استاد راهنما
 

جناب آقای دکتر محمدعلی خورسندیان
 

اساتید مشاور
 

جناب آقای دکتر علی­اصغر حاتمی
 

جناب آقای دکتر مجید سربازیان

چکیده
اشخاص به موجب قانون، قرارداد یا حکم دادگاه نسبت به مال دیگری امین تلقی می­گردند؛ مانند مستاجر، مستودع، مستعیر و . . یکی از موضوعات قابل بررسی در این زمینه، شرط ضمان امین می­باشد؛ زیرا در بسیاری از معاملات امانی، ضمان امین شرط می­شود؛ بنابراین ضروری است که وضعیت چنین شرطی از نظر فقهی و حقوقی روشن گردد.
در این زمینه نظریات موجود را می­توان در دو گروه خلاصه کرد. نخست نظریه بطلان شرط بدلیل اینکه شرط خلاف مقتضای ذات عقد است یا شرط ضمان امین مخالف با مشروع و کتاب است.دوم نظریه صحت شرط با استناد به اصل صحت در قراردادها و شروط و شمول عموم ادله لزوم وفا به شرط نسبت به شرط ضمان امین.
در این پایان ­نامه کوشیده شده است با بررسی نظرات دو گروه و ادله هریک از دو گروه به نظری برگزیده در رابطه با شرط ضمان امین در عقود امانی رسید.
واژگان کلیدی: ضمان امین، عقود امانی، شروط ضمن عقد، شرط نتیجه، شرط خلاف مقتضی.
فهرست مطالب
عنوان                                                                                                                صفحه
مقدمه. 1
فصل اول :کلیات
کلیات 8
مبحث اول – تحلیل عناوین موضوع 10
گفتار اول – مفهوم و ماهیت شرط. 10
بند اول – تعریف شرط 10
بند دوم – نتایج وابستگی شرط به قرار­داد اصلی . 13
بند سوم – اقسام شروط ضمن عقد 15
بند چهارم – شرایط صحت شروط ضمن عقد 16
گفتار دوم – مفهوم و مبنای ضمان 17
بند اول – ضمان و اقسام آن 18
بند دوم – مبنای مسئولیت در اسلام 19
بند سوم – اقسام مسئولیت در فقه و قانون مدنی. 21
بند چهارم – شرایط ایجاد مسئولیت قرار­دادی . 22
بند پنجم – مسقطات ضمان 24
گفتار سوم – مفهوم  و مبنای امانت 28
بنداول – امانت و اقسام آن 28
بند دوم – مبنای امانت در فقه و حقوق. 29
مبحث دوم – بیان قاعده مسئولیت متصرف مال غیر. 30
گفتار اول – شمول قاعده مسئولیت متصرف مال غیر. 30
گفتار دوم – نقش قرارداد در مسئولیت 31
فصل دوم – وضعیت فقهی و حقوقی شرط ضمان امین
مبحث اول – ارائه نظریات در رابطه با شرط ضمان امین. 37
گفتار اول – نظریه بطلان شرط ضمان امین. 37
بند اول – عدم شمول عموم دلیل شرط و دلیل ضمان نسبت به شرط ضمان امین. 37
بند دوم – منافات شرط ضمان امین با مقتضای امانت 38
بند سوم – عدم مشروعیت شرط ضمان امین. 46
بند چهارم – غیر معقول بودن شرط ضمان امین 52
الف) عدم امکان اجتماع با وصف امانت 52
ب) حقیقت عقود امانی. 52
گفتار دوم – نظریه صحت شرط ضمان امین 53
بند اول – شمول عموم دلیل شرط نسبت به شرط ضمان امین. 53
بند دوم – بنا و روش عقلا 53
بند سوم – صحت شرط ضمان امین بر اساس روایات 54
بند چهارم – اصل صحت در قراردادها. 54
بند پنجم – اصل آزادی قراردادها. 57
مبحث دوم – نقد و بررسی دلایل عدم امکان اشتراط (بطلان شرط ضمان) 59
گفتار اول – عدم شمول عموم دلیل شرط و دلیل ضمان نسبت به شرط ضمان امین 59
گفتار دوم – منافات شرط ضمان با مقتضای امانت 61
گفتار سوم- عدم مشروعیت شرط ضمان امین. 62
گفتار چهارم – غیر معقول بودن شرط ضمان امین. 63
بند اول – عدم امکان اجتماع ضمان با وصف امانت. 63
بند دوم – حقیقت عقود امانی 63
مبحث سوم – بررسی مصادیق شرط ضمان در عقود امانی. 64
گفتار اول – شرط ضمان امین در عقد ودیعه 64
گفتار دوم – شرط ضمان مستأجر در عقد اجاره 66
بند اول – ادله مخالفان صحت شرط ضمان مستأجر و پاسخ به آن 66
بند دوم – استدلال موافقین صحت شرط ضمان مستأجر. 69
گفتار سوم – شرط ضمان مستعیر در عقد عاریه. 71
گفتار چهارم – شرط ضمان عامل در عقد مضاربه 72
گفتار پنجم – شرط ضمان در سایر عقود امانی 73
فصل سوم – آثار و احکام شرط ضمان در عقود امانی
مبحث اول – صورت­های شرط ضمان بر امین از نظر حدود مسئولیت و نحوه شرط 76
گفتار اول – تلف مال امانی 76
بند اول – تلف به فعل امین. 76
بند دوم – تلف به فعل ثالث. 77
گفتار دوم – نقص و عیب مال امانی. 79
گفتار سوم – عدم امکان رد مال امانی. 80
مبحث دوم – تأثیر و قلمرو شرط ضمان در عقد 82
گفتار اول – قلمرو شرط ضمان نسبت به خسارت ناشی از قوه قاهره 82
گفتار دوم – قلمرو شرط ضمان نسبت به میزان خسارت وارده به مشروط له. 84
مبحث سوم – شیوه ­های جبران خسارت 85