود ترقی می کنند.
با حذف بسیاری از واسطه های تجاری و صرفه جویی در زمان، هزینه های مبادلاتی کاهش می یابد.
بدون محدودیت فضا و مکان : فروشگاه ها این امکان را خواهند داشت که ویترین فروشگاه ها را از محصولات گوناگون بدون محدودیت فضا و مکان پر کنند.
۲-۲-۶-۳ ویژگی سایت های رزرو اینترنتی

با نگاهی به آثار ادبی به ویژه عرفانی متوجه می‌شویم که بیشترین موتیف‌ها را مثل و حکمت‌‌ها، تلمیحات ظریف به آیات و احادیث تشکیل می‌دهد و درون مایه‌ی بیشترآن‌‌ها بحث‌های دینی و اخلاقی است و همه از ذهن وقّاد و سرشار و تأمّلاتشان در آیات و احادیث و اخبار اسلامی، حکایت دارد.
فروزانفر در مقدّمه‌ی احادیث مثنوی، عقیده دارد که حُسن سلیقه‌ی سنایی در تلفیق حدیث و شعر، راه را بـرای شعرای واپسین هموار ساخت و خاقانی و نظامی و جمال‌الدّین اصفهـانی به تقلید وی بر این اسلوب سخن گفتند و کم و بیش الفاظ و معانی اخبار را در شعر خود آوردند.(ص سیزدهم)
گاهی شاعران در تطبیق ادبیات ایرانی و اسلامی به افراط می‌روند و «برای آنکه از عیب ابتذال مصون بمانند و هرکس را با آنها دعوی همسری نرسد سعی کردند مضامین عادی و معانی مشترک را نیز با تعبیراتی تازه و بی‌سابقه به بیان آرند.»^[۱۶۵] و همین تخیلات قوی و باریک‌اندیشی‌های بسیار، به آن‌‌ها اجازه نمی‌دهد در تصویرسازی‌هایش، موضوعات قرآنی و اسرائیلیات را به هم نیامیزند و سره و ناسره را از هم جدا کنند و در هرحال گستره‌ی تلمیحات شاعران از رودکی تا حال، به حدی است که برای توجیه افکار و شاید موقعیت سخن گفتن (مدح، توصیف، نکوهش و…) از هر نکته‌ای سود می‌جویند. امّا در بعد منفی این موضوع، در ریشه دواندن اسرائیلیات در ادبیات فارسی بی‌تأثیر نبوده‌‌اند.

از پرکاربردترین شیوه‌ی بهره‌گیری همه‌‌ی شاعران و نویسندگان ادب فارسی «تلمیح» است: «تلمیح» آن است که نویسنده یا شاعر برای اثبات یا تأکید مدعای خویش، بسیار ظریف به آیه، مثل، حدیث یا روایتی اشاره می‌کند به گونه‌ای که اگر بر نوع موضوع تلمیحی آگاه نباشیم ظرافت و فهم مطلب مشکل است.
ورود تلمیحات فراوان به ویژه تلمیحات دینی متأثر از قرآن و حدیث، در ادب فارسی، به فراوانی مشاهده می‌شود تا جایی که شاعری مانند «انوری، شعر تمام تلمیح و به اصطلاح ملمّح در مورد سلیمان دارد، یعنی شعری که تمام ابیات آن اشاره به قصّه‌ی سلیمان است.»^[۱۶۶] و جمع شدن همه‌ی آنـواع تلمیحـات در شعر فارسی از امتیازات این زبان است.^[۱۶۷]
سیروس شمیسا در ذکر انواع تلمیحات شعر فارسی از تلمیحات ایرانی و تلمیحات اسلامی نام برده و متذکر شده که یک قسمت از تلمیحات اسلامی، اسرائیلیات است که آن در شعر فارسی هست مانند ذکر برصیصا و بلعم باعورا؛ و بعد تلمیحات مسیحی را هم جزو تلمیحات اسلامی ذکر می‌‌کند که از طریق کتب تفسیر وارد شعر فارسی شده است.^[۱۶۸]
بر افزوده‌‌های این آثار نه تنها در قصص قرآنی بلکه در حکایات تمثیلات دیگر هم جای تأمّل است و از این زاویه می‌‌توان پی برد که چه اندازه در افزوده‌‌های قصص در آثارشان هست، مثلاً: داستان پیر چنگی عرفانی‌‌ترین داستان مثنوی است. اگر بپذیریم «هنر شیفتگی جان هنرمند است و همین شیفتگی است که هنر را پدید می‌آورد… و شیفتگی هیچ گاه از هنرمند جدا نمی‌‌گردد و هنرمند هیچ گاه از شیفتگی، حتی مردمان عادی اگر لحظه‌ای به آن شیفتگی برسند و چیزی را احساس کنند در آن لحظه هنرمندند.»^[۱۶۹]
پیر چنگی در مثنوی، رامشگری چنگ‌نواز و خوش‌آواز است که در پیری به فقر و فاقه دچار می‌‌شود و از فرط بی‌‌چیزی به گورستان می‌‌رود آن قدر چنگ می‌‌نوازد تا در گوری می‌‌افتد و خوابش می‌‌برد. حق تعالی به عمر در خواب الهام می‌‌کند که به یاری پیر چنگی رود و پیر بالاخره درمی‌یابد که باید فقط برای خدا چنگ بنوازد.
در این داستان عمر و پیر چنگی قهرمان داستان هستند، اگر مدرس و دانشجویی از مأخذ داستان کم اطلاع باشد و به قصص و تمثیلات فروزانفر مراجعه نکرده باشد چه بسا شیفتگی هنر و هنرمندی مولوی، جان خواننده‌‌اش را شیفته و محسور کرده و گمان می‌‌برد که در تاریخ اسلام برای خلیفه‌‌ی سوم اتفاق افتاده است. در حالی که در اسرارالتوحید حسن مؤدب به اشاره‌‌ی شیخ ابوسعید به قبرستان می‌‌رود و راهنمای پیر است.^[۱۷۰] و در مصیبت‌نامه‌ی عطّار هم همان حسن مؤدب در مجلس ابوسعید است. و البته لازم به یادآوری است که «بدیهی است هدف مولانا از به‌کار بردن حوادث داستانی تنها شناخت و طرح آن حادثه نیست بلکه آن را در حکم مقدّمه‌‌ای می‌‌داند برای نشان دادن القای برتر و مفهومی فراتر. او قصّه‌‌های پیامبران، رمز‌‌ها و اسطوره‌‌ها و اشارات داستانی را شاعرانه متجلی می‌‌سازد تا به کمک آن اندیشه‌‌های عارفانه‌‌ی خویش را به آسانی القاء کند.»^[۱۷۱]
از طرف دیگر با توجه به هنری بودن و جذابیّت آثار عرفانی و تأثیرگذاری بر مشتاقان و شیفتگی خوانندگان، باز شناخت حقیقی قصص قرآنی اهمیت و ضرورت این را دو چندان می‌‌کند.
ـ اسرائیلیات در تفسیر و برداشت‌‌های عرفانی و ادبی
هرگز نمی‌‌توان از اهمیت زبانی و شگردهای آن در زبان عارفان و در زبان رمزی آن‌‌ها چشم پوشی کرد و این پژوهش از اهمیت ادبی آن‌‌ها هم نمی‌‌کاهد.
افراسیاب‌پور در پژوهش مفصّل و ارزشمند در زیبایی‌پرستی عرفانی و برشمردن نکات مثبت این وادی، به تأثیر فرهنگ ایرانی دین زرتشت بر ادبیات عرفانی می‌‌پردازد که: «ویژگی‌‌های مثبت اسلامی ظهور و بروز یافته و مکتب جمال تمامی عناصر برجسته‌‌ی اسلامی و ایرانی را دارا و غزل‌های عاشقانه و عارفانه‌‌ی ایرانی در عین حال مشحون از ادبیات قرآنی است و خواننده را به یاد سروده‌‌های عارفانه‌‌ی زرتشتی نیز می‌‌اندازد.»^[۱۷۲]
امّا، داستان‌‌ها و روایت‌‌ها، قصص و اندیشه و آداب فرهنگ‌‌ها گه در دوره‌‌ی خاصی رشد کرده و مورد پذیرش جامعه‌‌ی ما بوده است به ویژه گذشته‌‌ی ایرانی تا معاصر به طور عام، در یک جهل بیسوادی غرق بوده‌‌اند و طبیعی است قصص و اسطوره‌‌ها جای‌‌گیر خواهد بود. هر چند که در هر دوره‌‌ای ممکن است یک موضوع یا موضوعاتی شبیه به هم به حسب نیاز جامعه رشد کرده باشد و در آینده بر اثر علاقه و اشتیاق مردم و نقل سینه به سینه به صورت اسطوره حتی مفاهیم برگرفته از روایات اسلامی رشد کرده باشد که نیاز به تحقیق بیشتر دارد. شفیعی کدکنی در این خصوص معتقد است: «شاید هنگام آن رسیده باشد که تحقیق جامع درباره‌‌ی تحوّل معیار ارزش‌‌های اجتماعی در تاریخ ما، فراهم آید و بر اساس مطالعاتی دقیق، روشن شود در این چهارده قرن دوره اسلامی، دست کم دوازده قرن ان که اسناد شعری مکتوب از آن باقی است، در اعماق جامعه چه چیزهایی به عنوان ارزش مورد احترام بوده است.»^[۱۷۳]
اگر به نوع تفسیرها توجه کنیم انواع تفسیر قرآنی داریم: درایی، روایی، قرآن به قرآن و… که روایت‌‌های مجعول و اسرائیلیات در تفسیرهای روایتی بیشتر دیده می‌‌شود.
بخش عظیمی از ادبیات مکتوب (چه نظم و چه نثر) ما به صورت روایی و اخبار و رویدادها با تمثیل و حکایت‌‌هاست. از طرف دیگر تعدادی از تأثیرگذارترین متون ادبی کلاسیک به ویژه متون عرفانی نثر فارسی مانند کیمیای سعادت غزّالی و در نظم آثار سنایی، عطّار و مولوی در همین قالب روایتی و تمثیل و حکایت‌‌ها به نگارش در آمده‌‌اند و مهم‌‌ترین اهداف آن‌‌ها علاوه بر ادبی بودن، پیام رسانی دینی و به تعبیری تفسیری دیگر از قرآن و فرهنگ اسلامی بوده است. در فرهنگ اسلامی سند حقیقی و باورمند، قرآن و حدیث است و تاریخ هر اندازه موثق هم باشد نمی‌‌تواند معیار حقیقی باورمندی و اعتقادی باشد و می‌‌بینیم که تحوّلات جعل و اختلاف‌‌ها و افسانه‌‌ها و اسطوره‌‌ها در متون روایتی و تاریخی رخ می‌‌دهد.
در یک نگاه کلی به انواع تفسیرها در روش آن‌ها، در اسلام از تفسیر به رأی نهی شده، زیرا بیشتر خطاهای اندیشه‌‌ی مفسران در این روش بوده است. امّا بیشترین روایت‌‌های مجعول در تفسیرهای روایتی است. با این بیان، تفسیرها و برداشت‌‌های عرفانی نیز، تفسیر به رأی محسوب می‌‌شود و در واقع تفاسیر روایی هستند که رنگ و لعاب ادبی و ذوقی و زیبایی گرفته‌‌اند. بنابراین در تعبیرات عارفان اسلامی که اغلب از مفاهیم قرآن و حدیث سرشار بوده‌‌اند مانند سنایی، میبدی، عطّار و مولوی، همیشه احتمال لغزش بوده است. هرچند که ممکن است شاعران عارف چون مولوی و عطّار، داستان و روایت مجعول و اسرائیلیات را برای کاربردهای عرفانی و غیر از ظاهر آن‌ها، به کار برده باشند و گاهی ممکن است هر یک از آن‌ها، فهم خود را از متن عربی به خوانندگانش انتقال دهد؛ در این پژوهش مصداق‌‌های موارد مذکور دیده می‌‌شود.
سیوطی در خصوص تفسیر صوفیان معتقد است: «سخنان صوفیان درباره‌‌ی قرآن، تفسیر نیست»^[۱۷۴] و برای اثبات این عبارت خویش، به اقوال ابن‌الصلاح، نسفی، تفتازانی و سراج‌الدّین بلقینی، استناد می‌‌کند که تفسیرهای تأویلی صوفیان صحیح نیست و با شریعت محمّدی مطابقت ندارد.
شفیعی‌کدکنی آراء متعدد در این خصوص ارائه کرده است: او نه تنها افسانه‌سازی ـ به اصطلاح دروغ‌پردازی ـ را در روایات اسلامی وارد می‌‌داند بلکه با اشاره به افسانه‌سازی‌‌ها در حاشیه‌‌ی بحث درباره زندگی و رفتار ابوسعید ابوالخیر، این گونه خیال‌پردازی‌‌ها را نه تنها در مسایل اعتقادی بلکه در کل ادبیات اسلامی و فارسی تسرّی می‌‌دهد که در طول قرن‌‌هاست جریان دارد و پرسشی طرح می‌‌کند و می‌گوید که: «کدام یک از بزرگان مشرق اسلامی را می‌‌توان یافت که پیرامونش را مجموعه‌‌ای از افسانه نگرفته باشد. قرن‌‌ها و قرنهاست که قوت غالب مسلمانان، افسانه و تخیّل است و معمار زندگی ایشان عقلانیتی بر مبنای حجّیت ظن.»^[۱۷۵]
در قرن چهارم کتابی نوشته شده است به نام «کتاب البدء و التاریخ » تالیف مطهّر بن طاهر مقدّسی و به نام «آفرینش و تاریخ» به فارسی نرم و روان ترجمه شده است.
نکته‌ی قابل توجّه ـ مدّ نظر در اینجا ـ آن است که وسیع‌‌ترین و کهن‌‌ترین اطلاعات را در باب لوح و قلم،… عرش، کرسی، لوح محفوظ و… را می‌‌توان در آن کتاب یافت که در اثر تأمّلات و تأویلات صوفیان به صورت احادیث، در ادبیات فارسی مستند شده‌‌اند.
ابن‌الجوزی در مقابل این اعمال و انحرافی که در نتیجه آن به وجود آمده معتقد است: « تصوّف طریقه‌‌ای است که آغاز آن زهد مطلق بود تا آن که به منتسبان تصوّف در اواخر رخصت سماع و رقص نیز داده شد، این است که آخرت طلبان از جهت پارسانمایی صوفیان و دنیاطلبان به خاطر آسایش و تفریحی که در تصوّف هست بدان متمایل شدند.»^[۱۷۶]
حسن بصری درباره‌‌ی قصّاص و نقالانی که به نقل و روایت داستان‌‌های مذهبی و اخبار و حدیث گفتن مشغول بوده‌‌اند، گفته است: «نعمت البدعه، کم من اخ یستفاد و دعوه مستجابه، نیک بدعتی است، اجتماعی است که در آن دعاها مستجاب می‌‌شود و برادران دینی یافت می‌‌شوند که از ایشان بتوان استفاده کرد.»^[۱۷۷]
شفیعی‌کدکنی تحلیلی عالمانه در مورد ایمان فرعونی و ستایش ابلیس در متون صوفیه‌‌ی فارسی دارد که در آثار محی‌الدّین ابن عربی، جلال‌الدّین دوانی، عین‌القضات، سنایی، جامی و… آمده است.^[۱۷۸]
ـ کیفیت راه‌‌یابی اسرائیلیات در ادبیات فارسی
ورود اسرائیلیات به ادبیات فارسی از چند رهگذر صورت گرفته است، نخست قرآن و فرهنگ اسلامی و بعد از آن تلمود و ترجمه‌‌های تورات عوامل اصلی را تشکیل می‌‌دهند و در اینجا به خود جرأت می‌‌دهم و از عامل دیگری که تا کنون کمتر بدان اشاره شده است نیز نام می‌‌برم، آن عامل نفوسی قابل توجه از یهودیانی است که در ادوار مختلف در ایران می‌‌زیسته‌‌اند و هنوز نیز می‌‌زیند. این کسان اگر به طور مستقیم در ادبیات فارسی تأثیر نکرده باشند لااقل وسیله‌‌ای در گسترش اعتناء با اسرائیلیات و منابع راهنمایی و تشویق بوده‌‌اند.»^[۱۷۹]
ـ سرچشمه‌های روایات مجعول و اسرائیلیات در ادبیات فارسی
روایات مجعول و اسرائیلیات در ادبیات فارسی به مانند روایات دیگر آبشخورهایی دارند که توانسته‌اند از آن راه‌ها به آسانی به فرهنگ اسلامی و ادبیات فارسی نفوذ کنند که فهرست‌وار به آن‌ها اشاره می‌شود.
۱ـ تفاسیر قرآن عربی و فارسی
برای نمونه یکی از مراجع اصلی اسرائیلیات درادب فارسی ترجمه‌‌ی تفسیر طبری است و علّت اصلی آن تقدّم فضل و فضل تقدّم مؤلّف و تفسیر و تاریخش در این زمینه است. طبری در آغاز کتاب تاریخ طبری پس از تحمیدیه گفته است: «خواننده‌‌ی این کتاب بداند که استناد ما بدانچه در این کتاب می‌‌آوریم بر روایات و اسنادی است که از دیگران، یکی پس از دیگری، به ما رسیده و من نیز خود از آن روایت می‌‌کنم و یا سند روایت را به ایشان می‌‌رسانم نه آن که در آوردن مطالب تاریخ استنباط فکری و استخراج عقلی شده باشد…»^[۱۸۰] و طبری خود متوجه مطالب غریب و دور از ذهن کتاب شده است و در مقام اعتذار می‌‌گوید: «اگر ناظران و شنوندگان اخبار این کتاب به برخی از داستان‌‌ها و قصّه‌‌ها برخورند که عقل وجود آن‌‌ها را انکار کند و سامعه از شنیدن آن تنفّر حاصل نماید، نباید به من خرده‌‌گیری و عیب‌‌جویی کنند چه آن که این گونه اخبار را دیگران و پیشینیان برای ما نقل کرده‌‌اند و ما نیز چنان که شنیده‌‌ایم در کتاب خود آورده‌‌ایم.»^[۱۸۱]
امّا در مورد تفسیر طبری شهابی می‌‌نویسد: «طبری در کتاب تفسیر به اقوال و آراء و اخبار کسانی که در نزد او امین و ثقه بوده‌‌اند از قبیل: محمّد بن سائب کلبی، مقاتل بن سلیمان و محمّد بن عمر واقدی اعتماد نکرده و فقط به اخبار و احادیث صحاح و مورد وثوق اکتفا کرده ولی از تواریخ و سیر اخبار عرب از قول مورخان مذکور و نظایر آنان استفاده کرده است… و از کتب تفسیر قبل از خود چون ابن عباس، حسن بصری، ابن جریح و… استفاده کرده و استناد می‌‌جوید.»^[۱۸۲]
۲ـ ترجمه‌‌های تورات و تلمود
آنچه در تفاسیر قرآن پیرامون داستان‌‌های بنی‌اسرائیل آمده است باید بر مبنای تورات و تفسیرهای آن و روایات و اخبار و احادیث منقول از حضرت رسول اکرم(ص) و صحابه باشد. بنابراین تورات و تلمود منابعی استبرای تحقیق پیرامون آن مقدار از اسرائیلیات که جلوه‌‌های آن را در ادب فارسی و فرهنگ اسلامی می‌‌بینیم ولی نشانی از آنها در قرآن نمی‌‌یابیم.^[۱۸۳]
۳ـ اشاعه‌ی فرهنگی فرهنگ یهودی به خاطر نفوذ مادی و گاه نفوذ علمی
فروزانفر در «سخن و سخنوران» اشاره می‌کند که «کثرت یهودیان بلخ در اطلاعات وسیع ناصرخسرو از عقاید یهود مؤثر بوده است. بلخ دارای هفت دروازه بود که یکی از دروازه‌‌های آن را «باب الیهود» می‌‌گفتند. در تأیید سخن خود پیرامون تأثیر نفوس یهودی در ادب فارسی متذکر می‌‌شویم که قدیم‌‌ترین منظومه‌ی فارسی پیرامون اسطوره‌‌ی سامی «یوسف و زلیخا» برای نخستین بار به وسیله‌ی «ابوالمؤیّد بلخی» به رشته‌ نظم درآمده است و بعید است که تصور کنیم وجود یهودیان بلخ در پرورده شدن این داستان به زبان ابوالمؤید بلخی بی‌‌تأثیر بوده است، چه شاید این داستان و داستان‌‌های دیگر بنی‌اسرائیل در نقاط بسیاری که مانند بلخ از هم‌‌شهریان خود متأثر بوده‌‌اند با شاخ و برگ فراوان بین مردم رواج داشته است.
یهودیان ایران می‌‌توانسته‌‌اند برای محقّقان تاریخ و سیر نیز راهنماهای نیک و مراجع قابلی باشند کما اینکه ابوریحان بیرونی نیز خود را از کسب اطلاع بوسیله‌ی چنین کسانی بی‌‌نیاز نمی‌‌دانسته‌‌ است و «یعقوب بن موسی تفرشی» یهودی‌‌ای در گرگان پیرامون اخبار حضرت موسی به وی سخنانی گفته است که او نیز بدان‌‌ها اشاره می‌‌کند. در اینجا ذکر این نکته بی‌‌ربط نخواهد بود که یادآوری کنیم که «ابن الندیم» نیز در تألیف بسیار پر ارزش خود «الفهرست» اطلاعاتی پیرامون تورات و دیگر کتب مذهبی یهود از یک دانشمند یهودی کسب کرده است.»^[۱۸۴]
۴- ترجمه‌‌های انجیل و متون تفسیری انجیل به فارسی
۵- اسطوره‌‌ها و گاه افسانه‌‌های ایران باستان در دوره‌‌های مختلف
یکی از راه‌‌های نفوذ اسرائیلیات به متون ادبی، متون حماسی و اساطیری ایرانی است که با اسرائیلیات در روایات مجعول سامی و یهود به هم آمیخته است^[۱۸۵].
اسطوره به مجموعه‌‌ی داستان‌‌های گفته می‌‌شود که ریشه در اعتقادات قدیمی یک ملت دارند و برای آن ملّت صورتی مقدّس پیدا کرده است. اسطوره‌‌ها در اصل اتفاق افتاده‌‌اند، امّا بر اثر علاقه و اشتیاقی که نسل‌‌های بعدی به آن داشته‌‌ بیش از حد اسطوره‌‌ها را شاخ و برگ بخشیده‌اند، به گونه‌‌ای که گاهی حقیقت در میان اغراق‌‌ها و غلوّ‌‌ها گم شده است. اسطوره‌‌های ایرانی بر داستان‌‌های قرآنی تأثیر داشته‌‌اند. با نگاهی به اسطوره‌‌ی سیاوش متوجه می‌‌شویم در شاهنامه که فردوسی در تطبیق مسایل باستانی و اسلامی سعی دارد این اسطوره را بر داستان‌‌های یوسف و ابراهیم و موسی(ع) برتری دهد.
بیآزار شیرازی در این خصوص، مینویسد: «از آنجا که در زمان گذشته باستان‌شناسی کمتر مورد توجه بوده، متأسفانه بسیاری از مفسرین به افسانهها و اساطیر کتب پیشین و اسرائیلیات روی آوردند و مورّخینی مانند طبری، مسعودی، یعقوبی و واقدی کتابهایی در تاریخ امم و ملوک نوشتند.»^[۱۸۶]
۶ـ مباحث کلامی در قرون اولیه‌‌ی هجری
هر کدام از فرقه‌‌ها و متکلّمین برای اثبات ادعای خویش از هرگونه مطلبی گاه احادیث ضعیف و اسرائیلیات سود می‌‌جستند.
۷ـ تأثیر مضامین خرافی و اسطوره‌های شعر جاهلی در ادبیات فارسی
حناالفاخوری در کتاب «تاریخ ادبیات زبان عربی» پس از این‌که نقش قصّه و داستان را در شعر «نابغه» بررسی می‌کند، می‌نویسد: «شعر جاهلی از اساطیر و خرافاتی که مردم نقل می‌کردند و شاعران به شعر می‌آوردند و هم‌چنین از داستان‌هایی که از تورات گرفته شده، خالی نیست…، امّا نابغه قصّه را یکی از عناصر شعر خود قرار داده و در مدح و اعتذار و نصیحت و ارشاد از آن استفاده می‌کند…»^[۱۸۷] از طرف دیگر، با توجّه به تسلّط و آشنایی شاعران فارسی با اشعار عربی دوره‌ی جاهلی و تأثیری که از آن‌ها پذیرفته‌اند، نقش مضامین و مفاهیم اشعار جاهلی در ادب فارسی می‌تواند در پژوهشی جداگانه بررسی شود.
فصل چهارم
روایات مجعول و اسرائیلیات در آثار عطّار نیشابوری
ـ مقدّمه‌‌ای بر اسلام و قصص قرآنی
«اسلام از ریشه‌‌ی سلم به معنی انقیاد و فرمان‌‌برداری و در اصطلاح شریعت اسلام آوردن به وسیله‌‌ی زبان است و ایمان با قلب، یعنی تسلیم امر خدا بودن و عبادت خالصانه داشتن.»^[۱۸۸]

۱۴

وجود مفاسد اقتصادی در دستگاه های حکومتی

۰۴ / ۰

۴

۱۶ / ۰

جمع کل

۱

۱۶ / ۳

همانطور که در مورد عوامل داخلی عنوان شد، انتظار می رود در ماتریس ارزیابی عوامل خارجی نیز، مجموع نمره های نهایی عددی بین یک تا چهار باشد و اگر مجموع نمرات نهایی کمتر از ۵ / ۲ باشد به معنی واکنش ضعیف نسبت به عوامل خارجی است و هر چه این عدد به یک نزدیکتر شود واکنش ضعیف حادتر خواهد بود. اگر این عدد بیش از ۵ / ۲ باشد و هر چه به ۴ نزدیکتر شود واکنش بسیار عالی نسبت به عوامل خارجی است. عدد بدست آمده از جدول فوق ۱۶ / ۳ نشان دهنده آن است که سازمان مورد بررسی در برابر عوامل ایجاد کننده فرصت و تهدید واکنش خوبی داشته است.
۴-۳-۵-۳- بررسی ماتریس داخلی و خارجی (IE) :
ماتریس داخلی- خارجی (IE) در روش SWOT، بخشهای مختلف سازمان را در ۹ خانه قرار میدهد. در این ماتریس دو بعد اصلی در نظر گرفته میشود. جمع نمره های نهایی ماتریس ارزیابی عوامل داخلی بر روی محور Xها و جمع نمره های نهایی ماتریس ارزیابی عوامل خارجی بر روی محور y ها نوشته می شوند. همانطور که قبلاٌ اشاره کردیم جمع این نمرات عددی بین یک تا چهار است، بنابراین درجه بندی این محورها را بنا به این مقیاس (۱-۴) انجام میدهیم. ۹ خانه ایجاد شده را به ترتیب از گوشه سمت چپ بالا از ۱ تا ۹ شماره گذاری می کنیم. سازمان هایی که در خانه های ۱، ۲ یا ۴ قرار می گیرند می بایست استراتژی های منجر به رشد و ساخت را انتخاب نمایند. این واحد ها باید استراتژی های متمرکز، رسوخ در بازار، توسعه محصول و بازار، یا استراتژی های مبتنی بر یکپارچگی عمودی به بالا، یکپارچگی عمودی به پایین و یکپارچگی افقی را مد نظر دهند.

سازمان هایی که در خانه های ۳، ۵ یا ۷ قرار می گیرند می بایست استراتژی های منجر به حفظ و نگهداری وضع موجود را انتخاب نمایند. این واحدها باید استراتژی های رسوخ در بازار، توسعه محصول را مدنظر قرار دهند. سازمان هایی که در خانه خانه های ۶، ۸ یا ۹ قرار می گیرند می بایست استراتژی های برداشت محصول یا رها کردن را به اجرا در آورند.
جدول ۱۱-۴- ماتریس داخلی و خارجی (IE )

نمره نهایی ماتریس ارزیابی عوامل داخلی (IFE)

۱

۲

۲

۳

۳

۴

۳

۲

۱

۴

نمره نهایی ماتریس ارزیابی عوامل خارجی (EFE)

۳

۶

۵

۴