انگیزه ها و اوضاع و احوال را در نظر میگیرند .آنها در این سن وارد مرحله تفکر انتزاعی می شوند وبه دنبال موضوعات جدید و سازمان یافته هستند روحیه پژوهشگری در آنها افزایش می یابد و به دنبال حقایق و علوم روز هستند (دیویی به نقل از کدیور،۱۳۸۱).
نتایج پژوهش مومنی راد(۱۳۸۷) حاکی از آن است: افرادی که به اینترنت دسترسی دارند بیش از یک چهارم اوقات خود را به جستجوی مطالب جدید در آن می گذرانند و آخرین یافته ها را از آن به دست می آورند این در حالی است که بیش از نیمی از این افراد را نوجوانان زیر۱۵سال تشکیل می دهند. این روحیه جستجوگری و شروع تفکر انتزاعی وظایف برنامه ریزان درسی را درتدوین مطالبی که پاسخگوی مطالبات دانش آموزان باشدوهمچنین وظیفه معلمان را درروشهای آموزشی سنگین تر می کند.
کریمی(۱۳۸۴) اظهارمی دارد: درآزمونهای بین المللی مانند سومین مطالعه بین‌المللی ریاضیات و علوم^[۸] (تیمز)که یکی ازملاک های توسعه آموزشی کشورها و ازجمله معیارهای بین المللی برای قضاوت دربرنامه درسی تدوین شده، اجرا شده وآموخته شده می باشد،دانش آموزان ایرانی به راحتی مطالب مهم واساسی رابه فراموشی می سپارندوقادربه پاسخگویی به سؤالات،مخصوصا فراتر ازسطح دانش نیستند……….. …. .نتایج کیامنش وخیریه(۱۳۸۲) نیز برآن صحه میگذارد و نشان می دهد این مشکل مستمردردرس علوم تجربی وجود داشته است: تیمز۲۰۰۳ که درایران وتعداد زیادی از کشورهای توسعه یافته ودر حال توسعه انجام گرفت، نتایج بسیار ضعیف دانش‌آموزان ایران را درتمام آزمون‌های علوم دوره‌های ابتدایی و راهنمایی نشان داد. این مطالعه مشخص کرد که کیفیت آموزش علوم درکشورماپایین‌تر از استانداردهای جهانی است. مطالعه میدانی تیمز سال۲۰۰۳ نشان داد که دانش‌آموزان ایرانی در مجموع ۲۸۶ پرسش آزمون عملکردی، متناسب بابرنامه‌های رسمی کشورمان، ازنظربه خاطرسپردن وفهمیدن، درسطح نسبتاً بالایی قرار دارند، اما درمهارت‌هایی چون ساختن نظریه‌ها،جتجزیه و تحلیل داده‌ها، حل مسئله و بکارگیری ابزار و روش‌های علمی و یا تحقیق درباره طبیعت و محیط زیست، در سطح بسیار پایینی قرار دارند.

درحالی که کشتی آرا (۱۳۸۸) معتقد است که: دانش آموزان در هر سنی به تبعیت رسش روانی و عقلی، رشد فکری و اجتماعی موضوعاتی را به خوبی یاد می گیرند وبنا به توانایی خود مسائلی را تجربه می کنند، که در فرصت های دیگر یادگیری مجموعه این شرایط محقق نمیشود.
پژوهش حاضر مترصد، ارزیابی میزان هم خوانی برنامه درسی قصد شده، برنامه درسی اجرا شده و برنامه درسی آموخته شده دردرس علوم تجربیج سال سوم راهنماییج جناحیه ۲ شیرازدرسال تحصیلی۸۸-۱۳۸۷ می باشد.دراین میان تعادل و عدم تعادل میان این سه برنامه، درهشت عنصر اهداف، معلم، دانش آموز، محتوا، روش تدریس، زمان، فضا و تجهیزات و ارزشیابی موردسنجش و ارزیابی قرار می گیرد. اهمیت ویژه وجود تعادل درعناصر برنامه درسی و آموزشی علوم به دلیل ماهیت عملی و تجربی بودن درس علوم است. برنامه درسی قصد شده در ایران که دارای یک نظام آموزشی تقربیاٌ متمرکز است، توسط تعدادی از متخصصان فیزیک، شیمی، زیست شناسی و زمین شناسی و کارشناسان برنامه درسی و روانشناسی یادگیری، تهیه می شود. این دروس پیش نیازهای بعدی دانش آموزان را در حوزه علوم تجربی فراهم می آورد. معلم عامل اصلی اجرای برنامه درسی قصد شده می باشد. در واقع او در تدوین محتوای مشخص شده دخالتی ندارد.با توجه به لزوم تغییردر همه کتابهای درسی به ویژه علوم تجربی و نیمه عمر اطلاعات( مدت زمانی که لازم است تا نیمی از یافته های علمی یک حوزه معرفتی علوم دوره دستخوش تغییر شود که امروزه حدود شش الی هفت سال است) و همچنین به دلیل عدم تغییر کتب راهنمایی درچند سال اخیر،لازم است شرایط نگاهی دقیقتربه این برنامه های درسی ایجاد شود.
به منظور اجرای پژوهش که مبتنی برنگرش سنجی مدیران،دبیران و دانش آموزان درمورد برنامه های درسی سه گانه می باشد از یک مقیاس محقق ساخته با سه فرم که برحسب زیر گروه ها طراحی شده، استفاده می گرددو تاحد شناسایی هشت عنصرمورد نظر،از نمونه انتخاب شده سؤالاتی صورت می گیرد. این عناصر در برنامه درسی قصد شده، از کتاب درسی وراهنمای معلم علوم تجربی سال سوم راهنمایی وبرنامه راهبردی تربیت معلم، به عنوان جامعه ونمونه این بخش از پژوهش، لیست گردیده اند.
در برنامه اجرا شده این سه فرم(پیوست شماره۱-۲و۳) توسط سه زیر گروه تکمیل و میانگین سؤالات هم تراز به دست می آید، درهرعنصر تعادل اندازه گیری ومیانگین محاسبه می شود، و یک میانگین کلی به عنوان برنامه اجرایی به دست می آید. در نهایت برنامه آموخته شده که منتج از دو برنامه درسی دیگر می باشد، به وسیله یک آزمون تشریحی محقق ساخته با توجه به اهداف برنامه قصد شده در پایان سال تحصیلی آموخته ها، اهداف و محتوای کسب شده دانش آموزان را، مورد اندازه گیری قرار داده است.
۱-۳-اهمیت و ضرورت تحقیق
با توجه به ویژگیهای عصر کنونی که انسان با انفجار اطلاعات و توسعه فناوری مواجه است، نظام آموزش و پرورش وظیفه دارد برنامه‌های آموزشی و درسی علوم را به نحوی ساماندهی کند که همه توانایی های شناختی و شخصیتی دانش‌آموزان رشد کرده و با بهره گیری از مزایای علوم و فناوری، توانمندیهای لازم را برای رویارویی با تحولات جدید کسب نمایند(هارلن به نقل ازسعیدی، ۱۳۸۲).
پژوهش پرویزیان(۱۳۸۴) نشان می‌دهد که اغلب دانش‌آموزان فاقد این ویژگی هستند و به عبارت دیگر برنامه‌های آموزشی علوم نتوانسته است روحیه علمی و کاوشگری، آفرینندگی و خلاقیت را در دانش‌آموزان پرورش دهد.
بررسی تطبیقی نظام‌های آموزشی علوم در کشورهای مؤفق در آزمون‌های تیمز نشان می‌دهد که بیشتر کشورهای موفق دارای برنامه درسی ملی بوده و بر پایه آن سعی می‌کنند تا آموزش علوم را به بهترین نحو ممکن انجام دهند و بررسی آماری نشان می‌دهد که دانش‌آموزان این کشورها از رشد تحصیلی بسیار بالایی برخوردار هستند تهیه استانداردهای برنامه درسی بویژه در کشورهایی که دارای سند ملی برنامه درسی هستند، بیشتر به چشم می‌خورد. کشورهایی مثل ایالات متحده آمریکا، کانادا، آلمان، انگلستان، نیوزیلند و… از جمله کشورهایی هستند که دارای برنامه درسی ملی بوده و به سمت استاندارد کردن مؤلفه‌های نظام آموزشی خود حرکت می‌کنند درحالیکه که ایران دارای رتبه بسیارپایین تر از میانگین میججباشد ودربرنامه درسی خوداکثرویژگی های مذکور را ندارد(هارلن به نقل ازبدریان، ۱۳۸۵).
نتایج حاصل از آزمونهای پیشرفت تحصیلی که در سالهای متمادی در نظام آموزشی، صورت گرفته است نشان میدهد که یکی ازکمترین میانگین ها در درس علوم تجربی می باشد معلمان و دانش آموزان نتایج رضایت بخشی را دریافت نمی کنند وبازخورد حاصل از نظر روحی و روانی آنها را ارضاءنمی کند(جدول مقایسه میانگین دروس آزمون پیشرفت تحصیلی،استان فارس،اسفندماه ۱۳۸۸).همه این شواهد دال بر لزوم تحقیقاتی دراین زمینه می باشدتاوضعیت این سه برنامه مشخص شود.
درصورتی که نتایج دقیقی از این پژوهش استخراج شود، می توان عناصری از برنامه درسی که تطابق لازم را ندارند، شناسایی کرد. با شناسایی آنها امکان تصمیم گیری و اتخاذ راهکار برای جلوگیری از تبدیل برنامه درسی قصد شده به برنامه درسی پوچ، افزایش می یابد. یکی از عناصری مد نظر این پژوهش معلم می باشد، وی به عنوان مهم ترین عامل اجرای برنامه درسی می باشد. خصوصیات، توانایی وآموزش های تخصصی او مورد سوال واقع می شود، درحالی که، شعبانی(۱۳۷۸) اظهار می دارد: پژوهشهای علمی در دانشگاهها و مراکز تربیت معلم بودجه اندکی داشته و به صورت ضعیفی سازماندهی می شوند. معلمانی بعد از آموزش در دانشگاهها و مراکز تربیت معلم، به علت کافی نبودن امکانات آزمایشگاهی و فعالیتهای عملی، تبحر و تجربه کمتری در زمینه پدیده های علمی- عملی به دست می آورند. دانش آموزانی که با اتمام تحصیلات وارد بازار کار و یا دانشگاهها می شوند، مهارت و توانایی های لازم درانجام فعالیتهای عملی را ندارند. ازلحاظ سیاسی واقتصادی، به نظر می رسد که آموزش اثربخش علوم تجربی برای رشد و توسعه اقتصادی هر کشوری ضروری است و باید به طور جدی به این امر اهتمام ورزید. درهر کشوری که به سوی صنعتی شدن پیش می رود، نیاز به کارگران ماهروافراد تحصیلکرده وآشنابه پدیده های علمی- فناورانه و نیز مهارتهای عملی روز به روز افزونتر میشود؛ اماواحدهای صنعتی نمی توانند به آموزش ویژه واختصاصی افرادموردنیاز خود بپردازند.
دراین پژوهش مساعی محقق مشخص شدن محتوی و نوع اهداف ازدست رفته است، زیرا در همه کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه به این نتیجه رسیده اند که پرداختن به آموزش اثربخش علوم تجربی و مهارتهای علمی- عملی و ایجاد نگرش مطلوب در کنار سایرآموزشها در مدارس موجب تربیت یک شهروند خوب در مدارس می گردد و این مناسبترین و اقتصادیترین راه ممکن در توسعه پایدار است و هارلن به نقل از سعیدی (۱۳۸۲) نیزاذعان میدارد: همه دانش آموزان باید علوم تجربی و مهارتهای عملی لازم را فرا گیرند. در حالی که دانش آموزان در انجام فعالیتهای عملی بسیار ضعیف و بدون تفکر خلاق عمل می کنند و با تغییر ظاهر سوال از پاسخ به آن عاجز می مانند. دانش آموزان بعد از خروج از مدرسه توان علمی و عملی لازم را کسب نمی کنند.
۱-۴- اهداف پژوهش
۱-۴-۱- اهداف کلی پژوهش
۱-تعیین میزان انطباق بین برنامه درسی قصدشده، اجرا شده علوم تجربی پایه سوم راهنمایی ناحیه ۲ شیراز.
۲-تعیین میزان انطباق بین برنامه درسی قصدشده،آموخته شده علوم تجربی پایه سوم راهنمایی ناحیه ۲ شیراز.
۳- تعیین فاصله بین برنامه درسی اجراشده وآموخته شده علوم تجربی پایه سوم راهنمایی ناحیه ۲ شیراز.
۱-۴-۲- اهداف ویژه پژوهش
۱-۱- بین اهداف ارائه شده برنامه قصد شده و اهداف برنامه اجرا شده پایه سوم راهنمایی ناحیه ۲ شیراز انطباق وجود دارد.
۱-۲- تعیین میزان انطباق بین شرایط معلم مورد نظر وزرات آموزش و پرورش و معلم علوم تجربی پایه سوم راهنمایی مدارس ناحیه ۲ شیراز.
۱-۳- تعیین میزان انطباق بین دانش آموزان مورد نظر وزرات آموزش و پرورش و دانش آموزان علوم تجربی پایه سوم راهنمایی مدارس ناحیه ۲ شیراز.
۱-۴- تعیین میزان انطباق بین محتوای ارائه شده برنامه قصد شده و محتوای ارائه شده اجرا شده پایه سوم راهنمایی ناحیه ۲ شیراز
۱-۵- تعیین میزان انطباق بینجروش تدریس پیشنهادی برنامه قصد شده و روش تدریس برنامه اجرا شده علوم تجربی پایه سوم راهنمایی ناحیه ۲ شیراز.
۱-۶- تعیین میزان انطباق بین زمان پیشنهادی برنامه قصد شده و زمان اختصاص داده شده، به علوم تجربی پایه سوم راهنمایی مدارس ناحیه ۲ شیراز.
۱-۷- تعیین میزان انطباق بین مکان(آزمایشگاه وکلاس و…) پیشنهادی سازمان برنامه ریزی کتب درسی و مکانی (آزمایشگاه وکلاس و…) اختصاص داده شده، به علوم تجربی پایه سوم راهنمایی مدارس ناحیه ۲ شیراز.
۱-۸- تعیین میزان انطباق بین روش ارزشیابی برنامه قصد شده و روش ارزشیابی معلم علوم تجربی پایه سوم راهنمایی ناحیه ۲ شیراز.
۲-۱- تعیین میزان انطباق بین اهداف برنامه قصد شده و اهداف دریافت شده دانش آموز پایه سوم راهنمایی ناحیه ۲ شیراز.
۲-۲- تعیین میزان انطباق بین محتوای برنامه قصد شده و محتوی دریافت شده دانش آموز پایه سوم راهنمایی ناحیه ۲ شیراز.
۳-۱- تعیین میزان انطباق بین اهداف برنامه اجرا شده و اهداف دریافت شده دانش آموزان پایه سوم راهنمایی ناحیه ۲ شیراز.
۳-۲- تعیین میزان انطباق بین محتوای برنامه اجرا شده و محتوای دریافت شده دانش آموزان پایه سوم راهنمایی ناحیه ۲ شیراز.
۱-۵- فرضیه های پژوهش
۱-۵-۱- فرضیه های کلی پژوهش
۱- بین برنامه درسی قصدشده واجراشده علوم تجربیجججپایهججسوم راهنمایی ناحیه۲ شیرازانطباق وجود دارد.
۲- بین برنامه درسی قصدشده،آموخته شده علوم تجربی پایه سوم راهنمایی ناحیه ۲ شیرازانطباق وجود دارد.
۳- بین برنامه درسی اجراشده وآموخته شده علوم تجربی پایه سوم راهنمایی ناحیه ۲ شیرازانطباق وجود دارد.
۱-۵-۲- فرضیه های ویژه پژوهش
۱-۱-بین اهداف در برنامه قصد شده وبرنامه اجرا شده پایه سوم راهنمایی ناحیه ۲ شیرازانطباق وجود دارد.
۱-۲- بین شرایط معلم در برنامه قصد شده ومعلم علوم تجربی پایه سوم راهنمایی مدارس ناحیه ۲ شیراز انطباق وجود دارد.
۱-۳- بین دانش آموز برنامه قصد شده و دانش آموزان علوم تجربی پایه سوم راهنمایی مدارس ناحیه ۲ شیراز انطباق وجود دارد.
۱-۴-بین محتوای برنامه قصد شده وبرنامه اجرا شده، پایه سوم راهنمایی ناحیه۲ شیراز انطباق وجود دارد.
۱-۵- بین روش تدریس پیشنهادی برنامه قصد شده و برنامه اجرا شده، علوم تجربی پایه سوم راهنمایی ناحیه ۲ شیراز انطباق وجود دارد.
۱-۶- بین زمان پیشنهادی برنامه قصد شده و برنامه اجرا شده، علوم تجربی پایه سوم راهنمایی مدارس ناحیه ۲ شیراز انطباق وجود دارد.
۱-۷- بین مکان(آزمایشگاه وکلاس و…) پیشنهادی برنامه قصد شده و برنامه اجرا شده، علوم تجربی پایه سوم راهنمایی مدارس ناحیه ۲ شیراز انطباق وجود دارد.
۱-۸-بین روش ارزشیابی پیشنهادی برنامه قصد شده و برنامه اجرا شده، پایه سوم راهنمایی ناحیه ۲ شیراز انطباق وجود دارد.
۲-۱- بین اهداف برنامه قصد شده و اهداف دریافت شده دانش آموز پایه سوم راهنمایی ناحیه ۲ شیراز انطباق وجود دارد.
۲-۲-بین محتوای برنامه قصد شده و محتوی دریافت شده دانش آموز پایه سوم راهنمایی ناحیه ۲ شیراز. انطباق وجود دارد.
۳-۱-بین اهداف برنامه اجرا شده و اهداف دریافت شده دانش آموزان پایه سوم راهنمایی ناحیه ۲ شیراز انطباق وجود دارد.
۳-۲-بین محتوای برنامه اجرا شده و محتوای دریافت شده دانش آموزان پایه سوم راهنمایی ناحیه ۲ شیراز انطباق وجود دارد.