دکتر یوسف محمدی مقدم
 

استاد مشاور:
 

سرهنگ ستاد خلبان رجب مولایی

فهرست مطالب:
1-1) مقدمه 2
1-2) بیان مسئله 3
1-3) اهمیت و ضرورت تحقیق. 4
1-4) اهداف تحقیق. 6
1-5) سؤالهای تحقیق. 7
1-6) فرضیه ها و مدل پژوهش `7
1-7) قلمرو زمانی، قلمرو مکانی و موضوع تحقیق 9
1-8) تعاریف نظری و عملیاتی متغیرها. 9
1-8-1) شبیه ساز پروازی. 9
1-8-2) آموزش شبیه ساز پروازی. 10
1-8-3)توانمندسازی کارکنان 10
1-8-3-1) دانش پروازی. 11
1-8-3-2) مهارت پروازی. 12
1-8-3-3) نگرش پروازی. 12
1-9) خلاصه 14
فصل دوم : مبانی نظری و پیشینه تحقیق
2-1) مقدمه 16
2-2) سازمان، عامل انسانی و آموزش 17
2-2-1)اهمیت و ارزش عامل انسانی در سازمان 17
2-2-2) آموزش کارکنان 19
2-2-3) اهمیت آموزش 20
2-2-4) روش­های آموزش 22
2-2-5) عوامل مؤثر بر آموزش کارکنان 24
2-2-6) شبیه ساز پروازی. 26
2-2-6-1) تاریخچه 26
2-2-6-2) آشنایی با شبیه ساز پرواز.26
2-2-6-3) انواع شبیه سازها و تعاریف آن 29
2-2-6-4) ویژگی­های شبیه‌ساز پرواز 35
2-2-6-5) فناوری شبیه ساز و کاربردهای آن در صنعت هوایی 37
2-2-6-6) اصول آموزش توسط شبیه ساز 43
2-2-7) هواپیمایی ناجا. 45
2-3) ارزشیابی آموزشی. 48
2-3-1) مفهوم ارزشیابی آموزشی. 49
2-3-2) اهداف ارزشیابی آموزشی. 50
2-3-3) رویکردهای ارزشیابی آموزشی. 51
2-4) اثربخشی آموزشی. 56
2-4-1) تعریف اثربخشی. 57
2-4-2) مفهوم اثربخشی آموزشی. 58
2-4-3) معیارهای سنجش اثربخشی آموزشی. 60
2-5) توانمندسازی کارکنان 61
2-5-1) مفهوم و تعاریف توانمند سازی. 62
2-5-2) اهمیت و ضرورت توانمندسازی. 63
2-5-3) رویکردهای توانمندسازی. 65
2-6) پیشینه تحقیق. 86
2-6-1) توانمندسازی و آموزش 86
2-6-2) تحقیقات داخلی. 89
2-6-2-1) حوزه عمومی. 89
2-6-2-2) حوزه تخصصی 92
2-6-3) تحقیقات خارجی. 93
2-7) الگوی تحلیلی و مفهومی. 94
2-8) خلاصه 96
فصل سوم : روش شناسی تحقیق
3-1) مقدمه 98
3-2) نوع و روش تحقیق. 98
3-2-1) ابزار و روش گردآوری داده ها .100
3-2-2) روش آماری تجزیه و تحلیل داده‌ها 100
3-3)جامعه و نمونه آماری. 101
3-4) روایی و پایایی پرسشنامه 103
فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها
4-1) مقدمه 105
4-2) مشخصه‌ های عمومی پاسخ دهندگان 105
4-2-1) درجه سازمانی. 106
4-2-2) میزان تحصیلات. 106
4-2-3) سن پاسخ دهندگان 107
4-3) تحلیل های تک متغیره. 107
4-3-1) آموزش شبیه ساز پروازی. 107
4-3-2)دانش پروازی. 108
4-3-3) مهارت پروازی. 109
4-3-4) نگرش پروازی. 110
4-3-5) میانگین آماره‌های توصیفی برای متغیرهای پژوهش. 110
4-4) تحلیل‌های دومتغیره. 111
4-5) تحلیل‌های چند متغیره. 112
4-6) آزمون فرضیه‌ها. 114
4-7) خلاصه 116
فصل پنجم : نتیجه‌گیری و پیشنهادها
5-1) مقدمه 119
5-2) مروری بر چارچوب کلی تحقیق. 119
5-3) یافته‌های پژوهش 120
5-4) فرضیه های پژوهش 123
5-5) بحث و نتیجه‌گیری. 125
5-6) پیشنهادهای تحقیق. 127
5-6-1) پیشنهادهای اجرایی. 127
5-6-2) پیشنهادهای پژوهشی. 128
5-7) محدودیت‌های تحقیق. 129
منابع و پیوست ها. 130
چکیده:
بی شک آموزش مؤثر و نافذ یکی از ابزارهای مهم در توانمندسازی کارکنان برای رسیدن به اهداف سازمانی است. از مهمترین عوامل توانمندسازی کارکنان می توان به دانش، مهارت و نگرش آنان اشاره کرد. در این پژوهش به طور تخصصی به بررسی این سؤال پرداخته شده که تأثیر آموزش شبیه ساز پروازی بر دانش، نگرش و مهارت کارکنان پروازی به چه میزان می باشد؟ لذا در این مطالعه، جامعه آماری کلیه خلبانانی هستند که دوره آموزش شبیه ساز پروازی را طی کرده اند. پرسشنامه محقق ساخته پژوهش با مشاوره خلبانان و صاحب نظران، حول موضوع تخصصی مذکور تدوین و روایی و پایایی آن بررسی شد. با روش پیمایش میدانی تعداد 58 پرسشنامه جمع­آوری گردید و تجزیه و تحلیل آنها به روش تحلیل رگرسیون خطی، و همبستگی پیرسون با بهره گرفتن از نرم‌افزار SPSS، ویرایش 18 انجام شد.
یافته های پژوهش نشان می دهد که آموزش شبیه ساز تأثیر مثبت و معناداری بر ارتقای توانمندسازی کارکنان پروازی هوا ناجا دارد. تحلیل ضرایب رگرسیون مؤید آن است که آموزش به ترتیب بیشترین تأثیر را بر ارتقای مهارت، نگرش و دانش پروازی خلبانان داشته است. لذا استفاده از آموزش شبیه ساز پروازی به عنوان یکی از مؤلفه های استاندارد آموزش در صنعت هوانوردی ضروری است و می تواند منجر به ارتقای سطح مهارت، دانش و نگرش کارکنان پروازی و در نتیجه پیشگیری از بروز سوانح و رویدادهای هوایی و خسارت های جانی و مالی گردد.
پیشگفتار:
در پی شتاب تغییرات و دگرگونیهای محیطی، سازمانها برای بقاء در این عرصه ناگزیر بایستی به سطح بالایی از دانش و اطلاعات دست یابند، علاوه برآن از کارکنان خلاق، دانش­مدار با قدرت تصمیم گیری بهره­مند باشند. کارکنان توانمندی که با احساس مسئولیت، خلاقیت، ابتکار، اعتماد به نفس و احساس تعلق سازمانی و توانا در کار گروهی با عملکرد خوب بتوانند در افزایش بهره وری سازمان نقش مؤثری ایفا کنند. در سازمان های نظامی با کارکنان پروازی این امر اهمیت ویژه ای دارد. به نحوی که با ظهور شبیه سازهای پروازی تمرکز سازمانهای نظامی و دفاعی دنیا بر بهره گیری از این تکنولوژی در راستای بهبود عملکرد کارکنان و کاستن هزینه های آموزشی و تلفات جانی و مالی متمرکز شده است. این موضوع در میهن ما امری نوظهور است و مستلزم توجه و تحقیق و عملگرایی بیشتری خواهد بود.
این تحقیق در پنج فصل ارائه شده است. فصل اول به کلیات تحقیق اختصاص داده شده است. در فصل دوم به منظور انتقال دانش عمومی در مورد متغیرهای پژوهش، ضمن مرور مبانی نظری موضوع تحقیق، چارچوب لازم جهت حمایت از فرضیه ­های تحقیق عرضه می‌شود. فصل سوم به روش‌شناسی تحقیق می‌پردازد. در فصل چهارم داده‌های جمع‌آوری شده از مطالعه میدانی، مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرند و در آخر فصل پنجم نتایج و پیشنهادهای کاربردی (اجرایی) و پژوهشی در زمینه موضوع مورد بررسی عرضه می‌گردد.
با تمام مشکلاتی که گریبانگیر محقق بود به خصوص با توجه به اینکه تحقیق در محیط نظامی انجام می شد و دسترسی به برخی از اسناد و اطلاعات با مشکل مواجه بود؛ این پژوهش برای علاقمندان خود نتایج مفیدی خواهد داشت. از طرفی با توجه به اهمیت و بدیع بودن موضوع کارشده، این پایان نامه با بررسی یک جامعه ایرانی مشارکت خود را به انجام رسانیده است. باشد که با کمک اساتید و صاحب نظران در این زمینه بتوانم تحقیقات گسترده ای را در آینده به انجام برسانم.
فصل اول: کلیات تحقیق
1-1- مقدمه
امروز با پیشرفت فناوری های جدید و به کارگیری سامانه های نظامی پیچیده در نیروهای مسلح به ویژه در صنعت هوانوردی تربیت نیروی انسانی متخصص، ماهر و مجرب پروازی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. به موازات توسعه صنعت هوانوردی در سازمانهای هوایی، صنعت شبیه ساز پروازی از اهمیت خاصی در آموزش برخوردار می باشد.
پس ازبه وجود آمدن هواپیمای موتوردار تمرینات اولیه روی نمونه اصلی هواپیما انجام می گرفت به طوری که دانشجویان خلبانی کنترل سمتی با سکان عمودی را در تاکسی و کنترل با ELEVATORرا با پرواز کوتاه می آموختند. جنگ جهانی اول باعث توسعه این شیوه آموزش خلبانی به ویژه در کشورهای ایتالیا و فرانسه گردید. در سال 1915 یک دستگاه الکتریکی برای ضبط زمان عکس العمل برای تصحیح نوسانات در سیمولاتورها مورد استفاده قرار گرفت. سپس برای القا کردن شرایط خارجی به خلبان از قبیل بارش باران ، مه، تاریکی و . تمهیدات و وسایل کمکی در سیمولاتورها در نظر گرفته شد که این کار اولین بار توسط آلمانی ها انجام گرفت. با شروع جنگ جهانی دوم نیاز به آموزش های خلبانی برای هواپیما های جنگنده به شدت افزایش یافت. با پیشرفت صنایع هوایی در آن زمان از قبیل ملخ های با گام متغییر و ارابه های فرود متحرک و سرعت های مانور بالاتر، شبیه سازی کردن این قسمت ها در سیمولاتور اهمیت ویژه ای به خود گرفت (معظمی گودرزی، 1385، ص17). بسیاری از مطالعات نشان داده اند که می توان مهارت های کسب شده در سیمولاتورهای پروازی را با موفقیت در هواپیما ها به اجرا گذاشت. با توسعه رایانه، شبیه سازها امروزه کاربرد وسیع تری پیدا کرده اند به طوری که در بیشتر آموزش های عملی از این سامانه کمک گرفته می شود شبیه سازها توانسته اند درآموزش رانندگی و تیر اندازی با تانک، پرواز، کنترل ترافیک هوایی، رهگیری هوایی، درگیری هوایی، بمباران هوا به زمین و تیراندازی های هوا به هوا و زمین به هوا و هم چنین آموزش نگهداری سیستم های هواپیما جایگاه خاصی پیدا کنند تا جایی که می توان گفت شبیه سازها در ساده ترین آموزش های عملی تا پیچیده ترین آنها بالاخص در نیروهای مسلح کاربرد دارند.
درحال حاضر نظر به اهمیت و ضرورت شبیه ساز در بحث ارتقای سطح توانمندی کارکنان پروازی و تأثیر آن در کاهش نرخ سوانح هوایی و خسارت های جانی و مالی، هواپیمایی ناجا با وجود تنوع وسایل پرنده و گستردگی جغرافیایی مأموریت ها از این سامانه محروم می باشد.
2-1- بیان مسئله
شتاب تغییرات و دگرگونیهای محیطی، فضای رقابتی فشرده­ای را ایجاد کرده است. سازمانها برای بقا در این عرصه ناگزیر بایستی به سطح بالایی از دانش و اطلاعات دست یابند، علاوه برآن از کارکنان خلاق، دانش­مدار با قدرت تصمیم گیری بهره­مند باشند. کارکنان توانمندی که با احساس مسئولیت، خلاقیت، ابتکار، اعتماد به نفس و احساس تعلق سازمانی و توانا در کار گروهی با عملکرد خوب بتوانند در افزایش بهره وری سازمان نقش مؤثری ایفا کنند.