اهدافی که نگارنده قصد دارد به آنها دست یابد عبارتند از:
۱. تلاش می‌شود، در حد توان به انواع شخصیت پردازی در رمان «همنوایی شبانه ارکستر چوب‌ها »، پرداخته شود.
۲. برآنیم تا در حد توان دریابیم کدام تیپ شخصیتی در عرصه رمان برجسته‌تر از تیپ شناسی‌های دیگر است.
۱-۵-پرسش‌های تحقیق
۱- رضا قاسمی در رمان « همنوایی شبانه‌ی ارکستر چوب‌ها » از چه شگرد‌هایی در شخصیت پردازی استفاده کرده است؟
۲- این شگرد‌ها بیشتر بر پایه‌ی کدام گونه تیپ شناسی (ادبی - غیر ادبی) استوار است؟
۱-۶-روش تحقیق
در این تحقیق پس از مطالعه‌ی دقیق متن اصلی مورد نظر، نمونه‌های کار آمد، استخراج و سپس، به صورت جدا جدا تحلیل شده است. در این تحقیق در شیوه‌ی ارجاع به روش پیشنهادی کتاب آیین نگارش مقاله‌ی علمی – پژوهشی، تألیف دکتر محمود فتوحی توجه شده است و در شیوه‌ی نگارش آن الگوی رسم الخط مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی رعایت شده است. در نمونه‌هایی که از رمان همنوایی شبانه‌ی ارکستر چوب‌ها آورده شده، اندازه‌ی قلم برجسته (BOLD)انتخاب شده است تا متن نقل شده از رمان، از نوشته‌های نگارنده‌ی رساله متمایز باشد. در نمونه‌های اخذ شده از این رمان رسم الخط آن حفظ شده است.
فصل دوم
تعاریف
۱-۲-رمان، گونه‌ی برتر ادبیات مدرن
کهن‌ترین و محبوب‌ترین نوع ادبی در میان اقوام و ملل، افسانه‌ها، قصه‌ها و در معنای وسیع‌تر آن «داستان » است. انسان همواره آرمان‌ها، آرزوها، عشق، مصائب و شادی‌هایش را در قالب داستان‌هایی که ساخته و پرداخته است، بیان نموده است و تمامی این مسائل در بلور قصه‌ها و داستان‌ها تجلی می‌یابند. از این رو می‌توان داستان‌ها را مجموعه‌ای به حساب آورد که در آن‌ها مسائل مربوط به انسان یافته می‌شود، با بررسی دقیق داستان‌ها در هر عصر و دوره‌ای می‌توان به یک دوره کامل از مسائل جامعه شناسی و روان شناسی مردمان آن عصر و دوره دست یافت.
رمان، گونه‌ی برتر ادبیات مدرن: رمان را که به راستی و به درستی ادامه و جایگزین حماسه دانسته می‌شود (با ختین) – باید زاده‌ای تحول و نگاه و نگرش انسان به هستی و هویت خود و پیرامونش دانست. به تعبیر میلان کوندرا (خالقِ بار هستی، شوخی، هنر رمان و… ) « زمانی که نظام قدیم ارزش‌ها که خیر و شر را از یکدیگر جدا می‌ساخت و به هر چیز معنای خاص خودش را می‌داد، به آرامی از صحنه بیرون می‌رفت، دن کیشوت از خانه‌اش به در آمد و دیگر قادر نبود جهان را باز شناسد. این جهان، بدون حضور نیروی متافیزیکی، ناگهان در ابهامی ترسناک فرو رفت، یگانه حقیقت متافیزیکی به صورت صدها حقیقت نسبی در آمد که آدمیان به آنها روی می‌آوردند، بدین گونه، جهان سبز فایل و رمان که تصویر و الگوی آن بود، تولد یافت » (کوندرا، ۱۳۸۷: ۴۴)
با توجه به این نکته که رمان حاصل عبور بشر از جهان حقیقت مطلق و ورود او به دنیای اصالت نسبیت هاست، به سختی می‌توان نقطه‌ی شروع معینی برای پیدایش رمان در نظر گرفت و یک نوشته یا مجموعه‌ای از آثار را به عنوان اولین رمان‌های جهان معرفی نمود. با این حال در میان آثار نویسندگان آغاز دوران مدرن، دن کیشوت سروانش (۱۶۰۵-۱۶۱۵) و کارهایِ دانیل دفو، فیلدینگ ریچاردسون و نویسندگان انگلیسی اوایل قرنِ ۱۸ را می‌شود بدون هیچ شک و تردیدی رمان دانست (محمودیان، ۱۳۸۷: ۳۷).

باید گفت، رمان، انسان را همواره و وفادارانه از آغاز سبز فایل همراهی می‌کند. او را در شناخت و درک زاویه‌های پنهان هستی یاری می‌دهد. از آن زمان که انسان، بار کشف و درک ناشناخته‌ها را بر دوش رمان می‌گذارد، « شور و شوق شناختن » بر رمان چیره می‌شود، تا رمان، زندگی معمولی انسان را بکاود، آن را در برابر «فراموشی هستی» حراست کند و «جهان زندگی» را پیوسته روشنایی بخشد. از این روست که کوندرا می‌گوید: « من پافشاری هرمان بروخ را در بیان این مطلب درک می‌کنم و می‌پذیرم که: یگانه علت وجودی رمان کشف آن چیزی است که فقط رمان کشف تواند کرد. رمانی که جزء ناشناخته‌ای از هستی را کشف نکند، غیر اخلاقی است. شناخت، یگانه رسالت اخلاقی رمان است » (کوندرا، ۱۳۸۷: ۴۳). از آن‌جا که تعریف روشن و جامعی که، اولاً همه جنبه‌های رمان را در برگیرد، ثانیاً مورد قبول همه رمان پژوهان باشد، دشوار یا حتی غیر ممکن می کند، در این قسمت به چند تعریف برجسته و متنوع از چند چهره‌ی برجسته اشاره می‌شود:
۱- میخائیل باختین می‌گوید: «رمان، یک گونه‌ی ادبی چند بعدی است، رمان، گونه‌ای ادبی پویا با پیرنگی بسیار دقیق است، رمان گونه‌ی ادبی پیچیده و غامضی است، رمان داستان عاشقانه است، رمان گونه ای ادبی است به نثر» (باختین، ۱۳۸۷: ۴۲).
۲- برخی از پژوهشگران با تکیه بر کارکرد واقع نگاری رمان معتقدند: «رمان تصویری از زندگی و رفتارهای واقعی است؛ نیز تصویری از روزگاری که رمان در آن نوشته شده است. قصه با آن زبان فخیم و رفیعش به وصف چیزهایی می‌پردازد که هرگز رخ نداده اند؛ حتی امکان رخ دادنشان نیز نیست. رمان گزارشی است آشنا از چیزهایی که هر روز جلو چشمان ما اتفاق می‌افتد؛ چیزهایی از آن قبیل که ممکن است بر سر دوستان ما بیاید، یا بر سر خود ما، و کمال رمان آن است که هر صحنه را به شیوه‌ای چنان ساده و طبیعی باز نماید و همه را چنان محتمل وانمود سازد که ما از آن رهگذر اغفال شویم و بپنداریم هر چه در آن هست، درست است، تا آن‌جا که از شادی و غم قهرمانان رمان چنان متاثر شویم که گویی این همه از آن خود ماست» (آلوت، ۱۳۶۸: ۴۴).
۳- «آنان که بیشتر به ساختار و حجم رمان توجه دارند براین باورند که، اصطلاح رمان بر نوشته‌های بسیار گوناگون اطلاق می‌شود که تنها وجه مشترکشان در این است که مفصل اند و منثور و داستانی. رمان از این جهت که روایتی است مبسوط، از داستان کوتاه، تمیز داده می‌شود. حجیم‌تر و مفصل‌تر بودن رمان، اجازه‌ی ورود به شخصیت‌های بیشتری را می‌دهد و از این رو طرح یا طرح‌های آن پیچیده‌تر و محیط اجتماعی آن پر تحول‌تر است. علاوه بر این، بیش از داستان کوتاه یا بلند، دست نویسنده را در پردازش شخصیت‌ها باز می‌گذارد و به همین دلیل سبک و اسلوبی (mode) که نویسنده انتخاب می‌کند باید تمرکز یافته‌تر باشد» (سلیمانی، ۱۳۶۹: ۱۱).
۴- فورستر تعریفی جامع و خلاصه از رمان دارد؛ «رمان، داستانی است به نثر، با وسعتی معین و این برای ما کافی است، جز اینکه شاید اضافه کنیم که در این حد یا وسعت نباید کمتر از پنجاه هزار کلمه باشد، از لحاظ این گفتارها هر داستان منثوری که بالغ بر پنجاه هزار کلمه باشد رمان است »(فورستر، ۱۳۵۲: ۸-۹)
۵- جمال میر صادقی نیز می‌گوید: «رمان، نثر روایتی خلاقانه است، با طول شایان توجه و پیچیدگی‌های خاصی که با تجربه انسانی همراه با تخیل، سرو کار داشته باشد و از طریق توالی حوادث بیان شود و در آن گروهی از شخصیت‌ها در صحنه‌ای مشخص شرکت داشته باشند» (میر صادقی، ۱۳۸۰: ۲۴).
رمان هرچه باشد، در ادبیات فارسی امروز – اگر چه نمونه‌های شاخص جهانی ندارد – از اهمیت بسیاری بالایی برخوردار است. این نوع ادبی که با کتاب احمد طالبوف (۱۳۱۱) ه. ق، شمس و طغرای محمد باقر میرزا خسروی (۱۳۲۷) ه. ق، و امیر ارسلان نامدار (۱۳۴۰)ه. ق، به ادبیات فارسی وارد شده است، تحولات متعددی را پشت سر نهاده است و به بلوغ نسبی رسیده است. جامعه آن را به عنوان یک گونه‌ی اصیل و معتبر ادبی پذیرفته است. حدود یک قرن پس از نوشته شدن اولین نمونه‌های آن و ۷۵ سال پس از چاپ بر جسته‌ترین نمونه‌ی آن، بوف کور، امروزه، منتقدان و مردم، هر دو، با آثار نسبتاً جدیدی مانند شازده احتجاب، سووشون، همسایه‌ها، کلیدر، همنوایی شبانه ارکستر چوب‌ها و بسیاری از رمان‌های درخشان فارسی، همچون آثار کلاسیک و اسناد هویت ملی خود برخورد می‌کنند.
۲-۲-شخصیت وشخصیت پردازی
از میان عناصر داستان که عبارتنداز: ۱- موضوع ۲– درونمایه۳- شخصیت ۴- دیدگاه۵- صحنه ۶- لحن ۷- فضا ۸ - زبان ۹- سبک۱۰- تکنیک ۱۱- طرح یا پیرنگ، ۱۲- زاویه‌ی دید، ۱۳- گفتگو، شخصیت و شخصیت پردازی از اهمیت زیادی برخوردار است، چرا که برای مثال در مقایسه با رمان‌های حادثه ای که رویداد محور است، رمان یا داستان سوررئالیستی اساسا شخصیت محور و مبتنی بر کنش و واکنش شخصیت‌هاست.
شخصیت (character)، عنصری است با ویژگی‌های اخلاقی و آگاهانه‌ی پیش شناخته که در انواع داستان، نمایش نامه یا هر اثر ادبی حضور دارد. کیفیت روانی و اخلاقی او در آن چه می‌گوید و انجام می‌دهد (گفتاروکنش) دیده می‌شود. میلان کوندار درباره شخصیت چنین می‌گوید:
«شخصیت شبیه سازی موجود زنده نیست، شخصیت موجودی تخیلی است، شخصیت، من تجربی است. دن کیشوت همچون موجود زنده تقریباً تصور ناپذیر است. با این همه چه شخصیتی در خاطره‌ی ما زنده‌تر از اوست؟» (کوندرا، ۱۳۸۷: ۸۷).
میریام آلوت معتقد است یک ساختمان کلامی است که بیرون از محدوده کتاب هیچ اعتبار و ارزشی ندارد. از نظر او شخصیت محملی است که حالات و احساسات رمان نویس در آن متجلی می‌شود و اعتبار و ارزش آن در روابطی است که با دیگر ساختمان‌های کلامی نویسنده بر قرار می‌کند (آلوت، ۱۳۸۰: ۴۵۵).
میر صادقی، شخصیت داستانی را مخلوق ذهن نویسنده می‌داند انگار به غیر واقعی بودن و آفریده‌ی ذهن نویسنده بودن شخصیت‌ها اعتقاد دارد. گروهی که شخصیت را آفریده‌ی ذهن نویسنده می‌دانند گاهی با دقت بیشتر ویژگی‌های شخصیت را برخاسته از تجربیات و مشاهدات خود نویسنده می‌دانند و گاهی هم شخصیت‌ها را حاصل تخیل نویسنده می‌شمارند (میر صادقی، ۱۳۶۷: ۱۸۵).
این شخصیت‌ها چه واقعی‌تر از واقعیت بیرونی باشند و چه نباشند هیچ گاه ویژگی‌های خود را به طور کامل برای خواننده آشکار نمی کنند. گاه آن چه از یک شخصیت دیده می‌شود با آن چه در واقع کلیت آن شخصیت را می‌سازد، مطابقت ندارد؛ یعنی بخش قابل مشاهده‌ی شخصیت جزء کوچکی از همه‌ی آن شخصیت است. بخش پنهان شخصیت را دیگر اتفاقات یا شخصیت‌های داستان می‌سازند و بخشی از آن نیز ممکن است هیچ گاه بر خواننده آشکار نشود و از همه مهم‌تر اینکه هر خواننده ممکن است بخشی از آن شخصیت را بشناسد. زیرا همان طور که گفته شده است؛ « شخصیت مانند کوه یخی است در آب که ما تنها یک سوم آن را می‌بینیم. آن چه از یک شخصیت بر ما نمایان می‌شود برشی مقطعی از وجود شخصیت است و بخشی اعظم وجود شخصیت در سطح زیرین رمان؛ یعنی بر بقیه‌ی زندگی شخص مستقر است» (تولان، ۱۳۸۳: ۸۰).
۳-۲-گونه‌های شخصیت
از دید نظریه پردازان حوزه‌ی ادبیات داستانی، شخصیت، گونه‌های متعدد و متنوعی دارد. در اینجا تقسیم بندی ای. ام. فورستر، شهریار مندنی‌پور و جمال میر صادقی را نقل می‌کنیم:
فورستر شخصیت را به دو گونه‌ی ساده و جامع تقسیم کرده است:
شخصیت ساده
شخصیت ساده (flat) بر پایه‌ی یک ویژگی بنا شده است و نامی که بر آن نهاده می‌شود نشانگر ویژگی اصلی آن است. این شخصیت‌ها یا خوب اند یا بد، پیچیدگی اخلاقی ندارد و بیشتر به عنوان شخصیت طنز و فکاهی از آنها استفاده می‌شود و به عنوان شخصیت تراژ یک و جدی نمی شود از آنها استفاده کرد چون کسل کننده می‌شوند. هر کجا در اثر بیایند چشم عاطفی خواننده، راحت آنان را می‌شناسد و بعد راحت‌تر به یاد می‌آورد. تمام ویژگی‌های شخصیتی آن‌ها را می‌توان در یک جمله خلاصه کرد و در اشکال ناب خود برگرد یک فکر یا کیفیت واحد ساخته می‌شوند. نقششان در پیشبرد عمل داستانی، اندک است و تا آخر داستان ایستا و ابتدایی باقی می‌مانند (فورستر، ۱۳۵۲: ۸۸-۹۵).
شخصیت جامع
شخصیت‌های جامع (round) بسیار پیچیده‌تر از شخصیت‌های ساده هستند، همزمان چند ویژگی و خصیصه را دارا هستند و به راحتی قابل وصف نیستند و به عنوان شخصیت تراژیک و جدی از آنها استفاده می‌شود. به موازات پیرنگ پیش می‌روند و متحول و دگرگون می‌شوند. به اعتقاد فورستر – شخصیت جامع باید به شیوه‌ی قانع کننده‌ای خواننده را با شگفتی روبرو سازد. اگر تعجب را در خواننده ایجاد نکرد ساده و اگر ایجاد کرد، ولی قانع نکرد، ساده ایست که تظاهر به جامعیت می‌کند. یک رمان پیچیده هم به اشخاص ساده نیازمند است و هم به اشخاص جامع (فورستر، ۱۳۵۲: ۹۲-۸۸).
شهریار مندنی‌پور شخصیت‌ها را به دو دسته‌ی مخلوط و مرکب تقسیم می‌کند:
شخصیت مخلوط:
مخلوط در تعریف مندنی‌پور، تقریباً همان ساده در تعریف فورستر است ولی با اندکی تفاوت مندنی‌پور شخصیت مخلوط را این چنین تعریف می‌کند: «گاه نویسنده با مخلوط کردن چند صفت، شخصیتی در داستان می‌سازد، این شخصیت پردازی، حاصل داستانی است که وقایع آن از پیش اندیشیده شده، کردار شخصیت‌ها در این وقایع معین شده، و کولاژوار همه چیز به هم چسپیده» (مندنی‌پور، ۱۳۸۳: ۴۹).
شخصیت مرکب :
مرکب در تعریف مندنی‌پور، شباهت‌هایی با جامع در تعریف فورستر دارد. «با تشبیه شخصیتِ داستان مدرن به پدیده‌ای مرکب، شخصیت را آمیزه‌ای از انبوه صفات انسانی می‌دانیم. اینان رابطه‌ای ارگانیک با یکدیگر دارند. به عبارت دیگر پیوندی شیمیایی با یکدیگر برقرار کرده اند. الکترونی گرفته اند و الکترونی بخشیده اند و مدارهایی مشترک دارند، این آمیزه، موفقیت‌ها، یا حادثه را برای شخص به وجود می‌آورند یا او را به سوی موقعیت‌هایی خاص و متناسب با خود هل می‌دهند » (مندنی‌پور، ۱۳۸۳: ۵۳).
و جمال میر صادقی شخصیت را به دو نوعِ ایستا و پویا تقسیم می‌کند:
شخصیت ایستا:
ایستا (static)شخصیتی است در داستان که تغییر نکند یا اندک تغییری را بپذیرد. به عبارت دیگر، در پایان داستان همان باشد که در آغاز بوده است و حوادث داستان بر او تاثیر نکند یا تاثیر کمی داشته باشد (میر صادقی، ۱۳۶۷: ۱۹۴).
شخصیت پویا :
پویا (developing) شخصیتی است که یکریز و مداوم در داستان، دستخوش تغییر و تحول می‌شود و جنبه‌ای از شخصیت او یا عقاید و جهان بینی او یا خصلت و خصوصیت شخصی او دگرگون می‌شود. این دگرگونی ممکن است عمیق باشد یا سطحی، پردامنه باشد یا محدود، ممکن است در جهت سازندگی شخصیت‌ها عمل کند یا در ویرانگری آنها (میرصادقی، ۱۳۶۷: ۱۹۵).
شخصیت ایستا به شخصیت مسطح و ساده و شخصیت پویا به شخصیت مدور و جامع بسیار شبیه است. به عقیده‌ی رنه و لک و آستین وارن شخصیت پویا بیشتر مناسب داستان‌های بلند، مثل جنگ و صلح است، رمان‌های حجیم می‌توانند نشان دهند که تغییرات چگونه رخ می‌دهند. شخصیت سازی یک بعدی که معمولاً با شخصیت سازی ایستا منطبق است، یک صفت مشخصی را که مشخصه‌ی آشکار یا از نظر اجتماعی بارزترین مشخصه است ارائه می‌دهد (عبداللهیان، ۱۳۸۱: ۸۵).
میر صادقی نیز می‌گوید که این تغییر و تحولات، اکثراً در رمان رخ می‌دهد تا در داستان کوتاه، زیرا داستان کوتاه برای این تغییر و تحولات فرصتی نیست و اگر رخ دهد فقط در شخصیت اصلی اتفاق می‌افتد و این تغییر شخصیت‌ها نیازمند سه عامل است :
۱- امکانات شخصیت: هر تغییر و تحولی که در هر شخصیتی به وجود می‌آید باید در حد امکانات آن شخصیت باشد نه بیشتر.
۲- شرایط و مقتضیات زیست محیطی: شرایط محیطی حاکم بر شخصیت، باید به اندازه‌ای کافی برانگیزاننده باشد.
۳- زمان: شخصیت برای اینکه تغییراتش باور کردنی و مطابق واقعیت باشد باید زمان کافی در اختیار داشته باشد و تغییرات ناگهانی، به ندرت در شخصیت به وجود آید (میر صادقی، ۱۳۶۷: ۱۹۶).
مندنی‌پور، اعتقاد دارد که در داستان مدرن، هر چند نویسنده طرحی از قبل برای داستان خود آماده کرده است اما شخصیت‌ها در داستان، مانند زندگی واقعی و آدم‌های واقعی بیرون، مدام در حال تغییر و تحول هستند و در هر حادثه‌ای که پیش می‌آید و یا عکس العملی که نشان می‌دهند، تعریف جدیدی از شخصیت خویش به ما می‌دهند و مدام در حال انکار پیشین خویش و اثبات حال خویش، به سوی آینده هستند. آنها در جریان حوادث، شکل می‌گیرند نه اینکه از قبل شکل گرفته باشند و در روند طرح، کارگزاری شده باشند. شخصیت در موقعیت‌های خاص، مختصاتی از خود باقی می‌گذارد و ممکن هم هست که در موقعیتی دیگر، مشابه موقعیت اول، مختصاتی متفاوت از قبل بروز دهد. به همین دلیل نویسنده در ابتدا و یا میانه داستان خصوصیات ظاهر و اخلاقی شخصیت را بیان نمی کند و از آن تعریفی به دست خواننده نمی دهد به این دلیل که شخصیت تا آخر ایستا نیست و مدام در حال تغییر است و شاید خود نویسنده خود آن را به درستی نشناخته باشد. در این داستان‌ها خود نویسنده هم شخصیت را از قبل دقیق نمی شناسد و سعی می‌کند او را در موقعیت‌های مختلف قرار دهد و عکس العملش باشد که به آن داستان نویسی تجربی می‌گویند و این مسیری است برای رهایی از کلیشه‌های رایج، گاه این افراد چنان پرورده می‌شوند که خواننده فکر می‌کند که یک انسان واقعی در مقابلش قرار گرفته. این شخصیت‌ها می‌توانند نماینده‌ی یک ملت یا جامعه و یا یک خصلت و یا سنت باشند (مندنی‌پور، ۱۳۸۰: ۵۰).
گاه شخصیت‌هایی که توسط نویسنده آفریده می‌شوند، به گونه‌ای ریشه در واقعیات دارند. به سخن دقیق‌تر واقعیت بیرونی الهام بخش نویسنده در بوجود آوردن شخصیت‌های داستانی شده است. این شخصیت‌ها ممکن است مجموعه ای از تجربیات و دیده‌های قبلی نویسنده (پروتوتیپ) باشندکه نویسنده با تغییراتی کم یا زیاد آنها را باز آفرینی کرده است. رمان نویس فقط نطفه‌ی شخصیتی را که می‌خواهد بپردازد از رهگذر تماس‌هایی به دست می‌آورد که با مردم معمولی دارد؛ یعنی حتی شخصیت‌هایی که برآمده از نمونه‌های واقعی بیرون اند، با ساختار داستانی پرورده و ساخته می‌شوند (آلوت، ۱۳۸۰: ۴۵۸).

جهت بررسی این فرضیه از آزمون همبستگی پیرسون استفاده شد که نتایج آن از فصل چهارم آمده است.
همچنانکه جدول شماره (۱۲-۴) نشان می دهد بین بهزیستی روانشناختی و بعد خستگی عاطفی دلزدگی زناشویی رابطه معکوس معنادار وجود دارد یعنی با بالا رفتن بهزیستی روانشناختی بین افراد، خستگی عاطفی پایین می آید و برعکس. میزان این رابطه بین این دو متغیر برابر با ۵۳۸/۰- است که این میزان برابر همبستگی مناسبی بین این دو متغیر می باشد. در تبیین این موضوع باید بیان کرد خستگی عاطفی در واقع وجود احساساتی است که در آن شخص نیروهای هیجانی خود را از دست داده است و قادر به برقراری روابط عاطفی با دیگران نیست. این می تواند در زندگی زناشویی فرد اختلال ایجاد کند. پل بوهانان طلاق عاطفی را اولین مرحله در فرایند طلاق و بیانگر رابطه زناشویی رو به زوالی می داند که احساس بیگانگی جایگزین آن می شود. زن و شوهر اگرچه ممکن است با هم بودن را مانند یک گروه اجتماعی ادامه دهند اما جاذبه و اعتماد آنها نسبت به یک دیگر از بین رفته است. طلاق عاطفی به عنوان انتخابی نفرت انگیز بین تسلیم و نفرت از خود و تسلط و نفرت از خود تجربه می شود که درآن هریک از زن و شوهر به دلیل احسساس غمگینی و نا امیدی دیگری را آزار می دهد(باستانی، گلزاری و روشنی، ۱۳۸۹).
همسو با یافته های این تحقیق می توان به یافته های مشابه نیز اشاره کرد: همانطور که پاینز در سال ۱۹۹۳ و ۱۹۹۶ بیان داشته است عنوان دلزدگی زناشویی و فرسودگی شغلی هردو موازی با هم رشد کرده اند و آن ها بر هم تاثیر می گذارند. علاوه بر این، آن در مسیر زندگی خانوادگی به سوی زندگی کاری و یا بر عکس رخ می دهد (چاپری،۲۰۱۳). بر همین اساس در رابطه با این فرضیه متغیرهای مرتبط نیز برای تبیین فرضیه آورده شده است.

بشلیده، تقی پور، هاشمی شیخ شبانی، جزایری (۱۳۹۰) در پژوهشی با عنوان بررسی رابطه فرسودگی شغلی و سلامت عمومی معلمان زن مقطع راهنمایی به این نتیجه رسیدند که خستگی هیجانی سلامت عمومی معلمان را تحت تاثیر قرار می دهد و خستگی هیجانی با سلامت عمومی همبستگی بالایی را نشان داد. دولت نژاد، عونی، موسوی (۱۳۹۰) در پژوهشی با عنوان ارتباط بین پنج عامل شخصیت و فرسودگی شغلی که تعداد صد نفر کارکنان شهرداری را شامل می شد به این نتیجه دست یافتند که مولفه خستگی هیجانی با عامل روان آزردگی گرایی همبستگی مثبت معنادار داشت و با عامل برونگرایی، همبستگی منفی معنادار دارد. بسیاری از محققان خستگی عاطفی را کلید تجربه دلزدگی و نخستین مرحله ی فرایند دلزدگی می دانند. دلزدگی و به طور خاص خستگی عاطفی به صورت مداومی با سطح زیاد تقاضاهای کار در ارتباط است. با وجود نبود ادبیاتی برای مقایسه ی در دلزدگی، فشار زیاد با خستگی عاطفی در اکثریت گسترده مطالعات همراه است. به خصوص ابعاد کار زیاد که با خستگی عاطفی در ارتباط است در کارهای فریزن و ساروس، جکسون و همکاران، مسلش و پاینز و پاینز و مسلش پیدا شده است (کوردس^[۱۳۹]، دایگرتی^[۱۴۰]، ۱۹۹۳).
بنابر این که عامل بهزیستی روان شناختی با مولفه خستگی هیجانی ارتباط دارد و فردی که از نظر عاطفی یا هیجانی احساس خستگی و احساس فشار می کند نمی تواند بهزیستی روانشناختی مطلوبی داشته باشد و همچنین فردی که بهزیستی روانشناختی نامطلوب دارد به نظر می رسد از نظر عاطفی در وضعیت مناسبی قرار ندارد.
فرضیه ۶: بین بهزیستی روانشناختی و خستگی روانی رابطه وجود دارد.
جهت بررسی این فرضیه از آزمون همبستگی پیرسون استفاده شد که نتایج آن از فصل چهارم آمده است.
همچنانکه جدول شماره (۱۳-۴) نشان می دهد بین بهزیستی روانشناختی و بعد خستگی روانی دلزدگی زناشویی رابطه معکوس معنادار وجود دارد یعنی با بالا رفتن بهزیستی روانشناختی بین افراد، خستگی روانی پایین می آید و برعکس. میزان این رابطه بین این دو متغیر برابر با ۵۸۹/۰- است که این میزان برابر همبستگی خوبی بین این دو متغیر می باشد. پیشینه پژوهش نشان می دهد تا کنون پژوهشی درباره ابعاد دلزدگی زناشویی و رابطه آن با بهزیستی و یا سلامت روان انجام نشده است تحقیقات مشابه دیگری از وضعیت بهتر روانی زنان شاغل حمایت می کنند. پژوهش واینفیلد^[۱۴۱] (۲۰۰۹) ارتباط بین بهزیستی روانشناختی و پریشانی روانی را در یک مطالعه ی زمینه یابی تلفنی در بین ۱۹۳۳ پاسخ دهنده بررسی کرده است؛ این مطالعه نشان داد که پریشانی روانی به طور منفی با بهزیستی روان شناختی ارتباط داشتند و بر عکس. همچنین نتایج این تحقیق نشان داد که اگرچه زنان بیشتر از پریشانی روانی برخوردار بودند ولی به صورت کلی تفاوت جنسیتی معنی داری در بهزیستی روان شناختی مشاهده نشد. زندگی با یک یا چند کودک تاثیری بر پریشانی روانی نداشت در حالی که به طور مثبتی با بهزیستی روان شناختی در ارتباط بود. در این پژوهش یک اندازه گیری مرکب از دو مقیاس ریف و رضایت از زندگی دینر به عنوان شاخص کلی استفاده شد. این اندازه گیری کلی ارتباط منفی با پریشانی روانی داشت. در تحقیقی که چنگ^[۱۴۲] و فورنهام^[۱۴۳] (۲۰۰۱) بر روی ۲۳۴ نفر به منظور پیش بینی شادی و افسردگی، بر اساس شخصیت و عزت نفس و ویژگی های جمعیت شناختی انجام دادند به این نتیجه رسیدند که عزت نفس ارتباط قوی مثبتی با شادی و ارتباط قوی منفی با افسردگی دارد. همچنین یافته های آنها تفاوت آشکاری را در سه متغیر شخصیت و عزت نفس و ویژگی های جمعیت شناختی که شادی یا افسردگی را پیش بینی می کنند بین افراد مشاهده کردند همچنین آنها دریافتند که رابطه با دیگران تاثیر مثبتی بر شادی افراد دارد. علی اکبری دهکردی، شکرکن، محتشمی (۱۳۹۰) در تحقیقی که بر روی زنان شاغل انجام دادند به این نتیجه رسیدند که زنان شاغل از نظر وضعیت روانی در وضعیتی مناسب قرار دارند و اشتغال آنان مفید است و ایفای نقش های چند گانه و حتی گاهی متضاد توسط آنان برای زنان بیشتر پاداش دهنده است و برای آنان احساس رضایت و عزت نفس فراهم می کند. در تحقیقی که سلیمی، آزاد مرزآبادی، عابدی درزی (۱۳۸۹) در تحقیقی با عنوان بررسی وضعیت سلامت روانی ورابطه آن با فرسودگی شغلی و رضایت از زندگی در کارکنان یک دانشگاه نظامی در سال ۱۳۸۹ به این نتیجه رسیدند که سلامت روانی افراد با رضایت از زندگی آن ها رابطه مثبت معناداری دارد، از نظر آنها عدم رضایت از زندگی با وضعیت سلامتی ضعیف تر، علائم افسردگی، مشکلات شخصیتی، رفتارهای نامناسب بهداشتی و وضعیت ضعیف اجتماعی همبسته است.
نتیجه گیری کلی:
نداشتن شغل ممکن است تنها علت محرومیت اجتماعی در بزرگسالان سن کار باشد. بطور آشکار، آن با درآمد کم مرتبط است. همچنین آن باعث انزوای اجتماعی، ازدست دادن اعتماد به نفس و عزت نفس کم است. عدم اشتغال طولانی با بدتر شدن سلامت روانی و ذهنی مرتبط است و آن ریسک خود کشی و مرگ زود هنگام را افزایش می دهد. به طور معکوس داشتن یک شغل می تواند به کاهش نشانه ها و کاهش استفاده از خدمات و پذیرش کمتر در بیمارستان ها منجر می شود. کار و اشتغال یک معنای ابتدائی برای ارتباط با اجتماعشان و ساختن زندگیشان دارد. آن ها به طور خیلی زیادی نتایج اجتماعی و بالینی طولانی مدت مثبتی را پیش بینی می­ کند. به طور خلاصه کار برای شما خوب است و محروم بودن از کار برای بهزیستی روانی و ذهنی مضر است (تای^[۱۴۴]، کیندرمن^[۱۴۵]، ۲۰۰۹).
با توجه به یافته های این پژوهش و تحقیقات انجام گرفته در این حوزه می توان نتیجه گرفت که زنان شاغل و زنان غیر شاغل باهم تفاوت دارند. در این پژوهش که به منظور بررسی و مقایسه ی بهزیستی روانشناختی و دلزدگی زناشویی درمعلمان مقطع ابتدائی شهر کرج و زنان غیر شاغل انجام شد، تفاوت های مهمی در خوب بودن از نظر روانشناختی در بین زنان معلم و خانه دار ودر میزان فرسودگی یا کسالت زناشویی زنان شاغل و خانه دار مشاهده شد به صورتی که زنان شاغل از بهزیستی و سلامت روان شناختی بیشتری نسبت به زنان خانه دار برخوردار بودند و دلزدگی زناشویی کمتری نیز داشتند.
معلمی یکی از بهترین مشاغل در جهان است. معلم کسی است که اغلب به دانش اموزان در مدرسه و مذهب و اجتماع کمک می کند. زنان معلم رضایت درونی را در فرایند آموزش دانش اموزان در یافت می کنند. آنها همچنین خود را به صورت ناصحانی تصور می کنند که دانش آموزان را توصیه و هدایت می کنند (اسریماتی و کیران کومور، ۲۰۱۰).
همچنین نتایج با اهمیتی نیز در این مطالعه بدست آمد که تاییدی بر پژوهش ها و مطالب قبلی در این مورد بود یافته ها رابطه معناداری بین بهزیستی روان شناختی زنان و دلزدگی زناشویی آنها نشان داد به طوریکه با افزایش میزان بهزیستی روان شناختی زنان میزان دلزدگی زناشویی آنها پایین بود؛ یعنی بهزیستی روانشناختی فرد به زندگی زناشویی او ارتباط پیدا می کند و آن را تحت تاثیر قرار می دهد و بر عکس. افراد بهزیست میزان کمتری از دلزدگی را در رابطه زناشویی شان تجربه می کنند. این رابطه در مولفه های آن که شامل خستگی جسمانی و عاطفی و روانی بود نیز به طور معکوسی معنادار بود.
در مطالعه ای که وان استنبرگن^[۱۴۶] و کلوئر^[۱۴۷] و کارنی^[۱۴۸] (۲۰۱۴) با عنوان غنی سازی کار و خانواده، تعارض کار و خانواده و سازگاری زناشویی انجام دادند و ۲۱۵ زوج دو درآمدی را بررسی کردند به این نتیجه رسیدند که برنامه غنی سازی کار و خانواده تاثیرات مثبت کار بر خانواده را افزایش می دهد، و همچنین از نظر آنها ممکن است تاثیرات مثبت کار بر رضایت زناشویی قوی تر از تاثیرات منفی آن باشد. سازمان می تواند با غنی سازی شغلی، زندگی زناشویی کارکنان را شادتر سازد تا یک زوج دو درآمدی پرکار و سالم و شاد را شکل دهند. وستمن و بیکر (۲۰۰۸) نیز نشان دادند که دلزدگی در بیشتر روابط صمیمانه و نزدیک اتفاق می افتد.
نتایج نشان دهنده اهمیت بارز شغل بر زندگی فردی و خانوادگی انسان می باشد؛ به نظر می رسد اگر شغل دارای ویژگی منفی مثل ساعات کاری طولانی و استرس و فشار های زیاد نباشد تاثیرات مثبت بیشتری نسبت به تاثیرات منفی آن بر زنان می گذارد و با فراهم کردن ارتباط بیشتر با دیگران و عزت نفس و خود تعیین گری و غیره در زنان باعث احساس رضایت آنها از زندگی خود و زندگی زناشویی شان می شود.
محدودیتهای پژوهش:
هر تحقیقی در مراحل مختلف خود به نوعی با مشکلات و محدودیتهایی مواجه است که بیان آنها برای تحقیقات آینده در زمینه های مشابه مفید خواهد بود. در نتیجه افرادی که می خواهند تحقیقاتی را در این زمینه انجام دهند با در نظر گرفتن این محدودیتها می توانند پژوهش خود را با دیدی بازتر و با روشن بینی بیشتر دنبال کنند. این پژوهش نیز از چنین مشکلات و محدودیتهایی مبرا نبوده و محقق را در راه انجام آن دچار محدودیتهایی به شرح زیر کرده است:
این پژوهش تنها به مقایسه معلمان زن مقطع ابتدائی و زنان خانه دار شهر کرج پرداخته و قابل تعمیم به دیگر مشاغل نیست.
در این تحقیق نیز مانند هر پژوهش دیگری، متغیرهای ناخواسته ای وجود دارد از قبیل، موقعیت اقتصادی-اجتماعی، بافت خانواده و غیره که برای کنترل نسبی این عوامل، نمونه آماری در شهر کرج به صورت گزینش تصادفی انتخاب شده و محقق امیدوار است با این اقدام تا حدی اثر این متغیر های ناخواسته را کاهش بدهد.
بزرگترین مشکل و محدودیتی که در پژوهش حاضر وجود داشت، عدم همکاری آزمودنیها در تکمیل پرسشنامه ها بود. عدم انگیزه و همکاری لازم و یا سهل انگاری برخی از آزمودنیها در تکمیل پرسش نامه به علت عدم اعتقاد به ارزش واقعی تحقیقات علمی و نتیجه بخش بودن آن در جامعه و یا عدم احساس امنیت از حضور پژوهشگر، می تواند اثرات نامطلوبی بر نتایج پزوهش داشته باشد و صداقت لازم را از بین ببرد.
در پژوهش کنونی با توجه به اینکه پرسش نامه های بهزیستی روانشناختی و دلزدگی زناشویی زنان خانه­دار در خانه تکمیل شده است، می توان مطرح نمودکه حضور همسر در خانه می تواند نظرات زنان در مورد میزان بهزیستی و دلزدگی زناشویی را تحت تاثیر قرار دهد. بنابر این به نظر می رسد راه منطقی­تر این باشد که زنان و شوهران به طور جداگانه به پرسش نامه ها پاسخ گویند.
در نهایت به علت عدم دسترسی به برخی از پژوهش های مورد نیاز، امکان بررسی کلیه تحقیقات مربوط به فرضیه های پژوهش فراهم نشد و به همین علت محدودیتهای فراوانی در مقایسه پذیری وجود دارد و این محدودیتها می تواند نتیجه گیری را با مشکلاتی روبه رو سازد.
پیشنهادات پژوهش:
پیشنهاد می شود تحقیق حاضر در نمونه های وسیع تر و با ویژگی های جمعیت شناختی متفاوت تر انجام شود.
با توجه به اینکه تاکنون در ایران، تحقیقی در مقایسه بهزیستی روانشناختی زنان شاغل و خانه دار انجام نشده است پیشنهاد می شود در تحقیقات بعدی این موضوع مورد بررسی قرار گیرد تا بتوان به نتایج قطعی تری دست یافت.
با توجه به اینکه شناسایی عوامل موثر بر بهزیستی روانشناختی افراد و دلزدگی زناشویی می تواند تاثیرات مثبت و فراوانی در بهبود شرایط اجتماعی و فرهنگی جامعه و همچنین سلامت روانی افراد جامعه داشته باشند. پیشنهاد می شود تحقیقاتی در خصوص دیگر مشاغل جامعه در رابطه با بهزیستی روانشناختی زنان صورت گیرد.
با توجه به اینکه تحقیق حاضر در شهر کرج انجام شده است، پیشنهاد می شود تحقیقی مشابه در سایر شهر ها انجام شود.
پیش نهاد می­ شود در تحقیقات بعدی، دلزدگی زناشویی در بین شوهران زنان شاغل مورد بررسی قرار گیرد تا تفاوتهای جنسیتی در این تعاملات آشکار شود.
پیشنهادات کاربردی پژوهش:
با توجه به نتایج پژوهش پیش نهاد می شود که ادارات و سازمان ها با ایجاد انعطاف در ساعات کار زنان شاغل و ملزم نبودن آنها که پا به پای مردان، ساعت خاصی را فعالیت کنند. روحیات، مشکلات ونقش های چند گانه زنان شاغل را درنظر گرفته، تا بدین وسیله از میزان فشار روانی حاصل از کار بر روی آنها جلوگیری شود.
به علت عدم دسترسی همگان به خدمات مشاوره ای، پیش نهاد می شود از رسانه های گروهی و به ویژه تلویزیون به عنوان پر مخاطب ترین وسیله ارتباط جمعی و شبکه های اجتماعی برای دادن آگاهی های بیشتر در زمینه مسائل خانوادگی بهره جست.
ایجاد فرصت هایی برای زنان خانه دار به منظور شرکت هرچه فعالتر در اجتماع و ایجاد نگرش مثبت در خانواده مبنی بر فعال بودن زن در عرصه خانوادگی می تواند ویژگی های مثبت شخصیتی را در آنها بالاتر برده و باعث ایجاد عزت نفس و اعتماد به نفس بیشتری درآن شود
پیش نهاد می شود شرایط تسهیل کننده رابطه بین زن و خانواده فراهم شود تا زنان مجبور نباشند بین خانواده و شغل دست به انتخاب بزنند. و تعاملی مثبت بین این دو ایجاد کنند.
منابع
آقاپور، مهدی. محمدی، اکبر. (۱۳۸۹). مقایسه افسردگی پس از زایمان زنان شاغل و خانه دار و رابطه آن با حمایت اجتماعی و سازگاری زناشویی. زن و مطالعات خانواده، سال اول، شماره چهارم، صص ۹- ۳۲٫
آخوندیان، فرزانه؛ جهانگیری، محمد مهدی؛ شعاع کاظمی، مهر انگیز. (۱۳۹۰). بررسی مقایسه ای رابطه بین استرس زناشویی و سرد مزاجی زنان شاغل و غیر شاغل در رده های سنی ۲۰-۲۵ سال و ۴۰-۴۵ ساله. فصلنامه مطالعات روانشناختی، دوره ۷، شماره ۴، ۷۵-۸۵٫
ادیب راد، نسترن. ادیب راد، مجتبی. (۱۳۸۴). بررسی رابطه باورهای ارتباطی و دلزدگی زناشویی و مقایسه آن در زنان متقاضی طلاق و زنان خواهان ادامه زندگی مشترک. تازه ها و پژوهش های مشاوره، جلد ۴، شماره ۱۳، ۹۹-۱۱۰٫
ادیب راد، نسترن. (۱۳۸۵). بررسی رابطه دلزدگی زناشویی با دلزدگی شغلی زنان شاغل در خدمات پرستاری. مجله تازه ها و پژوهش های مشاوره، جلد ۵، شماره ۱۹، ۳۵-۴۷٫
احمدنیا، شیرین. (۱۳۸۳). اثرات اشتغال زنان بر سلامت خانواده. فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال سوم، شماره ۱۲٫
احمد پور دیزچی، جمیله.(۱۳۸۹). اثربخشی واقعیت درمانی گروهی بر بهزیستی روان شناختی زنان مطلقه منطقه ۸ تهران. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.
افضلی، اعظم.(۱۳۸۶). بررسی رابطه خوشبینی با بهزیستی روانشناختی و سبک های مقایسه ای بادانشجویان. پایان نامه، دانشگاه علامه طباطبایی
اقدامی، زهرا. حسین چاری، مسعود.(۱۳۸۷). تاثیر دشواری کار زنان شاغل و همکاری همسران در امور منزل بر رضایت از روابط زناشویی و اختلال های روانی فرزندان. دو فصلنامه مطالعات زنان، سال ۶، شماره ۱، ۵۳ - ۶۹٫
امیری مجد، مجتبی. زری مقدم، فاطمه. (۱۳۸۹). رابطه‌ی شادکامی و رضایت زناشویی در بین زنان شاغل فرهنگی و خانه‌دار شهر اراک. فصلنامه علوم رفتاری، دوره ۲، شماره ۴، صص ۹-۲۱٫
بابایی فرد، اسدلله. (۱۳۹۲). سنجش تاثیرات اشتغال زنان برخانواده و روابط اجتماعی (مطالعه موردی شهر آران و بیدگل). نشریه زن در توسعه و سیاست، دوره ۱۱، شماره ۳، صص ۴۵۱- ۴۲۷٫
باقریان، مهرنوش. بهشتی، سعید. (۱۳۹۰). بررسی اثر بخشی آموزش مهرتهای ارتباطی زناشویی بر سازگاری زناشویی زوجین. فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان درمانی. سال دوم، شماره ۶، ۷۳-۸۹٫

در موارد شاهد و قسم میزان غرامتی که شاهد بر اثر رجوع می پردازد بایستی بر مبنای عضو صادر کننده حاکم دارد. چون شاهد و قسم هر دو سبب صدور حکم هستند. میزان هر کدان نصف. لذا در اثر رجوع شاهد نیز تعلق می گیرد.
در مورد شهادت بر شهادت، هر گروه شاهد اصل و فرع مسئولیت مدنی و کیفری شهادتشان، اثری در غرامت دادن یا ندادن شهود فرع ندارد و حکم قاضی را نقض نمی کند. در رجوع توام فرع و اصل شهود فرع ضامن حقند. زیرا حکم قاضی بر اساس شهادت آنها موثر هست.
سخن پایانی در مورد تعزیر شهود تزویر می باشد این است که:
از نظر فقهای امامیه اگر شهود به اقرار خود از شهادت رجوع کند و یا بر اثر شهادت دیگران بر اینکه شهادت آنان خلاف واقع بوده است ما در این موارد تعزیر شهود ثابت نمی شود. زیرا از این باب تعارض در بینه است و فقط شهود ضامن می باشند و تعزیر متوجه آن نیست.
لذا تزویر شهود از طریق قطع و یقین ثابت می شود. مثلاً ضامن یقین بر تزویر شهود پیدا کند و این فرقی ندارد ثبوت تزویر قبل از حکم یا بعد از آن باشد. یا چیزی فوت شده یا نشده باشد. در صورت اثبات تزویر شهود علاوه بر جبران ضرری که بر اثر گواهی آنان فوت شده است باید آنان تعزیر شوند و این تعزیر به نظر قاضی و حاکم بستگی دارد.
نتیجه گیری
شهادت به عنوان یکی از ادله اثبات دعوی مورد قبول تمام نظامهای حقوقی از جمله اسلام است.
جایگاه شهادت بعد از اقرار است، یعنی اگر متهمی اقرار نکرد از مدعی دعوی بینه درخواست می شود.
شهادت و ادای آن فقط در دادگاه قابل قبول است ولی تحمل شهادت در غیر از دادگاه نیز پذیرفته است.
شهود باید دارای شرایطی از قبیل عدالت، ذکوریت، حریت، حلال زادگی، عدم تهمت و تعدد و… می باشد.
برای فصل دوم: تعدد شهود برای اثبات اقسام حقوق مورد قبول تمام مذاهب اسلامی است. شهود باید به مشهود به علم و یقین داشته باشند. شهادت از سوی ظن و گمان پذیرفته نیست.

اما اموری نیز وجود دارد که بر اساس اخبار منتشره از سوی اکثر مردم، می توان شهادت داد و این را انتفاضه گویند.
حق ا… محض، برای اثبات نیاز به چهار شاهد عادل دارد. اما در حق الناس دو شاهد کافی است.
زنان در حقوق مالی و یا حقوقی که منجر به مال گردد. می توانند همراه مردان گواهی دهند ولی در امور باطنی گواهی آنان بدون حضور مردان پذیرفته است.
همانطوری که اشاره شد شهادت بر شهادت در قضای اسلام پذیرفته است.
شهود به واسطه ی عذری نتوانند در دادگاه حاضر شوند، شهادت فرع فقط در امور مالی یا اموری که منجر به مال گردد پذیرفته می شود.
در فصل سوم همانگونه که گذشت اگر شهود قبل از صدور حکم از شهادت خود رجوع کند موجب ضمان شهود نیست و حکمی صادر نمی گردد. لذا شهود پس از صدور حکم رجوع و مساله مالی باشد چه عین مشهود به در دست مشهود له باقی باشد و چه تلف شده باشد و چه تلف نشده باشد ضامن است.
در فصل چهارم و در دعاوی مدنی خاص نیز چون در موارد حقوقی و مصادیق آن (که مال، نسب و نفقه و طلاق) هست. همان موارد قبلی مالی مطرح است و اگر خسارتی متوجه مشهود علیه گردد شهود ضامن پرداخت غرامت به مشهود علیه علاوه بر خسارات وارده مالی از جنبه عمومی و جنبه اجتماعی هتک حرمت کرده و اگر اثبات شود که شهود از روی تزویر شهادت دادند علاوه بر ضامن بودن مشهود به باید تعزیر شوند.
و نهایتاً در فصل پنجم نیز چون مساله جزائی می باشد و اگر هنوز مشهود به استیفاء نشده باشد یعنی مشهود علیه حد نخورده باشد، اجرای حکم متوقف می شود. زیرا در رجوع شهود، موجب شبهه است و شبهه در موارد جزائی حد و قصاص را متوقف می کند. لذا عدم استیفا و ارتفاع، در حد به معنای نقض حکم است، ولی در مساله قصاص اختلاف وجود دارد که آیا به معنای تقض است یا به معنای تبدیل شدن به دیه می باشد، در هر دو صورت اصل منتفی است.
منابع فارسی
۱- آخوندی، محمود، آیین دادرسی کیفری، اشراق، ج ۲، قم، چاپ سوم، ۱۳۸۱ ه ش
۲- بهرامی، بهرام، ادله اثبات دعوی، موسسه فرهنگی نگاه نوین، تهران، چاپ اول، ۱۳۸۷ ه ش
۳- جعفری لنگرودی، محمد جعفر، ترمینولوژی حقوق، کتابخانه گنج دانش، تهران، چاپ سیزدهم، ۱۳۸۵ ه ش
۴- جهان گیر، منصور، آیین دادرسی کیفری، نشر دیدار تهران، چاپ نهم، ۱۳۸۱ ه ش
۵- دادمرزی، سید مهدی، فقه استدلالی در ترجمه الروضه فی شرح اللمعه، انتشارات طه، تهران، چاپ چهاردهم، ۱۳۸۸ هـ. ش
۶- شامبیاتی، هوشنگ، حقوق جزای عمومی، ج ۲، انتشارات مجد، تهران،، چاپ پانزدهم، ۱۳۸۸ ه ش
۷- فیض، علیرضا، مقارنه و تطبیق در حقوق جزای عمومی اسلامی، ج۱، انتشارات و تبلیغات فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، چاپ اول، ۱۳۶۸ ه ش
۸- قاروبی تبریزی، حسن، النضید فی شرح الروضه، ج ۹، انتشارات داودی قم، چاپ اول، ۱۴۱۳ ه ق.
۹- کاتوزیان، ناصر، اثبات و دلیل اثبات، ج ۲، انتشارات بنیاد حقوقی ایران، تهران، چاپ پنجم، ۱۳۸۸ ه ش
۱۰- کاظمی، رضا، احکام شهادت در محاکم قضایی، انتشارات راز نهانی تهران، چاپ اول، ۱۳۸۸ ه ش
۱۱- گروه پژوهشی علوم رضوی، ادله اثبات دعاوی کیفری، دانشگاه علوم رضوی مشهد، چاپ دوم، ۱۳۸۵ ه ش
۱۲- لطفی، اسدا…، مباحث حقوقی شرح لمعه، مجمع علمی و فرهنگی مجد، تهران، چاپ چهارم، ۱۳۸۵ ه ش
۱۳- مدنی، سید جلال الدین، ادله اثبات دعوی، چاپخانه علامه طباطبایی، تهران، چاپ نهم، ۱۳۸۵ ه ش
۱۴- معین، محمد، فرهنگ فارسی معین، انتشارت گلی، تهران، چاپ اول، ۱۳۸۴ ه ش
۱۵- نوربها، رضا، زمینه حقوق جزای عمومی، کانون وکلای دادگستری، تهران، ۱۳۶۹ ه ش
منابع عربی
القران الکریم
۱- ابن حمزه، ابی جعفر بن طوسی، الوسیله الی نیل الفضیله، مکتب آیت ا… العظمی مرعشی نجفی، قم، ۱۴۰۸ ه ق
۲- ابن منصور، جمال الدین محمد ابن مکرم، لسان العرب، ج ۱ و ۳، بیروت، چاپ ششم، ۱۴۱۷ ه ق
۳- _{” ” ” ” ” ” ” ” ” ” ” ” ” “}، مجمع الفایده و البرهان، ج ۳، دارالفکر، بیروت، چاپ سوم، ۱۴۱۷ ه ق
۴- اردبیلی، احمد بن محمد (محقق اردبیلی)، زبده البیان فی احکام القرآن، بی جا، کتابخانه مرتضوی، ۱۳۷۵ ه ش
۵- _{” ” ” ” ” ” ” ” ” ” ” ” ” “}، مجمع الفایده و البرهان فی شرح ارشاد والاذهان، ج ۱۲، دفتر تبلیغات اسلامی قم، چاپ اول، ۱۴۰۹ ه ق.
۶- اردکانی یزدی، مرتضی ابن محمد، القضا و الشهادات، بی جا، بی تا
۷- انصاری، مرتضی، شهادات، عالمی قم، ۱۴۱۵ ه ق
۸- الجبلی عاملی، ابن عبدا… شمس الدین محمد، جمال الدین ملکی (شهید اول)، الدروس، ج ۲، موسسه نشر اسلامی قم، چاپ اول، بی تا
۹- _{” ” ” ” ” ” ” ” ” ” ” ” ” “}، المعه الدمشقیه – ترجمه علی شیروانی – انتشارات دارالفکر قم، چاپ چهارم، ۱۳۷۵ هـ ش
۱۰- _{” ” ” ” ” ” ” ” ” ” ” ” ” “}، الدروس الشرعیه فی فقه الامامیه، بی جا، بی تا
۱۱- الجبلی عاملی، زین الدین بن علی بن احمد عاملی (شهید ثانی)، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، ج۳، بیروت، دارالعالم الاسلامی، ۱۲۸۲ ه ق
۱۲- _{” ” ” ” ” ” ” ” ” ” ” ” ” “}، الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، ج۳، بیروت، دارالعالم السلامی، ۱۲۸۲ ه ق
۱۳- _{” ” ” ” ” ” ” ” ” ” ” ” ” “}، مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، ج ۲، بی جا، ۱۲۷۳ هـ ق

جلوگیری از جرم.

کتامی، ۱۳۹۰؛ صیدایی و هدایتی مقدم، ۱۳۸۹؛ هزار جریبی، ۱۳۸۹؛ هند یانی ۱۳۸۶؛ مهدیخانی، ۱۳۸۰؛ بیات، ۱۳۸۹؛ داسول، ۱۳۷۹؛ غفاری و مولایی ،۱۳۸۷؛ برژنیسکی،۱۳۶۹؛ اسنومیز و گریف، ۱۹۹۴؛

گشت پلیس در مکانهای گردشگری

حضور فیزیکی نیروی انتظامی.
گشت های انتظامی در محل بازدید و در سطح شهر .
گشت محسوس نیروی انتظامی.
گشت نامحسوس نیروی انتظامی.

صیدایی و هدایتی مقدم، ۱۳۸۹؛ هند یانی ۱۳۸۶؛ رجایی، ۱۳۷۳؛ داسول، ۱۳۷۹،

حضور پلیس

رفتار و منش پلیس

نحوه رفتار و منش پلیس با گردشگران.
امنیت روانی و حفظ شخصیت و حقوق شهروندی.
رفتار مستقیم پلیس با گردشگران.
رفتار و راهنمایی گردشگران.

کهزادی، ۱۳۸۸؛ قندی و ناظرحضرت، ۱۳۸۹؛ صیدایی و هدایتی مقدم، ۱۳۸۹؛ هزار جریبی، ۱۳۸۹؛ هند یانی ۱۳۸۶؛ مهدیخانی، ۱۳۸۰؛ بیات، ۱۳۸۹؛ نوید نیا، ۲۰۰۹؛ صفوی، ۱۳۸۰؛ رجایی، ۱۳۷۳؛ کاظمی ، ۱۳۸۵؛ کاظمی، ۱۳۸۵؛ مورگان و پیتچارد، ۲۰۰۰؛

اقدامات حفاظتی و امنیتی پلیس

در امان بودن پول و وسایل و اشیای گران قیمت گردشگران.
اطلاع رسانی پلیس در زمینه اقدامات امنیتی.
نظارت پلیس بر وضعیت امنیت عمومی عملکرد هتل ها و اماکن تفریحی و رستوران ها.
امنیت عمومی در اماکن تاریخی و گردشگری.
امنیت در سطح شهر و داخل شهر.
امنیت در خارج شهر.
امنیت جانی و حفاظتی.

صیدایی و هدایتی مقدم، ۱۳۸۹؛ هزار جریبی، ۱۳۸۹؛ هند یانی ۱۳۸۶؛ بیات، ۱۳۸۹؛ صفوی، ۱۳۸۰؛ کاظمی، ۱۳۸۵؛ رحیم پور، ۱۳۸۴؛ غفاری و مولایی ،۱۳۸۷؛

افدامات ترافیکی و روان سازی ترافیک

کنترل ترافیکی پلیس در جاده ها نسبت به حوادث جاده ای و امنیت جاده ها .

صمدیان و همکاران، ۱۳۸۸؛ صیدایی و هدایتی مقدم، ۱۳۸۹؛ صفوی، ۱۳۸۰؛ رجایی، ۱۳۷۳، عبدالله زاده، ۱۳۷۹؛ کاظمی، ۱۳۸۵؛ اینسکیپ، ۱۳۸۸؛ ثبوتی، ۱۳۸۶؛

۲-۱۲) خلاصه فصل ۲

بر اساس بررسی الگوهای گردشگری و پیشینه تحقیق، اقدامات کنترلی پلیس در دو بعد اقدامات پلیسی و حضور پلیس در جهت جذب گردشگری قابل بررسی بوده که به ترتیب مولفه های آنها عبارت بودند از: وجود پایگاه های پلیس در مکانهای گردشگری، گشت پلیس در مکانهای گردشگری، رفتار و منش پلیس، اقدامات حفاظتی و امنیتی پلیس، افدامات ترافیکی و روان سازی ترافیک.
فصل سوم:
روش شناسی

فصل سوم: روش شناسی

۳-۱)مقدمه:

در این مرحله بایستی معلوم شود که برای مسأله انتخاب چه روش پژوهشی مناسب است. پایه هر علم روش شناخت آن است و اعتبار و ارزش قوانین هرعلمی به روش شناختی مبتنی است که در آن علم به کار می رود؛ پس روش پژوهش مجموعه ای از قواعد، ابزار و راه های معتبر(قابل اطمینان) و نظام یافته برای بررسی واقعیت ها، کشف مجهولات و دستیابی به راه حل مشکلات است. چون در این پژوهش به توصیف و مطالعه آنچه هست پرداخته می شود، یک پژوهش توصیفی است. پژوهش توصیفی، آنچه را که هست توصیف و تفسیر می کند و به شرایط و روابط موجود، عقاید متداول فرآیندهای جاری آثار مشهود یا روندهای در حال گسترش توجه دارد. توجه آن در درجه اول به حال است، هر چند غالباً رویدادها و آثار گذشته را نیز که به شرایط موجود مربوط می شوند، مورد بررسی قرار میدهد. از آنجایی که در پژوهشات توصیفی می توان ویژگیهای جامعه مورد مطالعه را از طریق پیمایش ارزیابی نمود، پژوهش حاضر یک پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی است (اهدایی، ۱۳۸۰: ۵۴).

بودجه زمانی سال جاری با میزان داراییهای پایان دوره ارتباط مستقیم دارد.
بودجه زمانی سال جاری با میزان فروش( درآمد) طی دوره مالی ارتباط مستقیم دارد.
بودجه زمانی سال جاری با تعداد واحدهای فرعی شرکت اصلی ارتباط مستقیم دارد.
بودجه زمانی سال جاری با نسبت موجودی کالا به کل داراییها ارتباط مستقیم دارد.
بودجه زمانی سال جاری با نسبت حسابها و اسناد دریافتنی به کل داراییها ارتباط مستقیم دارد.
بودجه زمانی سال جاری با نسبت سود خالص به کل داراییها رابطه معکوس دارد.
بودجه زمانی سال جاری با نسبت سود خالص به حقوق صاحبان سهام رابطه معکوس دارد.
بودجه زمانی سال جاری با نسبت سود خالص به فروش(درآمد) رابطه معکوس دارد.
۳-۳)ساختار تحقیق:
در حال حاضر دو گروه پژوهش در زمینه حسابرسی انجام می شود. گروه اول مطالعاتی است که تحت سرپرستی یا با مشاورت حرفه از طریق انجمن های حرفه ای حسابداران مستقل ( به عنوان مثال، انجمن حسابداران رسمی آمریکا ) انجام می شود. گروه دوم پژوهشهایی است که در زمینه موضوعات پیشنهادی از سوی جوامع آکادمیک به انجام می رسد. پژوهش حاضر در گروه دوم طبقه بندی می شود. (مجتهدزاده،۱۳۷۸)
۳-۴)روش تحقیق: در هر تحقیق ابتدا باید ماهیت، اهداف و دامنه آن مشخص شود تا بتوان با بهره گرفتن از قواعد و ابزار و از راه های معتبر به واقعیت دست یافت. فرایند تحقیق، فرایندی است که طی آن محقق می کوشد با پردازش علمی و منظم درون داده ها، فرضیه های خود را به بوته آزمایش بگذارد. تحقیق مزبور از نوع تحقیقات توصیفی مبتنی بر روش های همبستگی رگرسیونی و مقایسه ای است. برای آزمون فرضیات گروه «الف» از آزمون t گروه های وابسته و رگرسیون ساده و در آزمون فرضیات گروه «ب» از رگرسیون ساده و چندگانه استفاده شده است. در تحقیق همبستگی هدف اصلی آن است که مشخص شود آیا رابطه ای بین دو یا چند متغیر کمی (قابل سنجش) وجود دارد و اگر وجود دارد اندازه و حد آن چقدر است؟ در این تحقیقات سهم یک یا چند متغیر مستقل در پیش بینی متغیر وابسته مورد بررسی قرار می گیرد.

۳-۵)جامعه آماری:
اغلب محققان معتقدند که جامعه عبارت است از همه اعضای واقعی یا فرضی که علاقه مند هستیم یافته های پژوهش را به آنان تعمیم دهیم. دراین طرح تحقیقی جامعه آماری شرکتهای پذیرفته در بورس اوراق بهادار تهران، حسابرسی شده توسط سازمان حسابرسی می باشد که دارای شرایط زیر بوده اند:
۱- در طول دوره رسیدگی صرفاَ توسط سازمان حسابرسی، حسابرسی شده باشند.
۲- در یک سال حسابرسی، بیش از یک سال مالی آنها مورد حسابرسی قرار نگرفته باشد.
۳- اطلاعات مورد نیاز تحقیق در مورد آنها وجود داشته باشد.
۳-۶)جمع آوری داده ها و روش نمونه گیری:
در این تحقیق اطلاعات تیم حسابرسی (شامل ساعات بودجه شده و ساعات واقعی ) و صاحبکار ( شامل اقلام صورتهای مالی، تعداد واحدهای فرعی ) طی سالهای ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۵ مورد استفاده قرار می گیرد. در این راستا کلیه شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار، که توسط سازمان حسابرسی، حسابرسی می شوند، در نظر گرفته می شوند. اطلاعات مربوط به تیم رسیدگی(شامل ساعات بودجه شده و ساعات واقعی) از طریق بررسی پرونده های حسابرسی شرکتهای نمونه که در آرشیو سازمان موجود بوده است و اطلاعات مربوط به صاحبکار از طریق لوحهای فشرده (cd) منتشر شده توسط سازمان بورس و سایت اینترنتی شرکت خدماتی بورس تهران (www.rdis.ir ) تهیه شده است. طبق تحقیقات به عمل آمده تعداد ۹۰ (شامل ۱۸۰ مشاهده )شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی دوره سه ساله ۱۳۸۳ تا ۱۳۸۵ به صورت ثابت توسط سازمان حسابرسی، حسابرسی شده اند، که از این تعداد، ۱۰۰ مشاهده به عنوان نمونه به صورت تصادفی انتخاب شده است. از این نمونه، تعداد ۱۱ مورد به علت عدم دسترسی به اطلاعات حذف و در نهایت ۸۹ نمونه باقی ماند که مبنای آزمون فرضیات قرار گرفت. لیست شرکتهای مورد آزمون در پیوست ارائه شده است.
۳-۷)مدل آماری و متغیرهای تحقیق:
با توجه به اینکه فرضیات تحقیق در دو گروه تنظیم شده اند، مدلهای آماری نیز در دو گروه بیان می شوند:
آزمون فرضیه های گروه «الف»: برای آزمون فرضیه شماره یک از آزمون t برای گروه های وابسته و برای آزمون فرضیه های دوم تا ششم از مدل رگرسیون ساده استفاده می شود.
(۱) ch-budgeted = a₀ +a₁ variance + ε
(۲) ch-budgeted = b₀ + b₁ under* variance + ε
(۳) ch-reported = c₀ + c₁ variance + ε
(۴) ch-reported = d₀ + d₁ under* variance + ε
(۵) ch-reported = e₀ + e₁ ch-budgeted + ε
متغیرهای وابسته:
Ch-budgeted : تغییرات در بودجه زمانی نسبت به سال گذشته می باشد که به صورت زیر محاسبه میشود
[(Budgeted Hours_t+1 – Budgeted Hours_t)/ Budgeted Hours_t]*100 = Ch-budgeted
Ch-reported : تغییرات در ساعات گزارش شده نسبت به سال گذشته می باشد که به صورت زیر محاسبه می شود
[(Reported Hours_t+1 – Reported Hours_t)/ Reported Hours_t]*100 = Ch-reported
متغیرهای مستقل:
Variance : انحراف بودجه زمانی سال گذشته می باشد و به صورت زیر محاسبه می شود.
[(Reported Hours_t – Budgeted Hours_t)/Budgeted Hours_t]*100= Variance
Under* Variance : مقدار under در مورد انحرافات مساعد ۱ و در مورد انحرافات نامساعد ۰
خلاصه فرضیه ها، متغیرها و رابطه مورد انتظار:(فرضیه های گروه «الف»)