چکیده
برخلاف گرایش جدی و متعارفی که نظام­های حقوقی دیگر در کشف جرم و تعقیب مجرم دارند، مخفی داشتن و نهان سازی جرم روشی است که به عنوان یکی از ویژگی های سیاست جنایی اسلام مطرح است. سعی در بزه پوشی و جلوگیری از افشاء جرم بر مبنای کرامت انسانی، ارزش های اخلاقی و کیفر زدایی بر اساس مدارک و ادله ی موجود در کتاب و سنت مورد تایید حقوقدانان است. گستره ی شمول این سیاست بر اساس نوع جرم، جرایم حق اللهی را شامل می شود؛ که ویژگی مشترک آنها بی بزه دیده بودن است و آثار جرم شناختی خاصی را ایجاد می­ کند و بر اساس ویژگی مجرم ،این سیاست بزهکاران اتفاقی را در بر می­گیرد. بنابراین بزه پوشی با در نظر گرفتن محدودیت های آن، اصل حاکم بر طیف وسیعی از جرایم است. عدم توسل به این سیاست، زمینه ی برچسب­زنی های گسترده را فراهم و توسعه­ی رویکردهای امنیتی و شدت عمل و مداخله­ی حداکثری نظام کیفری را به دنبال دارد. همچنین بروز رویکردهای عوام گرایانه و پر رنگ شدن نقش منفی رسانه در مسیر آن، نتیجه ی عدم توجه به جا و منطقی در به کارگیری سیاست بزه­پوشی و سایررویکردهای غیر­کیفری است. اعمال این سیاست نه صرفا به عنوان یک رویکرد عملی، بلکه به عنوان یک تفکر و جهت­گیری در مقابله با پدیده­ مجرمانه، افزایش رقم سیاه، تجری و کاهش بازدارندگی مجازات را در پی دارد و نقش موثر آن در جلوگیری از نفرت از دین و همچنین تحقق حس شرم و بازپذیری از مسیر اعمال این تفکر مد نظر است. در نهایت بزه­پوشی، با توجه به آثار جرم شناختی آن، رویکردی هوشمندانه منطبق با ماهیت جرایم و ویژگی های مجرمین مشمول این سیاست، نظام کیفری را در کاهش تبعات فرایند های صرفا کیفری و بازگشت مجرم به جامعه یاری می کند.
واژگان کلیدی: سیاست بزه پوشی، کرامت انسانی، کیفر زدایی، برچسب­زنی، بازسازگاری مجرم.
 فهرست مطالب
عنوان                                                                                             صفحه
فصل اول: مقدمه
   مبحث اول: نظریه­ی برچسب­زنی از دیدگاه منابع اسلامی 6
مبحث دوم: راه‌های پیشگیری از برچسب‌خوردن در منابع اسلامی. 10
گفتار اول: پرهیز از مواضع اتهام و برچسب خوردن. 10
گفتار دوم: عدم افشای جرم 11
    گفتار سوم: توبه 12
مبحث سوم: راه‌های پیشگیری از برچسب‌زدن 15
گفتار اول: بزه‌پوشی 15
گفتار دوم: منع تجسس و برچسب­زنی. 16
گفتار سوم: عفو. 17
گفتار چهارم: میانجی‌گری و اصلاح ذات‌البین 18
گفتار پنجم: سخت‌گیری در اثبات جرم. 21
    مبحث چهارم: تعریف لغوی و اصطلاحی بزه‌پوشی. 22
        گفتار اول: تعریف لغوی 22
            بند اول:پرده‌پوشی و تغافل. 23
            بند دوم:بزه‌پوشی. 24
        گفتار دوم: معنای اصطلاحی بزه‌پوشی 24
فصل دوم: مبانی بزه‌پوشی
مبحث اول: حفظ شأن و کرامت انسانی. 27
گفتار اول: تعریف کرامت انسانی 27
    بند اول: تعریف لغوی کرامت انسانی 27
عنوان                                                                                             صفحه
    بند دوم: تعریف اصطلاحی کرامت انسانی 28
    بند سوم: کرامت انسانی،حق یا فضیلت. 30
        گفتار دوم: کرامت انسانی در منابع دینی 31
        گفتار سوم:تعارض مجازات های استخفافی با کرامت انسانی. 35
            بند اول: تعریف رفتارها و مجازات‌های تحقیرکننده 35
                بند دوم:هدف از مجازات در فقه اسلامی. 36
مبحث دوم: ارزش‌های اخلاقی و مصالح اجتماعی 39
گفتار اول: تعریف اخلاق. 40
گفتار دوم: رابطه حقوق و اخلاق. 41
    بند اول:دیدگاه مخالف وجود ارتباط بین حقوق و اخلاق. 41
    بند دوم:دیدگاه موافق وجود ارتباط بین حقوق و اخلاق. 44
گفتار سوم: تضمین کیفری ارزش ­های اخلاقی 46
    بند اول:دلایل موافقان. 46
    بند دوم:دلایل مخالفان 49
    مبحث سوم: کیفرزدایی 54
گفتار اول:تعریف و تقسیمات کیفرزدایی 55
    بند اول:تعریف. 56
    بند دوم:تقسیمات کیفرزدایی. 57
گفتار دوم:کیفرزدایی از دیدگاه اسلام. 58
فصل سوم: گستره شمول سیاست  بزه‌پوشی و محدودیت‌های آن
مبحث اول: تشخیص حق الله و حق الناس 64
گفتار اول: معنای حق الله و حق الناس. 64
گفتار دوم: جرایم قابل گذشت و غیرقابل گذشت. 68
مبحث دوم: جرایم بدون بزه‌دیده مستقیم. 69
گفتار اول: تعریف جرایم بدون بزه‌دیده 70
    گفتار دوم:عناصر جرایم بدون بزه‌دیده. 72
    بند اول:بزه‌دیده. 72
    بند دوم:خسارت. 73
    بند سوم:رضایت 75
عنوان                                                                                             صفحه
        گفتار سوم:مصادیق جرایم بدون بزه‌دیده مستقیم و آثار جرم شناختی آن 76
            بند اول:مصادیق جرایم بدون بزه‌دیده 77
            بند دوم:آثار جرم‌شناختی جرایم بدون بزه‌دیده. 78
   مبحث سوم: بزهکاران اتفاقی 80
        گفتار اول:پیشینه ­ی بزهکاران اتفاقی. 81
        گفتار دوم:تعریف بزهکاری اتفاقی 82
        گفتار سوم:شمول سیاست بزه‌پوشی بر بزهکاران اتفاقی. 85
   مبحث چهارم: محدودیت‌های بزه‌پوشی. 87
        گفتار اول:تجاهر و جرایم علنی 88
        گفتار دوم:دادخواهی و حمایت از بزه‌دیده 91
        گفتار سوم:حمایت از حقوق جامعه 94
    بند اول:جرایم علیه مصالح عمومی. 95
    بند دوم:نظارت و مراقبت برامور کارگزاران. 96
 
فصل چهارم: آثار عدم توسل به بزه‌پوشی
   مبحث اول: هویت‌بخشی و آثار برچسب‌زنی 101
        گفتار اول:نقش واکنش اجتماعی در کسب هویت منحرفانه 102
    بند اول:آثار برچسب‌زنی غیر رسمی. 102
    بند دوم:آثار برچسب‌زنی رسمی . 105
        گفتار دوم:فرآیند شکل‌گیری حرفه مجرمانه. 110
   مبحث دوم:رویکردهای امنیتی؛سیاست تسامح صفر 116
        گفتار اول:نظریه‌ی پنجره‌های شکسته 116
        گفتار دوم:سیاست تسامح صفر. 117
        گفتار سوم:انتقادات مطرح شده درخصوص سیاست تسامح صفر. 120
   مبحث سوم:بزه‌پوشی و کارکرد رسانه درامنیت و کنترل اجتماعی 123
        گفتار اول:آثار مثبت و منفی رسانه. 124
    بند اول:آثار منفی رسانه در شکل‌گیری جرم. 124
    بند دوم:عوامل موثر بر تاثیرگذاری تصاویر بزهکاری در رسانه‌ها بر فرآیند
 جرم‌زایی 126
            بند سوم:کارکرد مثبت رسانه در پوشش جرایم 128
عنوان                                                                                             صفحه
        گفتار دوم:رسانه ابزاری در خدمت سیاست جنایی عوام‌گرا . 130
   بند اول:تعریف و ویژگی‌های عوام‌گرایی 130
           بند دوم:رسانه ابزار عوام‌گرایی. 132
        گفتار سوم: مقابله با عوام‌گرایی کیفری و تاثیرات مخرب رسانه از مسیر بزه پوشی 135
فصل پنجم: آثار بزه‌پوشی
    مبحث اول:افزایش رقم سیاه 139
       گفتار اول:آمار جنایی و سیمای جنایی 140
       گفتار دوم:تبهکاری ظاهری،تبهکاری قانونی یا قضایی 142
   بند اول:وجود طبقات نا مشخص بزهکاری در یک جامعه معین 142
                 الف :تبهکاری ظاهری. 142
                 ب:تبهکاری قضایی یا قانونی. 143
                 ج:بزهکاری واقعی 144
           بند دوم:وجود طبقات نا‌مشخص بزهکاری در جوامع مختلف 144
       گفتار سوم:تعریف رقم سیاه و عوامل موثر بر آن 145
       گفتار چهارم:تاثیر بزه‌پوشی بر رقم سیاه. 147
   بند اول:ماهیت جرایم مشمول بزه‌پوشی و رقم سیاه 148
           بند دوم:بی اعتباری آمار جنایی و نقش آن در رقم سیاه 149
    مبحث دوم:بزه‌پوشی رویکردی در راستای قاعده­ی حرمت تنفیر از دین  151
       گفتار اول:مفاد و مبانی قاعده 152
       گفتار دوم:جایگاه این قاعده در اجرای مجازات‌ها. 154
       گفتار سوم:کارکرد مثبت بزه‌پوشی در راستای اجرای این قاعده. 156
   مبحث سوم:تاثیر بزه‌پوشی در تحقق حس شرم  157
       گفتار اول:تحقق حس شرم و ارتباط آن با نظام اخلاقی 158
       گفتار دوم:انواع حس شرم. 159
       گفتار سوم:نظریه شرمساری بازپذیر کننده(بازیکپارچه گر) 161
       گفتار چهارم:شرمساری بدنام تحقیر کننده. 162
   مبحث چهارم:افزایش تجری و کاهش بازدارندگی مجازات  165
       گفتار اول:مفهوم تجری. 165
       گفتار دوم:حقوق جزایی سرکوب‌گر و نقش آن در بازدارندگی 166
عنوان                                                                                             صفحه
       گفتار سوم:بزه‌پوشی و اثر آن در تجری و کاهش بازدارندگی مجازات 168
نتیجه گیری 170
پیشنهادات. 177
فهرست منابع
منابع فارسی 179
منابع عربی 184
منابع انگلیسی 190
مقدمه
بیان مسئله
نظام حقوقی به ویژه حقوق کیفری در مبارزه با پدیده ی مجرمانه ظرفیتی محدود دارد.بنابراین استفاده بیش از حد از حقوق کیفری ،کارکرد های متعارف و معقول آن را هم از بین می برد.
از این رو در سیاست جنایی اسلام عکس العمل های کیفری تنها طریق مبارزه با تبهکاری تلقی نشده و لذا صورتهای مختلف و گسترده ای از اجرای واکنش های جزایی پیش بینی و در جهت دفع کیفر تلاش شده است.چرا که از دیدگاه سیاست جنایی اسلام کیفر نه فقط تنها عامل مبارزه با بزه کاری محسوب نمی گردد بلکه اصولا عکس العملی اساسی و بنیادین هم به شمار نمی آید. زیرا اجرای کیفر هرگز عامل قوی و موثری در تثبیت ارزشهای اخلاقی ،کمال معنوی و اصلاح به حساب نمی آید. لذا امکان کنار گذاشتن عکس العمل های رسمی نسبت به رفتارهای مجازات شدنی از سیاستهای حاکم بر حقوق جزای اسلامی است.که نه تنها به اعمال نکردن کیفر منتهی می شود بلکه لزوم صدور حکم محکومیت و پیگردهای رسمی را نیز منتفی می کند.از این رو مخفی داشتن و نهان سازی جرم  در قالب سیاست بزه پوشی بر اساس مدارک و ادله ی موجود در کتا ب و سنت مورد تایید حقوق دانان اسلامی بوده ، آن را از ابعاد و جنبه های مختلف دارای اهمیتی قابل توجه دانسته اند.
توجه به ارزشهای اخلاقی و مصالح اجتماعی و همچنین کیفر زدایی در جهت حفظ سر افرازی مو قعیت انسانی در قالب سیاست بزه پوشی یکی از راهکار های موثر در جهت رفع تبعات، مشکلات و آثار اجتماعی  ناشی از رویکرد های صرفا کیفری است. چرا که توسل بی دریغ و پی در پی به کیفرعلاوه بر هزینه و آثار سوء اجتماعی آن،ثمری جز شخصیتی متزلزل و حقیر از مجرم بر جای نخواهد گذاشت.
لذا سیاست بزه پوشی منحصرا در جرایم حق اللهی اعمال می شود که بر خلاف سایر جرایم، اصولا برای کشف آنها تلاشی از سوی حاکمیت صورت نمی گیرد، بلکه تلاش بر این است که جرم اثبات نشود در مقابل ، مرتکب با یک دریافت درونی و آگاهانه به خطای خویش پی ببرد و در آینده مرتکب بزه نشود ؛ علاوه بر بزه پوشی نیز طیفی از رویکردها مانند توبه ی بز هکار و عفو، می تواند کیفر را ساقط کند. در واقع شارع در خصوص جرایم حق اللهی، اجرای اخلاق در قلمرو خصوصی و در خلوت را که اصولا قلمرویی محرمانه و خارج از نظارت جامعه است،به ضمانت اجرای کیفری وابسته نکرده است.در عوض اجرای اخلاق را به کشش های اخلاقی درونی که ناشی از حس وظیفه ی وجدانی ودینی هستند موکول نموده است.مواردی مانند تلاش برای عدم اثبات بزه، ترتیب اثر دادن به رجوع  بزهکار از اقرار خویش ، عدم تشویق به گواهی دادن به مجرد وقوع جرایم حق اللهی ،پذیرش عذر هایی چون اشتباه و اکراه و اضطرار در کنار تشویق بزهکاران به توبه در مسیر اعمال سیاست بزه­پوشی همگی گویای آن اند که اصلاح بزهکار و ایجاد تحول درونی در او اصلی ترین هدف است.چنین رویکردی افزون بر اخلاقی کردن جامعه باعث می شود تا ز شتی و قبح آن نیز محقوظ بماند.و کیفر نیز بر اثر عدم اجرای مکرر وصف بازدارندگی خود را حفظ نماید.
بنابراین با اعمال سیاست بزه پوشی تلاش می شود ک جرایم و زشتی های مردم تا آنجا که ممکن است مخفی داشته از افشا و ظهار و پیگیری آن –ضمن در نظر داشتن محدودیت های این سیاست- خودداری گردد.اعمال این رویکرد آثار جرم­شناختی قابل توجهی بر جای می گذارد که این پژوهش با طرح سئوالات ذیل در صدد تبیین جرم شناختی این سیاست و آثار آن آست.

بزه پوشی از منظر جرم شناسی در کدام دسته از رویکرد­ها قرار می گیرد و مبانی آن چیست؟
2.سیاست بزه پوشی کدام دسته از جرایم و مجرمین را شامل می شود؟
3.آثار توسل و عدم توسل به سیاست بزه پوشی از منظر جرم شناختی چیست؟
پیشینه ی پژوهش
در خصوص پیشینه ی پژوهش در حوزه­ بزه پوشی باید گفت که تا کنون کتابی اختصاصاً در این زمینه به چاپ نرسیده است.با وجود این در کتاب اهداف مجازات در جرایم جنسی ،تالیف رضا نو بهار ، گفتاری مختصر با عنوان :اصل تر جیح پرده پوشی جرایم جنسی در قالب دو صفحه به بزه پوشی و ذکر نمونه ای از روایات پرداخته است.و همچنین در کتاب جایگاه عدالت ترمیمی در فقه اسلامی و حقوق ایران ،تالیف روح الله فروزش ، ذیل عنوان اصول حاکم بر مجازات های حدی، اصرار بر بزه پوشی را مختصرا با ذکر مستندات و تو صیه اسلام بر نهی از تجسس و عیب جویی و افشای اسرار دیگران مطرح شده است.
در مقالاتی که تا کنون به چاپ رسیده است دو مقاله مستقیما به سیاست بزه پوشی پرداخته اند،اولین مقاله با عنوان «بزه پوشی» در سال 1378 توسط محمد هادی صادقی در مجله ی حقوقی دادگستری به چاپ رسیده است،در این مقاله سیاست بزه پوشی در فقه جزای اسلامی به تفصیل معرفی و آیات و روایات مستند آن نیز ذکر شده است.مقاله ی دوم نیز با عنوان «مشارکت مجرم و شهود در بزه پوشی» در سال 1381 توسط همین نویسنده در مجله‌ی مذکور به چاپ رسیده است.در این مقاله نقش مجرم و شهود و اعمال این سیاست با اشاره به مستندات فقهی ان مطرح شده است.
در بررسی پایان نامه های موجود اولین پایان نامه ای که به موضوع بزه پوشی اشاره کرده، رساله ی دکتری است با عنوان « گرایش کیفری سیاست جنایی اسلام»که در سال 1373 در دانشگاه تربیت مدرس توسط دکتر محمد هادی صادقی نگاشته شده است.در این رساله که به ابتکار نویسنده ی آن عبارت بزه پوشی برای اولین بار وارد ادبیات حقوقی میشود، این سیاست، مستندات، محدودیت ها و ضوابط آن به تفصیل مطرح شده است.