۲

 

رگریسون

 

برای بررسی فرضیه تحقیق

 

 

 

۳

 

کولموگروف اسمیرنوف

 

جهت تأیید نرمال یا غیرنرمال بودن متغیر وابسته

 

 

 

۴

 

معادله ساختاری

 

جهت سنجش نکویی برازش مدل

 

 

 

۵

 

آزمون تحلیل مسیر

 

برای بررسی فرضیات تحقیق

 

 

 

۶

 

آزمون تحلیل عاملی

 

برای سنجش روایی پرسش ها و شاخص ها

 

 

 

۷

 

ANOVA

 

جهت بررسی تفاوت هر یک از مولفه ها در دانشگاه ها

 

 

 

در این تحقیق روش های زیر برای تجزیه وتحلیل داده های گردآوری شده از نمونه آماری استفاده شده است، که به اختصار تشریح میشود.

۱٫۲٫۹٫۳) تحلیل عاملی تاییدی

در مطالعات علوم انسانی بیشتر خصیصهها به گونهای دقیق و روشن ارائه نشده است. در نتیجه متغیرهای مربوط به هر خصیصه، علاوه بر اینکه با یکدیگر هم پوشی وتداخل پیدا میکند، به خصیصههای جانبی دیگری نیز مربوط میشود. این هم پوشی و تداخل متغیرها، توصیف و شناخت وی‍ژگیهای افراد را دشوار می سازد؛ به این معنی که نمرههایی که با بهره گرفتن از ابزار سنجی برای هر فرد بهدست میآید، معرف خصیصه متمایز و روشنی نیست. بنابراین، نمره های حاصل باید تجزیه وتحلیل شود و ساختار بنیادی مشخصی از میان آنها بهدست آید تا برای توصیف فرد، صفات اساسی تری در دست داشته باشیم. پژوهشگران باید به دنبال سازه یا خصیصههای ساده وروشنی باشند که میزان همپوشی بین آنها هر چه ممکن است کمتر باشد و او را به دقت وقطعیت بیشتری برساند. برای رسیدن به این هدف روش های متعدد و متنوعی وجود دارد. از جمله این روشها، روش تحلیل عاملی است که خود به شکل فرمول و روابط ریاضی بیان میشود. روش تحلیل عاملی به پژوهشگر کمک می کند تا با بکارگیری اصول آماری، متغیرهای مورد مطالعه را به دقت تعریف ومعلوم کند که هر متغیر تا چه حد با متغیرهای دیگر در ارتباط است(هومن،۱۳۸۷).
تحلیل عاملی متشکل از مجموعهای از روش های آماری است که هدفش ساده کردن یک مجموعه پیچیده از دادههاست. درعلوم اجتماعی، تحلیل عاملی در مورد همبستگیهای بین متغیرها به کار میرود. در ادبیات تحلیل عاملی، اساسا یک عامل، بعد یا سازه^[۱۳] است وبیان موجز و فشردهای از روابط میان مجموعهای از متغیرها میباشد. به عبارت دیگر، یک عامل، سازه ای است که بهطور عملیاتی به وسیله بارهای عاملی خود تعریف میشود و بارهای عاملی^[۱۴]، همبستگیهای یک متغیر با یک عامل است(کلاین،۱۳۸۱).

تحلیل عاملی به دو دسته اکتشافی و تائیدی تقسیم میشود. در تحلیل عاملی اکتشافی^[۱۵] هدف، اکتشاف موضوع و کشف سازه ها یا ابعاد عمده آن موضوع است و زمانی که داده پیچیده باشد و متغیرهای بسیار مهمی در تشخیص مساله نامعلوم باشد به کار میرود. به عبارت دیگر، اکتشافی وقتی به کار میرود که پژوهشگر شواهد کافی قبلی و پیش تجربی برای تشکیل فرضیه درباره تعداد عاملهای زیربنایی داده ها نداشته و در حقیقت مایل باشد درباره تعیین تعداد یا ماهیت عاملهایی که هم پوشی بین متغیرها را توجیه میکند، داده ها را بکاود. بنابراین، تحلیل اکتشافی بیشتر بهعنوان یک روش تدوین و تولید نظریه، و نه یک روش آزمون نظریه در نظر گرفته میشود(هومن،۱۳۸۷؛ کلاین۱۳۸۱).

دسته سوم ، متشکل از اعمال یا نهاد هایی است که پیامی را منتقل میکنند ولی فاقد گفتارند ( مثل بعضی اعمال که دارای معانی خاص هستند در جایی که ابزار بیان به شکلهای دیگر نباشد مثل تعیین اقامت در یک کشور ) . و محتوی بیان هر موضوعی میتواند باشد .
گفتار دوم : محدودیتها بر حق آزادی بیان
حق آزادی بیان مطلق نیست .بر طبق مفاد ماده ۲۹ اعلامیه جهانی حقوق بشر ، شامل محدودیتهایی میشود . در ماده ۲۹ گفته شده که : ^[۴۳]
الف - هر فرد در مقابل آن جامعه ای وظیفه دارد که رشد آزاد کامل شخصیت او را میسر سازد .
ب - هر فرد در اجرای حقوق و استفاده از آزادیهای خود ، فقط تابع محدودیتهایی است که به وسیله قانون ، منحصرا به منظور تامین شناسایی و مراعات حقوق و آزادیهای دیگران و برای مقتضیات صحیح اخلاقی و نظم عمومی و رفاه همگانی ، در شرایط یک جامعه دموکراتیک وضع گردیده است .
پ – این حقوق وآزادیها ، در هیچ موردی نمیتواند بر خلاف مقاصد و اصول ملل متحد اجرا گردد .

در ماده ۱۹ میثاق حقوق مدنی ، سیاسی ^[۴۴] محدودیتهای مجاز بر حق آزادی بیان ذکر شده و نیز ماده ۲۰ میثاق ، نوع خاصی از بیان را مشخصا از شمول حق آزادی بیان مستثنی میکند . بند ۳ ماده ۱۹ تصریح میکند که : ” اعمال حقوق مذکور در بند ۲ این ماده مستلزم حقوق و مسئولیتهای خاصی است و لذا ممکن است تابع محدودیتهای معینی بشود که در قانون تصریح شده و برای امور ذیل ضرورت داشته باشد : الف- احترام حقوق یا حیثیت دیگران ب- حفظ امنیت یا نظم عمومی یا سلامت یا اخلاق عمومی” .
بنابر این حق آزادی بیان میتواند تابع محدودیتهای خاص باشد . ولی این محدودیتها فقط باید به گونه- ای باشد که بر اساس قانون مقرر شده باشد و برای امور ذیل ضروری باشد :
الف ) احترام به حقوق یا حیثیت دیگران
ب ) حمایت از امنیت ملی یا نظم عمومی یا اخلاق .
ماده ۲۰ میثاق ^[۴۵] ، لحن اجباری دارد و دولت های عضو را ملزم میسازد تبلیغات برای جنگ و طرفداری از تنفر ملی ، نژادی ، یا دینی را که متضمن تحریک به تبعیض ، خصومت ، یا خشونت است ، در قوانین خود ممنوع کنند .
در نظر کلی شماره ۳ کمیته حقوق بشر در مورد ماده ۱۹ ، محدودیتهای این ماده به دو دسته تقسیم شده است : محدودیتهای مربوط به منافع اشخاص دیگر و محدودیتهای مربوط به منافع کل جامعه .
اما کمیته تاکید کرده است که : ” هنگامی که دولت عضو محدودیتهای خاص بر اعمال آزادی بیان وضع میکند ، این محدودیتها نباید خود حق را به مخاطره اندازد ” . ^[۴۶]
گفتار سوم : کپی رایت
فقره ج از بند ۱ ماده ۱۵ میثاق حقوق اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی^[۴۷] ، به شناسایی حقی میپردازد که به حقوق مالکیت معنوی معروف است . گرچه در این فقره چنین اصطلاحی بکار برده نشده است . شاید بتوان علت عدم استفاده از این اصطلاح را ، متداول نبودن آن به هنگام تدوین میثاق دانست .

آنجه اهمیت دارد محتوی تعهد یا تعهداتی است که برای حمایت از این حق بر روی دوش دولتهای عضو قرار میگیرد . در زمینه محتوی فقره ج بند ۱ ماده ۱۵ با توجه به اینکه در خود این فقره به صراحت ، ابعاد حق پدید اورندگان آثار علمی ، ادبی و هنری به حمایت از منافع اخلاقی و مادی ناشی از آثار آنان روشن نشده است ، چاره ای جز دست یازیدن به عملیات تفسیر نخواهد بود .
در عملیات و فرایند تفسیر حقوقی باید از اصول تفسیری شناخته شده مدد گرفت . در مورد میثاق بین المللی حقوق اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی به عنوان یک معاهده ، اصول حاکم بر تفسیر معاهدات بین المللی قابل اعمال خواهد بود . این اصول در کنوانسیون ۱۹۶۹ وین در حقوق معاهدات به رشته نظم در آمده است . ^[۴۸]

گفتار چهارم : تعامل کپی رایت و آزادی بیان
اندیشه تعامل بر این فرض اساسی استوار است که کپی رایت و آزادی بیان به عنوان دو دستاورد تجربه حیات انسانی ، دو حوزه حقوقی کاملا مستقل نسبت به یکدیگر نیستند . از این رو ، حلقه هایی از ارتباط ، همبستگی و تقویت متقابل میان این دو حوزه وجود دارد . این بحث در دو زمینه قابل ارائه میباشد . :
۱ ) اول : نقاط اشتراک کپی رایت و آزادی بیان به لحاظ موضوع و هدف غائی است .
۲ ) دوم : نقش آزادی بیان و نظام کپی رایت در تقویت یکدیگر
کپی رایت و آزادی بیان موضوع مشترکی دارند و آن ، حمایت از بیان است . کپی رایت از بیان اصیل ^[۴۹] و خلاق ادبی ، و هنری حمایت میکند و آزادی بیان ، دریافت و انتقال بیان را درچتر حمایت خود قرار میدهد . در هدف غائی نیز ، کپی رایت در واقع از کرامت فرد انسانی و ارزش و حرمت آفرینش فکری او حمایت میکند . از این منظر کپی رایت اصلا حقی بشری است ( بند ۲ ماده ۲۷ اعلامیه جهانی حقوق بشر)^[۵۰] . و آزادی بیان نیز نتایج و پیامد های مثبت فراوانی برای جامعه دارد و در تحلیل نهایی ریشه در کرامت ذاتی انسان دارد .
فصل دوم : تعارض کپی رایت و آزادی بیان
مقدمه
میتوان گفت کپی رایت و حق آزادی بیان از هنگام شکل گیری نظام بین المللی حقوق بشر ، همزیستی مسالمت آمیزی داشته اند و حدیث تنش یا تعارض میان آنها م
طرح نبوده است .
کمیسیون فرعی پیشبرد و حمایت از حقوق بشر در قطعنامه ۷/۲۰۰۰ خود به تعارضهای واقعی یا محتمل میان اجرای کپی رایت و تحقق حقوق اقتصادی ، اجتماعی ، و فرهنگی پرداخته است . ^[۵۱]
باید بدانیم که کپی رایت حقوق انحصاری محدودی به دارندگان خود برای انتقال و کنترل دسترسی به آثار خود اعطا میکند . و حق آزادی بیان نیز متضمن حق جست و جو ، دریافت ، و انتقال اطلاعات و اندیشه ها است . و مگر اکثر آثار ادبی و هنری حاوی اطلاعات و اندیشه ها نیست ؟
به نظر ما این مسئله در دو سطح بین المللی و داخلی قابل بررسی است .
عرصه داخلی بحث متاثر از عوامل مختلف و متغیر بر حسب نظام حقوقی خاص هر کشور است . جایگاه حق آزادی بیان در نظم حقوقی یک کشور و میزان حمایت از آن از یک سو ، و قوانین و مقررات داخلی حمایت کننده از کپی رایت از سوی دیگر.
در سطح بین المللی حقوق مالکیت معنوی در قالب موافقتنامه تریپس در سازمان جهانی تجارت به مسائل مورد نظر میپردازد . این موافقتنامه علاوه بر جنبه های حمایت از منافع کپی رایت ، اصولی از حقوق بشر را متاثر مینماید .
گفتار اول : عرصه داخلی تعارض کپی رایت و آزادی بیان
عرصه داخلی تعارض کپی رایت و آزادی بیان در درون سرزمینی خاص با نظام حقوقی مشخص و در فضای سیاسی و اقتصادی و اجتماعی معینی جریان دارد . در این عرصه عوامل محیطی بر سرنوشت مناقشه اثر میگذارند . و نتیجه آن را بارور میکنند . بحث تعارض کپی رایت و آزادی بیان ، بحث روز و دغدغه تعدادی معدود از کشورها است . در هیچ کشوری به اندازه امریکا به این موضوع پرداخته نشده است . در برخی کشورهای اروپایی نیز باب این مناقشه باز است .
امریکا ^[۵۲]
در امریکا حمایت از کپی رایت و حق آزادی بیان هر دو ریشه در قانون اساسی این کشور دارد سابقه بحث از ارتباط میان این دو نهاد حقوقی در این کشور به بیش از سه دهه میرسد . هر چند موضوع ارتباط کپی رایت و آزادی بیان در دهه هفتاد میلادی میان حقوق دانان امریکا ^[۵۳] و با بهره گیری از چند پرونده مربوط به اواخر دهه ۶۰ میلادی در محاکم این کشور مطرح گردید .
در دادگاه های امریکا در بیش از سی پرونده ای که به این موضوع ارتباط داشته ، موضوع نسبتا ثابت قضایی در این کشور ، ‌نفی تعارض کپی رایت با آزادی بیان بوده است .
“مایکا بیرن هک” ، ‌معتقد است رویه قضایی امریکا در این اواخر به سمتی گرایش پیدا کرده است که از موضع سرسخت اولیه و نفی قاطع تعارض یا حل درونی آن فاصله میگیرد . البته این گرایش به گفته وی ،‌ناشی از آن است که با تحولات فن آوری ارتباطات و گسترش روزافزون استفاده از فنون محدود کننده دسترسی به آثار کپی رایت شده ، و ‌ساز و کار مهم درونی استفاده منصفانه در کپی رایت ،‌کارآیی خود راتقریبا از دست داده است .
هرگاه احتمال تعارض میان کپی رایت و آزادی بیان مطرح شده ،‌دادگاه های امریکا بلافاصله به دو پارگی اندیشه / بیان استناد کرده و اظهار داشته اند که “بیان ” موضوع حمایت کپی رایت است و این در حالی است که هدف آزادی بیان فقط حمایت از ” بازارچه آزاد اندیشه ها ” است و کپی رایت هرگز از خود اندیشه ها حمایت نمیکند . هر کسی میتواند آزادانه از اندیشه های نهفته در آثار تحت حمایت کپی رایت استفاده کند .
نظریه استفاده منصفانه ابتدا در رویه قضایی امریکا رشد و توسعه یافت و سپس در سال ۱۹۷۶ در قانون کپی رایت این کشور تدوین شد .
اروپا
فضای گفتمان کپی رایت و آزادی بیان در اروپا از جهات متعدد با فضای امریکا تفاوت میکند . ولی جالب این است که در همین عمر کوتاه از بحث در اروپا نتایجی مشابه رویکرد رسمی امریکا مشاهده میکنیم . معروف است که اروپای قاره ای زادگاه رشد و توسعه نظریه و رویه شخصیت محور نسبت به کپی رایت است . هنوز هم اسطوره حقوق طبیعی بر کپی رایت در اروپا سایه افکنده است . بر خلاف امریکا که ملاحظات فایده گرایانه در خصوص کپی رایت مستقیما در قانون اساسی این کشور راه یافته است ، حقوق مولفان در قاره اروپا عمدتا مبتنی بر مفاهیم عدالت طبیعی بوده است . در این فضای فکری ، حق پدیدآورندگان با قانون ایجاد نمیشود بلکه همواره در وجدان حقوقی انسان وجود داشته است . ^[۵۴]
در این دیدگاه کپی رایت اساسا حق طبیعی محدود نشده ای است که پیوند مقدس میان پدیدآورنده و آفرینش شخصی اورا منعکس میکند . با چنین نگرشی به کپی رایت ، انتظار درستی خواهد بود که حقوق پدیدآورندگان جایگاه خاصی نزد کشورهای اروپای قاره ای داشته باشد و به گونه ای موسع مورد حمایت واقع شود . و محدودیتهای حداقلی بر آن وارد آید . از این جهت رویکرد اجتناب از تعارض کپی رایت و آزادی بیان به لحاظ نظری قابل توجیه خواهد بود .
گفتار دوم : عرصه بین المللی تعارض کپی رایت و آزادی بیان

این الگو در خلال دهه ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰، توسعه یافت و کارورزان روابط عمومی به تدریج و با احتیاط، آن را به عنوان یک راهبرد ارتباطی پذیرفتند. در حالی که مشخصه بارز سایر الگوهای روابط عمومی، ارتباط از نوع تک گویی است، الگوی دوسویه همسنگ، متضمن اندیشه گفتگو است. این رویه، مدیریت سازمان را به سوی مبادله افکار و نظرات با سایر گروه ها سوق می دهد و احتمالا سبب می شود تا مدیریت و همکاران آنها هردو تحت تاثیر قرار گیرند و نگرشها و رفتارهای خود را تنظیم کنند. ارتباط در این الگو، کاملا دوسویه است. هدف این الگو، ایجاد تفاهم تفاهم است. (ویندال و دیگران، ۱۳۷۸، ص۱۸۲)

۲-۳-۲-نظریه های مرتبط با کارکردهای روابط عمومی
در این بخش به بررسی مجموعه نظریات مرتبط با روابط عمومی از جنبه های مختلف کارکردی، سازماندهی و … می پردازیم. بطور خلاصه این نظریه ها عبارتند از: نظریه‌های مرتبط با فعالیت های ارتباطی و عملکردی روابط عمومی:-دیدگاه های مبتنی بر مخاطب منفعل- دیدگاه‌های مبتنی بر مخاطب فعال و سرسخت-دیدگاه های مبتنی بر «مخاطب هوشمند»
*دیدگاه های مبتنی بر مخاطب منفعل
در فاصله سالهای ۱۹۰۰ تا ۱۹۳۰چنین تصور می‌شد که مخاطب در فراگرد ارتباط، موجودی منفعل و محکوم به پذیرش مطلق پیامهای ارسالی است. بنابراین دیدگاه، در نظریه‌هایی که در این زمان ارائه شد، این دیدگاه به عنوان یک نگرش غالب مطرح می‌شد.
از عمده‌ترین نظریه‌های مطرح در این دوره، می‌توان به «نظریه‌های تزریقی پیام»، «برجسته‌سازی»، «وابستگی مخاطب» و «الگوسازی» اشاره کرد که در اینجا به طور خیلی فشرده‌، آنها را مطرح می‌کنیم.
* نظریه الگوسازی (یادگیری) اجتماعی: این نظریه، نظریه روانشناسی است که توسط «آلفرد باندورا» مطرح شده است. براساس این نظریه، این برنامه‌های ارتباطی هستند که رفتار مخاطب را تعیین می‌کنند، به شرطی که الگوهای ارائه شده متناسب با نیازهای او و جذاب باشند(فصلنامه پژوهش و سنجش، شماره یازدهم، ۱۳۷۶،ص۲۲).

* نظریه وابستگی مخاطبان: طبق این نظریه برای ایجاد تغییرات در رفتار مخاطب، باید در او وابستگی ایجاد کرد. هرچه این وابستگی بیشتر شود، تأثیرگذاری بیشتر را به دنبال خواهد داشت (بدیعی سال ۱۳۶۷، دانشکده علوم اجتماعی علامه طباطبایی).
* نظریه ارتباط گلوله‌ای: این نظریه تا سال ۱۹۶۰ رواج داشت. بنابراین نظریه، مخاطبان هدفی بدون اراده در مقابل تبلیغات هستند. هنگامی که فردی هدف تبلیغات موذیانه رسانه‌های پرقدرت قرار گیرد، احتمالاً تغییر عقیده می‌دهد و عوض می‌شود، می‌توان گفت که او تحت کنترل در آمده است و لذا، نقش انفعالی دارد. طبق این نظریه، هر پیام به مثابه یک گلوله به سمت مخاطب شلیک می‌شود و او را مورد هدف قرار می‌دهد(طالبی‌نژاد، تهران، مرکز نشر دانشگاهی).
* نظریه تزریقی: طبق این نظریه، رسانه‌ها به طور مجزا و مستقیم پرمخاطبان اثر می‌گذارند و پیام به مخاطب تزریق می‌شود و اثرات خود را خواه ناخواه بر جای می‌گذارد. طبق این نظریه، رسانه‌ها به طور مجزا و مستقیم بر مخاطبان اثر می‌گذارند و پیام به مخاطب تزریق می‌شود و اثرات خود را خواه‌ناخواه بر جای می‌گذارد. طبق این نظریه، تکرار و تأکید زیاد بر روی موضوعات خاص می‌تواند تغییرات رفتاری را به دنبال داشته باشد.
* نظریه برجسته‌سازی: این نظریه در سال ۱۹۷۲ توسط «مک کومبز» و «شاو» مطرح شد. طبق این نظریه، ارتباط فراگردی است که طی آن رسانه‌های جمعی، اهمیت نسبی موضوعات مختلف را به مخاطب انتقال می‌دهند و هر چه رسانه‌ها، اهمیت بیشتری را به موضوع یا رویداد بدهند، مخاطبان اهمیت بیشتری برای آن قائل می‌شوند. عبارت «رسانه‌ها به مردم نمی‌گویند که به چه بیندیشند، ولی به آنان می‌گویند که درباره چه بیندیشند» جوهره اصلی این نظریه را تشکیل می‌دهد(دکتر دهقان، مرکز تحقیقات و مطالعات رسانه‌ها. ص۳۵۲).
بررسی مجموعه نظریه‌های ارتباطی معتقد به نقش انفعالی مخاطبان در برابر پیامهای دریافتی نشان می‌دهد که مخطابان در هر صورت (سهل یا دشوار) پیامها را می‌گیرند و براساس آن، رفتار خود را تنظیم می‌کنند.
باید تأکید کرد که این نظریه‌ها دیگر اعتبار خود را از دست داده‌اند و روابط عمومی‌هایی که با اعتقاد به نقش انفعالی مخاطبان و به طور عمودی پیامهای دلخواه خود را به سوی مردم سرازیر می‌کنند، در واقع زحمت بی‌ثمری را متقبل شده‌اند و آثار فعالیت‌های ارتباطی آنها به هیچ شکل موفقیت‌آمیز نخواهد بود.
*دیدگاه‌های مبتنی بر مخاطب فعال و سرسخت
با این توضیح و با در منفعل بودن مخاطب در برابر پیام‌های دریافتی، به بیان مجموعه‌ نظریه‌هایی می‌پردازم که به فعال و سرسخت بودن مخاطب در مقابل پیامهای ارسالی در فراگرد ارتباط اعتقاد دارند:
* نظریه‌خشنودی: طبقه این نظریه، مخاطبان ـ کم و بیش ـ فعالانه دنبال محتوایی هستند که به نظر می‌رسد به بیشترین حد خشنود کننده باشد. همچنین نیازها و تعیین انگیزه‌ها‌ استفاده است(کاربرد نظریه‌های ارتباطات، مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها، ص۳۸۱).
* نظریه‌ جریان دو مرحله‌ای ارتباط: این نظریه را «کارتز» و «لازلدسفلد» در کتاب «نفوذ شخصی» در سال۱۹۵۵ بیان می‌کنند. طبق این نظریه، اطلاعات به طور مستقیم و از طریق «رهبران فکری» به مردم می‌رسد. آنان اطلاعاتی را که از طریق رسانه‌ها دریافته‌اند، مطابق با فهم عوام که گاهی «پیروان» خوانده می‌شوند، بیان می‌کنند. مخاطبان موجوداتی اجتماعی هستند که با هم ارتباط دارند و کم و بیش صاحب نفوذ در بسیاری از زمینه‌ها هستند و در جریان ارتباط، دست به گزینش می‌زنند(کاربرد نظریه‌های ارتباط،ص ۹۶).
* نظریه‌ چند مرحله‌ای ارتباط: در «نظریه چند مرحله‌ای ارتباط»،«ویلبر شرام» بر این باور است که خود «رهبران فکری» نیز دارای ساخت هستند و پیام رسانه‌ها در بین لایه‌های مختلف رهبران فکری رد و بدل می‌شود و صرفاً دو مرحله را برای رسیدن به مخاطب طی نمی‌کند.
* نظریه‌ مخاطب سرسخت: «ریموند بارون» بر این باور است که مخاطبان به هیچ وجه حالت انفعالی ندارند و در واقع، آنچه را که خود از رسانه می‌خواهند و با نیازها و نظرهای آنان تطبیق می‌کند، می‌گیرند و به ندرت بر اثر تحریک رسانه‌ها، تغییر عقیده می‌دهند. لذا، مخاطب عنصری فعال در فراگرد ارتباط محسوب می‌شود(روانشناسی و ارتباط، انتشارات مرکز نشر دانشگاهی، ص ۲۲۲).
همچنین «ویلبر شرام» بر این باور است که ارتباط جمعی نیروی غیرقابل مقاومتی نیست که بتواند بر مخاطبان استیلا یابد.
* نظریه استحکام: طبق این نظریه، پیامهای رسانه‌ای نمی‌توانند به تغییر عقیده منجر شوند و تنها در صورتی به استحکام ذهنیت مخاطب کمک می‌کنند که پیام منطبق با ذهنیت و باورداشتهای او باشد.
بررسی مجموعه نظریه‌های معتقد به نقش فعال مخاطب در فراگرد ارتباط نشان می‌دهد روابط عمومی‌ها بایستی با تغییر شیوه‌های عمل خود و با اعتقاد بر نقش فعال مخاطبان، مخاطبان را بشناسند و براساس اطلاعات مربوط به آنان، به برنامه‌ریزی برای تولید پیامهای خود بپردازند.
*دیدگاه های مبتنی بر «مخاطب هوشمند»
دسته سوم، نظریه‌هایی هستند که ضمن اعتقاد به نقش فعال مخاطب، نقش او را از گزینشگری صرف، به تأثیرگذاری بر منبع ارتقاء می‌دهند. در این بخش، نظریه‌های شبکه‌ای، الگوی دو سویه همسنگ و کنش ارتباطی مورد توجه قرار می‌گیرد.
* نظریه‌ ارتباط شبکه‌ای: این نظریه بر درک متقابل و سهیم شدن مخاطبان در اطلاعات تأکید می‌کند. طبقه این نظریه ارتباط ممکن است بر منبع تأثیر بگذارد، نه بر مخاطب. بنابراین لازم است ویژگی‌های شبکه ارتباطی مثل پیوستگی، تنوع، بازبودن و یکپارچگی بررسی شوند و آنچه که مهم است، توجه به توافق و تفاهم بین منبع و مخاطب است.
* نظریه کنش ارتباطی: «یورگن‌ هابرماس» فیلسوف مشهور آلمانی با طرح این نظریه اعتقاد دارد که کنش به دو نوع «کنش ابزاری» و «کنش ارتباطی» تقسیم می‌شود.
کنش ارتباطی از دید «هابرماس» در پی تحقق تفاهم و همرایی است و گفت‌وگو در مرکز کنش ارتباطی قرار می‌گیرد. هدف کنش ارتباطی، وصول تفاهم‌ دو طرفه از طریق توافق و اجماع عقلایی است که به واسطه‌ امکان ایجاد ارتباط و گفتمان، فارغ از فشار بیرونی و ترس و تهدید به وجود می‌آید. (عقلانیت ارتباطی) در این نوع عقلانیت، مبنای رابطه، تلاش دو طرفه برای اقناع یکدیگر است و هدف، رسیدن به «هم‌فهمی» و همدلی است (هفتهنامهسروش، ۱۳۷۶،شماره ۸۴۵،ص۴ـ۴۲٫).
«وان رولر»(Van Ruler) در مقاله‌ای تحت عنوان «ارتباطات: تخصصی شگفت‌انگیز یا نظریه‌ای علمی؟ نظریه‌های حرفه‌ای کارورزان روابط عمومی در هلند، درباره روابط بین «منبع‌ـ‌مخاطب» می‌گوید:«به‌طور خلاصه می‌توان دست کم بین سه نظریه ارتباطی درباره نقش منبع و مخاطب در جریان ارتباطات تفاوت قائل شد:
۱ـ نظریه معتقد به عدم ایفای نقش توسط مخاطب که در آن پیام از فرستنده به مخاطب ارائه می‌شود.

گیرنده

فرستنده

گام زمانی (بر حسب ثانیه): ۰٫۵ ثانیه
زمان واکنش: ثابت و مشابه گام زمانی تعریف شد.
زمان واکنش در حین توقف: ۰٫۷۵ ثانیه
توزیع ورود خودروها: نرمال، با توجه به حالت ازدحام شبکه، این توزیع به حالت واقعی نزدیکتر خواهد بود.

بقیه پارامترهای مدل به صورت پیش فرض اولیه در مدل AIMSUN در نظر گرفته شد و تغییری روی آنها صورت نگرفت.
۴-۲-۳-۲ پویایی ظرفیت^[۶۸] متغیر با زمان
همانطور که در شکل ۴-۱۱ برای هر ایستگاه در محدوده‌ی مورد مطالعه نشان داده شده است، ظرفیت پویای برآورد شده جدید با شرایط ترافیکی لحظه‌ای تغییر می‌کند. اگر اشغال کمتر از اشغال بحرانی باشد، بدان معنی است که بزرگراه غیرمتراکم است و از ظرفیت نظری برآورد شده با بهره گرفتن از نمودار قبلی جریان- اشغال استفاده شده است. در غیر این صورت، وقتی تراکم شروع می‌شود از جریان ترافیک ماکزیمم برآورد شده واقعی توسط روش میانگین متحرک استفاده می‌شود.
همانطور که در شکل نشان داده شده، خط افقی عدد ۵۶۰۰ وسیله نقلیه در ساعت را که ظرفیت ثابت اصلی در کنترل SZM است نشان می‌دهد. نقاط ظرفیت برآورد شده جدید توسط روش پیشنهادی است که به طور پویا مطابق شرایط ترافیکی تغییر می‌کند. اگر بزرگراه غیرمتراکم باشد، مقدار ظرفیت ۶۰۵۳ وسیله نقلیه در ساعت است که با بهره گرفتن از داده‌های قبلی تعیین شده است. هرچند که نوسان^[۶۹] بزرگ با تغییر ظرفیت در شکل ۴-۱۱ دیده می‌شود. از روی اطلاعات اشغال در آزمایشات بیشتر، می‌بینیم زمانی که اشغال نزدیک به مقدار بحرانی می‌شود نوسان اتفاق می‌افتد. دلیل آن هم این است که روش پیشنهادی فقط به مقداری واحد یعنی اشغال بحرانی برای تعیین تراکم بزرگراه وابسته است. وقتی اشغال اطراف مقدار بحرانی است، ظرفیت به طور ناگهانی بین ظرفیت نظری و عملی به خاطر نوسان بزرگ جهش^[۷۰] خواهد داشت.
نوسان
شکل ۴-۱۱: پویایی ظرفیت متغییر با زمان
۴-۲-۴ بهبود عملکرد
در این مطالعه، چند MOEs (ارزیابی اثربخشی^[۷۱]) از جمله مجموع توقف‌ها^[۷۲] ، مجموع زمان سفر^[۷۳]، تاخیر کل^[۷۴] و سرعت متوسط^[۷۵] برای ارزیابی عملکرد هر دو استراتژی SZM اصلی و بهبود یافته با اطلاعات ظرفیت لحظه‌ای انتخاب شده‌اند. نتایج آزمایش برای دوره اندازه‌گیری (ساعت ۱۳ الی ۱۶) در جدول ۴-۲ نشان داده است. جدول شامل درصد تغییر بین روش SZM اصلی و بهبود یافته با روش برآورد ظرفیت پیشنهادی است. حالت پایه برای مقایسه کنترل SZM اصلی است. بنابراین، درصد تغییر مثبت در MOEs حاکی از آن است که این MOEs با استراتژی بهبود یافته SZM افزایش پیدا کرده است و برعکس.
همانطور که در جدول ۴-۲ نشان داده شده، در اغلب سناریوهای آزمایش در راه اصلی بزرگراه، زمان سفر کل و همچنین تاخیر کل به مقدار قابل توجهی کاهش می‌یابند. میزان کاهش در بزرگراه برای زمان سفر کل از ۲٫۸۱% تا ۳٫۲۵% و برای تاخیر کل از ۴٫۹۵% تا ۶٫۲۷% تغییر می‌کند. به علاوه، تعداد کل توقف‌ها از ۵٫۲۳% تا ۹٫۴۵% کاهش می‌یابد. این بدان معنی است که الگوریتم جدید جریان ترافیک بزرگراه را روان کرده است، در صورتی که متوسط افزایش سرعت برای اغلب تاریخ‌های آزمایش ۳% افزایش داشته است. هرچند در ۲۳ آبان در محدوده تقاطع ولی عصر تا سعادت آباد، عکس قضیه اتفاق افتاد، یعنی زمان سفر کل و تاخیر کل و همچنین تعداد کل توقف‌ها افزایش و سرعت متوسط ​​کاهش یافته است. پیشنهاد می‌شود شرایط راه اصلی بزرگراه عوض شود. این کار با سبک و سنگین کردن شرایط معقول به نظر می‌رسد، چون گاهی بهبود یک سیستم با حذف سیستمی دیگر امکان پذیر است. همانطور که در جدول ۴-۲ می‌توانید ببینید، با الگوریتم جدید، MOEs رمپ به طرز قابل توجهی بهبود یافته است. کل زمان سفر رمپ ۳۵٫۴۹% و تاخیر کل رمپ ۴۴٫۲۳% کاهش داشته است. بدین ترتیب پیشرفت در سیستم رمپ نسبت به راه اصلی بزرگراه قابل مشاهده است.
نتایج آزمایش‌های بیشتر نشان می‌دهد که در محدوده تقاطع ولی عصر تا سعادت آباد کارایی الگوریتم جدید سیستم رمپ در هزینه برای راه اصلی بزرگراه است. برعکس، در محدوده تقاطع سعادت آباد تا اشرفی اصفهانی تاخیر کل رمپ افزایش می‌یابد. این نتایج نشان می‌دهد که استراتژی جدید چگونه عمل می‌کند. با مقایسه این دو مقطع معلوم می‌شود، در محدوده تقاطع سعادت آباد تا اشرفی اصفهانی به علت حجم ترافیک بالا متراکم‌تر از محدوده تقاطع ولی عصر تا سعادت آباد است. از این رو، در اغلب زمان‌ها، در محدوده سعادت‌آباد تا اشرفی اصفهانی، الگوریتم جدید از ظرفیت عملی استفاده می‌کند. یعنی جریان ترافیک ماکزیمم واقعی در بازه‌ی زمانی بعدی، جایگزین مقدار ظرفیت بزرگتر ثابت از طریق روش اصلی می‌شود. مقدار ظرفیت عملی کمتر نرخ آزادسازی رمپ را کاهش می‌دهد. در نتیجه از انتشار حجم بیش از حد که موجب تشدید تراکم می‌شود جلوگیری می‌کند. بر عکس، برای محدوده تقاطع ولی عصر تا سعادت آباد، به خاطر اینکه کمتر متراکم است، ظرفیت برآورد شده، دراغلب زمان‌ها مقدار نظری خواهد بود که نرخ آزاد سازی رمپ را افزایش می‌دهد در نتیجه تاخیر در رمپ کاهش می‌یابد. از این رو با سبک و سنگین کردن در بهبود راه اصلی بزرگراه معلوم می‌شود که این روش در این مقطع نباید در نظر گرفته شود. این موضوع به خوبی بیانگر این موضوع است که چرا سیستم بزرگراه برای روز آزمایش ۲۳ آبان در محدوده تقاطع ولی عصر تا سعادت آباد بد عمل کرده است.
هرچند برای همه‌ی سناریوهای آزمایش، نتایج شبیه سازی نشان می‌دهد که اجرای کل سیستم بسیار بهتر بوده است. کاهش متوسط برای​​ زمان سفر کل سیستم ۲٫۶۱% است. مخصوصا در ۲۱ آبان در محدوده تقاطع ولی عصر تا سعادت آباد زمان سفر کل سیستم به اندازه ۴٫۳۴% کاهش می‌یابد. و افزایش سرعت متوسط سیستم ​​از ۰٫۶۸% به ۴٫۷۹% تغییر می‌کند.
جدول۴-۲: مقایسه کنترل SZM اصلی و SZM بهبود یافته (ساعت ۱۳ الی ۱۶)

• جشمی، محسن بن‌محمد، تنبیه الغافلین، صعده، مرکز اهل البیت للدراسات الاسلامیه، اول، ۱۴۲۱ق

 

• ـــــــــــــ ، جلاء الابصار (مجموعه اخبار ائمه الزیدیه فی طبرستان و دیلمان و جیلان)، جمع آوری و تحقیق؛ ویلفرد مادلونگ، بیروت، مطبعه المتوسط، ۱۹۸۷م

 

• ـــــــــــــ ، شرح العیون، تحقیق؛ فواد سید، دار التونسیه، دوم، ۱۴۰۶ق

 

• جعفریان، رسول، تاریخ تشیع در ایران، قم، انتشارات انصاریان، اول، ۱۳۸۵ش

 

• جمعی از مولفان، زیر نظر احمد رضا خضری، تاریخ تشیع، قم، انتشارات پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، اول، ۱۳۸۴ش

 

• جهشیاری، محمد بن‌عبدوس، الوزراء والکتاب، تحقیق؛ ابراهیم صالح، ابوظبی، المجمع الثقافی، اول، ۱۴۳۰ق

 

• جوینی، عطا ملک بن‌محمد، تاریخ جهانگشا، تحقیق؛ محمد قزوینی، تهران، دنیای کتاب، چهارم، ۱۳۸۵ش

 

• جیهانی، ابوالقاسم بن‌احمد، اشکال العالم، ترجمه؛ علی بن‌عبدالسلام کاتب، تعلیق؛ فیروز منصوری، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی، اول، ۱۳۶۸ش

 

• حافظ ابرو، عبدالله بن‌لطف الله، ذیل رشیدی (ذیل جامع التواریخ رشیدی)، تحقیق؛ خانبابا بیانی، تهران، انجمن آثار ملی، بی تا

 

• حجوری، یوسف بن‌محمد، روضه الاخبار، (مجموعه اخبار ائمه الزیدیه فی طبرستان و دیلمان و جیلان)، جمع آوری و تحقیق؛ ویلفرد مادلونگ، بیروت، مطبعه المتوسط، ۱۹۸۷م

 

• حرعاملی، محمد بن‌حسن، امل الامل، تحقیق؛ سید احمد حسینی، بغداد، مکتبه اندلس، بی تا

 

• حسنی، احمد بن‌ابراهیم، المصابیح، تحقیق؛ عبدالله بن‌احمد الحوثی، عمان، موسسه الامام زید بن‌علی، اول، ۱۴۲۲ق

 

• حسین بن‌بدرالدین، ینابیع النصیحه فی العقائد الصحیحه، تحقیق؛ مرتضی المحطوری، صنعاء، مکتبه البدر، دوم، ۱۴۲۲ق

 

• حضرمی شافعی، طیب بن‌عبدالله، قلاده النحر فی وفیات اعیان الدهر، تحقیق؛ بوجمعه مکری و خالد زواری، جده،دار المنهاج، اول، ۱۴۲۸ق

 

• حمیدان، حمیدان بن‌یحیی، مجموع سید حمیدان، تحقیق؛ احمد حمزی و هادی حمزی، صعده، مرکز اهل البیت للدراسات الاسلامیه، اول، ۱۴۲۴ق

 

• حمیدالدین کرمانی، احمد حمیدالدین، المصابیح فی اثبات الامامه، تحقیق؛ مصطفی غالب، بیروت، دار المنتظر، اول، ۱۴۱۶ق

 

• حمیری، محمد بن‌عبدالمنعم، الروض المعطار فی خبر الاقطار، بیروت، مکتبه لبنان، دوم، ۱۹۸۴ق

 

• حمیری، نشوان بن‌سعید، الحور العین، تحقیق؛ کمال مصطفی، مصر، مکتبه الخانجی، بی تا

 

• ـــــــــــــ ، شمس العلوم و دواء کلام العرب من الکلوم، تحقیق؛حسین بن‌عبدالله العمری، دمشق، دارالفکر، اول، ۱۴۲۰ق

 

• خاقانی شروانی، افضل الدین، دیوان، کوشش؛ ضیاءالدین سجادی، تهران، انتشارات زوار، چهارم، ۱۳۷۳ش

 

• خراسانی، محمد بن‌زین العابدین، هدایه المومنین الطالبین (تاریخ اسماعیلیه)، تصحیح؛ الکساندر سیمیونوف، تهران، اساطیر، دوم، ۱۳۷۳ق

 

• خوارزمی، جمال الدین ابوبکر، مفیدالعلوم و مبید الهموم، بیروت، مکتبه عنصریه، ۱۴۱۸ق

 

• خواند میر، غیاث الدین بن‌همام الدین، تاریخ حبیب السیر، تهران، نشر خیام، چهارم، ۱۳۸۰ش

 

• ـــــــــــــ ، دستورالوزراء، تحقیق؛ سعید نفیسی، تهران، نشر اقبال، دوم، بی تا

 

• دفتری، فرهاد، تاریخ و عقاید اسماعیلیه، ترجمه؛ فریدون بدره ای، تهران، نشر فرزان، اول، ۱۳۷۵

 

• دانش پژوه، محمد تقی، دو مشیخه زیدی در مجموعه سی و هشت گفتار (نامه مینوی)، زیرنظر؛ حبیب یغمایی و ایرج افشار، تهران، انتشارات سنایی، دوم، بی تا

 

• دهخدا، علی اکبر، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، اول، ۱۳۷۲ش

 

• دیلمی، محمد بن‌حسن، قواعد عقائد آل محمد (بیان مذهب الباطنیه وبطلانه)، تحقیق؛ اشتروتمان، پاریس، دار البیبلیون، بی تا

 

• ـــــــــــــ ، قواعد عقائدآل محمد، نسخه خطی، مکتبه الیمن الکبری

 

• دینوری، احمد بن‌داود، اخبار الطوال، تحقیق؛ عبد المنعم عامر، قم، منشورات الرضى، ۱۳۶۸ش

 

• ذهبی، محمد بن‌احمد، تاریخ الاسلام و وفیات المشاهیر و الاعلام، تحقیق؛ عمر عبد السلام تدمرى، بیروت، دار الکتاب العربى، دوم، ۱۴۱۳ق

 

• ـــــــــــــ ، سیر الاعلام النبلاء، اشراف؛ شعیب الارنووط و تحقیق؛ حسین الاسد، بیروت، موسسه الرساله، نهم، ۱۴۱۳ق

 

• رابینو، ه. ل.، ولایت دار المرز ایران (گیلان)، ترجمه؛ جعفر خمامی زاده، رشت، انتشارات طاعتی، چهارم، ۱۳۷۴ق

 

• رافعی، عبدالکریم بن‌محمد، التدوین فی اخبار قزوین، تحقیق؛ عزیز الله عطارودی، مشهد، نشر عطارود، اول، ۱۳۷۶

 

• • راوندی، مرتضی، تاریخ اجتماعی ایران، تهران، انتشارات نگاه، دوم، ۱۳۸۲ق

 

• راوندی، محمد بن‌علی، راحه الصدور و آیه السرور، تحقیق؛ محمد اقبال و مجتبی مینوی، تهران، نشر امیر کبیر، دوم، ۱۳۶۴ش

 

• رشید الدین فضل الله، فضل الله بن‌ابی الخیر همدانی، جامع التواریخ (اسماعیلیان)، تحقیق؛ محمد روشن، تهران، میراث مکتوب، اول، ۱۳۸۷ش

 

• سبحانی، جعفر، بحوث فی الملل و النحل، قم، موسسه النشر الاسلامی،