پیش‌بینی بهترین ترکیبات هیبریدی
مدیریت بهتر ژرم‌پلاسم
تعیین گروهای هتروتیک
فصل دوم
مروری بر منابع
۲-۱ تاریخچه
گیاه ذرت با نام علمی Zea mays L.نام لاتین Yellow Corn و نام فارسی بلال از خانواده گندمیان(گرامینه) می‌باشد. این گیاه از مهمترین غلات نواحی گرمسیری و نیمه گرمسیری است که عملکرد آن در مناطق معتدل بیشتر می‌باشد(پیری‌کشتیبان و همکاران، ۱۳۹۰). آمریکایی‌ها اولین استفاده‌ کنندگان از ذرت بودند. ذرت تا قبل از سال ۱۴۹۲ میلادی(سال کشف آمریکا) در قاره آسیا، اروپا و آفریقا بعنوان یک گیاه زراعی شناخته شده نبود. اما این گیاه را از قرن‌ها قبل در آمریکا مرکزی می‌شناختند و توسط مردم سرخ پوست آمریکا کشت می‌شد و به همین سبب نام لاتین آن از یکی از طوایف سرخ پوست بنام Marisi Mahig گرفته شده است. کریستف کلمب کاشف آمریکا برای اولین بار دانه ذرت را از آمریکا به اروپا برد و نامMais را به آن داد. سپس طی سالیان دراز بذر ذرت از طریق کشور پرتقال به آفریقا و جنوب اروپا تا هندوستان و چین برده شد طبق شواهد مختلف و متعدد چنین به نظر می‌رسد که کشت و کار ذرت قرن‌ها قبل توسط بومیان این مناطق نیز رواج داشته و آنها در اصلاح آن سهم زیادی داشته اند و حتی ارقامی از آن تهیه کرده‌ بودند. ذرتی که مورد توجه خاص سفید پوستان قرار گرفته ‌است ذرت دندان اسبی بوده که دارای قدرت تطابق پذیری بیشتری با شرایط مختلف آب و هوایی است. وارد شدن ذرت به ایران در سال ۱۹۲۱ شمسی توسط پرتغالی‌ها صورت گرفت و از آن به بعد بعنوان یک زراعت فرعی در حاشیه مزارع و باغات صیفی کشت می‌گردید. در ایران ذرت از سه دهه پیش رفته رفته جای خود را باز کرد و در سال ۱۳۵۳ جزء طرح‌های افزایش تولید جای داده شد(کریمی، ۱۳۸۳).

۲-۲ مشخصات گیاه‌شناسی
از نظر گیاه‌شناسی ذزت متعلق به تیره گرامینه و جنس Zea و گونه‌ی mays می‌باشد. ذرت‌(Zea mays L.) گیاهی یک ساله، دیپلوئید(۲n=20)، متعلق به خانواده گندمیان و تک لپه است(پیری‌کشتیبان و همکاران، ۱۳۹۰). ذرت گیاهی است یک پایه بدین معنی که گلهای نر و ماده جدا از هم ولی بر روی یک پایه قرار دارند. این گیاه دارای ساقه استوانه‌ای می‌باشد که در مقطع عرضی بیضوی است. ارتفاع ساقه بسیار متغیر و بسته به شرایط اقلیمی به ۸ متر هم می‌رسد. ولی بطور معمول ساقه ذرت ۳-۵/۱ مـــــتر طول دارد. برگهای ذرت شبیه سایر غلات شامل پهنک برگ و غلاف است. تعداد برگهای ذرت بطور متوسط بین ۱۲ تا ۱۸ عدد است. واریته‌های زودرس تعداد برگ کمتر و ارقام دیررس برگ بیشتری دارند. ذرت دارای ریشه‌های قوی و انبوه ولی سطحی است. همانطور که اشاره شد ذرت گیاهی است یک پایه و در نتیجه بعلت جدا بودن اعضاء زایشی گرده‌افشانی آن بطور غیر مستقیم و بیشتر بوسیله باد صورت می‌گیرد و باد می‌تواند گرده‌ها را تا چندین کیلومتر منتقل نماید. تحت شرایط عادی مدت ۲۴ ساعت زمان لازم است تا عمل باروری یک بلال بطور کامل صورت گیرد(کریمی، ۱۳۸۳). خاک مناسب کشت ذرت خاک‌های لومی شنی و لومی رسی می‌باشد(بی‌نام، ۱۳۹۲). ذرت از لحاظ فتوسنتزی گیاهی چهار کربنه است. همچنین گیاهی است که عملکرد دانه آن در عرض جغرافیایی بالاتر از از خواستگاه خویش زیادتر است(پیری‌کشتیبان، و همکاران، ۱۳۹۰). رنگ زرد ذرت مربوط به موادی به نام زئین و زیازانتین می‌باشد. اشکال بسیاری از ذرت به عنوان غذا استفاده می‌شود، گاهی اوقات دسته‌بندی‌های مختلف نسبت به مقدار نشاسته انجام می‌شود((کریمی، ۱۳۸۳).
ذرت آردی (Zea mays var. amyalcea)
ذرت پاپ کورن (Zea mays var. everta)
ذرت دندان اسبی (Zea mays var. indentata)
ذرت بلوری (Zea mays var. indurata)
ذرت شیرین (Zea mays var. saccharata)
ذرت مومی (Zea mays var. ceratina)
ذرت غلاف دار (Zea mays ver. tunicate)
ذرت راه راه (Zea mays var. japonica)
۲-۳ اهمیت و ارزش غذایی ذرت
دانه بدون آب ذرت حاوی ۷۷ درصد نشاسته، ۲ درصد قند، ۹ درصد پروتئین، ۵ درصد چربی، ۵ درصد پنتوزان و ۲ درصد خاکستر است. حداکثر میزان پروتئین آن ممکن است به ۱۵ درصد و حداقل آن به ۶ درصد برسد. قریب به ۸۰ درصد پروتئین دانه ذرت در آندوسپرم می‌باشد. ذرت در بین غلات به استثنای یولاف، بیش از همه حاوی چربی می‌باشد که در بعضی موارد چربی آن به ۷ درصد می‌رسد. ذرت حاوی ویتامین A و تیامین می‌باشد که بیشتر در جنین دخیره است. علاوه بر این ریبو فلاوین ذرت بیشتر از گندم و برنج است (کریمی، همکاران،۱۳۸۳).
ذرت علوفه‌ای‌، علوفه بسیار خوشخوراکی جهت تغذیه گاو و گوسفند است و شرایط مکانیزاسیون را به خوبی می‌پذیرد. علوفه این نوع ذرت غنی از مواد گلوسیدی و انرژی‌زا و فقیر از پروتئین است به همین دلیل این نوع علوفه را باید همراه با علوفه‌هایی که غنی از پروتئین هستند، بطور مخلوط در جیره غذایی دام وارد نمود. در ضمن ذرت فوق العاده سهل‌الهضم بوده و سیلوی آن برای دام‌های پرواری عالیترین غذا است(کریمی، ۱۳۸۳).
طبق تعریف موسسه استاندارد، دانه ذرت یکی از انواع دانه‌های غلات است که بواسطه‌ی فراوانی نشاسته در آن ارزش غذایی نسبتا زیادی دارد(جدول۲-۱) و از این رو در جیره خوراکی دام و طیور و آبزیان بعنوان ماده اولیه انرژی‌زا به مقدار زیاد مورد استفاده قرار می‌گیرد(بی‌نام، ۱۳۸۲).
جدول ۲-۱ ترکیبات شیمیایی موجود در دانه ذرت