۲-۷-۱۰-۲ جایگاه بخش های مختلف اقتصادی استان گلستان
بخش های اقتصادی در چهار گروه اصلی کشاورزی، صنعت، خدمات و ساختمان تقسیم می شوند. بر اساس آمار منتشر شده در سال ۱۳۸۶ بخش خدمات با ۹۹/۶۰ درصد بیشترین سهم ارزش افزوده از تولید محصول ناخالص داخلی و بخش کشاورزی با ۵۵/۲۴ درصد در رتبه دوم قراردارند . بخش های ساختمان و صنعت به ترتیب با ۹۸/۷ درصد و ۴۸/۶ درصد در رتبه های بعدی قرار دارند . همچنین در سال ۱۳۸۵ در بخش های کشاورزی ، صنعت، خدمات و ساختمان به ترتیب ۶۵/۲۴ ، ۸۲/۶، ۸۲/۶۱ و۷۱/۶ درصد از تولید محصول ناخالص داخلی را به خود اختصاص داده اند. (شرکت شهرک های صنعتی استان گلستان،۱۳۹۰)
صنعت لبنی
به طور کلی لبنیات، به شیر و آن دسته از مواد غذایی اطلاق می شود که از شیر تولید می شوند. معمولا ماده اولیه تولید انواع لبنیات، شیر گاو است. اما گاهی از شیر سایر پستانداران همچون بز، گوسفند، گاومیش، شتر و… هم استفاده می شود.
از میان فراورده¬های لبنی، شیر پاستوریزه، شیر استرلیزه، پنیر سفید ایرانیUF، ماست پاستوریزه، دوغ بدون گاز و شیر خشک به عنوان دسته محصولات اصلی این صنعت محسوب می شود.
۳۲ واحد صنعتی تولیدکننده فرآورده های لبنی در استان وجود دارد که از این تعداد ۲۴ واحد فعال هستند، جواز ۱۷ واحد صنعتی (۵۳ درصد) از طرف سازمان صنعت، معدن و تجارت و ۱۵ واحد (۴۷ درصد) باقی مانده از طرف سازمان جهاد کشاورزی صادر شده است. علاوه بر این حدود ۱۵ جواز تاسیس صادر شده که پیشرفت فیزیکی ۳ واحد از آنها بیش از ۴۰ درصد است. ظرفیت اسمی تولید انواع فراورده های لبنی ۳۲ واحد فعال و غیرفعال استان ۴۰۶۸۱۴ هزار تن می باشد که ۳ درصد از تولید کل کشور را شامل می شود
اولین واحدصنعتی لبنی گلستان در سال ۱۳۶۴ راه اندازی و شروع به تولید فراورده های لبنی نمود. البته بیشترین واحد لبنی در استان گلستان در اواخر دهه هفتاد و اوایل دهه هشتاد نصب و راه اندازی شده است و مردم از آن تاریخ از محصولات بسته بندی شده لبنی استفاده می کنند.
این استان از لحاظ تولید انواع فراورده های لبنی جزء استان های مطرح کشور است بطوریکه با تولید ۳۰۷۷۰ (تن در سال) بستنی (۱۰ درصد تولید بستنی کشور) در رتبه دوم، با تولید ۳۹۸۷۴ (تن در سال) انواع پنیر (۸ درصد تولید پنیر کشور) در رتبه چهارم، با تولید ۵۱۲۵ (تن در سال) کره (۳ درصد تولید کره کشور) در رتبه نهم، با تولید۱۰۷۳۲ (تن در سال) خامه (۳ درصد تولید خامه کشور) در رتبه دهم، با تولید ۱۶۳۲۳۸ (تن در سال) انواع شیر مایع (۲درصد تولید شیر مایع کشور) در رتبه چهاردهم، با تولید ۶۰۰ (تن در سال) کشک (۱ درصد تولید کشک کشور) در رتبه چهاردهم، با تولید ۵۶۱۶۰ (تن در سال) انواع ماست (۲ درصد تولید ماست کشور) در رتبه پانزدهم و با تولید ۵۶۱۳۵ انواع دوغ (۲ درصد تولید دوغ کشور) در رتبه هفدهم در سطح کشور قرار دارد.
بر اساس آمار ارائه شده از طرف سازمان جهاد کشاورزی و سازمان صنعت، معدن و تجارت استان در سال ۱۳۹۱، ظرفیت جذب شیر خام کلیه واحدهای صنعتی استان ۷۲۹۵۲۷ تن می باشد. از این مقدار سهم واحدهای صنعتی فعال ۶۷۳۵۷۷ تن است.
نسبت ظرفیت اسمی جذب شیر واحد های لبنی به تولید شیر خام استان ۱۴۰% (درصد) بوده است. این استان از سا از مجموع ۳۲ واحد لبنی، ۲۸ واحد لبنی گلستان(۸۷ درصد) در داخل ۱۱ (یازده) شهرک یا ناحیه صنعتی مستقر می باشند که ۱۰ (ده) شهرک و ناحیه صنعتی که ۲۷ (بیست و هفت) واحد لبنی در آنها مستقر هستند دارای تصفیه خانه مرکزی فاضلاب می باشندلهای قبل نیز ازجمله استان هایی محسوب می شده است که ظرفیت سازی در آن بیشتر از تولید شیر خام است.
صنایع شیر و فراورده های لبنی در استان گلستان به توجه به مزیت های دامپروری این استان به عنوان یکی از صنایع با مزیت نسبی مناسب مورد توجه قرار دارد.
صنعت فرش دستباف
قالی بافی به عنوان یکی از مهمترین شاخه¬های صنایع دستی زنان ترکمن مطرح بوده است که تقربیا ۹۰ درصد از زنان روستایی ترکمن به این هنر اشتغال دارند. قدیمی ترین سند فعالیت هنرمندان صنعت فرش در این استان به قبل از سال ۱۳۱۶ توسط پیرجان حاجی آق آتابای در شهر گنبد می رسد که در این هنر صنعت پیشرو بوده است. شایان ذکر است که در آن سالها فرش بافی در استان کاملا سنتی بوده است. در این راستا می توان به محدودیت هایی اعم از عدم تنوع رنگی، نامرغوب بودن مواد اولیه، محدود بودن نقوش، حضور کمرنگ زنان در برنامه های ترویجی و اجتماعی اشاره نمود. این محدودیت ها از حدود سالهای ۱۳۵۰ به بعد باعث رکود بازار قالی ترکمن شده است. عمده فعالیت در گذشته بر روی بافت قالی و قالیچه در منطقه گنبد و کلاله بوده، که این روند تا به امروز ادامه دارد. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی با حمایت وزارت جهاد سازندگی، صنعت ومعدن، کمیته امداد، زنان به تشکیل تعاونی های تولیدی فرش در این منطقه پرداختند. تغییراتی که در این خصوص صورت گرفته شامل: در اختیار گذاشتن مواد اولیه و بازاریابی مناسب محصولات، تبدیل دارهای چوبی به فلزی، متفاوت بودن طرح، رنگ، تراکم گره و ابعادفرش که نتیجه آن افزایش درآمد و ارتقاء سطح زندگی بوده است که باعث رشد و توسعه این هنر صنعت گردیدند، میتوان اشاره نمود . اولین تعاونی روستایی فعال در استان نیز در سال ۱۳۶۷ در کلاله بوده است.
در استان گلستان نیز با روی کار آمدن آموزشگاه های فنی و حرفه ای و آموزش های غیر رسمی و سیاست گذاری دولت در زمینه حمایت بافندگان در بخش بیمه قالی بافی، بافندگان این منطقه را به سمت تابلو بافی سوق داده و بافت فرش با سایز های مختلف کمرنگ تر شده است . . بیش از ۸۰% بافندگان در شهرهای گرگان، مینودشت، علی آباد، کردکوی، بندرگز، گنبد در آموزشگاه های خود به کار تابلو فرش اشتغال دارند.
گبه در استان گلستان بیش از ۲۰ سال است که بافته می شود. اغلب دارای طرح و نقش ساده و با توجه به سلیقه و طرح و نقشه مشتری بافته می شود. بیش از ۵۰ % تولیدات این منطقه گبه می باشد و گبه های ریز بافت که اغلب تک پود هستند و فقط ۱۰ % از تولیدات گبه ۲پود بافته میشوند اغلب در گنبد تولید می شود . فرش های تولیدی گلستان با نام فرش های مناطق دیگر در بازار های اروپا صادر می شود . بافت گبه به علت ساده بافت بودن بسیار آسان بوده و به همین علت نیرو های جوان نیز به بافت این دستبافت مشغول می باشند. میزان بافت این فرش در هر ماه توسط ۱ بافنده یک تا دو متر مربع می باشد و در آمد متوسط یک بافنده ۱۰۰ تا ۱۵۰ هزار تومان می باشد .
با توجه به نقشه استان و پراکندگی بافندگان و واحدهای تولیدی فرش میتوان گفت گنبد با داشتن بیشترین سهم در تولیدات سهم به سزایی در صنعت فرش استان ایفا مینماید. فرش نائین و فرش قشقایی از انواع دیگر فرش های دستباف این استان هستند که کاملا سفارشی بوده و از رویسلیقه مشتری و بازاریابی انجام می شود.
صنایع دستی
صنایع دستی به آن گروه از صنایع گفته می شود که مهارت، ذوق و بینش انسان در آن نقش اساسی دارد. صنایع دستی ریشه هایی عمیق و استوار در اعتقادات، باورها، آداب، عادات، رسوم، سنن و در مجموع فرهنگ معنوی هر جامعه دارد. علی رغم تاثیر فوق العاده سنت ها و رسوم منطقه ایی در صنایع دستی اما تعریف مشخص و معینی به عنوان یک استاندارد از آن چه صنایع دستی نامیده می شود نمی توان بدست داد و این نشان دهنده وسعت و تنوع صنایع دستی در کشور است.
از جمله ویژگی هایی که صنایع دستی را از گذشته تاکنون مهم و قابل تامل جلوه داده می توان به عدم نیاز به فناوری سنگین و گران قیمت، حضور خلاق انسان به طور مستقیم و اثر عاطفی هنرمند بر محصول، داشتن بار فرهنگی به طوری که یک محصول را در سایر نقاط جهان به سفیری گویا و سخنگویی بی زبان تبدیل می کند، عدم نیاز به کارشناس خارجی ، قابلیت احیاء ، ایجاد و رونق در مناطق روستایی و… اشاره نمود
استان گلستان سابقه های دیرینه در تولید صنایع دستی کشور دارد. در این میان اهالی دشت گرگان از گذشته ای دور دارای صنایع دستی بوده که با آن هم احتیاجات خویش را رفع می کرد و هم مازاد آن را برای فروش به بازارها عرضه می داشته اند. از جمله صنایع دستی منطقه، صنایعدستی ترکمن می باشد که در نوع خود با ارزش و معروف است.به طور کلی تا سال ۱۳۷۷ تعداد ۵۷۴ کارگاه شناسایی شده که برای ۴۶۵ کارگاه کارت شناسایی صادر شده است که از کل کارتهای صادر شده تعداد ۲۴۵ فقره توسط جهاد سازندگی و ۲۲۰ فقره توسط مدیریت صنایع دستی استان صادر شده است.
( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

رشته های صنایع دستی موجود در استان:
جاجیم بافی- نمد مالی- ساخت زیورآلات ترکمن- نوار بافی کتول- پلاس بافی- رنگرزی طبیعی- سوزن دوزی ترکمن- ابریشم بافی- البسه محلی- سفالگری- نواربافی ترکمن- ساز سازی سنتی- گلیم بافی کاشی سنتی- حکاکی نقاشی- معرق برگ- معرق کاری- منبت کاری- معرق منبت- رودوزی های سنتی- طلا سازی و…
صنعت پرورش طیور
استان گلستان با تولید سالانه حدود ۲۵هزارتن تخم ‌مرغ و ۵۷هزار تن گوشت مرغ یکی از قطب‌ های مهم صنعت طیور کشور به شمار می‌رود.
براساس آمار، این استان ۱/۳درصد تخم مرغ و۶/۴درصد گوشت مرغ کشور را تامین می‌کند. با مصرف سرانه ۹/۸کیلوگرم تخم‌مرغ و ۱۸/۲کیلوگرم گوشت مرغ، صنعت طیور به عنوان یکی از بخشهای مهم سرمایه‌گذاری در کشور اهمیت وافری یافته است.
گلستان با دارا بودن ۱۱واحد پرورش مرغ تخم‌گذار و تولید بیش از دو میلیون قطعه یکی از تولیدکنندگان تخم‌مرغ محسوب می‌شود.
در کشور تولید مرغ از ۲۸۰ هزار تن در سال ۱۳۸۰ به ۲ میلیون تن در سال ۱۳۹۰ رسیده است و استان گلستان در حال حاضر ظرفیتی بالغ بر ۲ میلیون جوجه در طی یک دوره پرورش در ۹۹۶ واحد پرورشی خود را دارد و هم اکنون در استان به طور میانگین بین ۸ میلیون تا ۱۰ میلیون قطعه توان جوجه ریزی انجام می شود.
بر اساس آمارهای موجود سرانه مصرف گوشت مرغ در ایران سالانه ۲۴ کیلوگرم و در جهان ۱۲ کیلوگرم است و این نشان می دهد که صنعت پرورش طیور در کشور ما نقش مهمی در تغذیه جامعه دارد و به عبارتی جایگزین گوشت قرمز، ماهی بعضی دیگر از پروتئین های مورد نیاز مصرف کنندگان است.
صنعت ادوات کشاورزی
تاریخچه صنعت ادوات کشاورزی در استان گلستان را می توان در آهنگری و گرایش مردم منطقه به صنایع مرتبط با آهن آلات جستجو کرد . سابقه فعالیت در این بخش در استان گلستان بسیار زیاد است. در زمان های قدیم آهنگران ادوات کشاورزی سنتی می ساختند و از حدود یک قرن پیش آهنگری به شکل قدیمی ( به کمک کوره، سنگ و سوهان ) انجام می گرفت. آهنگران این استان اقدام به ساخت وسایل و ادوات کشاورزی می کردند. با توجه به پتانسیل بالقوه این منطقه که حجم زیادی از زمین های آن به کشاورزی اختصاص داشت و نیز تمرکز گونه های مختلف محصولات کشاورزی ، آهنگران به فکر تولید ادوات کشاورزی بهتر ، جهت بهبود فعالیت های کشاورزی افتادند تا بتوانند جوابگوی نیاز مصزف کنندگان باشند . صنعت در حال حاضر نزدیک به ۴۷۰ واحد در ساخت تجهیزاتی نظیر روتیواتور ، رتوتیلر، خرمن کوب، قطعات کمباین و انواع شفز ( دنباله بندی ها) قابل نصب روی تراکتور و ترایلر و محصولات متنوع دیگر فعالیت دارند.
صنعت آرد
گندم استان گلستان از نظر کیفی و میزان دارا بودن گلوتن به اقرار کارشناسان خبره این امر به عنوان با کیفیت ترین گندم کشور شناخته می شود و استان گلستان را از این منظر می توان به عنوان پایتخت کیفی گندم کشور معرفی کرد .
با بهره گرفتن از سیلو های استاندارد و انبارهای مکانیزه که توسط بخش خصوصی و دولتی درقالب نهضت سیلوسازی دراستان ساخته شده است کیفیت ذخیره سازی گندم نیز افزایش قابل توجهی یافته است و گلستان از این منظر در سطح کشور دارای جایگاه ممتازی می باشد.
استفاده نشدن از ظرفیت واقعی کارخانجات از مهمترین مشکلات فراروی این بخش است که باید با برنامه ریزی مناسب رفع شود. اکنون یک سوم کارخانجات کشور در استانهای مازندران و گلستان وجود دارد و ۳۰ کارخانه با سهمیه ماهیانه ۱۶ هزار تن آرد در منطقه فعال است که از این تعداد پنج کارخانه در سطح کشور بهترین هستند. سهمیه آرد کارخانجات استان در ماه ۱۶ هزار تن است که در این ماه ۱۳ هزار تن تعیین شد و این مقدار ظرف چهار روز تولید می شود.
در حال حاضر ۸۰ درصد گندم استان گلستان به صورت خام از استان خارج می شود در صورتی که ۳۰ کارخانه آرد در سطح استان وجود دارد که هر یک با ظرفیت چهار تا ۱۰ هزار تن در ماه می توانند گندم آرد کنند.
قریباً از سال ۱۳۸۶ کارخانجات آرد استان مرتباً در جریان آزادسازی قریب الوقوع تولید وتوزیع آرد قرار می گرفتند و شرکت غله استان به صورت مکرر کارخانجات آرد را برای ورود به عرصه بسیار جدیدی از تولید آرد آماده می نمود وبه دنبال همین امر کارخانجات تقریباً با آمادگی کامل تهدیدهای پیش آمده را به بهترین فرصت برای در دست گرفتن تولید حداقل ۲۰% از آرد کشور تبدیل کرده اند.
۱۱-۲ جمع بندی
در این فصل ابتدا ادبیات مربوط به خوشه های صنعتی مطرح شده است. تعاریف و مفاهیم مربوط به خوشه ها توسط نویسندگان مختلف ذکر گردید.ویژگی مشترک تعاریف خوشه شامل : تمرکز در یک منطقه جغرافیایی،وجود ارتباط درون بنگاه های عضو، وجود رقابت بین اعضا، همکاری بین بنگاه ها، کارایی جمعی، پیدایش خدمات تخصصی و … می باشد. عناصر خوشه های صنعتی، فرایند تشکیل آن و نتایج حاصل از آن ذکر شده است. انواع خوشه های صنعتی مطرح شده است. سپس به بررسی خوشه های صنعتی در کشور های کمتر توسعه یافته پرداخته ایم. در ادامه به مرور پیشینه پژوهش و مدل ها و شاخص های مطرح شده در زمینه خوشه صنعتی پرداخته شده است و از ادبیات ذکر شده شاخص هایی برای تشکیل خوشه شناسایی شده است که جدول آن در این فصل موجود می باشد.به کمک این شاخص ها ،مولفه های مورد نظر پژوهش مشخص و معرفی شده است. پس از آن صنایع کوچک و متوسط و نقش آنها در توسعه صنعتی و وضعیت بنگاه های کوچک و متوسط در ایران مطرح شده است.
در انتهای این پژوهش که به ارزیابی قابلیت و اولویت خوشه های صنعتی استان گلستان پرداخته شده است، صنایعی از استان که برای رتبه بندی در نظر گرفته شده است، معرفی شده است.
فصل سوم
روش شناسی پژوهش
۱-۳ مقدمه
انسان‌ها به طور فطری علاقه‌مند به کسب شناخت و اطلاعات جدید هستند. این علاقه‌مندی ناشی از نیاز و تلاش برای یافتن راه‌ حل ‌های مناسب به منظور رفع نیاز و همچنین ناشی از کنجکاوی بشر می‌باشد. از طرف دیگر، علم زاده و بارقه ناگهانی بلوغ و اندیشه یک یا چندین دانشمند معدود نیست، بلکه کوششی آگاهانه، منظم و در عین حال نهادی و سازمان‌یافته است، تا به حل مسأله، یا دشواری ذهنی یا عملی نائل آید. چنین خصلتی، علم را با دیگر نهادها و ارزش‌های اجتماعی پیوندی مستحکم می‌زند. بی‌تردید، توسعه کمی و کیفی جوامع، همگی مرهون تصمیم‌سازی‌ها و تصمیم‌گیری‌ها بر پایه تحقیقات علمی است. از این رو، مدت‌ها این نظر و تلقی حاکم بوده است که نوآوری‌های تکنولوژیک از درون خود پیشرفت‌های علمی نشأت می‌گیرند. به عبارت دیگر، روند و جهت پیشرفت علوم و تحقیقات تا حدود زیادی تابع عوامل درونی است (خاکی،۱۳۸۷).
دست یابی به اهداف اصلی پژوهش، با روش صحیح امکان پذیر خواهد بود. روش شناسی به مجموعه ­ای به هم پیوسته از قواعد، اصول، ابزارها، راه های معتبر و نظام یافته برای بررسی واقعیت ها، کشف مجهولات و دست یابی به راه حل مشکلات در رشته ای از دانش اطلاق می گردد( خاکی ،۱۳۸۳). این فصل با فرایند اجرایی پژوهش آغاز می­ شود سپس جامعه و نمونه و نحوه گرد آوری اطلاعات بیان شده و در نهایت با بیان متدولوژی و نحوه و ابزار تجزیه و تحلیل داده های خاتمه پیدا می­ کند.
۲-۳ فرایند اجرایی پژوهش
فرایند اجرایی پزوهش در نمودار ۳-۱ نشان داده شده است. همچنین خلاصه­ای از مراحل اصلی پژوهش، نحوه گردآوری و تجزیه و تحلیل داده ­ها و دستاورد مورد انتظار در هر مرحله از پژوهش­، در جدول شماره ۳-۱ خلاصه شده است. لازم به ذکر است که هر یک از مراحل کلی مشخص شده در نمودار خود به مراحل دیگری تقسیم می­گردند