هدف از اجرای این پژوهش سنجش تأثیر کتاب­درمانی برکاهش نشان­گان­های درون­سازی و برون­سازی شده­ی کودکان ناشنوای مقطع ابتدایی مدرسه­ی استثنایی وصال بیرجند در  نیمسال تحصیلی دوم سال 1388-1389 بود. روش پژوهش شبه آزمایشی (طرح یک گروهی با پیش­آزمون و پس­آزمون) و از نوع کاربردی بود. جامعه­ی پژوهش شامل دانش­ آموزان ناشنوای گروه سنی ب (سال­های اول ابتدایی) این مدرسه بود. ابزار گردآوری در این پژوهش سیاهه­ی رفتاری کودک و گزارش معلم بود که بر اساس تست روان­شناسی آشنباخ تنظیم شد. در این پژوهش ابتدا این سیاهه­ها درباره­ی هریک از آزمودنی­ها  توسط والدین و معلم آن­ها تکمیل شدند، سپس فرایند کتاب­درمانی با بهره گرفتن از کتاب­های منتخب گروه سنی ب همراه با لوح­های فشرده­ی زبان اشاره­ی این کتاب­ها، در طی هفت جلسه اجرا شد و پس از آن پس­آزمون نیز توسط والدین و معلمان کامل شد. نتایج پیش­آزمون­ها و پس­آزمون­ها توسط پژوهشگر با بهره گرفتن از آزمون تی­ وابسته در نرم­افزار اس­پی­اس­اس و رسم نیمرخ­های مربوط به هر آزمودنی در پیش­آزمون و پس­آزمون با نرم­افزار اکسل مقایسه شد. همان­طور که پیش ­بینی می­شد  نتایج به­دست آمده نشان داد که کتاب­درمانی با بهره گرفتن از کتاب­های برگزیده­ی مناسب برای کودکان بر کاهش مشکلات اضطراب/ افسردگی، گوشه­گیری/ افسردگی، شکایات جسمانی، مشکلات اجتماعی و توجه و تفکر، و رفتارهای قانون­شکنی و پرخاشگرانه­ی کودکان ناشنوای گروه سنی ب دبستان استثنایی وصال بیرجند  تأثیر داشت. با توجه به این که مشکلات اضطراب/ افسردگی، گوشه­گیری/ افسردگی و شکایات جسمانی، از نشان­گان­های درونی­سازی شده (رفتارهای بیش از حد مهارشده­ی معطوف به درون­) و رفتارهای قانون­شکنی و پرخاشگرانه از جمله مشکلات برونی­سازی شده (مشکلات رو به ­بیرون و در تعارض با دیگر افراد و محیط­) هستند، در فرایند کتاب­درمانی با کاهش هریک از این مشکلات، در کودکان، این نشان­گان­ها نیز کاهش یافتند. کتاب­درمانی سبب شد تا از مشکلات رفتاری و اجتماعی این دانش­ آموزان کاسته شود.

 

واژگان کلیدی

 

کتاب­درمانی،  کودکان ناشنوا، نشان­گان­های درونی­سازی شده، نشان­گان­های برونی­سازی شده

 

فهرست مطالب

 

عنوان. صفحه

 

فصل 1: کلیات طرح پژوهش 1

 

   1-1. مقدمه. 2

 

  1-2.  بیان مسأله 3

 

  1-3. اهمیت و ضرورت پژوهش 7

 

  1-4. هدف­های پژوهش. 7

 

  1-5. فرضیه ­های پژوهش. 8

 

  1-6. تعریف­های عملیاتی. 9

 

 

فصل 2:  مبانی نظری و پیشینه­ی پژوهش. 11

 

   2-1. مقدمه 12

 

   2-2. مبانی نظری. 12

 

   2-3. کتاب­درمانی. 13

 

       2-3-1. تعاریف کتاب­درمانی 13

 

       2-3-2. رابطه­ بین هنر کتاب­درمانی  و  علم کتاب­درمانی   16

 

       2-3-3. مقوله­های کتاب­درمانی 18

 

       2-3-4. محیط­های اجتماعی کتاب­درمانی. 19

 

       2-3-5. مزایای کتاب­درمانی. 19

 

       2-3-6. کاربردهای کتاب­درمانی. 22

 

       2-3-7. مراحل کتاب­درمانی. 22

 

       2-3-8.  اصول انتخاب منابع کتاب­درمانی 24

 

   2-4. اختلالات عاطفی و رفتاری در کودکان 25

 

       2-4-1. نشان­گان­های درونی­سازی و برونی­سازی شده  26

 

   2-5. قصه­درمانی کودکان ناشنوا 27

 

   2-6. رفتارهای نامناسب اجتماعی در ناشنوایان 28

 

   2-7. نقش کتابدار در برآوردن نیازهای ناشنوایان 29

 

   2-8. اعتماد به نفس در کودک و نقش داستان در افزایش آن. . .     31

 

   2-9. اندوه در کودک و نقش داستان در کاهش آن . . . 32

 

   2-10. پرخاشگری در کودک و نقش داستان در کاهش آن . . .  34

 

   2-11. ترس در کودک و نقش داستان در کاهش آن. . .   35

 

   2-12. پیشینه­ی پژوهش. 37

 

       2-12-1. پژوهش­های کتاب­درمانی در ایران 37

 

       2-12-2. پژوهش­های کتاب­درمانی در خارج از ایران 39

 

   2-13. نتیجه گیری43

 

 

فصل 3: روش­شناسی پژوهش 44

 

   3-1. مقدمه 45

 

   3-2. روش پژوهش 46

 

   3-3. جامعه­ و نمونه­ی آماری پژوهش. 46

 

   3-4. شیوه و ابزار گردآوری داده­ ها 47

 

   3-5. روایی ابزار گردآوری داده­ ها. 51

 

   3-6. روش­های تجزیه و تحلیل داده­ ها 51

 

   3-7. محدودیت­های پژوهش. 52

 

 

 

فصل 4: یافته­ های پژوهش 53

 

   4-1. مقدمه 54

 

   4-2. نتایج توصیفی آزمودنی­ها. 54

 

       4-2-1. نتایج  توصیفی آزمودنی شماره­ی 1. 54

 

       4-2-2. نتایج توصیفی آزمودنی شماره­ی 2 57

 

       4-2-3. نتایج توصیفی آزمودنی شماره­ی 3 60

 

       4-2-4. نتایج توصیفی آزمودنی شماره­ی 4 62

 

       4-2-5. نتایج توصیفی آزمودنی شماره­ی 5 65

 

       4-2-6. نتایج  توصیفی آزمودنی شماره­ی 6. 67