1-8-2 قلمرو مکانی 10
1-8-3 قلمرو زمانی 10
1-9 تعریف واژه‌ها و اصطلاحات تحقیق 11
1-10ساختار تحقیق 11
فصل دوم:ادبیات و پیشینه تحقیق
2-1 مقدمه 14
2-2 سرمایه در گردش. 14
2-2-1 تعریف و ماهیت سرمایه در گردش. 14
2-2-2 مدیریت سرمایه در گردش. 15
2-2-3 اهمیت مدیریت سرمایه در گردش. 16
2-2-4 استراتژی‌های مختلف سرمایه در گردش. 18
2-2-5 سیاست‌های مطلوب مدیریت سرمایه در گردش. 19
2-2-6 خط‌مشی‌های سرمایه در گردش. 19
2-2-7 محاسبه تغییرات سرمایه در گردش. 21
2-2-8 عوامل مؤثر در تعیین میزان سرمایه در گردش. 22
2-3 تحلیل عاملی 28
2-4 پیشینه تحقیق 33
2-4-1 تحقیقات خارجی 43
2-4-2 خلاصه فصل 51
فصل سوم:روش اجرای تحقیق
3-1 مقدمه 53
3-2 روش کلی تحقیق 53
3-3 جامعه آماری 53
3-4 نمونه آماری 54
3-5 روش گردآوری داده‌ها 55
3-6 ابزار گردآوری داده‌ها 55
3-7 روش‌های تجزیه‌وتحلیل داده‏ها 55
3-7-1 تحلیل عاملی اکتشافی 56
3-7-2 تحلیل عاملی تأییدی: 57
3-7-3 مدل تحقیق 57
3-7-3-1 مدل ریاضی تحقیق 58
3-7-3-2 تعریف متغیرها و نحوه اندازهگیری آن‌ها 58
3-7-3-3 نحوه اندازهگیری متغیرها 59
3-7-3-4 دسته‌بندی متغیرها 60
3-7-4 نرم‌افزارها 61
فصل چهارم:بیان یافته‌ها
4-1 مقدمه ‏ 63
4-2 توصیف نمونه بر اساس متغیرها 63
4-3 توصیف یافته ها 66
4-3-1 اطلاعات مربوط به جنسیت. 66
4-3-2 اطلاعات مربوط به سن 67
4-3-3 اطلاعات مربوط به جدول تحصیلی 68
4-4 تحلیل یافته‌ها 69
4–4–1 فهرست عوامل 69
4–4–2 سنجش درجه اهمیت عوامل 72
4–4–3 رتبه بندی عوامل 74
4–4–4 مدل کلی پژوهش 75
فصل پنجم:تلخیص،نتیجه‌گیری و پیشنهادها
5-1           مقدمه 78
5-2 خلاصه یافته‌ها 80
5-3 نتیجه‌گیری 84
5-4 پیشنهادهای تحقیق 85
5-4-1 پیشنهادهای کاربردی 85
5–4–2 پیشنهادها برای تحقیقات آتی 87
5-5 محدودیت‌های تحقیق 88
منابع و ماخذ:
منابع فارسی 90
منابع لاتین 93
منابع اینترنتی 95
پیوست ها:
پیوست الف: نام شرکت‌های جامعه آماری 97
پیوست ب: خروجی‌های نرم‌افزار Spss و LISREL 98
 
جدول (4-1): توصیف یافته‌های تحقیق 64
جدول (2-4): توزیع فراوانی و درصد فراوانی جنسیت مصاحبه‌شوندگان 66
جدول (3-4) توزیع فراوانی و درصد فراوانی سن افراد مصاحبه‌شونده 67
جدول (4-4): توزیع فراوانی و درصد فراوانی تحصیلات پاسخ‌دهندگان 68
جدول (4-5): لیست نهایی داده‌های اصلی پژوهش 71
جدول(4-6): تست آماری خی دو 74
جدول(4-7): میانگین رتبه‌ها در آزمون فریدمن به‌منظور بررسی مؤلفه‌های مؤثر بر سرمایه‌گذاری در سرمایه گردش. 75
جدول(5-1): نتایج تحلیل عاملی تأییدی 84
 
 
نمودار (1-4) فراوانی و درصد فراوانی جنسیت افراد مصاحبه‌شونده 67
نمودار (2-4) توزیع فراوانی و درصد فراوانی سن افراد مصاحبه‌شونده 68
نمودار (3-4) توزیع فراوانی و درصد فراوانی تحصیلات افراد مصاحبه‌شونده 69
شکل (4-4): تحلیل عاملی تائیدی عوامل مؤثر بر سرمایه‌گذاری سرمایه در گردش(حالت استاندارد) 72
شکل( 4-5): تحلیل عاملی تائیدی عوامل مؤثر بر سرمایه‌گذاری سرمایه در گردش (حالت معنی‌داری) 73
نمودار (4-6): مدل تحلیلی نهایی پژوهش 76
 

 
چکیده
در این پژوهش به بررسی و شناسایی عوامل موثر بر سرمایه گذاری در سرمایه در گردش در شرکتهای دارویی پذیرفته در بورس اوراق بهادار پرداخته شده است. برای شناسایی عوامل مؤثر با بهره گرفتن از بررسی‌ها و مطالعات کتابخانه‌ای و مصاحبه عوامل مؤثر بر سرمایه‌گذاری در سرمایه در گردش شرکت‌های دارویی فعال تعیین و سپس، عامل‌های اصلی استخراج‌شده و در لیستی گردآوری شدند.
سپس به‌منظور تحلیل فرضیات و پاسخ به سؤالات تحقیق از روش‌های آمار توصیفی و استنباطی با بهره گرفتن از تحلیل عاملی تأییدی و با کمک نرم‌افزار LISREL و آزمون فریدمن با استفاده از نرم‌افزار SPSS استفاده گردید.
نتایج پژوهش حاکی از این است که از بین متغیرهای مؤثر بر سرمایه‌گذاری در سرمایه در گردش، متغیرهای اهرم مالی، اندازه شرکت، عینی بودن دارایی، تغییرات سودآوری، عمر شرکت و استقلال هیئت‌مدیره، با سرمایه‌گذاری سرمایه در گردش رابطه‌ی معکوس دارند و سایر متغیرها با سرمایه‌گذاری در سرمایه در گردش رابطه‌ی مستقیم دارند. به‌علاوه جهت رتبه‌بندی عوامل مؤثر بر سرمایه‌گذاری در سرمایه در گردش از آزمون فریدمن استفاده شد که بر اساس نتایج حاصل از این آزمون، عامل تغییرات سودآوری به‌عنوان مهم‌تری عامل بر سرمایه‌گذاری در سرمایه گردش شناخته شد و اهرم مالی کم تاثیرترین عامل بر سرمایه‌گذاری بر سرمایه در گردش می‌باشد.
 
واژه‌های کلیدی: سرمایه در گردش، تحلیل عاملی، سرمایه­گذاری، اندازه شرکت، تغییرات سودآوری
 
 
فصل اول:
کلیات تحقیق
 

 

1-1       مقدمه
 

در شرایط کنونی یکی از مسائل مهم در مدیریت مالی، بحث مدیریت سرمایه در گردش است که بیشتر روی مدیریت انواع دارایی‌ها و بدهی‌ها جاری تأکید دارد. برای مدیریت سرمایه در گردش کارا و مؤثر در یک شرکت، پیش‌بینی و تأمین وجه نقد موردنیاز شرکت به‌عنوان یک هدف است. به‌طورکلی، مدیریت سرمایه در گردش بدین معنی است که وجوه نقد، حساب‌های دریافتنی و موجودی کالا در سطحی حفظ شوند که بتوانند برای پرداخت صورت‌حساب‌های کوتاه‌مدت و تعهدات جاری شرکت مناسب و کافی باشند. با بهره گرفتن از سرمایه در گردش خالص می‌توان توانایی مالی شرکت را در مقابل بازپرداخت بدهی‌های کوتاه‌مدت پیش‌بینی نمود.
بیشتر مسائل و تصمیمات مالی بلندمدت شرکت‌ها بر مواردی مانند سرمایه‌گذاری[1] ساختار سرمایه[2]، تقسیم سود[3] یا ارزشیابی شرکت‌ها[4] متمرکزشده‌اند و سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت شرکت‌ها در دارایی‌های جاری و یا منابع تأمین مالی شده آن‌ها با سررسیدهای کمتر از یک سال که سهم عمده‌ای از اقلام صورت‌وضعیت مالی را به خود نسبت می‌دهند، کمتر موردتوجه قرارگرفته‌اند. درصورتی‌که این اقلام از عوامل اصلی صورت‌وضعیت مالی هستند. (تروئل و سولانو،2006، ص 1)[5]
سرمایه در گردش عبارت است از دارایی جاری شرکت و سرمایه در گردش خالص، عبارت است از دارایی جاری منهای بدهی جاری. آن به‌عنوان معیاری برای اندازه‌گیری توان نقدینگی شرکت به کار می‌رود. هرقدر مقدار آن در شرکت بالا باشد، توان نقدینگی بالا است.
با توجه به اینکه مدیریت دارایی‌ها و بدهی‌های موجود در شرکت‌های کوچک و متوسط از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است که بیشتر دارایی‌های این شرکت‌ها به شکل دارایی‌های جاری است؛ و همچنین نظر به مشکلات آن‌ها درزمینهٔ تأمین مالی، پژوهشگر درصدد برآمد این موضوع را بررسی نماید. هدف پژوهشگر در انجام این پژوهش شناسایی عوامل مؤثر بر سطح سرمایه‌گذاری سرمایه در گردش در شرکت‌های فعال در صنعت مواد دارویی بورس اوراق بهادار تهران می‌باشد
در این فصل، کلیات تحقیق شامل مقدمه، تبیین مسئله تحقیق، اهمیت و ضرورت تحقیق، اهداف و سؤالات تحقیق، فرضیه‌های تحقیق، روش کلی تحقیق، قلمرو تحقیق و تعریف عملیاتی واژه‌ها ارائه‌شده است.
 

 

1-2      بیان مسئله تحقیق
 

 ﺷﺎﻟﻮﺩﺓ ﻣﺒﺎﺣﺚ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺎﻟﻲ ﺭﺍ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ می‌دهد ﻭ می‌توان ﺍﺩﻋﺎ ﻛﺮﺩ ﻛﻪ ﻫﻤﺔ فعالیت‌های ﺗﺠﺎﺭﻱ ﻧﻴﺎﺯﻣﻨﺪ سرمایه‌اند، ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﺗﻤﺎﻡ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﺼﺮﻑ ﺷﺮﻛﺖ ﻗﺮﺍﺭ می‌گیرد ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺭﺍﺳﺘﺎ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺎﻟﻲ ﭼﺎﺭﭼﻮﺏ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﺑﻴﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻭ ﺷﺮﻛﺖ ﺭﺍ ﻣﺸﺨﺺ می‌کند با ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﻭ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﻓﺮﺍﻳﻨﺪﻫﺎﻱ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻲ، ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺁﻥ ﺍﺯ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺧﺎﺻﻲ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ می‌باشد. ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻴﺎﻥ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﮔﺮﺩﺵ به‌طورکلی ﺩﺭ ﻫﻤﻪ سازمان‌ها ﻭ ﺑﺨﺼﻮﺹ ﺩﺭ سازمان‌های ﺑﺎ اندازه‌های کوچک‌تر، ﺑﺨﺶ ﻋﻈﻴﻤﻲ ﺍﺯ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ می‌دهد، ﻭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺁﻥ بر اساس مکانیسم‌های ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺯﻧﺠﻴﺮﻩ تأمین ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺑﻪ ﺳﺰﺍﻳﻲ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ ﺍﺳﺖ.
ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﮔﺮﺩﺵ ﻳﻚ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﻣﺒﺎﻟﻐﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ دارایی‌های ﺟﺎﺭﻱ سرمایه‌گذاری می‌شود ﻭ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﮔﺮﺩﺵ ﻧﻴﺰ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺍﺳﺖ ﺍﺯ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺣﺠﻢ ﻭ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻭ ﻣﺼﺎﺭﻑ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﮔﺮﺩﺵ به‌نحوی‌که ﺛﺮﻭﺕ ﺳﻬﺎﻣﺪﺍﺭﺍﻥ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ. باوجود ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺯﻳﺎﺩ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﮔﺮﺩﺵ ﺑﺮﺍﻱ سازمان‌ها، ﺍﺩﺑﻴﺎﺕ ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻲ به‌طور ﺳﻨﺘﻲ ﺑﺮ ﺭﻭﻱ ﻣﻄﺎﻟﻌﺔ ﺗﺼﻤﻴﻤﺎﺕ ﻣﺎﻟﻲ بلندمدت ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﺍﺳﺖ ﻭ ﭘﮋﻭﻫﺸﮕﺮﺍﻥ ﻧﻴﺰ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ درزمینۀ تجزیه‌وتحلیل سرمایه‌گذاری، ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ، ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺳﻮﺩ، ﺍﺭﺯﺷﻴﺎﺑﻲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻭ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﻣﺸﺎﺑﻪ پرداخته‌اند. ﺍﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﺩﺍﺷﺖ سرمایه‌گذاری ﻛﻪ شرکت‌ها ﺑﺮ ﺭﻭﻱ دارایی‌های کوتاه‌مدت ﺍﻧﺠﺎﻡ می‌دهند ﻭ ﻣﻨﺎﺑﻌﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ سررسید ﻛﻤﺘﺮ ﺍﺯ ﻳﻚ ﺳﺎﻝ به‌کاربرده می‌شود، ﻗﺴﻤﺖ ﻋﻤﺪﺓ ﺍﻗﻼﻡ ﺗﺮﺍﺯﻧﺎﻣﺔ ﺷﺮﻛﺖ ﺭﺍ ﺗﺸﻜﻴﻞ می‌دهد ﻭ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻓﻀﺎﻱ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﭼﺎﻟﺸﻲ ﻛﻪ سازمان‌های بین‌المللی راه‌های جدیدی ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺭﺷﺪ ﻭ ﺑﻬﺒﻮﺩ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﻣﺎﻟﻲ ﻭ ﻛﺎﻫﺶ ﺭﻳﺴﻚ ﺟﺴﺘﺠﻮ می‌کنند، ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﮔﺮﺩﺵ به‌عنوان ﻣﻨﺒﻌﻲ ﻣﻬﻢ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﻬﺒﻮﺩ ﻋﻤﻠﻜﺮﺩ ﻣﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ می‌آید. ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﻭﺻﺎﻑ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺭ ﮔﺮﺩﺵ ﻓﻌﺎﻝ ﻳﻚ ﻧﻴﺎﺯ ﺍﺳﺎﺳﻲ ﺗﻮﺍﻧﺎﻳﻲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﺑﺮﺍﻱ ﺳﺎﺯﮔﺎﺭﻱ ﺩﺭ ﻳﻚ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ پر چالش ﺍﺳﺖ ﻭ ﻫﺪﻑ ﺁﻥ ﺑﺮﻗﺮﺍﺭﻱ ﻳﻚ ﺗﻌﺎﺩﻝ ﺣﺴﺎﺱ ﺑﻴﻦ حفظ ﻧﻘﺪﻳﻨﮕﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﺍﺯ ﻋﻤﻠﻴﺎﺕ ﺭﻭﺯﺍﻧﻪ ﻭ ﺣﺪﺍﻛﺜﺮ ﺳﺎﺯﻱ فرصت‌های سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت می‌باشد. (فتحی و همکاران،1388)
امروزه کاربرد مباحث مدیریت مالی جایگاه ویژه‌ای را در ارتقاء کارایی سازمان به خود اختصاص داده است. لذا اتخاذ تصمیمات تأمین مالی و سرمایه‌گذاری به‌عنوان دو وظیفه اصلی مدیران مالی، اهمیت خاصی را دارا می–باشد. در این راستا، مدیریت سرمایه در گردش که همان مدیریت بر منابع و مصارف جاری می‌باشد، جهت حداکثر سازی ثروت سهامداران به‌عنوان بخشی از حیطه مباحث مدیریت مالی دارای اهمیت ویژه‌ای است. مدیران واحد انتفاعی در شرایط مختلف با توجه به عوامل درونی و بیرونی واحد انتفاعی و با توجه به ریسک و بازده باید استراتژی مناسبی را برای اداره و مدیریت سرمایه در گردش واحد خود انتخاب نمایند. چنانچه نوع استراتژی مدیریت دارائی‌های جاری و بدهی‌های جاری در موقعیتی معین به‌گونه‌ای مناسب انتخاب شود، امکان دستیابی به بهترین استراتژی مدیریت سرمایه در گردش فراهم خواهد شد. ایجاد تعادل در دارائی‌های جاری و بدهی‌های جاری از اهمیت خاصی برخوردار است؛ به‌طوری‌که تصمیم‌گیری در مورد یکی بر روی دیگری تأثیر زیادی می‌گذارد (جهانخانی، طالبی، 1378).
 در اداره امور سرمایه در گردش یک واحد تجاری استراتژی‌های گوناگونی وجود دارد که از تلفیق استراتژی دارایی‌های جاری و استراتژی بدهی‌های جاری حاصل می‌شود (جهانخانی و پارسائیان، 1380). یکی از مهم‌ترین بحث‌های مدیریت یک واحد انتفاعی، مدیریت سرمایه در گردش آن است که نقش قابل‌توجهی در رشد و بقای واحد انتفاعی ایفا می‌کند. مدیریت سرمایه در گردش در دو گروه مدیریت دارائی‌های جاری و مدیریت بدهی‌های جاری تقسیم می‌شود. مدیریت سرمایه در گردش یکی از بخش‌هایی است که در ساختار مدیریتی یک سازمان نقش حیاتی ایفا می‌کند به‌طوری‌که در برخی موارد بحث سرمایه در گردش و نقدینگی را بسان خونی تشبیه کرده‌اند که در یک واحد تجاری در جریان است و از مدیریت این بخش به‌عنوان قلب تپنده آن یادشده است که وظیفه پمپاژ خون به رگ‌های سازمان را به عهده دارد.
فرصت‌های رشد درواقع پاداشی برای سرمایه‌گذاران تلقی می‌شود. سرمایه‌گذاران همیشه در تصمیمات سرمایه‌گذاری خود ریسک را در نظر دارند زیرا آنچه باعث موفقیت می‌گردد استفاده بهینه از فرصت‌های سرمایه‌گذاری موجود است که برای این امر باید سیاست‌های مالی مؤثر بر ایجاد فرصت‌های رشد را در واحدهای تجاری شناسایی کرد. امروزه سیستم‌های اطلاعاتی حسابداری کمترین زمان اطلاعات لازم را در دسترس استفاده‌کنندگان قرار می‌دهند تا در تصمیم‌گیری‌ها مورداستفاده قرار گیرد (تهرانی و نور
بخش، 1382)
آینده‌نگری گروه‌های استفاده‌کننده از صورت‌های مالی، همواره حسابداران را به جستجوی روش‌های برتر تفسیر اطلاعات مالی هدایت کرده است. مدیران نتایج عملیات آتی یک واحد تجاری و توان جذب سرمایه را بااهمیت می‌دانند و رضایت سهامداران نیز در گرو سود مورد انتظار آن‌هاست. یکی از روش‌های برتر تفسیر اطلاعات، بررسی فرصت‌های سرمایه‌گذاری است. فرصت‌های سرمایه‌گذاری درواقع توانایی بالقوه سرمایه‌گذاری شرکت را نشان می‌دهد. بدین معنی که هرچقدر توانایی انجام سرمایه‌گذاری شرکت در آینده بیشتر باشد، شرکت دارای فرصت‌های سرمایه‌گذاری بیشتری است. به استفاده‌کنندگان صورت‌های مالی ازجمله سرمایه‌گذاران پیشنهاد می‌گردد که قبل از اتخاذ هرگونه تصمیمی مبنی بر اینکه در چه شرکتی سرمایه‌گذاری کنند، فرصت‌های سرمایه‌گذاری شرکت را مورد تجزیه‌وتحلیل قرار دهند و شرکت‌هایی را انتخاب کنند که دارای فرصت‌های سرمایه‌گذاری بیشتری هستند.
پس سؤال اصلی تحقیق عبارت است از:
چه عواملی بر سطح سرمایه‌گذاری سرمایه در گردش در شرکت‌های فعال در صنعت مواد دارویی بورس اوراق بهادار تهران مؤثر است و ترتیب و میزان اهمیت هر عامل چگونه است؟
 

 

1-3     اهمیت و ضرورت تحقیق
 

 بررسی صورت‌وضعیت مالی شرکت‌های متوسط و کوچک نشان می‌دهد که ایـن شرکت‌ها دارایی ثابـت کمتری نسبـت به شرکت‌های بزرگ دارنـد، زیرا تـوان مالی کافی برای سرمایه‌گذاری در ایــن قسمت را نداشته و ترجـیح می‌دهند که بیشتر دارایی‌های آن‌ها به‌صورت دارایـی جاری بـاشد. (تروئل و سولانو،2006، ص 3)[6]
اهمیت سرمایه در گردش در حمایت و پشتیبانی از فعالیت‌ها و عملیات عمده شرکت می‌باشد. به‌عبارت‌دیگر، آن حاصل عملیات شرکت می‌باشد؛ زیرا شرکت همیشه نیازمند است که مقداری نقدینگی برای خرید مواد اولیه در خط تولید قرار می‌گیرند و به کالای در جریان ساخت و کالای ساخته‌شده و نهایتاً حساب‌های دریافتنی تبدیل می‌شود و بعد از وصول مطالبات مجدداً به‌نقد تبدیل‌شده و این سیکل دوباره تکرار می‌شود. همچنین نقدینگی به‌منظور پاسخگویی به تعهدات کوتاه‌مدت شرکت نیز نگهداری می‌شود تا شرکت بتواند به‌موقع به تعهدات کوتاه‌مدت خود عمل کند و با مخاطره عدم انجام تعهدات مواجه نشود. (قالیباف، 1387، ص 79)
ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ در ﮔﺮدش ﯾﮑﯽ از بخش‌هایی اﺳﺖ ﮐﻪ در ساختار ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ ﯾﮏ ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﻘـﺶ ﺣﯿـﺎﺗﯽ اﯾﻔـﺎ می‌کند به‌طوری‌که در ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮارد ﺑﺤﺚ ﺳﺮﻣﺎﯾﻪ در ﮔﺮدش و ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ را ﺑﺴﺎن ﺧﻮﻧﯽ ﺗﺸﺒﯿﻪ کرده‌اند ﮐﻪ در رگ‌های واﺣﺪ ﺗﺠﺎری در ﺟﺮﯾﺎن اﺳﺖ ﺗﺎ واﺣﺪ ﺗﺠﺎری ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺣﯿﺎت ﺧﻮد اداﻣﻪ دﻫﺪ و از ﻣـﺪﯾﺮﯾﺖ اﯾـﻦ ﺑﺨـﺶ به‌عنوان ﻗﻠﺐ ﺗﭙﻨﺪه واﺣﺪ ﺗﺠﺎری یادشده اﺳﺖ ﮐﻪ وﻇﯿﻔﻪ ﭘﻤﭙﺎژ ﺧﻮن ﺑﻪ رگ‌های ﺳﺎزﻣﺎن را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه دارد.
ﺿﺮورت دارد ﺑﺎ اﻧﺠﺎم ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺣﺎﺿﺮ ﺷﻮاﻫﺪی به دست آﯾﺪ ﺗﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﺮاروی ﻣـﺪﯾﺮان موردبررسی ﻗـﺮار ﮔﯿـﺮد. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺗﻌﻤﻖ در ﻣﻮرد ﻧﮑﺎت زﯾﺮ اﻫﻤﯿﺖ ﻣﻮﺿﻮع را ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ می‌کند:

 

در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ وﺿﻌﯿﺖ ﻧﻘﺪﯾﻨﮕﯽ شرکت‌ها در ﺷﺮاﯾﻂ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﻗﺮار دارد و اﮐﺜـﺮ شرکت‌های اﯾﺮاﻧـﯽ به علت ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺗﻮرﻣﯽ ﮐﻪ در ﮐﺸﻮر ﺣﺎﮐﻢ اﺳﺖ ﺗﺮﺟﯿﺢ می‌دهند ﺗﺎ وﺟﻪ ﻧﻘﺪ را ﺑـﻪ دارائی‌های دیگر تبدیل ﮐﻨﻨﺪ و اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺎﻋﺚ می‌شود ﮐﻪ شرکت‌ها در ﺳﺮرﺳﯿﺪ بدهی‌ها درﻣﺎﻧﺪه ﺷـﻮﻧﺪ و ﺑـﻪ اﻋﺘﺒـﺎر ﺳﺎزﻣﺎن ﻟﻄﻤﻪ وارد ﺷﻮد.
 

ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻧﺸﺎن داده اﺳﺖ ﮐﻪ اﻏﻠﺐ شرکت‌هایی ﮐﻪ ﺑﺎ ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﯽ ﻣﺎﻟﯽ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪه و نهایتاً ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺑﺮﺧـﯽ از آﻧﺎن ﺑﻪ ورﺷﮑﺴﺘﮕﯽ ﮐﺸﯿﺪه می‌شود. ﯾﮑﯽ از دﻻﯾﻞ ﻋﻤـﺪه آن ﻣـﺪﯾﺮﯾﺖ ﺳـﺮﻣﺎﯾﻪ در ﮔـﺮدش می‌باشد.
 

هیچ تحقیق داخلی تاکنون به بررسی شناسایی عوامل مؤثر بر سرمایه‌گذاری سرمایه در گردش در شرکت‌های فعال در صنعت داروئی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس تهران و رتبه‌بندی این عوامل بر اساس شیوه‌ی تحلیل عاملی نپرداخته است. این پایان‌نامه برای اولین بار به شناسایی و دسته‌بندی و درنهایت اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر سرمایه‌گذاری سرمایه در گردش در شرکت‌های فعال در صنعت داروئی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران می‌پردازد. فلذا این موضوع بدین شکل اولین بار در این تحقیق صورت می‌گیرد.
 

 

بیان مسئله . 2
 

اهمیت و ضرورت انجام پژوهش . 3
 

اهداف پژوهش . 4هدف اصلی 4
 

اهداف فرعی 4
 

فرضیه های پژوهش 5فرضیه اصلی . 5
 

فرضیه های فرعی . 5
 

تعاریف مفهومی متغیرها . 6متغیر مستقل . 6
 

متغیر وابسته . 6
 

قلمرو پژوهش 7قلمرو مکانی . 7
 

قلمرو زمانی . 7
 

نتیجه گیری . 7
فصل دوم: ادبیات و پیشینه پژوهش

 

مقدمه . 8
 

محافظه کاری در حسابداری . 8تاریخچه . 8
 

تعریف محافظه کاری و مفهوم آن 9
 

انواع محافظه کاری . 11محافظه کاری مشروط 11
 

محافظه کاری نامشروط 12
 

محافظه کاری و عنوان جانبداری 12
 

محافظه کاری و راهبری شرکتی . 12
 

ورشکستگی . 13ورشکستگی از نظر حسابداران . 13ورشکستگی فعالیت 13
 

ورشکستگی نقدینگی . 14
 

ورشکستگی از نظر حقوقی . 14ورشکستگی اجباری . 14
 

ورشکستگی اختیاری 14
 

دلایل ورشکستگی 14دلایل برون سازمانی . 14
 

دلایل درون سازمانی 15
 

مراحل ورشکستگی 15دوره نهفتگی 15
 

کسری وجه نقد 15
 

فقدان قدرت پرداخت دیون مالی یا تجاری 16
 

تمایلات یا گرایشات به طرف ورشکستگی 16تحلیل روند 16
 

الگوهای پیش بینی ورشکستگی . 17مدل آلتمن 18
 

مدل اسپرینگیت 18
 

مدل اهلسون . 18
 

مدل فولمر 18
 

مدل زمیسکی 18
 

تکنیک های پیش بینی ورشکستگی 19تکنیک های آماری 19
 

تکنیک های هوش مصنوعی . 19
 

مدل های نظری 19
 

پیشینه پژوهش 20تحقیقات داخلی . 20
 

تحقیقات خارجی 22
 

نتیجه گیری 22
فصل سوم: روش شناســـــی پژوهش

 

مقدمه . 23
 

روش پژوهش 23
 

جامعه مطالعاتی و نمونه آماری . 24
 

روش گردآوری داده ها 34
 

روش تجزیه و تحلیل داده ها 35
 

ابزارهای پژوهش 36صورت های مالی 36
 

نرم افزار Excel 36
 

مدل های آماری و تعریف عملیاتی متغیرها . 37سرمایه در گردش 37
 

ورشکستگی 37
 

شرکت های ورشکسته 37
 

ریسک ورشکستگی 37
 

نتیجه گیری 38
فصل چهارم: تجـــزیه و تحلیـــل داده ها

 

مقدمه 39
 

محاسبه ریسک ورشکستگی شرکت ها 39
 

محاسبه محافظه کاری در حسابداری . 40
 

آماره های توصیفی 40
 

آزمون دوربین واتسون 41
 

آزمون فرضیه های پژوهش 41آزمون فرضیه فرعی اول . 41
 

آزمون فرضیه فرعی دوم 42
 

آزمون فرضیه فرعی سوم . 42
 

آزمون فرضیه فرعی چهارم 42
 

آزمون فرضیه فرعی پنجم 43
 

آزمون فرضیه فرعی ششم 43
 

آزمون فرضیه فرعی هفتم . 43
 

آزمون فرضیه فرعی هشتم . 44
 

آزمون فرضیه اصلی . 44
 

نتیجه گیری 44
فصل پنجم: نتـایـج و پیشنهـادات

 

مقدمه . 45
 

نتایج آزمون فرضیه های فرعی پژوهش 46نتایج آزمون فرضیه اول . 46
 

نتایج آزمون فرضیه دوم . 46
 

نتایج آزمون فرضیه سوم 46
 

نتایج آزمون فرضیه چهارم . 47
 

نتایج آزمون فرضیه پنجم . 47
 

نتایج آزمون فرضیه ششم . 47
 

نتایج آزمون فرضیه هفتم 48
 

نتایج آزمون فرضیه هشتم 48
 

نتایج فرضیه اصلی پژوهش . 49
 

نتیجه گیری کلی پژوهش . 49
 

پیشنهادات . 50
 

محدودیت های پژوهش 50
فهرست منابع 51
پیوست ها . 56
پیوست 1 – جدول مربوط به شرکت های نمونه آماری پژوهش . 56
پیوست 2 – خروجی آزمون فرضیه فرعی شماره 1 توسط نرم افزار 67
پیوست 3 – خروجی آزمون فرضیه فرعی شماره 2 توسط نرم افزار 67
پیوست 4 – خروجی آزمون فرضیه فرعی شماره 3 توسط نرم افزار 68
پیوست 5 – خروجی آزمون فرضیه فرعی شماره 4 توسط نرم افزار 68
پیوست 6 – خروجی آزمون فرضیه فرعی شماره 5 توسط نرم افزار 69
پیوست 7 – خروجی آزمون فرضیه فرعی شماره 6 توسط نرم افزار 69
پیوست 8 – خروجی آزمون فرضیه فرعی شماره 7 توسط نرم افزار 70
پیوست 9 – خروجی آزمون فرضیه فرعی شماره 8 توسط نرم افزار 70
پیوست 10 – خروجی آزمون فرضیه اصلی پژوهش توسط نرم افزار . 71
چکیده انگلیسی 72
 
 
فهرست جدول ها
عنوان                                                                                                                صفحه
جدول 2-1 خلاصه ی برخی از  پژوهش های انجام شده در ایران با موضوع محافظه کاری 21
جدول 3-1 جدول مورگان 24
جدول 3-2 جامعه آماری پژوهش بعد از اعمال محدودیت ها 25
جدول 4-1 آماره های توصیفی پژوهش . 40
جدول 4-2 نتایج آزمون فرضیه فرعی اول با مدل رگرسیون به روش حداقل مربعات معمولی (OLS) . 41
جدول 4-3 نتایج آزمون فرضیه فرعی دوم با مدل رگرسیون به روش حداقل مربعات معمولی (OLS) 42
جدول 4-4 نتایج آزمون فرضیه فرعی سوم با مدل رگرسیون به روش حداقل مربعات معمولی (OLS) 42
جدول 4-5 نتایج آزمون فرضیه فرعی چهارم با مدل رگرسیون به روش حداقل مربعات معمولی (OLS) . 42
جدول 4-6 نتایج آزمون فرضیه فرعی پنجم با مدل رگرسیون به روش حداقل مربعات معمولی (OLS) . 43
جدول 4-7 نتایج آزمون فرضیه فرعی ششم با مدل رگرسیون به روش حداقل مربعات معمولی (OLS) . 43
جدول 4-8 نتایج آزمون فرضیه فرعی هفتم با مدل رگرسیون به روش حداقل مربعات معمولی (OLS) . 43
جدول 4-9 نتایج آزمون فرضیه فرعی هشتم با مدل رگرسیون به روش حداقل مربعات معمولی (OLS) 44
جدول 4-10 نتایج آزمون فرضیه اصلی با مدل رگرسیون به روش حداقل مربعات معمولی (OLS) 44
جدول 5-1 خلاصه نتایج پژوهش 45
 
فهرست نمودارها
عنوان                                                                                                                صفحه
نمودار 3-1 درصد توزیع شرکت ها در هر منطقه (سالم، تردید، ورشکسته) . 35
 
 
فهرست شکل ها
عنوان                                                                                                                صفحه
شکل 2-1 چارچوب مفهومی متغیرهای پژوهش 20

 

چکیده فارسی
پژوهــش حاضر به بررسی ارتباط بین محافظه کاری در حسابداری و ریسک ورشکستگی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار ایران طبق مدل آلتمن (2007) می پردازد. به منظور دستیابی به این هدف، نه فرضیـه تعریف شده است. جهت آزمون فرضیه ها، نمونـه ای از بین شرکت های پذیرفته شـده در بـورس اوارق بهادار تهـران طـی سال هــای 1382 تا 1392 تعــداد 331 سال – شرکت انتخاب گردید. در این پژوهش به منظور اندازه گیری شاخص محافظه کاری از مدل احمد و دولمان(2007) و  آزمون های آماری حداقل مربعات معمولی (OLS) و رگرسیون خطی در نرم افزار تحلیلی Eviews  مورد استفاده  قرار گرفته است. یافته های پژوهش نشان می دهد بین محافظه کاری در حسابداری و ریسک ورشکستگی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طبق مدل آلتمن (2007) رابطه ای معنادار وجود دارد. به عبارتی دیگر محافظه کاری در حسابداری بر اساس مدل احمد و دولمان (2007) بر ریسک ورشکستگی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طبق مدل آلتمن (2007) تأثیر گـــذار می باشــد.
 
واژگان کلیدی:
ریسک ورشکستگی، مدل احمد و دولمان، مدل آلتمن، محافظه کاری مشروط، محافظه کاری نامشروط.
 
فصـل اول
کلیـات پـژوهش
 

 

مقدمه
امروزه مدیران با آگاهی کامل از وضعیت مالی شرکت و با برخورداری از سطح آگاهی بیشتر نسبت به استفاده کنندگان صورت های مالی، سعی می کنند تصویر واحد تجاری خود را مطلوب نشان دهند. درنتیجه این امکان وجود خواهد داشت که دارایی ها و سرمایه واحد تجاری خود را بیشتر از میزان واقعی گزارش کنند. بنابراین تصویر واحد تجاری بهتر از وضعیت واقعی به نظر خواهد رسید و انگیزه سرمایه گذاری افراد برون سازمانی در واحد تجاری را افزایش می دهد. در این چنین شرایطی اصول و رویه های حسابداری به عنوان پشتوانه مراجع تعیین کننده استاندارد حسابداری، با هدف تعدیل خوش بینی مدیران، حمایت از حقوق ذینفعان و ارائه منصفانه صورت های مالی، مفهوم محافظه کاری را که به عنوان یکی از میثاق های محدود کننده اصول حسابداری است، به کار می برند. از این رو حضور سرمایه گذاران عمده، از جمله سازمان های بزرگ دولتی و مؤسسات مالی در بازار سرمایه این سؤال را در ذهن ایجاد می کند که آیا محافظه کاری می تواند در جهت ارائه اطلاعات مالی با کیفیت بالا که موجب کاراتر شدن بازار و تصمیم گیری بهتر استفاده کنندگان از صورت های مالی و موجب تخصیص بهتر سرمایـه به صنایــع و شرکت های با ارزش افزوده بالاتر شود. از سمت دیگر با حاکم شدن وضعیت رقابتی بر بازارهای مالی، بسیاری از شرکت ها ورشکسته و از دور رقابت خارج می شوند. این امر موجب نگرانی صاحبان سرمایه و سایر ذینفعـــان می شود و آنان برای اینکه از سوخت شدن اصل و فرع سرمایه خود جلوگیری کنند به دنبال روش هایی هستند تا بحران های مالی را پیش بینی کنند. یکی از راه هایی که با بهره گرفتن از آن می توان اقدام به بهره گیری مناسب از فرصت های سرمایه گذاری و همچنین جلوگیری از به هدر رفتن منابع کرد، پیش بینی ورشکستگی است. به این ترتیب که ابتدا با ارائه هشدارهای لازم می توان شرکت را نسبت به وقوع ورشکستگی هوشیار کرد تا آن ها با توجه به این هشدارها دست به اقدامات منطقی بزنند و دوم اینکه سرمایه گذاران فرصت های مطلوب سرمایه گذاری را از فرصت های نا مطلوب تشخیص دهند و منابع خود را در فرصت ها و مکان های مناسب سرمایه گذاری کنند. در این پژوهش، ارتباط بین محافظه کاری در حسابداری و ریسک ورشکستگی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران مورد بررسی قرار می گیرد.
 

 

بیان مسئله
مسئله ورشکستگی و موفق نبودن شرکت ها همواره مشکلی در خور تأمل بوده است. به دلیل اهمیت این موضوع، اندیشمندان حسابداری و مالی در سراسر دنیا در جستجوی روش هایی برای پیش بینی ورشکستگی شرکت ها هستند. وضع نامطلوب مالی شرکت باعث زیان برای اقشار مختلف جامعه و به ویژه سرمایه گذاران می گردد. لذا امروزه پیش بینی ورشکستگی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار شده است. سرمایه گذاران با پیش بینی ورشکستگی نه تنها از خطر از بین رفتن سرمایه خود جلوگیری می کنند بلکه از آن به عنوان ابزاری برای کاهش خطـر سبد سرمایه گذاری خود استفاده خواهند کرد. مدیران شرکت ها نیز در صورت اطلاع به موقع از خطر ورشکستگـــی می توانند اقداماتی منطقی برای جلوگیری از ورشکستگی اتخاذ نمایند. با توجه به اینکه ورشکستگی هزینه های اقتصادی و اجتماعی سنگینی را بر جامعه تحمیل می کند، از دیدگاه کلان نیز مورد توجه و اهمیت قرار می گیرد. چرا که منابع اتلاف شده در یک واحد اقتصادی بحران زده می تواند به دیگر فرصت های سود آور اختصاص یابد. طی 4 دهه اخیر پیش بینی ورشکستگی یکی از مباحث عمده پژوهشی در ادبیات مالی تبدیل گردیده است. تعدادی از پژوهشگران تلاش کرده اند بر اساس اطلاعات موجود و تکنیک های آماری، بهترین مدل های پیش بینی ورشکستگی را با توجه به محیط های اقتصادی و مالی مختلف کشف نمایند (قدیری مقدم و همکاران، 1388). علم حسابداری، تهیه اطلاعات مفید برای تصمیم گیری اقتصادی را هدف اصلی خود قرار داده است. توانایی پیش بینی ورشکستگی مالی و تجاری، هم از دیدگاه سرمایه گذار خصوصی و هم از دیدگاه اجتماعی، از آنجا که نشانه آشکاری از تخصیص نا درست منابع است حائز اهمیت می باشد. هشدار اولیه از احتمال ورشکستگی، مدیریت و سرمایه گذاران را قادر می سازد تا دست به اقدام پیشگیرانه بزنند و فرصت های مطلوب سرمایه گذاری را از فرصت های نا مطلوب تشخیص دهند (رهنمای رود پشتی و همکاران، 1388). مطابق با تعریف آلتمن (1968)، ورشکستگی زمانی اتفاق خواهد افتاد که شرکت قادر به پرداخت بدهی های خود نیست بنابراین از ادامه فعالیت های تجاری باز خواهد ماند.
 

 

اهمیت و ضرورت انجام پژوهش
سرمایه گذاران به عنوان اصلی ترین تأمین کنندگان منابع مالی شرکت ها، خواهان اطلاعات کامل و صحیح در خصوص شرکت ها هستند. اطلاعات حسابداری در صورت های مالی منعکس می گردد، سرمایه گذاران همیشه به طور ثابت و یکنواخت از اطلاعات حسابداری استفاده می کنند بدون آنکه این اطلاعات را از نظر تغییرات انجام شده در روش های حسابداری تعدیل نمایند و یا به نحوه ی محاسبه آن توجهی داشته باشند (هندریکسون، 1982، ص15). حضور سرمایه گذاران عمده، از جمله سازمان های بزرگ دولتی و مؤسسات مالی در بازار سرمایه این سؤال را در ذهن ایجاد می کند که آیا محافظه کاری می تواند در جهت ارائه ی اطلاعات مالی با کیفیت بالا که موجب کاراتر شدن بازار و تصمیم گیری بهتر استفاده کنندگان از صورت های مالی و موجب تخصیص بهتر سرمایه به صنایع و شرکت های با ارزش افزوده بالاتر شود (حساس یگانه، 1389). در طرف دیگر، با حاکم شدن وضعیت رقابتی بر بازارهای مالی، بسیاری از شرکت ها ورشکسته می شوند. این امر موجب نگرانی صاحبان سرمایه و سایر ذینفعان می گردد و آنان جهت اینکه از سوخت شدن سرمایه خود جلوگیری نمایند به دنبال روش هایی هستند تا بحران های مالی را پیش بینی کنند. یکی از راه هایی که با بهره گرفتن از آن می توان اقدام به جلوگیری از به هدر رفتن منابع کرد، پیش بینی ورشکستگی است. بنابراین نخست با ارائه ی هشدارهای لازم می توان شرکت را نسبت به وقوع ورشکستگی آگاه کرد تا آن ها با توجه به این هشدارها اقداماتی منطقی انجام دهند. دوم اینکه سرمایه گذاران فرصت های مطلوب سرمایه گـذاری را از فرصت های نا مطلوب تشخیص دهند و منابع خود را در فرصت ها و مکان مناسب سرمایه گذاری نمایند (اعتمادی، 1387).
 

 

اهداف پژوهشهدف اصلی
هدف اصلی پژوهش، عبارت است از میزان تأثیرگذاری محافظـه کاری در حسابـداری بر ریسک ورشکستگـی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طبق مدل آلتمن.
 

 

اهداف فرعی
اهداف فرعی که جهت دستیابی به هدف اصلی این پژوهش به کار گرفته می شود به شرح زیر است:

 

بررسی ارتباط بین محافظه کاری مشروط در حسابداری و ریسک ورشکستگی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طبق مدل آلتمن.
 

بررسی ارتباط بین محافظه کاری نامشروط در حسابداری و ریسک ورشکستگی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طبق مدل آلتمن.

 

1-3) اهداف تحقیق 4
1-4) اهمیت و ضرورت انجام تحقیق. 5
1-5) فرضیه ­های تحقیق و مبانی نظری فرضیه ­ها 6
1-6) قلمرو تحقیق. 9
1-6-1) قلمرو موضوعی تحقیق. 9
1-6-2) قلمرو زمانی تحقیق 9
1-6-3) قلمرو مکانی تحقیق 9
1-7) استفاده­کنندگان از نتایج تحقیق. 9
1-8) تعریف واژه­ها و­­ اصطلاحات. 10
1-9) ساختارتحقیق. 12
فصل دوم: ادبیات و پیشینه تحقیق
2-1) مقدمه 13
2-2) ادبیات و مبانی نظری تحقیق. 14
2-2-1) حاکمیت شرکتی. 14
2-2-1-1) اندازه هیأت­مدیره. 16
2-2-1-2) نسبت اعضای غیرموظف 17
2-2-1-3) نفوذ مدیرعامل 18
2-2-1-4) دوگانگی نقش مدیرعامل و رئیس هیأت­مدیره 18
2-2-2) کیفیت و ویژگی­های هیأت مدیره. 19
2-2-2-1) اندازه هیأت­مدیره. 19
2-2-2-2) ترکیب و ساختار هیأت­مدیره. 19
2-2-2-3) جلسات هیأت­مدیره. 20
2-2-2-4) دانش مالی هیأت­مدیره. 20
2-2-2-5) جدایی نقش هیأت­مدیره و مدیرعامل. 21
2-2-2-6) استقلال هیأت­مدیره 21
2-2-2-7) اعتبار هیأت­مدیره. 21
2-2-2-8) موارد مستخرجه از قانون تجارت در خصوص وظایف هیأت­مدیره. 24
2-2-3) کیفیت سود 30
2-2-3-1) اهمیت ارزیابی کیفیت سود 31
2-2-4) مدیریت سود 31
2-2-4-1) مفهوم مدیریت سود. 33
2-2-4-2) شیوه ­های مدیریت سود 35
2-2-4-3) مدیریت واقعی سود 36
2-2-4-4) پیامدهای دستکاری فعالیت­های واقعی 36
2-2-4-5) ابزارهای مدیریت سود. 38
2-2-4-6) انگیزه­های مدیریت سود. 39
2-2-4-7) مدیریت سود خوب در برابر مدیریت سود بد 40
2-2-5) سودآوری. 41
2-2-5-1) تعریف سودآوری 42
2-2-5-2) نسبت­های سودآوری 42
2-2-5-2-1) نسبت سود ناخالص به فروش. 42
2-2-5-2-2) نسبت سود عملیاتی به فروش. 43
2-2-5-2-3) نسبت سود خالص به فروش. 43
2-2-5-2-4) بازده کل دارایی­ها 44
2-2-5-2-5) خالص بازده دارایی­ها. 44
2-2-5-2-6) بازده حقوق صاحبان سهام 45
2-2-5-2-7) بازده سرمایه­گذاری. 45
2-2-5-2-8) سود هر سهم. 46
2-2-6) محتوای اطلاعاتی سود 48
2-2-7) مطالعه اخبار خوب و بد بر ضریب واکنش سود 48
2-2-7-1) تئوری­های مرتبط با واکنش بازار نسبت به اخبار. 49
2-2-7-2) تأثیر واژگان در اخبار بازار سرمایه 50
2-2-8) محتوای اطلاعاتی سود و ساختار هیأت­مدیره. 51
2-2-9) کیفیت سود و اعضای مستقل هیأت­مدیره 54
2-3) پیشینه تحقیق 55
2-3-1) پیشینه داخلی تحقیق 55
2-3-2) پیشینه خارجی تحقیق 58
2-4) خلاصه فصل. 60
فصل سوم: روش تحقیق
3-1) مقدمه 61
3-3) فرضیه ­های تحقیق. 62
3-4) روش تحقیق 62
3-5) مدل­های تحقیق 63
3-6) متغیرهای تحقیق و نحوه اندازه ­گیری آن­ها. 65
3-7) جامعه آماری 67
3-8) نمونه و روش نمونه گیری 67
3-9) روش جمع­آوری اطلاعات 69
3-9) آمار توصیفی 69
3-10) روش­های تجزیه­وتحلیل داده­ ها 70
3-10-1) روش آزمون فرضیه ­ها. 70
3-10-2) رگرسیون چند متغیره. 71
3-10-3) تحلیل همبستگی. 71
3-10-3-1) ضریب همبستگی پیرسون. 71
3-10-3-2) ضریب تعیین و ضریب تعیین تعدیل شده 73
3-10-4) آزمون معنادار بودن R. 73
3-10-5) آزمون معنادار بودن معادله رگرسیون. 74
3-10-6) آزمون معنادار بودن ضرایب. 75
3-10-7) آزمون مؤثر بودن مدل رگرسیون. 75
3-10-8) آماره دوربین واتسون 75
3-11) خلاصه فصل. 76
فصل چهارم: تجزیه­وتحلیل داده­ ها
4-1) مقدمه 77
4-2) آمار توصیفی 78
4-3) نتایج آزمون فرضیه ­ها. 79
4-3-1) آزمون فرضیه­ اول. 79
4-3-1-1) آزمون F لیمر 80
4-3-1-2) آزمون F. 80
4-3-1-3) آزمون t 81
4-3-1-4) نتیجه آزمون فرضیه­ اول. 82
4-3-2) آزمون فرضیه­ دوم. 83
4-3-2-1) آزمون F لیمر 83
4-3-2-2) آزمون F. 84
4-3-2-3) آزمون t 85
4-3-2-4) نتیجه آزمون فرضیه­ دوم. 86
4-3-3) آزمون فرضیه­ سوم و چهارم. 86
4-3-3-1) آزمون F لیمر 86
4-3-3-2) آزمون F. 87
4-3-3-3) آزمون t 88
4-3-3-4) نتیجه آزمون فرضیه­ سوم . 89
4-3-3-5) نتیجه آزمون فرضیه­ چهارم. 89
4-3-4) آزمون فرضیه­ پنجم. 90
4-3-4-1) آزمون F لیمر 90
4-3-4-2) آزمون F. 91
4-3-4-3) آزمون t 91
4-3-4-4) نتیجه آزمون فرضیه­ پنجم. 92
4-4) خلاصه فصل. 93
فصل پنجم: نتیجه­گیری و پیشنهادها
5-1) مقدمه 94
5-2) خلاصه فصل. 95
5-3) نتیجه­گیری در مورد فرضیه اول 95
5-4) نتیجه­گیری در مورد فرضیه دوم. 96
5-5) نتیجه­گیری در مورد فرضیه سوم و چهارم. 97
5-6) نتیجه­گیری در مورد فرضیه پنجم 97
5-7) پیشنهادهای مبتنی بر نتایج تحقیق 98
5-8) پیشنهادها برای تحقیق­های آتی 98
5-9) خلاصه فصل. 99
منابع
الف) منابع فارسی. 100
الف) منابع انگلیسی 101
پیوست­ها. 103
چکیده انگلیسی 118
 
فهرست جدول­ها

 

 

 

عنوان                                                                                
صفحه
جدول 3-1) متغیرهای تحقیق و نحوه اندازه ­گیری آن­ها. 64
جدول 3-2) روش حذف سیستماتیک 68
جدول 4-1) آمار توصیفی. 78
جدول 4-2) آزمون F لیمر 80
جدول 4-3) نتایج حاصل از بررسی مدل 4-1. 81
جدول 4-4) نتایج بررسی ضرایب جزئی مدل 4-1 82
جدول 4-5) آزمون F لیمر 83
جدول 4-6) نتایج حاصل از بررسی مدل 4-2. 84
جدول 4-7) نتایج بررسی ضرایب جزئی مدل 4-2 85
جدول 4-8) آزمون F لیمر 87
جدول 4-9) نتایج حاصل از بررسی مدل 4-3. 87
جدول 4-10) نتایج بررسی ضرایب جزئی مدل 4-3 88
جدول 4-11) آزمون F لیمر 91
جدول 4-12) نتایج حاصل از بررسی مدل 4-4. 92
جدول 4-13) نتایج بررسی ضرایب جزئی مدل 4-4 93
جدول 5-1) خلاصه نتایج فرضیه ­ها 99
 
چکیده
هیأت­مدیره نقش مهمی را در راهبری شرکت­ها و سازمان­ها ایفا می­ کند. هیأت­مدیره شرکت در برابر نظارت بر کیفیت محتوای اطلاعاتی سود مندرج در صورت­های مالی پاسخگو است. هدف این تحقیق بررسی تاثیر ترکیب هیأت­مدیره بر محتوای اطلاعاتی و کیفیت سود در شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می­باشد. جامعه آماری این تحقیق شرکت­های پذیرفته شده در بورس تهران می­باشند که با توجه به شرایط انتخاب نمونه، تعداد 67 شرکت طی سال­های 1385 تا 1391 به عنوان نمونه مورد مطالعه انتخاب شدند که اطلاعات آن­ها با بهره گرفتن از نرم افزار Eviews نسخه 7 مورد تحلیل قرار گرفت. روش آماری مورد استفاده به منظور آزمون فرضیه ­ها، روش داده­های مقطعی (ترکیبی) است. نتایج تحقیق نشان داد  که افزایش اندازه­ هیأت­مدیره، محتوای اطلاعاتی سود را کاهش می­دهد. اما افزایش تعداد اعضای غیرموظف هیأت­مدیره، محتوای اطلاعاتی سود را افزایش می­دهد. همچنین نتایج نشان داد که افزایش نسبت اعضای غیرموظف هیأت­مدیره، بموقع بودن اخبار بد منعکس شده در سود را افزایش می­دهد. اما افزایش نسبت اعضای غیرموظف هیأت­مدیره، بموقع بودن اخبار خوب منعکس شده در سود را کاهش می­دهد. دیگر نتایج نیز نشان داد که افزایش نسبت اعضای غیرموظف هیأت­مدیره، کیفیت سود را افزایش می­دهد.
کلید واژه­ها: اندازه هیأت­مدیره، نسبت اعضای غیرموظف هیأت­مدیره، محتوای اطلاعاتی سود، بموقع بودن سود و کیفیت سود.
 
فصل اول
کلیات تحقیق
 

 

مقدمه
تفکیک مالکیت از مدیریت در سطح شرکت­ها، باعث بوجود آمدن ناسازگاری میان مدیران و مالکان شده است. از رابطه­ میان مدیران ومالکان به عنوان رابطه­ نمایندگی یاد می­شود. هیات­مدیره واحدی مهم در ساختار سازمانی هر شرکت می­­باشد که محور ارتباطی میان سهامداران و مدیران تلقی می­شود و به واسطه همین موضوع، ایفا کننده نقش مهمی در حاکمیت شرکتی در سطح شرکت­ها است (حساس یگانه و خیرالهی، 1387).
مکانیزم­های حاکمیت شرکتی را می­توان به دو دسته کلی داخلی و خارجی تقسیم نمود. مکانیزم­های داخلی مبنی بر اقدامات اتخاذ شده توسط شرکت­ها به منظور اجرایی کردن کنترل و پاسخگویی است. یکی از مهمترین مکانیزم­های داخلی حاکمیت شرکتی، توجه به هیأت مدیره به عنوان نهاد هدایت­کننده ­ای است که نقش مراقبت و نظارت بر کار مدیران اجرایی به منظور حفظ منافع مالکیتی سهامداران را بر عهده دارد. بخش عمده­ی این سازوکارها به این موضوع تأکید دارند که داشتن ویژگی­های خاص توسط هیأت مدیره، از جمله اندازه و تعداد اعضای غیرموظف، رفتار فرصت­طلبانه و سودجویانه مدیران را محدودتر می­ کند، بنابراین، کیفیت و قابلیت اتکای گزارشگری مالی (بویژه سود حسابداری) بهبود خواهد یافت (گیلان[1]، 2006).
 

 

بیان مسأله
با گسترش شرکت­های سهامی و مطرح شدن تئوری نمایندگی و افزایش وظایف و اختیارات هیأت مدیره شرکت­ها، همواره این امکان وجود دارد که مدیران اقداماتی انجام دهند که در جهت منافع خودشان و عکس منافع سهامداران باشد. این امر ناشی از وجود عدم تقارن اطلاعاتی بین مدیران و سهامداران شرکت می­باشد. به این دلیل که برای مدیران امکان دسترسی انحصاری به بخشی از اطلاعات و نیز تهیه و ارائه اطلاعاتی همچون اطلاعات مالی وجود دارد و سهامداران نمی­توانند اعمال و فعالیت­های مدیران را بطور مستمر مشاهده و کنترل نمایند. استفاده­کنندگان از اطلاعات مالی نیز همواره از عدم تقارن اطلاعات حسابداری ناراضی بوده ­اند و همواره به دنبال اطلاعاتی هستند که بتوانند جهت تصمیم ­گیری­های منطقی از آن استفاده نمایند. در صورتی که، اطلاعاتی قابل اتکا وجود داشته باشد که بتوان از آن­ها در فرآیند تصمیم ­گیری استفاده نمود، آنگاه اطلاعات مذکور، مربوط تلقی خواهند شد. بنابراین، شناسایی ساز و کارهایی که بتواند به ایجاد معیارهای با قابلیت اتکا و کاهش تضاد منافع موجود بین ذینفعان کمک نماید، بسیار حائز اهمیت خواهد بود. این امر منجر به بحث­های متعددی شده است که موضوع حاکمیت شرکتی از اصلی­ترین آن­هاست. حاکمیت شرکتی راهکاری جهت از بین بردن عدم تقارن اطلاعاتی موجود بین مدیران و سهامداران، از طریق تعدیل تضاد منافع، می­باشد و یکی از مهمترین مکانیزم­های آن، بهبود ساختار هیأت­مدیره می­باشد (صدیقی، 1392).
از دیدگاه تئوری نمایندگی، حضور مدیران غیرموظف مستقل در هیأت مدیره شرکت­ها و عملکرد نظارتی آن­ها به عنوان افرادی مستقل، به کاهش تضاد منافع موجود میان سهامداران و مدیران شرکت کمک می­ کند. البته باید توجه داشت که مدیران اجرایی شرکت، نقش مهمی را در ایجاد ترکیب مناسبی از مدیران موظف و غیرموظف، در میان اعضای هیأت­مدیره، ایفا می­ کنند. وجود چنین ترکیبی از عناصر اصلی یک هیأت مدیره کارآ و مؤثر محسوب می­شود. زیرا در حالی­که مدیران موظف، اطلاعات ارزشمندی درباره فعالیت شرکت ارائه می­ کنند، مدیران غیرموظف با دیدگاهی غیرحرفه­ای و بی­طرفانه، در مورد تصمیم ­گیری مدیران مذکور به قضاوت می­نشینند. بدین ترتیب هیأت­مدیره شرکت با دارا ب ودن تخصص، استقلال و قدرت قانونی لازم، یک ساز و کار بالقوه توانمند حاکمیت شرکتی به حساب می­آید (طالب نیا و تفتیان، 1388).
هیأت­مدیره نقش مهمی را در راهبری (حاکمیت) شرکت­ها و سازمان­ها ایفا می­ کند. هیأت­مدیره شرکت در برابر نظارت بر کیفیت محتوای اطلاعاتی سود مندرج در صورت­های مالی پاسخگو است، بنابراین، رفتار آن­ها، رفتار مدیران ارشد را به منظور تضمین اینکه اقدامات آن­ها مطابق با منافع سهامداران، سرمایه ­گذاران، بدهکاران و سایر اشخاص ثالثی که با شرکت در ارتباطند، کنترل می­ کند. برخی از محققان استدلال می­ کنند که هیأت مدیره کوچک در مقایسه با هیأت­مدیره بزرگ کارآتر است و همچنین هیأت­مدیره مستقل از کیفیت بالاتری برخوردار است زیرا آن­ها در برابر تأثیر نادرست مدیران از آسیب پذیری کمتری برخوردارند، در واقع هرچه ترکیب هیأت­مدیره از اعضای برون سازمانی بیشتری تشکیل شده باشد، اطلاعات بهتری را ارائه خواهند داد، که ممکن است، این عمل بر کیفیت اطلاعات مالی و در نتیجه سود گزارش شده تأثیرگذار باشد (دیمیتروپولس و آستریو[2]، 2013).
با توجه به مطالب عنوان شده در بالا، پرسش­های اصلی این تحقیق به صورت زیر مطرح می­شوند:
1- آیا بین محتوای اطلاعاتی سود و ترکیب هیأت­مدیره رابطه­ای وجود دارد؟
2- آیا بین کیفیت اطلاعات مالی (به موقع بودن اخبار خوب و بد) و نسبت اعضای غیرموظف هیأت­مدیره رابطه­ای وجود دارد؟
3- آیا بین کیفیت سود و نسبت اعضای غیرموظف هیأت­مدیره رابطه­ای وجود دارد؟
 

 

اهداف تحقیق
اطلاعات حسابداری یکی از منابع مهم اطلاعاتی برای تصمیم ­گیری­های اقتصادی است. این اطلاعات عمدتاً در سه گروه صورت­های مالی، گزارش­های کمی و تجزیه­وتحلیل­های خاص طبقه­­بندی می­شوند. در تصمیم ­گیری­های اقتصادی هر یک از اطلاعات می ­تواند به تنهایی یا تواماً و یا حتی همراه با اطلاعات خارج از سیستم­های حسابداری بکار گرفته شود. بیشتر سرمایه ­گذاران و تدوین­کنندگان قوانین اعتقاد دارند که برخی از ویژگی­های حاکمیت شرکتی (مانند وجود اعضای غیرموظف در ترکیب هیأت مدیره و اندازه هیأت مدیره) به حفظ منافع سهامداران کمک نموده و هرگونه تضاد منافع بین آن­ها و مدیریت را کاهش می­ دهند. بهبود ساختار هیأت­مدیره به عنوان یکی از مکانیزم­های حاکمیت شرکتی، از طریق همسو نمودن منافع مدیران و سهامداران، به سرمایه ­گذاران کمک می­نماید و قابلیت اتکای اطلاعات مالی و همگرایی فرآیند گزارشگری مالی را تقویت می­ کند. بر اساس مطالعات اکتشافی و بررسی وضعیت موجود در بازار سرمایه ایران، چگونگی تأثیر ترکیب هیأت­مدیره بر محتوای اطلاعاتی سود حسابداری از اهمیت فراوانی برخوردار است، بنابراین، اولین هدف ما در این تحقیق به صورت زیر می­باشد:
1- بررسی رابطه­ بین محتوای اطلاعاتی سود و ترکیب هیأت­مدیره در شرکت­های پذیرفته شده در بورس تهران.
سود یکی از معیارهای ارزیابی عملکرد و تعیین ارزش بنگاه­های اقتصادی است. به دلیل وجود محدودیت­های ذاتی در حسابداری ممکن است سود گزارش شده در صورت­های مالی منطبق با سود واقعی نباشد برای حل این مشکل از مفهوم کیفیت سود کمک گرفته شده است. مطالعات محققان نشان داد که مدیران جهت گزارش اخبار بد بر مبنای به موقع بودن، انگیزه­های قابل توجهی دارند زیرا آن­ها می­خواهند خود را در برابر مسئولیت­های قانونی ممکن حفاظت نمایند. لذا هدف بعدی ما دراین تحقیق بدین صورت مطرح می­شود:

 

بررسی رابطه­ بین به موقع بودن اخبار خوب و بد در سود و نسبت اعضای غیرموظف هیأت­مدیره در شرکت­های پذیرفته شده در بورس تهران.
اگر مدیریت سود فرصت­طلبانه با بهره گرفتن از سیستم­های نظارتی کنترل شود، سودهای حسابداری قابل اتکاتر و حاوی اطلاعات مفیدتری هستند. پیسنل و دیگران[3](2000)، نشان می­ دهند که نظارت قابل انتساب به حاکمیت شرکتی ظرفیت مدیران برای مدیریت سود را کاهش می­دهد. نظارت قابل انتساب به حاکمیت شرکتی توانایی بهبود قابلیت اتکای سودهای حسابداری را دارد، بنابراین قابلیت اطلاع رسانی مفید سودهای حسابداری را بهبود می­بخشد. حاکمیت شرکتی همچنین از طریق هم راستا کردن منافع مدیران و سهامداران و افزایش قابلیت اتکای اطلاعات مالی و درستی فرآیند گزارشگری مالی به سهامداران کمک می­ کند. هدف آخر ما در این تحقیق به صورت زیر مطرح می­شود:

 

بررسی رابطه­ بین کیفیت سود و نسبت اعضای غیرموظف هیأت مدیره در شرکت­های پذیرفته شده در بورس تهران.
 

 

1-5- فرضیه ­های تحقیق 6
1-6- تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای تحقیق 6
1-6-1- متغیرهای مستقل 6
1-6-2- متغیر وابسته. 9
1-6-3- متغیر کنترلی 9
1-7- ساختار تحقیق 10
فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه تحقیق
2-1- مقدمه. 12
2-2- شاخص­های ارزیابی عملکرد شرکت­ها 13
2-2-1- نسبت­های مالی14
2-2-2- بازده دارایی­ها 16
2-2-3- گردش کل دارایی­ها 17
2-2-4- بازده فروش(حاشیه سود) 18
   2-2-5- بازده حقوق صاحبان سهام. 19
   2-2-6- میزان فروش اعتباری 19
2-3- رشد دارایی 20
   2-3-1- اندازه ­گیری رشد دارایی 21
   2-3-2- عوامل مؤثر بر رشد دارایی 22
2-4- شاخص­های ارزیابی عملکرد شرکت و رشد دارایی 24
2-5- پیشینه تحقیق 26
   2-5-1- تحقیقات خارجی 27
2-5-2- تحقیقات داخلی 31
2-6- خلاصه تحقیقات داخلی و خارجی 33
فصل سوم: روش اجرای تحقیق
3-1- مقدمه. 40
3-2- قلمرو تحقیق 40
   3-2-1- قلمرو موضوعی تحقیق 40
3-2-2- قلمرو زمانی تحقیق 40
   3-2-3- قلمرو مکانی تحقیق 41
3-3- فرضیه ­های تحقیق 41
3-4- جامعه آماری و نحوه انتخاب شرکت­های مورد مطالعه جهت آزمون فرضیه ­های تحقیق 41
3-5- مدل مفهومی تحقیق 43
3-6- روش تحقیق 46
3-7- روش­ها و ابزار جمع­آوری داده­ ها 46
3-8- روش تجزیه و تحلیل داده­ ها و آزمون فرضیه ­ها 47
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده­ ها
4-1- مقدمه. 51
4-2- آمار توصیفی 51
4-3- آزمون کلموگروف- اسمیرنوف. 51
4-4- آزمون فرضیه ­های تحقیق 52
   4-4-1- آزمون فرضیه اول. 52
4-4-2- آزمون فرضیه دوم. 55
   4-4-3- آزمون فرضیه سوم. 58
   4-4-4- آزمون فرضیه چهارم. 61
4-4-5- آزمون فرضیه پنجم. 64
4-5- مدل مفهومی 67
4-6- مدل اکتشافی 69
فصل پنجم: نتیجه­گیری و پیشنهادها
5-1– مقدمه 72
5–2– خلاصه پژوهش. 72
5-3- نتایج آزمون فرضیه ­ها. 74
5-3-1- نتیجه آزمون فرضیه اول 74
5-3-2- منیجه آزمون فرضیه دوم. 74
5-3-3- نتیجه آزمون فرضیه سوم. 75
   5-3-4- تحلیل فرضیه چهارم. 75
   5-3-5- نتیجه آزمون فرضیه پنجم. 76
5-4- نتیجه­گیری کلی 76
5-5- مقایسه نتایج تحقیق با نتایج تحقیقات مشابه77
5-6- پیشنهادهای تحقیق.79
5-6-1- پیشنهادهای کاربردی.79
5-6-2- پیشنهادهای علمی برای تحقیقات آتی81
5-7- محدودیت­های تحقیق81
منابع 82
پیوست87
 
فهرست جدول­ها
جدول( 2-1) خلاصه تحقیقات خارجی .33
جدول (2-2) خلاصه تحقیقات داخلی36
جدول(3-1) چگونگی انتخاب شرکت­های مورد مطالعه تحقیق43
جدول (4-1) آمار توصیفی متغیرها51
جدول (4-2) نتایج آزمون کلموگروف اسمیرنوف برای بررسی نرمال بودن متغیرها.52
جدول (4-3) نتایج ضریب همبستگی اسپیرمن برای فرضیه اول. .53
جدول (4-4) نتایج آزمون خی دو برای فرضیه اول54
جدول (4-5) رشد دارایی برای فرضیه اول54
جدول (4-6) جدول ضرایب رگرسیون لجستیک برای فرضیه اول.55
جدول (4-7) نتایج ضریب همبستگی اسپیرمن برای فرضیه دوم.56
جدول (4-8) نتایج آزمون خی­دو برای فرضیه دوم57
جدول (4-9) رشد دارایی برای فرضیه دوم.57
جدول (4-10) جدول ضرایب رگرسیون لجستیک برای فرضیه دوم.58
جدول (4-11) نتایج ضریب همبستگی اسپیرمن برای فرضیه سوم.59
جدول (4-12) نتایج آزمون خی­دو برای فرضیه سوم60
جدول (4-13) رشد دارایی برای فرضیه سوم .60
جدول (4-14) جدول ضرایب رگرسیون لجستیک برای فرضیه سوم .61
جدول (4-15) نتایج ضریب همبستگی پیرسون برای فرضیه چهارم .62
جدول (4-16) نتایج آزمون خی­دو برای فرضیه چهارم 62
جدول (4-17) رشد دارایی برای فرضیه چهارم.63
جدول (4-18) جدول ضرایب رگرسیون لجستیک برای فرضیه چهارم.63
جدول (4-19) نتایج ضریب همبستگی اسپیرمن برای فرضیه پنجم.65
جدول (4-20) نتایج آزمون خی­دو برای فرضیه پنجم.65
جدول (4-21) رشد دارایی برای فرضیه پنجم.65
جدول (4-22) جدول ضرایب رگرسیون لجستیک برای فرضیه پنجم.66
جدول(4-23) نتایج آزمون خی­دو برای مدل کلی67
جدول(4-24) رشد دارایی برای مد.کلی.68
جدو
ل( 4-25) ضرایب رگرسیون لجستیک برای مدل کلی68
جدول( 4- 26) معیارهای مناسبت مدل، مدل مفهومی.69
جدول( 4-27) جدول معیارهای مناسبت مدل، مدل اکتشافی.70
 
فهرست شکل­ها
شکل (4-1) مدل مفهومی67
شکل (4-2) مدل اکتشافی69
 

 

چکیده
 

دارایی­ها منابع اقتصادی هستند که انتظار می­رود برای عملکرد آتی شرکت مفید واقع شوند. رشد دارایی باعث ایجاد ظرفیت­ها، فرصت­ها، درآمد و سود می­شود، این رشد یا به صورت ساختاری و ذاتی در درون شرکت به وقوع می­پیوندد یا از راه تحصیل و ادغام شرکت­ها حاصل می­شود. شرکت­های دارای رشد مثبت یا منفی دارایی، از نظر عملکرد ویژگی­های متفاوتی دارند؛ بنابراین انتظار می­رود شاخص­های ارزیابی عملکرد شرکت، رشد مثبت یا منفی دارایی را پیش ­بینی کنند. هدف این تحقیق بررسی اخبار و اطلاعات حاصل از گزارش­های مالی شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در قالب نسبت­های مالی و یافتن میزان تأثیر این نسبت­ها بر رشد دارایی شرکت­های مورد مطالعه است. بدین منظور از اطلاعات مالی 52 شرکت از مجموعه شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران برای دوره زمانی 1386 تا 1390 به صورت مقطعی استفاده شده است. فرضیه ­های تحقیق نیز با بهره­ گیری از الگوی رگرسیون لجستیک و با بهره گرفتن از نرم­افزارهای آماری SPSS و  Amosآزمون شده ­اند. نتایج حاصل از آزمون فرضیه ­ها نشان می­دهد که نسبت­های مالیِ بازده دارایی، گردش دارایی، حاشیه سود، بازده حقوق صاحبان سهام و میزان فروش اعتباری به عنوان شاخص­های ارزیابی عملکرد شرکت، تأثیر مثبت و معناداری بر رشد دارایی دارند، بنابراین می­توان با بهره گرفتن از شاخص­های مذکور و با کنترل اندازه شرکت رشد دارایی را در شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پیش ­بینی کرد.
 
کلید واژگان: رشد دارایی، عملکرد شرکت، بازده دارایی، گردش دارایی، حاشیه سود، بازده حقوق صاحبان سهام، میزان فروش اعتباری
 
 
            فصل اول
          کلیات تحقیق
 

 

1-1-   مقدمه
 

اطلاعات حسابداری یکی از مهمترین عناصر ارزیابی عملکرد شرکت­ها محسوب می­شود و در میان تمامی معیارها و مبانی یکی از اصول اساسی و انکار ناپذیر است. به دلیل وجود عدم تقارن اطلاعاتی میان مالکان و مدیران می­توان حسابداری را به عنوان مکانیزمی جهت انتقال اطلاعات مربوط و مفید از درون سازمان به بیرون از آن تعریف نمود؛ که نتیجه آن اتخاذ تصمیمات بهتر توسط سرمایه ­گذاران می­باشد. این امر یعنی أخذ تصمیمات بهتر، باعث بهبود عملکرد بازارهای اوراق بهادار و در نهایت منجر به افزایش رفاه کل جامعه می­گردد. تاکنون تحقیقات زیادی اعم از داخلی و خارجی، رابطه بین متغیرهای مختلف حسابداری را مورد بررسی قرار داده­اند. با انجام این تحقیقات می­توان به اهمیت حسابداری و اطلاعات حاصل از این فرآیند پی برد. به عبارت بهتر، اگر رابطه­ای بین متغیرهای تحقیق وجود داشته باشد؛ حسابداری و اطلاعات حاصل از آن مفید و در غیر این صورت فاقد ارزش است، بنابراین هدف اصلی گزارشگری مالی فراهم نمودن اطلاعاتی برای سرمایه ­گذاران، مدیران، کارکنان، دولت، اعتباردهندگان و سایرین جهت اتخاذ تصمیمات منطقی در رابطه با عملیات شرکت است. اطلاعات باید برای افرادی که درک معقولی از فعالیت­های تجاری و اقتصادی دارند، قابل فهم و قابل اتکا باشد. با توجه به اهمیتی که سرمایه ­گذاران درخصوص وضعیت بازدهی دارند؛ بررسی وضعیت صورت­های مالی و گزارش­های پیوست به عنوان عوامل اثرگذار بر بازدهی آتی از اهمیت بالایی برخوردار است؛ زیرا اطلاعات مزبور برای پیش ­بینی مقدار، زمان و اطمینان یا عدم اطمینان وضعیت مالی آتی مورد استفاده قرار می­گیرد.
تحلیل­گران، سرمایه ­گذاران و سایر استفاده­کنندگان از گزارش­های مالی شرکت­ها باید عامل نرخ رشد دارایی را در تحلیل­های خود مد نظر قرار دهند؛ زیرا با توجه به نتایج حاصل شده از پژوهش­های پیشین، افزایش در حجم سرمایه­گذاری در دارایی­ها با تقسیم منابع مالی شرکت در فعالیت­های عملیاتی و به دنبال آن کاهش ریسک و کاهش ریسک نیز با کاهش بازده همراه است، بنابراین بررسی تأثیر شاخص­های ارزیابی عملکرد شرکت­ها بر رشد دارایی در شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می ­تواند در بررسی وضعیت آتی شرکت مفید واقع شود.

 

1-2-   بیان مسأله
 

یکی از پیآمد­های سیر تحول حسابداری استفاده از نسبت­های مالی برای ارزیابی عملکرد و تجزیه و تحلیل صورت­های مالی است که پیدایش آن­ها به اواخر قرن نوزدهم میلادی بر می­گردد و محاسبه آن­ها به­طور کامل به صورت­های مالی شامل ترازنامه، صورت سود و زیان و صورت گردش وجه نقد بستگی دارد. نسبت­های مالی در چهار گروه نسبت­های نقدینگی، فعالیت، سرمایه­گذاری و سودآوری طبقه ­بندی می­شوند.
از جمله منابع اقتصادی یک شرکت که انتظار می­رود برای عملکرد آتی مفید واقع شوند، دارایی­ها هستند. انواعی از دارایی­ها مانند وجه نقد و حساب­های دریافتنی اقلام پولی و بعضی دیگر مانند موجودی کالا، زمین، ساختمان و تجهیزات، دارایی­های فیزیکی غیر­پولی و دارایی­های دیگری مانند علائم تجاری، حق اختراع و حق چاپ اقلام غیرفیزیکی و نامشهود هستند. دارایی­های یک شرکت تجاری بخش مهمی از عملیات مؤسسه را تشکیل می­ دهند و در فعالیت تجاری مؤسسه با سایر عناصر بدهی و سرمایه در ارتباط قرار می­گیرند. در بیشتر تحقیقات انجام شده در داخل و خارج از کشور، بازده سهام به عنوان معیار مهمی برای اندازه ­گیری عملکرد شرکت مطرح شده است؛ اما تحقیقات پیشین نشان می­دهد که بازار برای لحاظ کردن اطلاعاتی که در دسترس همگان قرار می­گیرد، کند است و این موضوع در مقابل فرضیه بازار کارا قرار می­گیرد(مگینا و همکاران[1]،2012).
رشد دارایی باعث ایجاد ظرفیت­ها، فرصت­ها، درآمد و سود می­شود. این رشد یا به صورت ساختاری و ذاتی در درون شرکت به وقوع می­پیوندد و یا از راه تحصیل و ادغام شرکت­ها حاصل می­شود. شرکت­های دارای رشد مثبت یا منفی دارایی از نظر عملکرد ویژگی­های متفاوتی دارند. تحقیق حاضر تأثیر شاخص­های ارزیابی عملکرد شرکت بر رشد دارایی را مورد بررسی قرار می­دهد. برای این منظور، از نسبت­های مالیِ بازده دارایی، گردش دارایی، حاشیه سود(بازده فروش)، بازده حقوق صاحبان سهام و میزان فروش اعتباری به عنوان شاخص­های ارزیابی عملکرد شرکت استفاده می­شود و تأثیر این متغیرها بر رشد دارایی در شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران مورد بررسی قرار می­گیرد، بنابراین در این پژوهش شاخص­های ارزیابی عملکرد شرکت، متغیر مستقل و رشد دارایی به عنوان متغیر وابسته استفاده می­شوند. همچنین این بررسی با کنترل اندازه شرکت صورت می­گیرد.
با توجه به توضیحات فوق، سؤالات اصلی پژوهش بدین صورت تدوین شده ­اند:

 

آیا شاخص­های ارزیابی عملکرد شرکت بر رشد دارایی در شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تأثیرگذار هستند؟
 

آیا شاخص­های ارزیابی عملکرد شرکت، قادر به پیش ­بینی رشد دارایی می­باشند؟
 

 

1-3-   اهمیت و ضرورت انجام تحقیق
 

یکی از مهمترین مسائل برای سرمایه­گذارن، اعتباردهندگان و به طور کلی تصمیم­گیرندگان داخلی و خارجی، مسأله ارزیابی عملکرد شرکت­هاست. در آستانه قرن بیست و یکم میلادی، اقتصاد اکثر کشورها به سمت خصوصی­سازی و مشارکت آحاد جامعه در تأمین سرمایه مورد نیاز شرکت­ها سوق یافته، به گونه­ای که این امر موجب پیدایش شرکت­های ملی و چند ملیتی نیز شده است. بر این اساس امروزه نتایج عملکرد شرکت­ها، منفعت انفرادی ندارد و منافع گروه کثیری از آحاد جامعه را تحت تأثیر قرار می­دهد. تحت این شرایط عدم کنترل و نظارت صحیح بر عملکرد شرکت­ها توسط سهامداران ممکن است آثار زیان­باری بر ثروت سهامداران و در نهایت اقتصاد جامعه به همراه داشته باشد. در نتیجه ارزیابی عملکرد شرکت ضرورت دارد( انصاری و کریمی، 1388).
معیار­های زیادی برای ارزیابی عملکرد وجود دارد که هر کدام در جایگاه خود می ­تواند معیار مناسبی باشد. در این پژوهش از نسبت­های مالی به عنوان شاخص­هایی برای مقایسه و نیز تحلیل و تفسیر سلامت مالی شرکت­ها استفاده می­شود که معمولا” معیارهای مهم و استانداردی برای سرمایه ­گذاران و محققان در بررسی اوضاع مالی شرکت­ها هستند. از طرف دیگر، بررسی وضعیت تغییرات در دارایی­ها که از منابع اصلی رشد و توسعه آتی شرکت­ها هستند؛ از اهمیت بسزایی برخوردار است. از این رو پی بردن به چگونگی تعامل دارایی­ها و عملکرد شرکت در اتخاذ تصمیمات اقتصادی می ­تواند بسیار مفید واقع شود.

 

1-4-   اهداف تحقیق
 

1-4-1- هدف اصلی
امروزه در بسیاری از پژوهش­ها از نسبت­های مالی به عنوان شاخص­هایی برای ارزیابی عملکرد شرکت که شاخصی از ثروت آفرینی برای سهامداران است، یاد می­ کنند. بررسی وضعیت سرمایه­گذاری در دارایی­ها نیز از نظر میزان تأثیر آن بر منابع مالی در دسترس برای توزیع میان مالکان و اعتباردهندگان شرکت و همچنین تأثیر آن در کاهش ریسک کلی شرکت به دلیل افزایش در رشد منافع مورد انتظار دارایی­ها و به تبع آن کاهش بازده از اهمیت ویژه­ای برخوردار است،
هدف اصلی پژوهش حاضر که از جمله مطالعات اثباتی در حسابداری است؛ بررسی اطلاعات حاصل از گزارش­های مالی شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران برای یافتن تفاوت ویژگی­های عملکرد شرکت­های دارای رشد مثبت و منفی دارایی می­باشد.
1-4-2- هدف ویژه
در پژوهش حاضر از نسبت­های مالیِ بازده دارایی، گردش دارایی، حاشیه سود(بازده فروش)، بازده حقوق صاحبان سهام و میزان فروش اعتباری به عنوان شاخص­هایی برای ارزیابی عملکرد

 

1-5-1 فرضیه‌های اصلی 7
1-6 روش تحقیق 7
1-6-1 روش پژوهش از نظر ماهیت و محتوایی 7
1-6-2 روش پژوهش از نظر هدف 8
1-6-3 روش انجام پژوهش. 8
1-7 داده ها و روش جمعآوری آنها 8
1-8 قلمرو تحقیق 8
1-8-1 قلمرو موضوعی تحقیق 9
1-8-2 قلمرو زمانی تحقیق 9
1-8-3 قلمرو مکانی تحقیق 9
1-9 تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای تحقیق 9
1-10 ساختار تحقیق 11
فصل دوم (مبانی نظری و پیشنیه تحقیق) 12
2-1- مقدمه. 13
2-2- مبانی نظری عدم اطمینان. 14
2-2-1- شرایط عدم اطمینان در تصمیمگیری 14
2-2-2- عوامل عدم اطمینان. 17
2-2-3-آثار شرایط عدم اطمینان بر گزارشگری شرکت 19
2-2-4- آثار عدم اطمینان محیطی بر ارزش شرکت 20
2-3- مبانی نظری عدم تقارن اطلاعاتی 21
2-3-1- مفهوم عدم تقارن اطلاعاتی 21
2-3-2- نقش عدم تقارن اطلاعاتی در بازار سرمایه: 22
2-3-3- عدم تقارن اطلاعات و کارایی بازار: 23
2-3-4- عدم تقارن اطلاعات و فرضیه پیام دهی 26
2-3-5-فرضیه عدم تقارن اطلاعاتی مبتنی بر مدل بارون. 26
2-3-6-مبانی نظری تفاوت قیمت پیشنهادی خرید و فروش اوراق بهادار. 27
2-3-7-عدم تقارن اطلاعاتی و دامنه قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام. 30
2-3-8- پیامدهای عدم تقارن اطلاعاتی در بازار سرمایه. 34
2-4- مبانی نظری اقلام تعهدی سود حسابداری 36
2-4-1-حسابداری تعهدی 36
2-4-2-اقلام تعهدی 37
2-4-3-اهمیت اقلام تعهدی 37
2-4-4-کیفیت اقلام تعهدی 38
2-4-5-اقلام تعهدی غیر اختیاری و اختیاری 39
2-4-6-مفهوم مدیریت سود. 39
2-4-7-اندازه گیری مدیریت سود. 41
2-4-8-مدلهای اندازهگیری مدیریت سود. 42
2-4-8-1-مدل جمع اقلام تعهدی اختیاری(مدل جونز،1991) 42
2-4-8-3-مدل جمع اقلام تعهدی 47
2-4-8-4-مدل توزیعی 49
2-5-پیشینه تحقیق 50
2-5-1-تحقیق‌های خارجی 50
2-5-2- تحقیق‌های داخلی کشور. 53
فصل سوم (روش شناسی تحقیق) 61
3-1- مقدمه. 62
3-3-1- روش پژوهش از نظر ماهیت و محتوایی 62
3-3-2- روش پژوهش از نظر هدف 63
3-3-3- روش انجام پژوهش. 63
3-4- روش و ابزار جمعآوری داده ها 63
3-5- جامعه آماری پژوهش. 63
3-6-تعیین حجم نمونه پژوهش. 64
3-7-نحوه سنجش متغیرهای تحقیق 66
3-7-1-متغیر وابسته: عدم تقارن اطلاعاتی 66
3-7-2-متغیر مستقل:کیفیت اقلام تعهدی 67
3-7-3-متغیرهای کنترلی 68
3-7-4-متغیر تعدیلگر:شرایط عدم اطمینان. 69
3-8-مدلهای آزمون فرضیه های تحقیق 70
3-9-اعتبار درونی و برونی پژوهش : 71
3-10- روش تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیات 72

3-10-1- روش داده های پانل 73
3-10-2- آزمون معنی دار بودن مدل. 77
3-10-3- آزمون معنیدار بودن متغیرهای تحقیق 77
3-10-4-آزمونهای مربوط به مفروضات مدل رگرسیون خطی 78
3-10-5-تصمیم گیری برای رد یا پذیرش فرضیه ها 81
3-11-خلاصه فصل 81
فصل چهارم (تجزیه و تحلیل داده ها) 82
4-1- مقدمه. 83
4-2- آمار توصیفی 84
4-3-بررسی نرمال بودن توزیع متغیر وابسته. 86
4-4-تحلیل پانلی 87
4-5-آزمون فرضیه های تحقیق 89
4-5-1-برازش مدل با اثرات تصادفی 90
4-5-2-برازش مدل با اثرات تصادفی 95
4-6-خلاصه فصل چهارم. 98
فصل پنجم (نتیجه گیری و پیشنهاد های تحقیق) 99
5-1- مقدمه. 100
5-2-ارزیابی و تشریح نتایج آزمون فرضیه ها 100
5-2-1-نتیجه گیری از یافتههای فرضیه اصلی اول. 101
5-2-2-نتیجه گیری از یافتههای فرضیه اصلی دوم. 102
5-3-پیشنهادهایی برای پژوهشهای آتی 103
5-3-1-پیشنهاد های کاربردی 103
5-3-2-محدودیتهای تحقیق 104
منابع. 105
پیوستها وضمائم. 111
پیوست 1 112
پیوست 2. 116
پیوست 3 117
چکیده لاتین I
 
 
فهرست جداول

 
جدول  2-1    خلاصه نتایج مطالعات در مورد وجود عدم تقارن اطلاعاتی(فلاح، 1392). 33
جدول 2-2 خلاصه تحقیقات خارجی 56
جدول2-3 خلاصه تحقیقات داخلی 58
جدول3-1چگونگی انتخاب شرکتهای مورد مطالعه تحقیق 64
جدول  3 – 2 فراوانی اعضای نمونه به تفکیک نوع صنعت 65
جدول 4-1 آمار توصیفی برای متغیرهای تحقیق. 85
جدول 4-2 ماتریس همبستگی متغیرهای بکار رفته در مدل آزمون فرضیات 86
جدول4-3  آزمون جارکوبرا برای بررسی نرمال بودن متغیروابسته تحقیق. 87
جدول 4-4 آزمون چاو برای انتخاب مدل مناسب ( مدل با اثرات یا مدل بدون اثرات) 89
جدول 4-5 آزمون هاسمن برای انتخاب مدل مناسب. 90
جدول 4-5 برازش مدل با اثرات تصادفی 91
جدول 4-6 آزمون چاو برای انتخاب مدل مناسب ( مدل با اثرات یا مدل بدون اثرات) 94
جدول 4-7 آزمون هاسمن برای انتخاب مدل مناسب ( مدل با اثرات ثابت یا مدل با اثرات تصادفی) 94
جدول 4-8 برازش مدل با اثرات تصادفی 95
جدول 4-9 مقایسه مقدار میانگین کیفیت اقلام تعهدی غیر اختیاری برای قبل و بعد از عرضه 97
 
فهرست نمودارها

نمودار 2-1- نحوه تعادل در دو بازار. 28
نمودار 2-2-تفاوت قیمت پیشنهادی خرید و فروش. 28
نمودار2-3- یک بازار پر افت وخیز 30
نمودار 4-1- ناحیه رد و قبول فرض صفر. 93
چکیده
هدف این پژوهش، بررسی تأثیر شرایط عدم اطمینان بر رابطه بین کیفیت اقلام تعهدی و عدم تقارن اطلاعاتی در شرکت‌های پذیرفته شده دربورس اوراق بهادار تهران است. از این رو 100 شرکت به روش حذف سیستماتیک به عنوان نمونه پژوهش انجام این پژوهش در چارچوب استدلالات قیاسی– استقرائی می­باشد، در طول سال­های 1385 ـ1390 انتخاب و کیفیت اقلام تعهدی بعنوان متغیر مستقل و شرایط محیطی پیچیده بعنوان متغیر کنترل­ کننده و عدم تقارن اطلاعاتی به عنوان متغیر وابسته مد نظر قرار گرفت. فرضیات با بهره گرفتن از آزمون‌های تحلیل رگرسیون،از جمله؛ آزمون T و Fو پانلی با بهره گرفتن از نرم افزار  Eviewsانجام گرفت. یافته­ های تحقیق حاکی از آن است که بین کیفیت اقلام تعهدی و عدم تقارن اطلاعاتی رابطه‌ای مثبت و معنی­دار وجود دارد. همچنین با توجه به نتایج شرایط محیطی پیچیده رابطه بین کیفیت اقلام تعهدی اختیاری و عدم تقارن اطلاعاتی را تضعیف می­ کند.
 
 
واژگان کلیدی : شرایط عدم اطمینان، کیفیت اقلام تعهدی، کیفیت اقلام تعهدی غیر اختیاری، کیفیت اقلام تعهدی اختیاری و عد
م تقارن اطلاعاتی.

 

فصل اول
 

کلیات پژوهش
 

 

 

1-1 مقدمه
 

کارآیی بازارهای سرمایه، منوط به اطلاعات عمومی موجود است که این خود شامل اطلاعات ارائه شده در صورت­های مالی و سایر اطلاعات افشا شده توسط شرکت است که به طور عمده نتیجه تحلیل مدیران می‌باشد. نخستین عاملی که تمام سرمایه گذاران باید مدنظر قرار دهند شرایط عدم اطمینان[1] است. سرمایه گذاران با این امید دارایی‌ها را می‌خرند که انتظار دارند در طول چند دوره بعد بازده کسب کنند. این بازده را می­توان پیش بینی نمود، اگرچه ممکن است بازده پیش بینی شده دست یافتنی نگرددکه این امر بطور بالقوه موجب بروز عدم اطمینان میان سرمایه گذاران می‌شود. با افزایش عدم اطمینان اقتصادی در اوایل سال 2009 بسیاری از شرکت‌ها تغییرات عمده‌ای را در رویه­های گزارشگری مالی خود ایجاد کردند. شواهد تجربی پیشین عدم اطمینان را بعنوان عاملی که موجب تغییر رفتار پیش ­بینی مدیران می­شود؛ مورد توجه قرار داده­اند. این در حالی است که عدم اطمینان درباره چشم انداز آتی واحدهای تجاری، مسأله‌ای است که می ­تواند بطور قابل توجهی برای سرمایه ­گذاران و فعالان بازار سرمایه اهمیت داشته باشد و واکنش آنها به اطلاعات منتشر شده شرکت را تحت تاثیر قرار بدهد(مرادی شمیم، 1390).
هنگامی که محیط خارجی یک شرکت در اثر رویدادهای سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی دچار نوسان می‌شود، عملکرد شرکت نیز به طور ناخواسته دچار نوسان می‌گردد؛ زیرا شرکت به ناچار مجبور است مواد اولیه، نیروی کار و دیگر عوامل تولید خود را از این محیط نامطمئن تأمین کند و کالاها و خدمات خود را نیز در همین محیط به فروش برساند. از آنجا که همه‌ی این عوامل دائماً از نوسان­های محیطی خود متأثر می‌شوند، در نتیجه عملکرد و سودآوری شرکت را به طور ناخواسته تحت تأثیر قرار می­ دهند. این در حالی است که وقوع و یا عدم وقوع این رویدادها تحت کنترل مدیریت واحد تجاری نیست؛ زیرا هیچ شرکتی نمی‌تواند از تأثیرگذاری محیط بر عوامل تولید خود جلوگیری کند. بنابراین می‌توان گفت عدم‌اطمینان محیطی، تصمیمات شرکت و فعالیت‌های آن را محدود می‌کند، به هر حال مدیران دارای استراتژی‌هایی هستند که در موقع رو به رو شدن با عدم اطمینان از آن استفاده نموده و به این عدم اطمینان‌ها واکنش نشان می‌دهند. مدیریت سود یکی از انواع این استراتژی‌ها می‌باشد. مدیران شرکت­ها به این امر تمایل دارند تا تغییرپذیری سودهای گزارش شده‌ی خود را کاهش دهند. در نتیجه، اقدام به مدیریت سود می­نمایند. مدیریت سود، به معنای دخالت هدفمندانه در فرآیند گزارشگری مالی، با قصد رسیدن به اهداف شخصی است. و انجام مدیریت سود باعث ایجاد عدم تقارن بین مدیریت و سرمایه­گذاری می‌شود. در عدم تقارن اطلاعاتی بالا، احتمالاً حجم مدیریت سود فرصت­طلبانه نیز افزایش می­یابد. علاوه بر این مدیریت سود، عدم اطمینان را درباره­ی جریان نقدی آتی شرکت افزایش می­دهد و این در حالی است که مدیریت سود، عدم تقارن اطلاعاتی بازار سهام را افزایش می­دهد. نهایتاً، فرض می­شود که کشف مدیریت سود سخت خواهد بود؛ زیرا در اعداد و ارقام حسابداری، پایداری وجود ندارد (قوش و اولسن[2]،2009). استانداردهای حسابداری معمولاً درجاتی از انعطاف­پذیری در انتخاب روش­های حسابداری را برای مدیریت فراهم می‌آورند و مدیران معمولاً در هنگام رو به رو شدن با عدم اطمینان، به‌طور فرصت طلبانه‌ای از این روش­ها برای کاهش نوسانات در سود گزارش شده استفاده می­ کنند.
کیفیت اقلام تعهدی ناشی از دو جزء می­باشد. یک جزء داخلی یا غیراختیاری که ناشی از عواملی است که تحت اختیار مدیر نیست و متاثر از شرایط و ویژگی­های خاص شرکت و یا اقتصاد می­باشد و یک جزء اختیاری که ناشی از انتخاب­های مدیر در خصوص رویه­های گزارشگری مالی است. واکنش بازار به اعلان سود می ­تواند اولین معیار عدم تقارن اطلاعاتی شرکت از طریق افشای اطلاعات باشد.

 

1-2 بیان مسأله
 

تقارن اطلاعاتی در صورتی وجود دارد که مدیران و بازار اطلاعاتی کسانی درباره شرکت دارند. بنابراین مدیران و بازار، عدم اطمینان درباره شرکت را یکسان تحمل می­ کنند؛ اما در صورت وجود عدم تقارن اطلاعاتی، مدیران به دلیل دارا بودن اطلاعات خصوصی و محرمانه درباره شرکت، اطلاعات بیشتر و بهترین سبت به بازار در اختیار دارند؛­ یعنی به اطلاعات شرکت قبل از ارائه به بازار دسترسی دارند. اطلاعات خاص شرکت، در طول زمان از طریق رویدادهای افشاکننده اطلاعات به بازار انتقال می‌یابد. بازار تا قبل از افشا، مقداری عدم اطمینان درباره شرکت دارد. عدم تقارن اطلاعاتی شرکت برابر است با کل عدم اطمینان درباره شرکت­، زیرا احتمال می­رود مدیران و بازار به یک اندازه از تأثیرمتغیرهای بازار بر ارزش شرکت آگاهی داشته باشند. واکنش بازار به اعلان سود می ­تواند اولین معیار عدم تقارن اطلاعاتی شرکت از طریق افشای اطلاعات باشد. عدم تقارن اطلاعاتی می ­تواند بر حسب محیط اطلاعاتی، کثرت اعلان­های عمومی و تعداد معاملات شرکت تعیین شود و همچنین تحت تأثیر رفتار مدیران یا بازار قرارگیرد. به عنوان نمونه، وقتی اعلان عمومی خبری درباره شرکت انجام می­گیرد بافرض ثابت بودن سایر عوامل، ممکن است بازار درباره وضع واقعی شرکت آگاه­تر شود وعدم تقارن اطلاعاتی کاهش یابد(احمدپور و عجم،1389).
هدف مدیریت این است که شرکت را در نظر سرمایه ­گذاران و بازار سرمایه با ثبات و پویا نشان دهد. کسب جایگاهی مناسب در میان رقبا و بازارسرمایه باعث می­شود سرمایه ­گذاران و اعتباردهندگان نسبت به شرکت نظر مساعدتری داشته باشند و شرکت از صرف هزینه­هایبیشتر در رقابت با سایر شرکت­های مشابه بی­نیاز شود و با هزینه کمتر اعتبار و وامدریافت کند. شواهد تجربی نشان می­ دهند که مدیران واحدهای انتفاعی ممکن با بهره گرفتن از روش­های ساختگی مانند استفاده از اقلام تعهدی اختیاری و یا واقعی مانند دستکاری زمان و مبلغ درآمدهای فروش، دست به هموارسازی سود بزنند. وجود یک الگوی رشد پایدار در سود شرکت، دارای مزیت اطلاعاتی برای سرمایه ­گذاران و سایر استفاده­کنندگان از اطلاعات شرکت است و توانایی آنان را در پیش ­بینی سودهای آتی، بطور بالقوه افزایش می­دهد(حبیب و همکاران،2011).
شرایط عدم اطمینان محیطی عبارت است از نرخ تغییرات یا نوسان در محیطی که واحد انتفاعی در آن فعالیت می­ کند که می ­تواند شامل مشتریان، ­رقبا، ­مقررات دولتی و اتحادیه­های کارگری باشد(تانگ[3]،1979). تئوری سازمان، عدم اطمینان محیطی را مبتنی بر کمبود اطلاعات برای تصمیم ­گیری تعریف می­ کند. بر این اساس، زمانی که مدیران اطلاعات مورد نیاز برای اتخاذ تصمیمات آتی در اختیار ندارند؛ محیط عملیاتی واحد انتفاعی را غیرقابل پیش ­بینی برآورد نموده و شرایط عدم اطمینان محیطی رخ می­دهد(هاچ[4]، 1997). در حیطه گزارشگری مالی، گوش و اولسن[5](2008) دریافتند که عدم اطمینان محیطی مدیران را به اعمالی در جهت کاهش عدم تقارن اطلاعاتی، تحریک می­ کند. آنها پیشنهاد دادند که مدیران بطور بالقوه، به شرایط عدم اطمینان واکنش نشان داده و رفتار گزارشگری مالی خود را در این شرایط تغییر می‌دهند. طبق تئوری نمایندگی، وجود عدم تقارن اطلاعاتی بین سهامداران و مدیران، اجتناب­ناپذیر است و این امر ناشی از جدایی مالکان از مدیران است. شواهد نشان می‌دهد که عدم اطمینان بطور بالقوه­ای با عدم تقارن اطلاعاتی مرتبط می­باشد(حبیب و همکاران،2011). بر این اساس بنظر می‌رسد که شرایط عدم اطمینان، بر رابطه بین کیفیت اقلام تعهدی(اختیاری و غیر اختیاری) و عدم تقارن اطلاعاتی در بازار سرمایه، تأثیرگذار باشد.

 

1-3 اهمیت و ضرورت انجام تحقیق
 

اقلام تعهدی حسابداری با تطابق دادن هزینه­ها و درآمدهای حاصل شده در یک دوره­ی مالی، جریانات نقدی را بدون در نظر گرفتن زمان وقوع، به سود خالص تبدیل می‌کنند. این اقلام دارای مقادیری از خطای اندازه‌گیری هستند. علاوه بر این، اقلام تعهدی ممکن است به خاطر دستکاری‌های آگاهانه­ی مدیریت(مدیریت سود) و اعمال دیدگاه­های شخصی نیز دارای انحرافاتی باشند. از این رو، سرمایه ­گذاران لازم است برای دستیابی به درک کاملی از معنای ارزشی اقلام تعهدی، متحمل هزینه‌ی قابل توجهی برای پردازش اطلاعات شوند. سرمایه‌گذارانی که در فهمیدن ارزش اقتصادی واقعی اقلام تعهدی کند عمل می‌کنند، در سال جاری، ارزش درستی را از اقلام نخواهند داشت(خدامی پور و قدیری،1389).
موضوع بازارهای نامتقارن، مسأله­ای بسیار مهم است که با پیچیده شدن کالاها و خدمات و از طرف دیگر، پیچیده شدن مکانیزم مبادله روز به روز بر اهمیت آن افزوده شده و نیاز به توجه بیشتر و ارائه­ راهکارهای جدیدتری را از سوی بازیگران بازار، یعنی فروشنده­ها، خریداران، نهادهای قانونی، مدیران، اعتباردهندگان و نهایتاً دولت می‌طلبد. عدم تقارن اطلاعات، پیامدهای نامطلوب مختلفی را از قبیل کاهش کارایی بازار، افزایش هزینه‌های معاملاتی، ضعف بازار، نقدشوندگی پایین و به طور کلی کاهش سود حاصل از معاملات در بازارهای سرمایه را در پی دارد. مطالب یاد شده می ­تواند بیانگر اهمیت موضوع عدم تقارن اطلاعات و تأثیر آن بر تصمیم‌گیری‌های اقتصادی باشد. در این مطالعه، به منظور شناسایی میزان تاثیر اقلام تعهدی بر پدیده‌ی عدم تقارن اطلاعاتی به بررسی رابطه‌ی این اقلام با عدم تقارن اطلاعاتی در شرایط عدم اطمینان در بازار بورس اوراق بهادار تهران پرداخته‌اید. ضرورت دیگر انجام تحقیق حاضر، توجه به شرایط عدم اطمینان به عنوان یک عامل خارج از شرکت و خارج از کنترل مدیر در تعیین راهبردهای گزارشگری مالی است.

 

1-4 اهداف مشخص تحقیق
 

آگاهی دادن در خصوص تأثیر شرایط محیطی پیچیده بر رابطه بین کیفیت اقلام تعهدی و عدم تقارن اطلاعاتی.
 

توجه به شرایط محیطی پیچیده بعنوان عاملی که باید توسط فعالان بازار سرمایه در تصمیم ­گیری­های سرمایه­گذاری لحاظ شود.
 

کمک به سرمایه ­گذاران و تامین کنندگان سرمایه شرکت­های فعال در شرایط محیطی پیچیده جهت ارزیابی بهتر محیط گزارشگری مالی این شرکت­ها.
 

مطالعه تأثیر شرایط محیطی پیچیده بر رفتار گزارشگری مدیران در مواجه با عدم تقارن اطلاعاتی در جهت کمک به تکمیل مبانی نظری تئوری نمایندگی.
[1]Uncertainty
[2] Ghosh and Olson
[3]Tung
[4] Hatch
[5] Goush & Olson

 

تعداد صفحه:129

 

قیمت : 37500 تومان