چکیده
هدف این پژوهش بررسی ارتباط ساختار سازمان، استراتژی کسب و کار و به دنبال آن تاثیر آن ها بر ارتقاء و بهبود عملکرد شرکت های صنعت غذایی استان تهران با بهره گرفتن از تئوری مبتنی بر منابع است. ساختار سازمانی در برگیرنده طرح سیستم هایی است که به وسیله آن ها همه واحدها هماهنگ و یکپارچه می شوند و در نتیجه ارتباط موثر در سازمان تضمین خواهد شد. از سوی دیگر استراتژی نشان دهنده یک طرح، چگونگی و نحوه رسیدن از یک نقطه به نقطه دیگر می باشد و الگو و چارچوبی برای تصمیم گیری و عمل را پیش روی سازمان قرار می دهد. از آنجایی که ارتقاء مداوم عملکرد سازمانی از شاخص های مطلوب و مورد نظر مدیران است شناخت نسبت به چگونگی روابط بین این دو عامل تأثیرگذار بر کسب برتری سازمانی با به‎کار گیری دیدگاه مبتنی بر منابع مهم و اهمیت دارد.
در این پژوهش تاثیر ساختار سازمانی به عنوان یک منبع داخلی از طریق استراتژی رقابتی بر عملکرد شرکت مورد بررسی قرار گرفته است.
جامعه آماری این پژوهش شامل مدیران (سرپرستان، مدیران میانی و مدیران عامل) شرکتهای صنعت غذایی مستقر در استان تهران می­باشد. تعداد 60 شرکت که تولیدکننده محصولات لبنی در سطح شهر تهران می­باشند شناسایی شده ­اند. از میان شرکتهای شناسایی شده، شرکتهایی با تعداد کارکنان بیش از 150 نفر و با سابقه بیش از 10 سال به عنوان جامعه هدف در نظر گرفته شدند. روش این تحقیق از نظر هدف از نوع تحقیق کاربردی می باشد. طرح تحقیق در این پژوهش، تحقیق توصیفی از نوع همبستگی می­باشد. روش نمونه گیری در تحقیق حاضر نمونه گیری طبقه­ای است؛ همبستگی میان ابعاد متغیرهای تحقیق در جامعه مورد نظر نشان دهنده رابطه مثبت و معنی داری این ابعاد متغیرها می باشد.
نتایج آزمون میانگین نشان دهنده این است که ساختار سازمانی، استراتژی رقابتی و عملکرد در شرکت های تولید کننده محصولات لبنی استان تهران در وضعیت مطلوبی قرار دارند. همچنین نتایج مدل معادلات ساختاری نشان دهنده رابطه­ علی مثبت و معنی­داری میان «ساختار سازمانی» و «عملکرد سازمانی» از  طریق                      «استراتژی سازمانی» است.
کلید واژه‎ها: ساختار ؛ استراتژی رقابتی ؛ عملکرد سازمانی؛ تئوری مبتنی بر منابع
فصل اول
مقدمه 1
1-1- بیان مسئله 2
2-1- اهمیت و ضرورت موضوع 4
3-1- گزاره های تحقیق. 6
1-3-1- پرسش های اصلی و فرعی 6
2-3-1- فرضیه های تحقیق 7
3-3-1- هدف های تحقیق یا نتایج مورد انتظار 7
4-3-1- متغیرهای تحقیق 7
4-1- روش کلی تحقیق. 10
1-4-1- قلمرو مکانی-جامعه تحقیق 10
2-4-1- قلمرو زمانی تحقیق 10
3-4-1- روش نمونه گیری و تخمین حجم جامعه. 10
4-4-1- روش های گردآوری داده‌ها و ابزار مورد استفاده برای آن 11
5-4-1- روش های تحلیل داده ها 11
5-1- شرح واژه ها و اصطلاحات تحقیق. 11
فصل دوم
مقدمه 13
1-2- استراتژی. 13
1-1-2- پیشینه استراتژی 13
2-1-2- رویکردها به استراتژی 16
1-2-1-2- رویکردهای استراتژی مبتنی بر زمان شکل گیری استراتژی. 18
3-1-2- انواع استراتژی 21
1-3-1-2- انواع استراتژی های سازمانی. 21
2-3-1-2- تقسیم بندی استراتژی ها بر اساس سطوح سلسله مراتب سازمانی. 23
4-1-2- استراتژی های رقابتی 24
1-4-1-2- استراتژی هزینه کمتر. 25
2-4-1-2- استراتژی تمایز. 26
5-1-2- رابطه ساختار صنعت و استراتژی رقابتی 30
2-2- ساختار سازمانی. 32
1-2-2- تحقیقات مینتزبرگ در مورد انواع ساختارهای سازمانی 33
2-2-2- ابعاد مهم ساختار سازمانی 35
1-2-2-2- تمرکز. 35
2-2-2-2- رسمیت 35
3-2-2-2- پیچیدگی. 37
3-2-2- سیر تکامل ساختارهای سازمانی 39
3-2- پیکربندی ساختار و استراتژی. 42
1-3-2- رویکردهای مرتبط برای پیکربندی ساختار و استراتژی. 43
4-2- دیدگاه های مطرح در زمینه ارتباط استراتژی و ساختار. 4
1-4-2- رویکرد اقتضایی. 45
1-4-2- رویکرد مبتنی بر منابع 51
5-2- عملکرد سازمانی. 54
1-5-2- شاخص های سنجش عملکرد. 55
6-2- پیشینه تحقیق. 56
7-2- چارچوب نظری تحقیق. 61
جمع بندی مطالب. 64
 فصل سوم
مقدمه 66
1-3- روش تحقیق. 66
1-1-3- برحسب هدف. 66
2-1-3- برحسب گردآوری داده ها 67
2-3- جامعه آماری. 67
3-3- روش نمونه گیری 68
4-3- تعیین حجم نمونه 68
5-3- روش جمع آوری اطلاعات. 69
6-3- روایی پرسشنامه 70
7-3- پایایی پرسشنامه 70
8-3- روش تجزیه و تحلیل داده ها 71
1-8-3- آزمون کولموگروف – اسمیرنوف. 71
2-8-3- آزمون میانگین. 72
3-8-3- معادلات ساختاری. 73
فصل چهارم
مقدمه 75
1-4- توصیف داده های مربوط به ویژگی های جمعیت شناختی پاسخ دهندگان 75
1-1-4- وضعیت افراد پاسخ دهنده از نظر جنسیت 75
2-1-4- وضعیت افراد پاسخ دهنده از نظر سن. 76
3-1-4- وضعیت افراد پاسخ دهنده از نظر میزان تحصیلات. 77
4-1-4- وضعیت افراد پاسخ دهنده از نظر سابقه خدمت 78
5-1-4- وضعیت افراد پاسخ دهنده از نظر وضعیت استخدامی. 78
6-1-4- وضعیت افراد پاسخ دهنده از نظر عنوان شغلی. 79  
2-4-آزمون کولموگروف اسمیرنوف. 80
3-4-بررسی وضعیت متغیرهای سه گانه در شرکت های فعال صنعت غذایی. 81
1-3-4- بررسی وضعیت ساختار سازمانی شرکت های فعال در صنعت غذایی. 81
2-3-4- بررسی وضعیت استراتژی کسب و کار شرکت های فعال در صنعت غذایی. 82
3-3-4- بررسی وضعیت عملکرد شرکت های فعال در صنعت غذایی. 83
4-4-بررسی تحلیل عاملی متغیرهای تحقیق 84
1-4-4- بررسی متغیر تمرکز. 85
2-4-4- بررسی متغیر رسمیت 89
3-4-4- بررسی متغیر استفاده از رسمیت 92
4-4-4- بررسی متغیر پیچیدگی. 95
5-4-4- بررسی متغیر  رهبری هزینه. 98
6-4-4- بررسی متغیر  تمایز در بازاریابی. 101
7-4-4- بررسی متغیر  تمایز در نوآوری. 103
8-4-4- بررسی متغیر  عملکرد. 106
9-4-4- بررسی مدل مفهومی تحقیق. 109
5-4- آزمون فرضیه های تحقیق. 111
فصل پنجم
مقدمه 116
1-5- پاسخ به فرضیه های پژوهشی. 116
1-1-5- فرضیه 1 116
2-1-5- فرضیه 2 117
3-1-5- فرضیه 3 117
4-1-5- فرضیه 4 117
2-5- پیوند یافته ها با پژوهش های پیشین. 118
3-5- پیشنهاد های تحقیق. 119
4-5- پیشنهاد برای پژوهش های آتی. 120
5-5- محدودیت های تحقیق. 121
فهرست منابع 121
مقدمه
اصلاح ساختار سازمانی همواره از دغدغه های مدیران است زیرا بخش مهمی از فعالیت های مدیران معطوف به سازماندهی مناسب عواملی است که مستلزم ایجاد سازمانی مناسب است. ساختار سازمانی، چارچوبی است که بوسیله آن فعالیت های سازمان تقسیم، سازماندهی و هماهنگ می شوند. هر سازمان دارای ساختار خاصی است و مهم آن است که این ساختار به گونه ای باشد تا نه تنها عوامل انجام کار با یکدیگر هماهنگ بلکه قابل کنترل نیز باشند. ساختار سازمانی تعیین کننده روابط رسمی و نشان دهنده سطوحی است که در سلسله مراتب اداری وجود دارد و حیطه کنترل مدیران را مشخص می کند. همچنین ساختار سازمانی دربرگیرنده طرح سیستم هایی است که به وسیله آن ها همه واحدها هماهنگ و یکپارچه می شوند و در نتیجه ارتباط موثر در سازمان تضمین خواهد شد. از سوی دیگر استراتژی نشان دهنده یک طرح،  چگونگی و نحوه رسیدن از یک نقطه به نقطه دیگر می باشد و الگو و چارچوبی برای تصمیم گیری و عمل را پیش روی سازمان قرار می دهد. در واقع استراتژی علاوه بر اینکه چشم انداز ، آرمان و جهت شرکت را تعیین می کند، به سازمان نشان می دهد که در آینده چگونه شرکت یا سازمانی خواهد بود. از آنجا که تصمیم های مربوط به ارائه محصول و یا خدمت در غالب استراتژی گنجانده می شود از این روی اهمیت اجرای موفق استراتژی عامل اساسی و حیاتی در موفقیت سازمان ها خواهد بود. اگرچه وجوه مختلف خود نشان دهنده اهمیت آن است ولی از آنجا که ساختار سازمانی یکی از ارکان مهم اجرای استراتژی است پرداختن به آن جزء لاینفک وظایف مدیران است. از آنجا که ساختار خود موجد استراتژی است و از سویی تعیین کننده در تخصیص منابع نیز می باشد، تغییر در ساختار سازمانی همواره می بایست مورد توجه قرار گیرد. ساختار باید به گونه ای طرح ریزی شود که اجرای استراتژی تسهیل گردد. طراحی ساختار سازمانی و اجرای موفق  استراتژی، هر دو در راستای دستیابی به عملکرد شرکت که همانا موفقیت سازمان است نقش مهمی ایفا می کند.
از این رو می توان رابطه میان ساختار و استراتژی را براساس اثرشان بر عملکرد سازمانی مورد بررسی قرار داد. در فصل حاضر در ابتدا مسئله و ضرورت آن بیان می گردد. سپس گزاره های تحقیق در قالب پرسش تحقیق، فرضیه ها، اهداف و متغیرهای مورد بررسی آورده می شود. روش تحقیق نیز از دیگر مباحث مطرح شده در فصل حاضر است. در نهایت نیز مفاهیم تحقیق به صورت عملیاتی تعریف می شوند.
1-1- بیان مسئله
نگرش اقتضایی تا دیر زمانی تفکر غالب در تئوری سازمان بوده است. این دیدگاه بر این نکته تأکید دارد که اعتبار، اثربخشی و کارایی و بهره وری ساختار سازمانی به عوامل اقتضایی همچون استراتژی، اندازه سازمان، تکنولوژی، محیط، طرح سازمانی و قدرت (کنترل). بستگی دارد. توجه به این عوامل اقتضایی در وضعیت رقابتی موجود، امری حیاتی است و در مواردی بقای سازمان را رقم می زند. از این رو ساختار باید با در نظر داشتن این عوامل طراحی شود تا بــتواند زمــینه تحــقق اهــداف و استــراتژی های سـازمان را فراهم کند (بالیگ[1] و دیگران، 1992). همان طور که در بالا اشاره شد یکی از عوامل تعیین کننده ساختار سازمانی، استراتژی می باشد. مهمترین تحقیقاتی که در رابطه با تأثیر استراتژی بر ساختار صورت گرفته، می توان به تحقیقات چندلر[2] در اوایل دهه 1960 و تحقیقات مایلز و اسنو[3] اشاره کرد. به طور خلاصه این تحقیقات بر این نکته اصرار می ورزند که تناسب میان استراتژی و ساختار سازمانی بر عملکرد تاثیر می گذارد. از این رو می توان گفت که تغییر در متغیرهای اقتضایی تناسب موجود میان استراتژی و ساختار را به هم می زند؛ عدم تناسب به وجود آمده به تغییر ساختار می انجامد؛ و تغییر در ساختار باعث ایجاد تناسبی جدید می شود که عملکرد را دوباره احیا می کند (اسکات[4]، 1390: 152).
در مقابل این نظریه اقتضایی، دیدگاه مبتنی بر منابع و نگاه به سازمان از زاویه توانمندی های متمایز کردن که رویکردی جدید در مطالعات سازمان و مدیریت ارائه می دهد نظری متفاوت دارد. این دیدگاه با تاکید بسیار بر منابع داخلی سازمان در مقابل وضعیت رقابتی در صنعت، بیان می دارد که منابع تنها زمانی برای ما ارزشمند هستند که باعث رشد کارایی شده و امکان سرمایه­گذاری در فرصت­ها و مقابله با تهدیدات را برای ما ایجاد کنند.
پپارد و ریلاندر[5] بیان می­ کنند که تئوری مبتنی بر منابع چشم­اندازی جامع را برای درک چگونگی به‎کارگیری منابع در ارزش آفرینی برای سازمان­ها ارائه می­ کند (پپارد و ریلاندر، 2001). به طوری که دیدگاه مبتنی بر منابع به عنوان کلید اولویت رقابتی در بسیاری از فعالیت­های سازمان­ها شامل استراتژی سازمان، قابلیت فناوری اطلاعات و ساختار سازمانی می‎باشد (چانگ[6]، 2004). تحقیقات نشان داده است که دیدگاه مبتنی بر منابع[7] به سازمان‎ها امکان ایجاد، استقرار و کاربرد قابلیت‎های منابع کمیاب را می دهد (بات[8]، 2002). به طور خلاصه این دیدگاه بر این اصل استوار است که سازمان ها در منابع، که شامل منابع ملموس و ناملموس است، متفاوت هستند و به همین دلیل از وضعیت رقابتی متفاوتی برخوردارند. از همین رو با توجه به اینکه تاکید دیدگاه مبتنی بر منابع بر ویژگیهای داخلی است، این سوگیری سبب می شود که پژوهشگران با تجزیه و تحلیل ساختار سازمانی به عنوان یک منبع ارزشمند و منشاء مزیت رقابتی، روابط بین استراتژی و ساختار را چارچوب دوباره بخشند. ساختار سازمانی جدای از اینکه یکی از عناصر پیاده سازی راهبرد شرکت است، یک منبع مهم مزیت رقابتی نیز می باشد (پرتوساارتگا[9] و دیگران، 2010). بنابراین به نظر می­رسد شناخت و بررسی ابعاد ساختاری