بررسی فرضیه های تحقیق از طریق آزمون مقایسه میانگین t یک نمونه‌ای صورت گرفته است. نتایج آزمون فرضیات نشان می دهد که:
۵-۳-۱- فرضیه تأثیر عوامل تولید بر صادرات
نتیجه آزمون مقایسه میانگین نشان می دهد که مطلوبیت این متغیر در جامعه آماری در سطح بالایی قرار دارد و لذا فرضیه اصلی اول پذیرفته می‌شود. بر این اساس عوامل تولید بر صادرات صنایع بهداشتی و شوینده اثر گذار است. این متغیر شامل سه عامل «دسترسی به مواد اولیه»، «دسترسی به منابع مالی(ارزی-ریالی» و «دسترسی به منابع سرمایه‌ای ارزان قیمت» است. بررسی فرضیه های فرعی نیز نشان می دهد که مطلوبیت شاخص میانگین این عوامل در سطح بالایی قرار دارد و تمامی فرضیه های فرعی متغیر عوامل تولید پذیرفته شده است.
۵-۳-۲- فرضیه تأثیر استراتژی، ساختار و رقابت بر صادرات
نتیجه آزمون مقایسه میانگین برای این متغیر نشان می دهد که میزان مطلوبیت شاخص میانگین در جامعه آماری تحقیق ار سطح قابل قبولی برخوردار است . از این رو فرضیه اصلی دوم پذیرفته شده است. این متغیر شامل ۵ عامل «افزایش حجم واردات محصولات مشابه»، «عدم وجود دیدگاه های راهبردی برای حضور در بازارهای جهانی»، «عدم استفاده از شیوه های گوناگون تبلیغاتی در بازارهای خارجی»، «عدم استفاده از تحقیقات بازاریابی برای شناخت مشتریان و رقبای خارجی» و «عدم آگاهی از نوع و روش تبلیغات در کشور مقصد» است. نتیجه آزمون مقایسه میانگین برای این عامل ها نشان می دهد که میانگین آنها نسبت به معیار عدد ۳ در سطح مطلوبی قرار دارند. در نتیجه فرضیه های فرعی مربوط به متغیر ساختار، استراتژی و رقابت پذیرفته شده اند.

۵-۳-۳- فرضیه تأثیر شرایط تقاضای داخلی بر صادرات
نتیجه آزمون مقایسه میانگین برای این متغیر نیز نشان می دهد که شاخص میانگین آن از سطح مطلوبی برخوردار است و از این رو فرضیه اصلی تحقیق پذیرفته می‌شود. این متغیر شامل عوامل«حساسیت بالای مصرف کننده داخلی نسبت به کیفیت» و «عدم توانایی شرکت ها در فروش اعتباری در بازار داخل» است. نتیجه آزمون نشان می دهد که هر دو فرضیه فرعی پذیرفته شده اند.
۵-۳-۴- فرضیه تأثیر صنایع مرتبط و پشتیبان بر صادرات
نتیجه آزمون مقایسه میانگین برای این متغیر نشان می دهد که شاخص میانگین آن در سطح مطلوبی قرار دارد و از این رو فرضیه اصلی چهام پذیرفته می شود. این متغیر شامل عوامل«عدم سهولت تأمین مواد و قطعات»، «عدم همکاری مراکز و نهادهای رسمی توسعه صادرات جهت تأمین مالی» و «عدم برخورداری از صنایع مرتبط رقابتی در بازار داخلی» است. تمامی فرضیه های فرعی مربوط به این متغیر پذیفته شده اند
۵-۳-۵- فرضیه تأثیر اقدامات دولت بر صادرات
نتیجه آزمون مقایسه میانگین نشان می دهد که فرضیه اصلی پنجم تحقیق نیز پذیرفته می شود و شاخص میانگین این متغیر در سطح مطلوب قرار دارد. این متغیر شامل عوامل«کنترل قیمت توسط دولت»، «سیاست های تعرفه ای دولت در واردات مواد اولیه» و «سیاست های مالیاتی دولت» است.
نتیجه ازمون مقایسه میانگین نشان می دهد که هر سه فرضیه پذیرفته شده اند
۵-۳-۶- فرضیه تأثیر رویدادهای شانسی بر صادرات
آزمون مقایسه میانگین برای متغیر رویدادهای شانسی نشان می دهد که شاخص میانگین آن در سطح مطلوب قرار دارد. از این رو فرضیه اصلی ششم پذیرفته می شود. این متغیر شامل دو عامل«تغییرات ناگهانی در هزینه های عوامل تولید» و «نوسانات نرخ بهره و نرخ ارز» است. نتیجه آزمون نشان می دهد که هر دو فرضیه فرعی پذیرفته شده اند.
۵-۲- بحث و نتیجه گیری
مدل الماس ملی، بطور اساسی بر ظرفیت ابداع، خلاقیت و ابتکار کشورها و میزان دسترسی آنها به سرمایه‌های نوین تکیه دارد. براساس این نظریه، ویژگیهای یک کشور، محیطی را بوجود می‌آورد که شرکتهای فعال داخلی با آن مواجه اند. آن محیط، فضایی را ایجاد می کند که در آن خلق مزیت رقابتی، تشویق و یا بازداشته می‌شود. ایجاد و حفظ مزیت رقابتی، یک فرایند کاملاً ملی است. تفاوت در ساختار اقتصادی کشورها، ارزشها و فرهنگ و تاریخ یک ملت، تأثیر زیادی بر وضعیت رقابت‌پذیری جهانی یک کشور دارد.
در حالیکه عده ای جهانی شدن را عاملی در جهت کاهش اهمیت و نقش کشورها در رقابت جهانی می‌دانند، اما اینکه کشورها منشاء منابع، مهارتها و تکنولوژی مورد نیاز جهت رقابت می باشند، واقعیتی غیر قابل انکار است. این امر نشانگر اهمیت نقش محیط داخلی یک کشور در رقابت پذیری جهانی است.
در تحقیق حاضر نیز سعی شد تا با رویکرد مدل الماس ملی به شناسایی موانع پرداخته شود. نتیجه نهایی نشان می دهد که ۱۸ عامل مهم و اصلی در ۶ بعد عوامل اثر گذار بر صادرات مشخص شده است.
البته باید توجه نمود که، ابعاد مدل الماس ملی می تواند برای هر صنعت دیگری بکار رود و ممکن است این ابعاد کلی به نظر برسد. اما آنچه که در نتیجه ی این تحقیق به دست آمده است، تعیین اولویت این ابعاد برای رفع موانع صادراتی در صنایع بهداشتی و شوینده است. از آنجایی که صاحبنظران در تعیین اهمیت هرکدام از عوامل در مقایسات زوجی، وضعیت کنونی صنایع مذکور را مد نظر داشته اند، می توان گفت، این رتبه بندی مختص صنایع شوینده و بهداشتی است و ترجیحات تصمیم گیری بخش های مختلف تأثیر گذار را شکل می دهد. همچنین مشخص نمودن مهمترین و اصلی ترین مؤلفه ها در هرکدام از ابعاد، می توان با دقت بیشتری نیازهای اساسی این صنایع را تشخیص داد و تصمیمات لازم را اتخاذ نمود.
موانع مشخص شده از نقاط مختلفی نشأت می‌گیرند. دست اندرکاران صنایع شوینده و بهداشتی در بسیاری موارد می توانند در جهت رفع موانع تلاش کنند و وضعیت موجود را تغییر دهند. موانع موجود در ابعاد شرایط تقاضای داخلی و شرایط ساختار، استراتژی و رقابت تا حد زیادی با تلاش ها و تصمیمات داخلی صنعت امکان رفع شدن دارند. اما اولویت بالاتر با ابعادی است که کمتر تحت کنترل صنایع مذکور است، ابعادی مانند اقدامات دولت، عوامل تولید و رویدادهای اتفاقی که به ترتیب ۳ اولویت اول را به خود اختصاص داده اند نیاز به سیاستهای حمایتی دولت دارند. بعد صنایع مرتبط و پشتیبان نیز از طریق توسعه روابط بین صنایع و ایجاد زنجیره ارزش مناسب امکان رفع موانع وجود دارد. ازاین رو مهمترین عامل برای رفع موانع، نقش دولت است. دولت باید بطور کلی در راستای افزایش صادرات غیر نفتی تلاش نماید و در این مسیر بسیاری از زیرساخت ها را نه فقط برای صنایع شوینده و بهداشتی، بلکه برای تمامی صنایع مهیا سازد. با توجه به نتایج به دست آمده در بخش بعد پیشنهادات تحقیق ارائه می گردد.
۵-۴- پیشنهادهای تحقیق
۱- نتایج فرضیه اول نشان می دهد که عوامل تولید بر صادرات اثرگذار است:
نتایج نشان می دهد که ۳ مانع مهم در بعد عوامل تولید، به ترتیب اولویت عبارتند از: ۱)عدم سهولت دسترسی به مواد اولیه با کیفیت و به صرفه، ۲)عدم سهولت دسترسی به منابع مالی(ریالی-ارزی) و ۳) عدم دسترسی به منابع سرمایه‌ای با هزینه کم.
همانطور که دیده می شود، بازهم مشکل بر سر تأمین مواد اولیه است. در این رابطه نیاز به توسعه‌ی زنجیره ارزش و زنجیره‌ی تأمین مواد در داخل کشور به چشم می‌خورد. علاوه بر اینکه دولت سیاستهای حمایتی خود را در رابطه با تأمین مواد اولیه از خارج ابراز می دارد، در درون کشور نیز باید از داخل خود صنایع شوینده و بهداشتی، تلاش گردد تا تقاضا برای مواد اولیه با کیفیت را افزایش دهند. همچنین می توانند استانداردهایی برای تأمین کنندگان تعیین نمایند تا کیفیت مواد اولیه را به سطحی برسانند که برای تولید محصولات صادراتی مرغوب و مرقون به صرفه باشد. ایجاد زنجیره‌ی ارزش و مرتبط کردن تأمین کننده‌ی داخلی به محصول صادراتی دارای رقابت، منجر به افزایش رقابت در میان تأمین کنندگان داخلی می شود و این امر به نوبه‌ی خود کیفیت را بهبود می دهند.
در رابطه با منابع مالی(ریالی و ارزی) نیز نقش حمایت های دولت و بانکها به چشم می خورد. تأمین ارز در وضعیت کنونی بسیاری از مشکلات این صنایع را حل می کند. حمایت بانکهای داخلی و تأمین منابع مالی می تواند در ساخت و احداث واحد های تولیدی با تکنولوژِی های پیشرفته و توسعه این صنعت تأثیر به سزایی داشته باشد.
برای به دست آوردن مزیت رقابتی از طریق تأمین مواد اولیه با کیفیت و مقرون به صرفه پیشنهاد می شود که احداث کارخانجات تولید کننده مواد اولیه صنایع شوینده و بهداشتی در جزء ترجیحات سرمایه گذاری قرار گیرد و دولت با تدوین سیاستهای تشویقی تولیدات مواد اولیه مرغوب را افزایش دهد و نیازهای وارداتی را کاهش دهد. از سوی دیگر حمایت های مالی لازم را برای واردات مواد اولیه که تولید آن صرفه اقتصادی ندارد، انجام دهد. از این طریق دولت می تواند صنایع شوینده را در مقابل بی ثباتی در تولید و صادرات محافظت و پشتیبانی نماید و منجر به افزایش میزان رقابت پذیری این صنایع گردد.
۲- فرضیه دوم نشان می دهد که ساختار، استراتژی و رقابت پذیری بر صادرات اثر گذار است:
موانع موجود در این بعد به ترتیب عباتند از:۱)افزایش حجم واردات محصولات مشابه، ۲)عدم وجود دیدگاه های راهبردی برای حضور در بازارهای جهانی، ۳)عدم استفاده از شیوه های گوناگون تبلیغاتی در بازارهای خارجی، ۴)عدم استفاده از تحقیقات بازاریابی برای شناخت مشتریان و رقبای خارجی و ۵)عدم آگاهی از نوع و روش تبلیغات در کشور مقصد.
به غیر از مانع اول که منشأ آن سیاست های دولت است و راه حل آن نیز بر عهده‌ی دولت می‌باشد، ۴ مانع دیگر کاملاً تحت کنترل صنایع است. دولت در این بعد نیز نقش حمایتی خود را باید ایفا نماید. واردات محصولات مشابه هم به روش قانونی و هم به روش غیرقانونی و قاچاق، تأثیر منفی شدیدی بر توان رقابت پذیری صنایع داشته است. در این زمینه تعرفه های وارداتی برای کالاهای مشابه خارجی می تواند راه حل مناسبی جهت حمایت از صنایع داخلی باشد. البته این امر نباید بگونه ای صورت گیرد که به جای تأثیر مثبت و افزایش توان رقابتی، تلاش شرکت های این صنایع را کاهش داده و نوآوری و کیفیت را بکاهد.
در رابطه با ۴ مانع دیگر، مدیران صنایع باید بکوشند تا دیدگاه های جهانی خود را افزایش دهند و به محصولاتی با کیفیت لازم برای رقابت با محصولات خارجی بیاندیشند. همچنین مدیران شرکت ها باید بکوشند تا خود را هم سطح با مدیران شرکت های جهانی توانمندسازند. بکار گیری نیروهای متخصص برای تولید و فروش، راه مناسبی برای توسعه بازاریابی بین المللی و نفوذ در بازارهای منطقه و حتی جهانی است.
با وجود پیشرفت های گسترده در زمینه ی تکنولوژی های ارتباطی، لازم است تا در روش‌های جدید بازاریابی و انجام تبلیغات و به خصوص معرفی خود و محصولات خود گام هایی برداشته شود. راه حل بسیاری از مشکلات مطرح در این بعد، با توسعه خود و شرکت خود و کارکنان قابل حل است. مدیران و کارکنان مشغول در این صنعت باید جهانی بیاندیشند و جهانی عمل کنند. باید رقابت موجود دربازارهای جهانی رابشناسند، مزیت های رقابتی خود را در ابعاد (دانش، مهارت ها، ابزارها و استراتژی ها) گسترش دهند و آنگاه وارد رقابت شوند.
۳- فرضیه سوم بیان می کند که شرایط تقاضای داخلی بر صادرات اثر می گذارد:
حساسیت بالای مصرف کننده داخلی نسبت به کیفیت و عدم توانایی شرکت ها در فروش اعتباری در بازار داخلی دو عامل مهم در بعد شرایط تقاضای داخلی هستند. واردات زیاد محصولات خارجی در چند سال اخیر، منجر به این امر شده است که تقاضای داخلی تنوع یافته و حساسیت مصرف کننده نسبت به کیفیت افزایش یافته است. راه حل این مسأله بر عهده خود صنایع است و از دو راه امکان پذیر است، افزایش کیفیت و ایجاد روش های فروش اعتباری.
۴- فرضیه چهارم نشان می دهد که صنایع مرتبط و پشتیبان بر صادرات اثر گذار است:
۳ مانع مهمی که در بعد صنایع مرتبط و پشتیبان مطرح شده اند عبارتند از: عدم سهولت تأمین مواد و قطعات مورد نیاز، عدم همکاری مراکز و نهادهای رسمی توسعه صادرات جهت تأمین مالی و عدم برخورداری از صنایع مرتبط رقابتی در بازار داخلی.
از سازمان های مرتبط با صنایع شوینده و بهداشتی گمرک، سازمان استاندار و سازمان دارو و غذا است.
تلاش گمرک برای کاهش زمان ترخیص کالا یکی از عوامل اثر گذار بر رفع موانع صادراتی است. فرایند انجام تشریفات گمرکی چه در داخل محوطه گمرک و چه خارج از آن باید تا حد امکان کوتاه شود و صاحب کالا بتواند با کمترین هزینه و حداقل صرف وقت، محموله خود را صادر یا وارد کند. جهت تحقق این هدف موانع و مشکلاتی ، وجود دارد که یکی از مهمترین آنها بحث مجوزها است. از این رو سازمان هایی که باید مجوزهای لازم را صادر نمایند نیز در تسریع فرایند تلاش کنند
بسیاری از کشورهای پیشرفته صنعتی و در حال توسعه این مشکل را با ایجاد سیستم پنجره واحد(single Windows) حل کرده‌اند و با بهره گرفتن از فناوری های مدرن اطلاعاتی و ارتباطی زمان ترخیص کالا را به شدت تقلیل داده و مراجعان تنها در آخرین مراحل تشریفات گمرکی برای مدتی کوتاه در گمرک حضور پیدا می کنند و حتی در مواقعی بدون حضور فیزیکی در گمرک، کالای خود را ترخیص می نمایند.
بنابراین بهترین و بلکه ضروری ترین کار آن است که در تحقق طرح هایی که موجب تسهیل و تسریع امور گمرکی و تجاری و البته همزمان با آن افزایش تولید و صادرات می شود، بر میزان سعی و تلاش خود بیفزاییم و مهمتر از آن دولت و مجلس در این عرصه ورود جدی تری داشته باشند.
۵- فرضیه پنجم بیان می کند که اقدامات دولت بر صادرات اثر می گذارد:
براساس نتایج تحقیق، مهمترین موانع صادرات صنایع شوینده و بهداشتی که مرتبط با اقدامات دولت است، به ترتیب عبارتند از:۱)کنترلهای قیمتی توسط دولت و عدم آزادی عمل شرکت ها در قیمت گذاری، ۲)سیاست‌های تعرفه‌ای دولت در زمینه واردات مواد اولیه و کالاهای واسطه و ۳)سیاستهای مالیاتی دولت.
در رابطه با کنترل قیمت ها توسط دولت پیشنهاد می گردد که دولت اختیار تعیین قیمت ها را به انجمن های صنفی و به فعالان این صنعت واگذار کند. به دلیل اینکه سرعت تغییر قیمت نهاده ها زیاد است و فرایندهای تعیین قیمت دولت پایین است، واکنش قیمت محصولات به تغییرات به کندی صورت می گیرد. از سوی دیگر دخالت دولت در قیمت گذاری، مانع از این می شود که بین شرکت های داخلی رقابت ایجاد شود. این امر به نوبه‌ی خود میزان رقابت پذیری شرکت ها و کل صنایع را تحت تأثیر قرار می دهد و توان رقابت پذیری صادراتی آنها را نیز کاهش می دهد.
در رابطه با سیاست‌های تعرفه ای دولت برای واردات مواد اولیه، لازم به ذکر است که تأمین منابع و به خصوص مواد اولیه از مهمترین چالش های هر صنعتی است. به خصوص صنایعی کع قصد دارند تا در تجارت بین الملل نقش ایفا کنند. لذا پیشنهاد می‌گردد در این رابطه دولت با سیاستگذاری های مناسب در جهت حمایت این صنایع تعرفه‌های مواد اولیه‌ای که تولید آنها در داخل مقرون به صرفه نیست و یا از لحاظ کیفیت در سطح بالایی قرار دارد، کاهش داده و بگونه ای طراحی نماید که هزینه های تولید این صنایع مناسب رقابت با شرکت های خارجی باشد.
۶- فرضیه ششم بیان می کند که رویدادهای اتفاقی و شانسی بر صادرات اثر می گذارد:
در سالهای اخیر شوک های عظیمی بر اقتصاد کشورمان وارد شده است. صنایع شوینده و بهداشتی نیز از این امر مثتثنی نبوده است. نتایج نشان می دهد که دو مانع بزرگی که منشأ آن خارج از کنترل صنایع و حتی دولت بوده است به ترتیب عبارتند از:۱)تغییرات ناگهانی در هزینه های عوامل تولید محصولات صادراتی و ۲)نوسانات نرخ بهره و نرخ ارز در فعالیت های صادراتی.
جهت رفع موانع ناشی از رویدادهای غیرقابل کنترل، نیاز به ایجاد ثبات در داخل و کاهش صدمات ناشی از تغییرات سریع و ناگهانی است. رفع این موانع تا حد بسیار زیادی به تصمیمات دولت بستگی دارد. هم در رابطه با تلاش برای ایجاد ثبات و هم در ارتباط با حمایت صنایع در زمینه قیمت گذاری. دولت می تواند با کنترل نرخ بهره و نیز تأمین منابع ارزی لازم برای فعالیت های صادراتی تا حد زیادی تأثیر آنها را کاهش دهد. همچنین اجازه قیمت گذاری به خصوص در کالاهای داخلی، به این صنایع این فرصت را می دهد که برای جبران افزایش قیمت های نهاده های تولید، سریعا قیمت های محصولات را به گونه ای طراحی کند که تا حد زیادی جبران کننده باشند. از سوی دیگر حمایت های یارانه ای نیز نقش زیادی در این زمینه خواهد داشت.
۵-۴- محدودیت‌های تحقیق
در انجام هر تحقیقی، محقق با مواردی از محدودیت روبرو است. محدودیت هایی از قبیل زمان، هزینه، امکانات، روایی ابزارهای مورد استفاده، محافظه کاری پاسخگویان در ارائه پاسخها و … . پژوهش حاضر نیز با برخی از محدودیت های مذکور روبرو بوده است. محقق تمامی سعی خود را نموده است تا با وجود این محدودیت ها، با پایبندی به اصول تحقیق علمی و با بهره گرفتن از راهنمایی و مشورت اساتید، روش های درست را اتخاذ نماید و پژوهش را به انجام رساند.
ضمیمه(پرسشنامه)