روش پژوهش
مقدمه
ابعاد روش‌شناختی یکی از مؤلفه‌های مهم در هر موضوع تحقیقی بوده است. اعتبار تحقیق منوط به بهره‌گیری از روش‌ها و تکنیک‌های پژوهشی بوده است. روش عبارتست از شیوه‌ها و تدابیری که برای شناخت حقیقت و برکناری از لغزش به کار برده می‌شود (خاکی، ۱۳۷۸: ۱۴۱).

روش‌شناسی باید متناسب با نوع تحقیقات به کار برده شوند تا بتوانند اهداف مورد نظر را برآورده نمایند. بخش عمده و اصلی تحقیق حاضر به سبب ماهیت اجتماعی و کیفی آن با بهره گرفتن از روش پیمایشی انجام شده است.
لذا اگر چه بخشی از موضوعات مربوط به جنبه‌های روش‌شناختی این تحقیق، شامل طرح مسئله و فرضیات تحقیق، در فصل اول (کلیات) آورده شده است و لیکن این فصل جامع‌تر به روش پژوهش پرداخته شده است.
روش تحقیق
تحقیق حاضر که در قالب یک مطالعه موردی انجام گرفته به لحاظ هدف، کاربردی بوده و همچنین یک تحقیق توصیفی می‌باشد. بر اساس تعریف، هر مطالعه علمی بزرگ یا کوچکی که روابط را به طور نظام‌یافته دنبال کرده و فرضیه‌ها را بیازماید و در شرایط واقعی مانند اجتماعات محلی، سازمان‌ها و… اجرا گردد، مطالعه میدانی تلقی می‌گردد. در این تحقیق جهت تدوین چارچوب نظری از روش اسنادی استفاده شده است. به این صورت که با مراجعه به کتاب‌ها، نشریات و مراکز علمی پژوهشی مرتبط بوسیله یادداشت از مطالب، اطلاعات داده‌های پژوهش گردآوری شده است.
در بخش دیگر تحقیق جهت انجام مطالعات میدانی از روش پیمایشی استفاده شده است. پیمایش مجموعه‌ای از روش‌های منظم و استاندارد است که رای جمع‌ آوری اطلاعات از طریق پرسشنامه‌ای از پاسخ‌دهندگان بطور منظم انتخاب شده و در گروه‌هایی نمونه، دسته‌بندی شده‌اند، صورت می‌گیرد. پیمایش، روشی برای بدست آوردن اطلاعاتی درباره دیدگاه‌ها، باورها، نظرات، رفتارها، یا مشخصات گروهی از اعضای یک جامعه آماری از راه انجام تحقیق است. (ادواردز و دیگران، ۱۳۷۹: ۱۷) ابزار گردآوری اطلاعات در این پژوهش روش پرسشنامه بوده است. با بهره گرفتن از مطالب و اطلاعات گردآوری شده در بخش در مبانی نظری، متغیرهای مورد بررسی مشخص گردیده و سپس جهت سنجش هر یک از متغیرها، تعدادی گویه و سئوال تدوین شده است که مجموع گویه‌ها و سئوالات تکمیلی، ساختار پرسشنامه را تشکیل داده است. نحوه پاسخگویی به سئوالات و گویه‌ها، مراجعه پرسشگر به پاسخگویان و نیز شیوه مصاحبه‌ای انجام شده است.
ابزارها و شیوه‌های گردآوری اطلاعات
گردآوری اطلاعات و داده‌ها یکی از وظایف اساسی پژوهش‌گران تلقی می‌شود و اگر شیوه‌های جمع‌ آوری اطلاعات درست انتخاب شود و اطلاعات موثق و معتبر جمع‌ آوری شود خمیرمایه‌ی تحقیق فراهم می‌شود و اگر به هر دلیلی ناقص باشد و یا دچار مشکل شود، کار تحقیق زیر سؤال رفته و به نتایج حاصله نمی‌توان اعتماد کرد. برای جمع‌ آوری اطلاعات لازم در این کار پژوهشی سعی شده تا از سه شیوه‌ی مشخص و معیّن استفاده شود:
۱- مطالعات کتابخانه‌ای
۲- بررسی اسناد و آمارهای موجود سازمان‌ها و ادارات مرتبط
۳- توزیع پرسشنامه
پژوهش‌های میدانی
در شیوه‌ی کتابخانه‌ای با مراجعه به کتب و منابع موجود در خصوص جمع‌ آوری بخشی از اطلاعات مورد نیاز در زمینه‌ی گردشگری مورد مطالعه قرار گرفت. همچنین از طرح‌ها، مقالات، نشریات مرتبط و هر گونه کار تحقیقی انجام گرفته در خصوص محدوده‌ی مورد مطالعه، استفاده شد.
برای قسمت دیگری از کار که به جمع‌ آوری اطلاعات نواحی مورد مطالعه مربوط می‌شود از اسناد، مدارک، نقشه‌ها و آمارها و گزارش‌های سازمان‌های گوناگون در استان و شهر قم نیز استفاده گردید و با مراجعه‌ی مستقیم به مراکز آماری و ادارات و سازمان‌های ذیربط و استفاده از آمارنامه‌های استانی و کتابچه‌های مرکز آمار ایران، اطلاعات مورد نیاز جمع‌ آوری گردید همچنین نقشه‌ مورد نیاز و مفید در راستای این تحقیق تهیه و مورد استفاده قرار گرفتند.
پس از جمع‌ آوری اطلاعات و مدارک مورد نیاز در بخش کتابخانه‌ای و اسنادی مرحله دوم تحقیق یعنی برداشت‌های میدانی براساس اهداف پایان‌نامه شروع شد. در شیوه‌ی میدانی با بهره گرفتن از مشاهده‌ی عینی، انجام مصاحبه در مواردی که نیاز بود و تکمیل پرسشنامه اطلاعات مورد نیاز جمع‌ آوری گردید.
جامعه‌ی آماری و برآورد حجم نمونه
جامعه‌ی آماری در این پژوهش گردشگران بازدیدکننده از شهر قم در سال ۱۳۹۳ می‌باشند.
جهت نمونه‌گیری در این تحقیق از روش نمونه‌گیری در دسترس استفاده شده است. در دسترس بودن نمونه‌ها یعنی اینکه برای انتخاب نمونه هر فردی که در دسترس باشد به عنوان نمونه مورد نظر از آن طبقه مورد سنجش قرار خواهد گرفت.
گفتنی است که حجم نمونه مورد نیاز برای این تحقیق از طریق فرمول کوکران به شرح زیر به دست می‌آید:
D دقت برآورد، N حجم جامعه، n حجم نمونه، z آماره نرمال و واریانس جامعه می‌باشد. بنابراین حجم نمونه متناظر برای برآورد p را می‌توان از طریق قرار دادن با کمیت پیدا کرد. یعنی .
حجم نمونه مورد نیاز برای برآورد p با کران خطای برآورد B (دقت برآورد D):
که در آن و است.
در عمل، اطلاعاتی در مورد p وجود ندارد، ولی می‌توان تقریبی از حجم نمونه را از طریق جایگزینی p با یک مقدار برآورد شده به دست آورد. معمولاً چنین برآوردی را می‌توان از آمارگیری‌های مشابه قبلی به دست آورد. اما در صورتی که دسترسی به داده‌های قبلی ممکن نباشد، می‌توان را در معادله قرار داد تا یک حجم نمونه احتمالی بدست آید. در اینصورت احتمالاً حجم نمونه، بزرگتر از حجم نمونه مورد نظر خواهد شد. بنابراین مقدار حجم نمونه برابر با ۲۷۱ نفر بدست آمده است. شایان ذکر است هر چه میزان حجم جامعه از دویست هزار نفر نیز تجاوز کند، میزان حجم نمونه تغییری نکرده و همان میزان خواهد ماند.
اعتباریابی ابزار تحقیق
(روایی^[۲] ابزار تحقیق)
ارزشیابی قابلیت اعتماد در اندازه‌گیری، عبارت است از تعیین مقدار تفاوت نمره افراد در نتیجه بی‌ثباتی اندازه‌گیری. اگر وسیله اندازه‌گیری مورد استفاده از اعتبار کافی برخوردار باشد، موضوع پایائی (قابلیت اعتماد) نقش محوری در مطالعات جامعه‌شناسی نخواهد داشت. یکی از روش‌های معمول ارزیابی یک وسیله اندازه‌گیری، به دست آوردن میزان قابلیت اعتماد آن است. (حبیب‌پور و صفری، ۱۳۸۸)
برای رسیدن به روایی تحقیق مراحل زیر انجام شده است:
۱- انجام مصاحبه با اهل خبره و کارشناس.
۲- مطالعه متون و منابع علمی و مشخص نمودن شاخص‌های هر کدام از ابعاد.
۳- تهیه پرسشنامه با بهره گرفتن از نظرات استاد راهنما.
۴- با نظر استاد راهنما تعدادی از سؤالات حذف، تعدادی نیز اضافه و پرسشنامه تنظیم گردید.
۵- در نهایت پرسشنامه جهت تأیید روایی برای تعدادی از اساتید و صاحب‌نظران، ارسال و مورد تأیید قرار گرفت.
(پایایی^[۳] ابزار تحقیق)
پایائی به معنای آن است که آیا روش انتخاب شده، موضوع مورد نظر را به‌طور دقیق می‌سنجد یا خیر؟ در واقع ابزار اندازه‌گیری تا چه حد پایائی (قابلیت تکرار) دارد و اگر با همان واحد تحلیل مکرر به کار رود، نتایج یکسانی به دست می‌آید یا خیر؟ به عبارت دیگر، پایائی به میزان ثبات و انسجام درونی اجزای یک مفهوم و اینکه در صورت تکرار یک ابزار اندازه‌گیری در شرایط مشابه، نتایج حاصله به چه میزان مشابه‌اند، نیز اطلاق می‌شود. (حبیب‌پور و صفری، ۱۳۸۸)
در مجموع می‌توان گفت که روش تحلیل پایائی کاربردهای زیر را دارد:

1. 1. تعیین میزان ارتباط تک‌تک گویه‌ها با همدیگر

1. 1. به دست آوردن یک شاخص کلی از میزان تکرارپذیری یا همسازی درونی مقیاس

1. 1. شناسایی، اصلاح و یا حذف گویه‌های ناهمساز

1. 1. اضافه‌کردن گویه‌های مناسب جدید

1. 1. محاسبه میزان همبستگی بین برآوردهای رتبه‌دهنده‌ها

روش آلفای کرونباخ مهم‌ترین و پرکاربردترین روش محاسبه میزان پایائی ابزار اندازه‌گیری در نرم‌افزار spss است. روش آلفای کرونباخ، مستلزم تنها یک بار اجرای آزمون است. این‌روش بستگی به هماهنگی کارکرد آزمودنی از یک سؤال به سؤال دیگر داشته و محاسبه آن مبتنی بر انحراف استاندارد سؤالات می‌باشد. در نهایت، بر اساس همبستگی درونی سؤالات، مقدار آلفا استخراج می‌شود. (حبیب‌پور و صفری، ۱۳۸۸)
مقدار آلفای کرونباخ از طریق فرمول زیر محاسبه می‌شود: