شده در بورس اوراق بهادار تهران
 

استاد راهنما:
 

دکتر عبدالرضا اسعدی
 

استاد مشاور:
 

دکتر رضا تهرانی

فهرست مطالب:
چکیده ه
فصل 1 : کلیات
1-1) مقدمه 3
1-2) بیان مسئله. 3
1-3) اهمیت ضرورت تحقیق. 5
1-4) اهداف و سوالات تحقیق. 5
1-5) فرضیه های تحقیق6
1-6) بررسی اجمالی پیشینه داخلی و خارجی 6
1-7) تعریف واژه های کلیدی 9
1-8) خلاصه و نحوه فصل بندی پایان نامه.11
فصل2 : ادبیات موضوع
2-1) مقدمه .13
2-2) مبانی نظری 14
2-2-1) هیات مدیره و تئوری نمایندگی.17
2-2-2) حاکمیت شرکتی و مالیات.18
2-2-3) چارچوب نظری حاکمیت شرکتی.20
2-2-4) ساختار هیات مدیره. 27
2-2-5) هیات مدیره و مسئولیت آن.29
2-2-6) هیات مدیره بعنوان سازوکاری نظارتی.31
2-2-7) ترکیب هیات مدیره و تهور مالیاتی اعضای موظف و غیرموظف.32
2-2-8) معیارهای سنجش ساختار هیات مدیره.34
2-2-9) مالیات.39
2-2-10) دیدگاه­های رایج برای اجرای عدالت مالیاتی42
2-2-11) علل و زمینه ­های ناکارآمدی نظام مالیاتی ایران.42
2-2-12) اصول یک نظام مالیاتی مطلوب.51
2-2-13) مالیات بر درآمد شرکتها. 51
2-2-14) نحوه تشخیص درآمد مشمول مالیات52
2-2-15) تعریف سیاستهای متهورانه مالیاتی54
2-2-16) ابزارهای سیاستهای متهورانه مالیاتی56
2-2-17) انگیزه های اعمال سیاستهای متهورانه مالیاتی66
2-2-18) محدودیت­های اندازه ­گیری سیاستهای متهورانه مالیاتی.67
2-3) پیشینه داخلی68
2-4) پیشینه خارجی71
2-5) خلاصه فصل77
فصل3 : روش شناسی تحقیق
3-1) مقدمه79
3-2) سوالات تحقیق 79
3-3) چگونگی تدوین فرضیه ­های تحقیق80
3-4) روش تحقیق.80
3-5) جامعه آماری، چگونگی نمونه گیری و نمونه­ها.80
3-6) داده­ ها­ی مورد نیاز، متغیرهای تحقیق و روش محاسبه آنها.81
3-7) طرح آزمون آماری فرضیه ­های تحقیق84
3-8) خلاصه فصل87
فصل 4 : تجزیه و تحلیل داده­ ها و آزمون فرضیه ­ها
4-1) مقدمه.89
4-2) آمار توصیفی داده­ ها و متغیرهای تحقیق. 90
4-3) تشریح فرآیند آزمون فرضیه ­ها.91
4-3-1) بررسی فرضیه اول. 92
4-3-2) بررسی فرضیه دوم. 95
4-3-3) بررسی فرضیه سوم 97
4-3-4) بررسی مدل با وجود سه متغیر مستقل اصلی (روش اجباری) .100
4-3-5) بررسی ورود متغیرهای کنترل به همراه متغیرهای مستقل103
4-4) نتایج آزمون فرضیه ­ها و ارائه یافته­ها108
4-5) خلاصه فصل 110
فصل 5 : نتیجه گیری و ارائه پیشنهادها
5-1) مقدمه.113
5-2) یافته ­های تحقیق.113
5-3) بحث در مورد یافته ها و مقایسه نتایج با مبانی نظری و نتایج تحقیقات پیشین.113
5-4) محدودیت های تحقیق115
5-5) کاربردهای نتایج و استفاده­کنندگان از آنها.115
5-6) پیشنهادهایی برای تحقیقات آتی116
فهرست منابع
الف) منابع فارسی.118
ب) منابع انگلیسی120
چکیده:
هدف این پژوهش بررسی تأثیر ساختار هیأت مدیره شرکت­ها بر سیاست­های متهوارنه مالیاتی شرکت­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. فرضیه های پژوهش مبتنی بر وجود رابطه بین ساختار هیأت مدیره و اتخاذ سیاست­های متهوارنه مالیاتی است. نمونه آماری پژوهش شامل 97 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال­های 1386 تا 1389 است. روش آماری برای آزمون فرضیه ­های پژوهش، آنالیز رگرسیون خطی لجستیک است. یافته­ های پژوهش نشان می دهد، رابطه مثبت و معنادار بین افزایش در “نسبت هیأت مدیره موظف” و سیاست های متهورانه مالیاتی و نیز رابطه مثبت و معنادار بین متغیر “دوگانگی نقش مدیرعامل” و سیاست های متهوارنه مالیاتی وجود دارد. “نسبت تغییرات هیأت مدیره” رابطه معناداری با سیاست متهورانه مالیاتی ندارد. بعبارتی شرکت­های با ساختار هیأت مدیره متفاوت ، در اتخاذ سیاست­های متهوارنه مالیاتی نیز متفاوت عمل می نمایند.
فصل اول: کلیات تحقیق
1-1- مقدمه
هزینه ­های مالیات بر درآمد از مهم­ترین هزینه ­های شرکت ها می باشد و معمولا شرکت ها آن­را به عنوان هزینه­ای که نباید پرداخت نمایند تلقی می کنند و لذا سعی در کاهش آن دارند و در شناسایی هزینه­ ها و درآمدهای شرکت ها نهایت جانبداری را می نمایند تا مالیات کمتری به دولت پرداخت نمایند و همچنین نقدینگی کمتری را از شرکت خارج نمایند و اکثر این تصمیمات از سوی مدیران ارشد و هیأت مدیره اتخاذ می شود لذا ارتباط و تاثیر این دو خط­مشی و مسوولیت هیأت مدیره مورد بررسی قرار می گیرد تا جایگاه آن ها در این موضوع تبیین شود این بررسی در قالب تئوری نمایندگی نیز قابل تفسیر و تعبیر است بطوریکه هیأت مدیره همواره بدنبال منافع خود و حداکثر­سازی آن است و الزاما در جهت منافع سهامداران و دولت نیست لذا ممکن است در حوزه مالیاتی با اتخاذ سیاستی خاص (متهورانه یا محافظه کارانه) مبادرت به ایجاد هزینه ­هایی برای سهامداران نماید.
2-1- بیان مسأله
سیاست های متهورانه مالیاتی؛ فعالیت­هایی است که مدیریت با بهره گرفتن از اختیارات خود و اقلام ­تعهدی­حسابداری اقدام به کاهش و دستکاری سود به منظور کاهش مالیات پرداختی می نماید. از آنجا که هزینه­ های مالیاتی یکی از مهم­ترین هزینه­ های شرکت ها را تشکیل می دهد و موجب خروج نقدینگی از شرکتها شده و سود سهام سهامداران را کاهش می دهد، هزینه مالیات و مالیات قابل پرداخت همواره مورد توجه مدیران اجرائی و هیأت مدیره و همچنین سهامداران شرکت ها می­باشد لذا اتخاذ سیاست های متهورانه مالیاتی از جمله خط­مشی­هایی هست که در ارزیابی عمل مدیران از سوی سهامداران و همچنین کل بازار سرمایه مورد توجه قرار می گیرد. بازار سهام همواره نسبت به اعمال معافیتهای قانونی قوانین مالیات برای شرکت ها واکنش مثبت نشان داده است بدین ترتیب این سیاستها می تواند از جنبه هزینه­ های نمایندگی و تئوری نمایندگی نیز مورد توجه و تاکید قرار گیرد اتخاذ سیاست های مالیاتی که در راستای منافع سهامداران نباشد موجب تحمیل هزینه­هایی تحت عنوان هزینه­ های کارگزاری خواهد شد و عکس العمل بازار اوراق بهادار را به دنبال خواهد داشت. تحقیقات مختلفی در خارج کشور در این خصوص انجام شده که همگی موید واکنش بازار سهام نسبت به این نوع سیاست­ها می­باشد(استیجورس و نیسکانن، (2011)؛ لنیس و ریچاردسون، (2011)؛ اوسیمک، (2011)؛ هانلون و اسلمرود، (2009)؛ چن، چنگ و شاولین، (2010)؛ گاربارینو، (2008)).
از سویی دیگر مدیران ارشد شرکت (هیأت مدیره ) به عنوان مهم­ترین رکن شرکت که انواع تصمیمات مالی و مالیاتی را اتخاذ می­ کنند ، می­توانند بر سیاست های مالیاتی (از نوع متهورانه یا محافظه ­کارانه ) تاثیرگذار باشند. با توجه به الزام حسابرسی مالیاتی توسط حسابرسان مستقل به موجب ماده 272 قانون مالیات های مستقیم و انتخاب (پیشنهاد) حسابرسان مستقل توسط هیأت مدیره و تصویب مجمع عمومی صاحبان سهام ، هیأت مدیره می تواند بر میزان هزینه­ های غیر قابل قبول مالیاتی و نیز انواع معافیت­های مالیاتی و تاخیر در پرداخت­های مالیاتی و همچنین اظهار نظر آن ها در خصوص مالیات بر ارزش افزوده بر حسابرسان اعمال نظر نموده و هر آنچه که خود مد نظر دارند را از طریق حسابرسان مالیاتی تاییدیه بگیرند و با توجه به مهلت پیش بینی شده در قانون مالیات ها برای رسیدگی و صدور برگه تشخیص مالیاتی و امکان تجدید نظر و تشکیل شورای حل اختلاف ، مودیان – شرکت­ها – می توانند در نقدینگی خود صرفه جویی زیادی به عمل آورند و از این موارد در شرکت­ها بسیار زیاد است. آن­ها همچنین می­توانند میزان درآمدها و هزینه­ های قابل محاسبه برای تعیین مالیات در سال­های مختلف را دستکاری نموده و موجب انتقال هزینه­ های مالیاتی به دوره­های آتی گردند و از آنجا که تعیین حسابرس مستقل و حسابرس مالیاتی موضوع ماده 272 قانون مالیات­ها در ایران با پیشنهاد هیأت مدیره در مجامع عمومی مورد تصویب قرار می گیرند لذا تاثیر آن­ها نیز بااهمیت­تر نمایان می شود و آن­ها می توانند سیاست­های مالیاتی را به نحوی انتخاب نمایند که هزینه­ های نمایندگی خود را بر سهامداران تحمیل نمایند.
لذا در این تحقیق بر آن هستیم تا تاثیر ترکیب هیأت مدیره از حیث نسبت اعضای موظف و غیر­موظف و نیز تفکیک آن ها از مدیران اجرائی و همچنین استقلال آن ها را بر اتخاذ سیاست های متهورانه مالیاتی مورد بررسی قرار دهیم و مشخص نمائیم که آیا بین آن ها رابطه معناداری وجود دارد و بعلاوه جهت رابطه آن ها تبیین گردد.
3-1- اهمیت و ضرورت تحقیق
بررسی عوامل موثر بر نوع سیاست های اتخاذ شده توسط شرکت ها از جایگاه ویژه ای برای سهامداران و دولت ها برخوردار می باشد از سویی دیگر با توجه به نقش و جایگاه هیأت مدیره در قانون تجارت و نیز تاکید آئین­نامه حاکمیت شرکتی منتشر شده توسط سازمان بورس ایران، بررسی تاثیر هیأت مدیره بر سیاست های متهورانه مالیاتی اتخاذ شده توسط شرکت ها می ­تواند به تبیین جایگاه دقیق آن ها کمک شایانی بنماید. همچنین تاکنون تلاش­های بسیار محدودی، به ویژه در ایران، به منظور بررسی تاثیر ساختار هیأت مدیره بر سیاست های متهورانه مالیاتی صورت گرفته لذا در تحقیق حاضر به بررسی آن می­پردازیم.
4-1- اهداف و سوالات تحقیق
هدف کلی تحقیق، تبیین تاثیر ساختار هیأت مدیره شرکت ها بر سیاست های متهورانه مالیاتی است.
اهداف فرعی :
تبیین تاثیر نسبت اعضای موظف هیأت مدیره بر سیاست های متهورانه مالیاتی.
تبیین تاثیر نسبت تغییر ریاست هیأت مدیره بر سیاست های متهورانه مالیاتی.
تبیین تاثیر نقش دوگانه مدیرعامل بر سیاست های متهورانه مالیاتی.
سوال اصلی تحقیق:
آیا ساختار اعضای هیأت مدیره بر سیاست های متهورانه مالیاتی تاثیر معناداری دارد؟
سوالات فرعی: