واژه­های کلیدی: محدودیت جریان خون، هورمون رشد، فاکتور رشد شبه انسولینی، کورتیزول، تستوسترون
فهرست مطالب
فصل اول: طرح پژوهش 1
1-1-مقدمه 2
1-2-بیان مسئله 8
1-3-ضرورت و اهمیت تحقیق 9
1-4-اهداف تحقیق 10
1-4-1-هدف کلی 10
1-4-2-اهداف اختصاصی 10
1-5-فرضیات تحقیق 10
1-6-محدودیت­های تحقیق 11
1-6-1-محدودیت­های قابل کنترل 10
1-6-2-محدودیت­های غیر قابل کنترل 10
1-7-پیشفرض­های تحقیق 12
1-8-تعریف واژه­ها و اصطلاحات تحقیق 12
فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه تحقیق 15
2-1-مقدمه 16
2-2-مبانی نظری تحقیق 16
2-2-1-تمرینات مقاومتی 17
2-2-2-تمرینات مقاومتی: محرک عضلانی 19
2-3-2-هورمون های مرتبط با قدرت و هایپرتروفی 20
2-2-3-1-هورمون IGF-1. 21
2-2-3-2-هورمون رشد 23
2-2-3-3-هورمون تستوسترون 25
2-2-3-4-هورمون کورتیزول 27
2-2-4-مزیت تمرینات مقاومتی BFR به تمرینات مقاومتی بدون BFR 28
2-2-5-تمرین مقاومتی با محدودیت جریان خون و هایپرتروفی 29
2-2-6-تغییرات سطح هورمونهای مرتبط با هایپرتروفی عضلانی درتمرینات BFR 30
2-3-ادبیات تحقیق 31
2-3-1-تأثیر تمرینات مقاومتی بر سطح هورمون رشد،IGF-1، تستوسترون و کورتیزول 31
2-3-2-تأثیر تمرینات مقاومتی BFR بر عوامل مرتبط با قدرت و اندازه عضله 40
2-4-جمع­بندی 51
فصل سوم: روش شناسی پژوهش 55
3-1-مقدمه 56
3-2-روش تحقیق 56
3-3-جامعه و نمونه تحقیق 56
3-4-روش اجرای تحقیق 56
3-5-روش اندازه ­گیری 1RM. 57
3-6 – برنامه ­های مداخله­ای برای گروه­های تجربی 58
3-6-1 برنامه تمرین مقاومتی کم شدت BFR 58
3-6-2-بر نامه تمرین مقاومتی با شدت بالا و بدون BFR 59
3-7-روش محدود کردن جریان خون 60
3-8-وسایل و ابزار اندازه ­گیری 61
3-9-روش جمع آوری نمونه خون و تهیه سرم 62
3-10-روش جمع­آوری اطلاعات 62
3-10-1 – اندازه­های آنتروپومتریکی 62
3-10-2-متغیر فیزیولوژیکی 63
3-10-3-تجزیه و تحلیل بیوشیمایی خون 63
3-10-3-1-آشنایی با روش الایزا 63
3-11-روش آماری 65
فصل چهارم: یافته­ های پژوهش 67
4-1-مقدمه 68
4-2-بررسی طبیعی بودن توزیع داده­ ها 68
4-3-بررسی همگنی واریانس ها بر اساس آزمون لِوِن 70
4-4-یافته­ های توصیفی 71
4-4-1-ویژگی­های فردی 71
4-4-1-1-آماره توصیفی سن آزمودنی­ها در هر گروه بر حسب سال 71
4-4-1-2-آماره توصیفی متغیرهای آنتروپومتریک و فیزیولوژیک آزمودنی­ها در گروه­های مختلف 72
4-4-1-3-آماره توصیفی متغیرهای خونی آزمودنیها در گروه­های مختلف 72
4-5-مقایسه میانگین متغیرهای آنتروپومتریک و فیزیولوژیک گروه های مختلف در ابتدای مطالعه 73
4-6-مقایسه میانگین متغیرهای خونی گروه های مختلف در ابتدای مطالعه 74
4-7-آزمون فرضیه ­های تحقیق 76
4-7-1-فرضیه اول 77
4-7-2-فرضیه دوم 78
4-7-3-فرضیه سوم 79
4-7-4-فرضیه چهارم 80
4-7-5-فرضیه پنجم 81
4-7-6-فرضیه ششم 82
4-7-6-فرضیه ششم 82
فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری 85
5-1 – مقدمه 86
5-2-خلاصه تحقیق 86
5-3-بحث و نتیجه­گیری 87
5-4-پیشنهادهای کاربردی 98
5-5-پیشنهاد برای تحقیقات آتی 98
منابع و مآخذ 101
مقدمه
تمرین مقاومتی از مؤلفه­های ضروری و مهم بیشتر برنامه ­های ورزشی محسوب می­شود. این تمرینات در برنامه ­های بازتوانی ورزشکاران پس از آسیب­های جسمانی نیز اهمیت زیادی دارند. اثر بخشی این تمرینات در افزایش قدرت عضلانی، درمان آسیب­های ورزشی و همچنین پیشگیری از کاهش توده عضلانی ناشی از افزایش سن و بی تحرکی به حجم تمرین بستگی دارد [2،1]. بر اساس شواهد پژوهشی، تمرین مقاومتی با شدت بالا، یعنی تقریباً 80 درصد حداکثر یک تکراربیشینه[1](1RM) باعث افزایش بهینه قدرت عضلانی می­شود [1]. همچنین گزارش شده است که انجام تمرین مقاومتی با 6-12 تکرار و با شدت 70-85 درصد 1RM باعث افزایش قدرت و اندازه عضله یا هایپرتروفی[2] می­گردد [3]. کالج پزشکی ورزشی امریکا[3] (ACSM) نیزتمرین مقاومتی با بار بیشتر از 70 درصد 1RM را برای سازگاری­های عملکردی و مورفولوژیکی (شکل ظاهری) عضله پیشنهاد کرده­است [5،4]. از اینرو، یکی از اهداف اصلی استفاده از روش­های مختلف تمرینات مقاومتی، افزایش قدرت بیشینه و اندازه­عضله یا هایپرتروفی است. براساس نتایج مطالعات انجام شده، تمرینات با شدت بالا(80 تا 90 درصد 1RM) با تعداد تکرار کم (2تا 8 تکرار) و فواصل استراحتی طولانی (2تا 5 دقیقه) برای افزایش قدرت بیشینه و تمرینات با شدت متوسط به بالا (70تا 80 درصد 1RM) با تعداد تکرار زیاد (8 تا 15 تکرار) و فواصل استراحتی کوتاه­تر (30 ثانیه تا 2 دقیقه) برای افزایش اندازه یا هایپرتروفی عضلانی مناسب هستند[7،6]. این در حالیست که، در زمینه سازگاری­های کوتاه مدت و بلند مدت هورمون­های مرتبط با افزایش قدرت و اندازه توده­عضلانی بعد از پروتکل­های مختلف تمرینی نتایج متفاوتی گزارش شده است. شدت70-80 درصد 1RM تمرین مقاومتی که شدتی مناسب برای افزایش قدرت و اندازه عضله گزارش شده­است، برای ایجاد تغییر در هورمون­های مربوط به افزایش قدرت و اندازه عضله نیز ضروریست [8]. لذا، به نظر می­رسد تمرینات مقاومتی با شدت بالا با تغییرات زیادی در هورمون­های آنابولیک-کاتابولیک همراهند. تعادل بین هورمون کاتابولیک مثل کورتیزول و آنابولیک مثل تستوسترون و دی­هیدرواپی اندسترون[4] (DHEA) کاربرد مهمی در دوره­های اجرا و بازیافت پس از تمرین مقاومتی دارد[10،9]. کورتیزول هورمونی کاتابولیک و مهم ترین هورمون ضد استرس در بدن است. اما افزایش آن در طولانی مدت سبب بروز مشکلاتی می­شود که مهمترین آنها مشکلات مربوط به سیستم ایمنی و تخریب پروتئین است[11]. نتایج مطالعات انجام شده نشان می­دهد که تغییرات کورتیزول به شدت و مدت تمرین بستگی دارد[9].
میزان رشد سلول­های عضلانی به فعالیت برخی هورمون­ها از جمله هورمون رشد[5] (GH)، انسولین، فاکتور­رشد­شبه­انسولین-1[6] (IGF-1) و هورمون های جنسی استروئیدی بویژه تستوسترون نیز وابسته­است [12]. نتایج پژوهش­ها در خصوص پاسخ هورمونی حاد به تمرین مقاومتی، نشان می­دهد هورمون­های آنابولیک نظیر هورمون رشد و تستوسترون که در رشد و شکل­ گیری مجدد بافت بسیار مهم وحیاتی هستند، حین و بعد از تمرین مقاومتی افزایش می یابند[13]. این هورمون­ها در افزایش سنتز پروتئین نقش مهمی دارند. لذا، بهبود برخی از عوامل آمادگی جسمانی در افراد نوجوان به افزایش سطح این هورمون­ها نسبت داده می­شود[14]. در این راستا کریمر[7] (2004) اظهار داشت چنانچه فاصله استراحت بین دوره­های تمرین مقاومتی که با 80 درصد 1RM در 6 دوره و 10 تکرار در هر دوره اجرا می­شود، کمتر از 1 دقیقه باشد؛ می ­تواند باعث افزایش قابل توجهی در ترشح هورمون رشد و تستوسترون شود[15]. تستوسترون هورمونی آنابولیکی است که باعث تحریک پروتئین­سازی می­شود و در رشد و حفظ بافت عضلانی نقش بسیار مهمی بر عهده دارد [16].
هورمون رشد یکی از مهم­ترین هورمون­های بدن است که همراه با گروهی از هورمون­های دیگر بر متابولیسم اثر گذاشته و برای حفظ وزن بدن و پروتئین­سازی در افراد بالغ لازم و ضروری است. ثابت شده است که رشد طبیعی با غلظت پلاسمایی سوماتومدین-C[8] یا عامل رشد شبه انسولینی IGF-1 رابطه مستقیم دارد [17]. ترشح GH و IGF-1 بر افزایش اندازه عضلات مؤثر بوده و رابطه مستقیمی بین میزان غلظت این هورمون­ها و افزایش قدرت و اندازه عضلات مشاهده شده است [18].
مطالعات متعددی در ارتباط با تأثیر هورمون رشد بر افزایش قدرت بیشینه و افزایش اندازه عضلات صورت گرفته است که در بیشتر آنها رابطه مستقیمی بین میزان غلظت این هورمون و افزایش قدرت و اندازه عضلات مشاهده شده است. در افراد بالغ هورمون رشد، پروتئین سازی را تسهیل می­ کند. این عمل با انتقال اسید آمینه از طریق غشای سلول، انجام می گیرد و منجر به تحریک افزایش تولید و به فعالیت واداشتن ریبوزوم­های سلولی می شوند. [19].
هورمون IGF-1 دیگر متغیر وابسته به اندازه سلول عضلانی است. دستگاه IGF مجموعه ­ای از پپتیدها و پروتئین­های هم خانواده است که نقش محوری در رشد و متابولیسم بازی می کند. IGF-1 به عنوان مهم­ترین عضو این خانواده اثرات رشد قوی را بر بافت عضلانی و استخوانی اعمال می کند. این پپتید همچنین اعمال شبه انسولینی را به ویژه در بافت عضله میانجیگری می­ کند و در پلاسما به شکل ترکیب با یکی از شش پروتئین اتصالی خود گردش می­ کند [20]. شواهد پژوهشی نشان می­دهد که یک ارتباط تنظیمی-بازخوردی بین هورمون رشد و دستگاه IGF-1 وجود دارد که به موجب آن ترشح هورمون رشد، تولید کبدی IGF-1 را افزایش می دهد. IGF-1 علاوه بر این اثرات ویژه، برخی از اعمال GH را به ویژه در بافت عضله و استخوان میانجیگری می کند و سطوح IGF-1 درگردش به صورت بازخورد منفی ترشح GH را متوقف می کند [21]. محققان معتقدند GH به طور غیر مستقیم در تحریک رشد شرکت می کند. بدین ترتیب که GH باعث می