فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده 1
فصل اول (کلیات تحقیق ) 2
1-1-مقدمه 3
1-2 بیان مسئله 4
1-3 ضرورت تحقیق 9
1-4 اهداف مشخص تحقیق 11
1-5 فرضبه های تحقیق 11
1-6 تعریف واژه ها به صورت مفهومی و عملیاتی 12
فصل دوم ( پیشینه تحقیق ) 14
عنوان صفحه
2-1 مقدمه 15
2-2 اوتیسم 15
2-2-1 تعریف 15
2-2-2 نشانگان اوتیسم 16
2-2-3 همه گیر شناسی 17
2-2-4 سبب شناسی 18
2-2-5 درمان 20
2-3- مشکلات رفتاری 20
2-3-1 تعریف 20
2-3-2 رفتار بهنجار و نابهنجار 22
2-3-3 قضاوت درباره مشکلات رفتاری کودکان 24
2-3-4 طبقه بندی انواع اختلالات رفتاری کودکان 26
2-3-5 میزان شیوع اختلالات رفتاری 32
2-3-6 علل مشکلات رفتاری کودکان 33
2-4- فرزندپروری 38
2-4-1 تعریف 38
عنوان صفحه
2-4-2 پنج جنبه کلیدی برنامه فرزندپروری مثبت 41
2-4-3 علل مشکلات رفتاری 43
2-4-4 نظریه یادگیری اجتماعی 48
2-4-5 خانواده و روابط بین والد و کودک 52
2-4-6 شیوه های فرزندپروری 54
2-4-7 نظریه آدلر 57
2-4-8 نظریه شیفر 59
2-4-9 نظریه باتوم 60
2-4-10 نظریه بامرید 61
2-4-11تاثیر سبک های فرزندپروری بر رفتار فرزندان 66
2-5 تحقیقات انجام شده درباره موضوع تحقیق 68
2-5-1 تحقیقات انجام شده در خارج از کشور 68
2-5-2 تحقیقات انجام شده در داخل کشور 70
فصل سوم ( روش تحقیق ) 79
3-1 مقدمه 80
3-2 روش تحقیق 80
عنوان صفحه
3-3 حجم جامعه و نمونه 81
3-4 معیارهای ورود به پژوهش 81
3-5 معیارهای خروج از پژوهش 81
3-6 ابزار جمع آوری اطلاعات 81
3-7 روش اجرای تحقیق 84
3-8 روش جمع آوری داده ها و تجزیه و تحلیل داده ها 84
فصل چهارم(تحلیل داده ها) 85
4-1 مقدمه 86
4-2 مشخصات جمعیتی 86
4-3- یافته های توصیفی 87
4-4- بررسی فرضیه های تحقیق 90
فصل پنجم (تبیین نتایج) 97
5-1 مقدمه 98
5-2 یافته های تحقیق 98
5-3 پیشنهادات تحقیق 101
عنوان صفحه
5-4 ملاحضات اخلاقی 103
منابع 104
منابع فارسی 105
منابع خارجی 111
چکیده
هدف این پژوهش بررسی تاثیر آموزش برنامه فرزند پروری مثبت به مادران کودکان اوتستیک در کاهش مشکلات رفتاری فرزندان شان بود. روش : این پژوهش از نوع شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. آزمودنی های پژوهش 30 نفر بودند که به صورت تصادفی از میان مادران کودکان اوتستیک مدرسه مهرجو ، درسال 92 انتخاب شدند. گرداوری داده ها به کمک پرسشنامه مشکلات رفتاری راتر، پیش از جلسات و بعد از آن انجام شد. آموزش فرزندپروری مثبت در طی هشت جلسه دو ساعته ارائه شد. داده ها به کمک روش های آمارتوصیفی، تحلیل واریانس و T-test تحلیل شدند. یافته ها : نتایج تحلیل داده ها نشان داد که آموزش فرزندپروری مثبت به مادران کودکان اوتستیک در کاهش مشکلات رفتاری فرزندان شان معنی دار بوده است. نتیجه گیری : آموزش فرزندپروری مثبت به مادران کودکان اوتستیک در کاهش مشکلات رفتاری فرزندان شان موثر است .
1-1- مقدمه
اوتیسم[1] نوعی اختلال تکاملی عصبی است که در آن کودک مبتلا مراحل تکاملی را آن گونه که همسالان وی طی می کنند، نمی گذراند. اوتیسم (درخودماندگی) عموما به وسیله یک مجموعه سه تایی از ویژگی ها مشخص می‌شود(کاپلان و سادوک، 1386).
طیف اوتیسم از پنج اختلال مجزا تشکیل شده است که در این میان اوتیسم، اختلال نافذ رشد که به گونه دیگری مشخص شده است (PDD-NOS)[2] و اختلال آسپرگر[3] که بیشتر فراگیر است، در آن شایع تر است و تحقیقات زیادی در این زمینه انجام شده است(ماتسون[4]، 2007).
تأخیرهای رشدی در این کودکان، می تواند تاثیر منفی بر سایر زمینه های تحولی داشته و زمینه را برای استقرار مشکلات رفتاری نظیر روی زمین کوبیدن خود، گریه کردن، ضربه زدن به سر و قشقرق فراهم کند. بدین صورت که کودک برای جلب توجه بزرگسالان و اجتناب از موقعیت هایی که مطابق میلش نیست این رفتارها را بروز می دهد (ممقایه، پوراعتمادی، احمدی و خوشابی، 1390). بنابراین کاهش مشکلات رفتاری[5] کودکان مبتلا به اوتیسم، مولفه های اساسی در مداخلات درمانی برای کودکان می باشد (بهمن زادگان جهرمی و همکاران، 1389).
مشکلات رفتاری، یکی از شایع ترین مسائل دوران کودکی است که رابطه بین کودک و محیط را خدشه دار می سازد. یک رفتار، هنگامی مشکل آفرین تلقی می گردد که برای فرد و دیگران، مزاحمت ایجاد کرده و زندگی عادی آنان را مختل گرداند (گلدشتاین[6]، 1995).
در زمینه روانشناسی مرضی باور بر این است که مشکلات رفتاری از شایع ترین مسایلی است که کودکان و نوجوانان با آن در ارتباط اند. از طرف دیگر خانواده محل اولین ارتباط اجتماعی کودک بوده و اصولاً کودک در چارچوب محیط خانوادگی و بر حسب جهت گیری های روش های تربیتی والدین خود، انتظارهای زندگی گروهی را می شناسد. پس تعلیم و تربیت کودک و شکل گیری ابعاد رشدی کودک که در بروز رفتارهای کودک انعکاس می یابد، بدون شک تحت تاثیر والدین خواهد بود که صد البته نقش محیط نیز با این نقش خانواده در هم تنیده و جدا نشدنی است (ایمانی و محب، 1388).
برنامه فرزند پروری مثبت[7] یک مداخله پیشگیرانه جهانی با مداخلات انتخابی به طور خاص برای کودکان در معرض خطر(مشکلات رفتاری) و والدین شان طراحی شده است. این برنامه پنج دوره مختلف رشدی را دربرمی گیرد. هدف آن از نوزادی تا نوجوانی است (ساندرز[8]، 2007).
این برنامه یک مداخله فرزندپروری چند سطحی است که هدف کلی آن افزایش دانش، مهارت و اعتماد به نفس والدین به منظور جلوگیری و کاهش مشکلات رفتاری، عاطفی و رشد و نمو کودکان و نوجوانان در سطح جامعه است (ساندرز[9]، 2007).
کودکان اوتیسم نیز دارای مشکلات رفتاری بسیاری هستند که کمک خانواده و والدین را در کاهش این مشکلات رفتاری می طلبد؛ از این رو هدف این پژوهش بررسی اثربخش بودن آموزش برنامه فرزندپروری مثبت به والدین کودکان اوتستیک در کاهش مشکلات رفتاری فرزندان شان می باشد.
1-2- بیان مسئله
اختلالات طیف اوتیسم گر چه با همین نام شناخته می شوند که اولین بار لئو کانر[10] در 1942 در آمریکا و هانس آسپرگر[11] در حدود همان سال در اتریش به معرفی آن پرداختند، لیکن اکنون شامل مجموعه ای از اختلالات می شوند که با نام PDD یا اختلال های رشدی[12] فراگیر شناخته می شوند(کاپلان و سادوک، 1386).
طبق تعریف انجمن روانپزشکان آمریکا[13]، این اختلالات با آسیب شدید و نافذ در چندین جنبه رشد از جمله مهارت های تعامل اجتماعی متقابل، مهارت های ارتباطی یا وجوه رفتار، علایق و فعالیت های کلیشه ای مشخص می شوند. آسیب های کیفی که مشخصه این اختلال ها هستند به طور مشخص به سطح رشد و یا سن عقلی فرد انحراف دارند. این اختلالات شامل : اختلال اوتیسم، اختلال رت[14]، اختلال از هم گسسختگی دوران کودکی[15]، اختلال آسپرگر و اختلال رشدی فراگیر که به گونه ای دیگر مشخص نشده است می باشد و معمولا در اولین سال های زندگی آشکار می شوند و اغلب با درجاتی از عقب ماندگی ذهنی همراه هستند و گاهی اوقات نیز با گروه مختلفی از حالات طبی عمومی (مثل نابهنجاری های عضوی کروموزومی[16]، عفونت های مادرزادی[17]، نابهنجاری های ساختاری سیستم عصبی مرکزی[18] ظاهر می شوند.اوتیسم اصولا بر چهار حوزه از توانایی های کلی کودک اثر می گذارد (کاپلان و سادوک، 1386).
– ارتباط برقرار کردن (کلامی و غیر کلامی)[19]
– مهارت های اجتماعی[20]
– رفتار[21]
– یادگیری[22]
بررسی های اخیر نشان می دهند که شیوع اختلال اوتیسم 2-1 مورد به ازای هر1000 نفر جمعیت برای درخودماندگی (اوتیسم) و نزدیک به 6 موردبه ازای هر 1000 نفر جمعیت، برای اختلالات طیف اوتیسم تخمین زده شده ات. اختلال اوتیسم در هر دو جنس دیده می شود، اما فراوانی آن در پسر ها 3 تا 4 برابر دختران است. هر ساله بر آمار کودکان مبتلا به اوتیسم افزوده می