جاهل، اضرار،سب و اهانت، اعانه بر اثم، اعانه برظالم، سرقت، تطفیف،اختلال نظام. در تمام عناوین، ادله فقهی، موارد استثناء و جواز به صورت مختصر بررسی شده اند. در پایان این نوشتار به بررسی مصداقی عناوین فقهی خبر و خبررسانی در برنامه‌های تلویزیونی پرداخته شده است.

 

این رساله، متکفل برشمردن همه عنوانهای فقهی است که در عرصه خبر و خبررسانی، محدود کننده به شمار می آیند. می توان این مختصر را درآمدی بر مجموعه بزرگ فقه رسانه به شمار آورد، هر چند موارد گفته شده در این نوشته، شرط لازم و حداقل رسانه دین مداراست.

 

کلید واژگان: خبر،خبررسانی،  غیبت، تجسس، افشای اسرار، نمیمه، نشر اکاذیب، بهتان، اضلال، اشاعه فحشاء، لهو، مدح من لایستحق المدح،تغریرجاهل،اضرار،سب و اهانت، اعانه بر اثم، اعانه برظالم،سرقت، تطفیف،اختلال نظام.

 

فهرست

 

1   پیشگفتار 2

 

1.1       مقدمه. 2

 

1.2       خبر. 2

 

1.2.1     اهمیت بحث درباره خبر:        . 2

 

1.3      نگاهی به تحقیقات پیشین:. 3

 

1.4       ضرورت پژوهش:. 5

 

2   فصل اول: کلیات . 9

 

2.1       آشنایی با ماهیت خبر. 9

 

2.1.1     تعریف خبر         9

 

2.1.2     ارزش‌های خبری:         10

 

2.1.3     ارزش‌های خبری از دیدگاه قرآن کریم: 17

 

2.1.4    باید و نباید‌های خبری:         18

 

3   فصل دوم :عناوین فقهی خبر و وظایف مخبر 30

 

3.1       غیبت(بد گویی): 30

 

3.1.1     مفهوم غیبت  در کلام علمای لغت:      30

 

3.1.2     مفهوم غیبت در کلام فقها: 30

 

3.1.3     ادله حرمت غیبت:         33

 

3.1.4     حرمت استماع غیبت:         35

 

3.1.5     موارد جواز غیبت:         37

 

3.1.6     استفتائات درباره غیبت:         42

 

3.1.7     غیبت و روزنامه نگاری جنجالی:      43

 

3.2       تجسس( ورود به حریم خصوصی):. . 44

 

3.2.1     مفهوم تجسس:         44

 

3.2.2 ادله حرمت تجسس:         45

 

3.2.3     تجسس حرام و تجسس حلال:      48

 

3.2.4     تجسس و روزنامه نگاری تحقیقی:   50

 

3.3       افشای اسرار ( انتشار مسائل خصوصی):. 53

 

3.3.1     مفهوم افشای اسرار:         54

 

3.3.2    ادله حرمت افشای اسرار:         54

 

3.3.3     اسراری که افشای آنها جایز است:‌ 55

 

3.3.4     افشای اسرار دولتی و مرتبط با امنیت و منافع کشور: 57

 

3.3.5     افشای اسرار و ورود به حریم خصوصی افراد: 57

 

3.4       نمیمه(سخن چینی):. 59

 

3.4.1     مفهوم نمیمه:         59

 

3.4.2     ادله حرمت نمیمه:         59

 

3.4.3     نمیمه و هیاهوی رسانه ای:      61

 

3.5       نشر اکاذیب (نشر مطالب غیر واقع):. 62

 

3.5.1     مفهوم کذب:         62

 

3.5.2     ادله حرمت دروغ و نشر اکاذیب:      66

 

3.5.3     ترویج بدعت در دین:         68

 

3.5.4     مواردی که نشر اکاذیب و اخبار دروغ مجاز است:‌ 69

 

3.5.5     نشر اکاذیب و روزنامه نگاری زرد: 72

 

3.6       بهتان (نسبت دادن غیر واقع به دیگری):. 74

 

3.6.1     مفهوم بهتان:         74

 

3.6.3    بهتان در دستورالعمل برنامه سازی BBC: 76

 

3.7       اضلال(پیام گمراه کننده):. 77

 

3.7.1     مفهوم اضلال:         77

 

3.7.2     ادله حرمت کتب ضاله:         78

 

3.7.3     استفاده از “مغالطات” برای گمراه کردن مردم: 80

 

3.7.4     اضلال و روزنامه نگاری تکثرگرا:      81

 

3.8       اشاعه فحشاء(انتشار بی بند و باری اخلاقی):. 82

 

3.8.1     مفهوم اشاعه فحشاء:         82

 

3.8.2     ادله حرمت اشاعه فحشاء:      83

 

3.8.3     حرمت تشبیب بالمرئه الاجنبیه (اظهار عشق به زن نامحرم): 84