ارزیابی واقعی (به وقوع پیوسته)

 

مشخص کردن وضعیت بعد از بازگشایی و یا بهسازی راه ها:
- قبل از باز گشایی راه-شناسایی نواقص یا کمبودها
-بعد از بازگشایی راه: حداقل پس از یک سال-بررسی اهداف پیش بینی شده وتفسیر کردن اختلافات

 

 

 

جدول ۲-۱۱ فرایند ۴ مرحله ای تحلیل بهبود ایمن راه(همان ، ۴۱۳)
بنابر این با توجه به چهار قسمت اشاره شده در خصوص وظایف لازم جهت افزایش و بهبود ایمنی راه با تفکیک اقدامات و معیارهای اشاره شده می توان آنها را در ۲ نوع رویکرد پیشگیری و واکنشی تحلیل ایمنی راه خلاصه نمود:
۱ -رویکرد پیشگیری که مبتنی بر مشاهدات و خصوصیات فیزیکی و شرایط بهره برداری راه می باشد.
بازرسی ایمنی راه یک فرایند نظام­مند و رسمی برای تجزیه و تحلیل مسائل و مشکلات ایمنی یک پروژه­ی جدید و یا یک راه موجود توسط یک تیم بازرسی مجرب و مستقل و با صلاحیت از متخصصان ایمنی راه و با در نظر گرفتن ایمنی تمام کاربران راه است که در آن تیم بازرسی درباره نقاط بالقوه ی تصادف خیز و عملکرد ایمنی پروژه ها گزارش می­ دهند.

۲-رویکرد واکنشی که مبتنی بر اطلاعات آماری تصادفات بوده و آن را مدیریت مناطق سیاه نیز می­نامند.
منطقه سیاه به روشی اطلاق می­ شود که عموما برای تشخیص مکان های پر تصادف بوده به طوری که در این روش تصادفات را بر روی یک نقشه و با بهره گرفتن از سنجاق های رنگی به منظور نمایش شدت آسیب هر حادثه با دقت نشانه گذاری می کنند.رنگ سیاه بیانگر تصادفات خسارتی بوده و وجود سهم بالای این تصادفات باعث ایجاد تمرکزنقطه چین های سیاه خواهد شد امروزه علیرغم وجود نقشه و سیستم های اطلاعاتی جغرافیایی(GIS^[63]) همچنان این روش متداول می باشد.
لازم به ذکر است که تاکنون هیچ تعریف رسمی از اصطلاح منطقه سیاه پذیرفته نشده است.اما گاه اصطلاح مکانهای پر خطر^[۶۴] به عنوان یک مترادف برای منطقه سیاه به کار می رود.
منطقه سیاه به قطعه ای از راه گفته می شود که تعداد تکرار تصادفات غیر عادی در آن (شاخص تراکم تصادفات) ونیز شدت تصادفات نسبت به یک حالت مبنا بیشتر باشد. (همان منبع، ۴۱۵)­
در ایران وزارت راه و ترابری معیار زیر را برای انتخاب نقاط حادثه خیز به ادارات کل راه و ترابری استان ها ابلاغ نموده است: منطقه حادثه خیز مکانی است که در یک دوره سه ساله حداقل ۱۰تصادف یا در طول یک سال حداقل چهار تصادف در آن روی داده باشد.در جدول ۲-۱۲ تعریف مناطق سیاه در کشورهای مختلف ارائه شده است.

 

 

کشور

 

تعریف نقطه حادثه خیز

 

 

 

آلمان

 

قطعات راه با طول ۳۰۰ متر
وقوع بیش از ۳ تصادف در طول یک سال
وقوع بیش از ۵ تصادف در طول ۳ سال

 

 

 

انگلستان

 

قطعه راهی به طول ۳۰۰ متر
محلی که مجموع تصادفات جاده ای بیش از ۱۲ تصادف در سه سال

 

 

 

اسپانیا

 

قطعات راه به طول یک کیلومتر
وقوع بیش از ۵ تصادف جرحی یا دو تصادف فوتی در یک سال
وقوع بیش از ۱۰تصادف جرحی یا ۵ تصادف فوتی در سه سال

 

 

 

هلند

 

وقوع حداقل ۱۰ تصادف در مجموع
وقوع حداقل ۵ تصادف با مشخصات مشابه
دوره تحلیل ۳ تا ۵ سال است.

 

 

 

جدول ۲-۱۲ تعاریف مناطق سیاه(حادثه خیز) در کشورهای مختلف(همان ، ۴۱۸)
همان طور که ملاحظه می شود در بسیاری از کشورها از معیارهایی همچون تعداد تصادف یا تعداد کشته شدگان استفاده شده است.ذکر این نکته الزامی است که در بسیاری از موارد طول مقاطع تعریف شده است. مناطق سیاه اغلب در گره های^[۶۵] شبکه معابر قرار دارند.انواع گره به لحاظ نوع عملکرد راه عبارتند از : تقاطع های معمولی (سه راه، چهار راه و چند راهه ).میادین و تقاطع های غیر همسطح.همچنین با در نظر گرفتن یک منطقه تأثیر که امکان وقوع تصادف ناشی از گره درآن وجود دارد حوزه نفوذ گره مشخص می شود.ابعاد این حوزه از چند متر تا چند صد متر متغیر بوده و تابعی از خصوصیات و موقعیت محل می باشد.لذا به منظور جلوگیری از تبعیض و تحت تأثیر قرار گرفتن در مرحله شناسایی مناطق سیاه می بایست برای انواع گره های مشابه حوزه نفوذ یکسان استفاده شود.

بین بین (بین عراقی و خراسانی) نامید. از ویژگیهای این سبک فخامت و استواری است و درشتی الفاظ که از سبک خراسانی است و خیالات دقیق معانی باریک و توجه به ضرب المثلهاست که از سبک عراقی به وام گرفته است.» (همان، ۱۳۸۰:۲۴)
«به طور مثال در قصاید قاآنی اشاره به داستان های مذهبی و تاریخی به فراوانی وجود دارد. ابیاتی که در آنها اشاره به داستان ها و قهرمان شاهنامه است:

 

باد نوروزی شمیم عطرجان می آورد

در چمن از مشک چین صد کاروان می آورد

 

 

رستم عید از برای چشم کاووس بهار

نوشدار و از دل دید خزان می آورد

 

 

با منوچهر صبازی آفریدون ربیع

فتح نامه سلم دی از خاوران می آورد»

(گرگین پور،۱۳۸۵: ۷۲)
«قدرت وی در چیرگی برکلمات و حسن تلفیق آنها با یکدیگر کم نظیرست. قاآنی مردی درس خوانده و فاضل و در صرف و نحو و علوم ادبی و منطق و ریاضیات و فقه و اصول و حکمت مایه در زبان و ادب فارسی و عربی چیره دست بود. در شعر قاآنی لفظ بر معنی و خیالات سطحی بر تخیلات عالیه و تصورات بلند عالیه دارد. قاآنی از شعر به یک طمطراق یا هنگامه پرسروصدا قناعت داشته است شادروان ملک الشعرا بهار معتقدند، قاآنی نخست غث و سیمین زیاد دارد انتخاب کلمات و لغات فخیم و ترکیبات قلنبه و خشن و تهتک در تشبیب و تعزل و عشقبازی از مختصات وی است.
اما همان استاد و سخن شناس در بحث انتقادی و ارجمند خویش صراحت گفتار و سادگی شعر و مضامین تازه را از موجبات شهرت شعر قاآنی شمرده و به این نتیجه رسیده است که با این همه به قدری شعر خوب در دیوان قاآنی جمع است که حد ندارد و برای یک شاعر زیادست خلاصه قاآنی یکی از شعرای بزرگ عصر دوره قاجاریه است.» (یوسفی، ۱۳۷۳: ۳۲۶-۳۲۵)
«بهترین قصیده‌هایش در بزرگداشت پیروزیها و جنگها سروده شده است. قاآنی یکی از نخستین کسانی که در ان روزگار با زبان های اروپایی به ویژه زبان فرانسوی آشنا بوده و تا اندازه کمتر به زبان انگلیسی آشنایی داشت. شبلی حتی تا آن جا پیش می رودکه همه قصیده های قاآنی را تقلیدیا نظیره هایی از قصیده های فرخی ،منوچهری،سنایی وخاقانی می داند روشن وصراحت لهجه او افسونگر است.
لطیفه های او دلنشین است اما حجم آثارش چندان زیاد است که به سبب تخلف گهگاهی که از ذوق سلیم، زبان و آهنگ در آنها رخ داده به ناچار آماج سرزنش می شود با این همه او را بهترین شاعر سده سیزدهم و نوزدهم و هم سنگ بزرگترین استادان و سخن کلاسیک می دانند او ولترایرانیان بود.»
(ریپکا، ۱۳۸۲: ۵۸۵-۵۸۴)
«قاآنی را می توان بعد از صائب معروف ترین شاعر ایران در تمام دوره صفوی و قاجار شمرد و شاید در طرز سخن وصف و انتخاب کلمات و استعمال لذات و تتبع اشعار قدری کمتر کسی از سخن گویان این دوره با او برابری تواند کرد.» (زهتابی ۱۳۴۷: ۳۸۴)
ملک الشعرای بهار نوشته اند:« قاآنی از شعرایی است که می بایست کتابی در حماسه های ملی
می گفت چه در ساختن قصه و پشت هم انداختن مطالب و روایت و انتخاب لذات فخیم آن خشونت و غروری که مستلزم حماسه سرایی است در وی جمع بوده است . چنانکه بهترین قصاید قاآنی قصایدی است که در موارد فتحی یا رزمی گفته شده است.» (بهار، ۱۳۸۲: ۶۲-۶۱)
«شادروان دکتر محجوب درباره شعر قاآنی می گوید: نخستین خلاقیت شعر قاآنی یک دست نبودن
آن است. غث و سیمین زیاد دارد شعرهای بسیار خوب دارد و شعرهای بسیار بدهم دارد.»
(فسایی، ۱۳۸۰ : ۲۲)
«قاآنی نخستین شاعر فارسی زبان است که به زبان فرانسه آشنایی کامل یافته و آن را به قدر کافی
می دانسته است.» (قاآنی شیرازی، ۱۳۳۶: ۸)
«از مهمترین خاصیت های قاآنی قدرت و توانایی فوق العاده او در توضیح و تردیف الفاظ است که شاید هیچ شاعری در زبان فارسی در این کارر به پای او نرسد.» (فسایی، ۱۳۸۰: ۲۳)
«قاآنی در اکثر قصاید، شاعری است در ازگوی، کم اندیش، عوام پسند و لاابالی … چه در زمان حیات و چه پس از مرگ از همه شعرای عصر قاجار در شدت و بزرگی پیش افتاده است و دیوان او به کرات به چاپ رسیده است با این همه خصوصیاتی که ارزنده و قابل تحسین است.» (فسایی، ۱۳۸۰: ۱۹)
«مهمترین آثار قاآنی دیوان اشعار اوست که از زمان حیات شاعر به کرات در تهران و تبریز و هندوستان به طبع رسیده است.» (همان، ۱۳۸۰: ۱۵)
«قاآنی در تهران ۱۲۷۰ در تهران وفات یافت و از خود یک دیوان اشعار و کتاب مرکب از نظم و نثر به نام پریشان به یادگار نهاد.» (هرمان اته ۱۳۵۱: ۲۰۳)
«میرزا حبیب الله قاآنی شاعر مشهور که کتاب پریشان را به ا قتضای گلستان سعدی خوب نوشته است. مقدمه ای هم بردیوان فریدون میرزای قاجار او نیز از منشیان ساده است.» (بهار، ۱۳۷۳: ۳۳۳)
«قاآنی سرانجام در سال ۱۲۷۰ به بیماری مالیخولیا و پریشان گویی مبتلا شد و در روز چهارشنبه پنجم شعبان و همان سال در گذشت و او را در بقعه ابوالفتوح رازی در جوار آرامگاه حضرت عبدالعظیم در شهر ری به خاک سپردند.» (فسایی، ۱۳۸۰: ۱۲)
«همچنین کاربرد لحن حماسه در ابیات زیر که از یکی از قصاید این شاعر بزرگ انتخاب شده است، کاملاً مشهود می باشد.
لحن حماسی شعر این عصر در شعر قاآنی:

تنی گرد آگه ز سرخدای

(۲-۵)
این حالت بی دررو برای توالی پالسی استیرپ با پمپ پیشرو استوکس، دارای ویژ گی های زیر است:

ما می بینیم که اگر بتوانیم تضمین کنیم که تحول زمانی بی دررو باشد، بردار حالت  از حالت بی درروی  تبعیت کرده و جمعیت از حالت  به  انتقال می یابد. حالت نهایی، فاز  را به دست می آورد که به تفاوت بین فاز های میدان  و  بستگی دارد. این مقداری است که توسط انتخاب اختیاری فاز های اولیه ما ثابت شده و می تواند صفر درنظر گرفته شود مگر اینکه دو میدان از یک میدان لیزری مشترک مشتق شوند.
۲- ۴ گذار بی دررو در اتم سه ترازی
با توجه به اینکه در فصل ۱ اندرکنش اتم سه ترازی را با میدان تابشی کلاسیکی بررسی کردیم ، حال یک سیستم سه ترازی را در نظر می گیریم که در حالت تشدید دو فوتونی قرار دارد. شکل ۲-۴ یک سیستم سه ترازی  گونه را در حالت تشدید دو فوتونی نشان می دهد.

شکل ۲-۴ اندرکنش اتم سه ترازی در حالت تشدید دو فوتونی با دو میدان لیزری
همچنین در فصل اول دیدیم که هامیلتونی چنین سیستمی به صورت زیر است:

(۲-۶)
هدف ما به دست آوردن ویزه حالت های هامیلتونی فوق می باشد. با حل معادله ویزه مقداری  می توان به آسانی ویژه مقادیر هامیلتونی فوق را پیدا کرد. ویژه مقادیر این هامیلتونی عبارتند از :
( ۲-۷)

در رابطه بالا همان طور که قبلاً نیز به دست آوردیم  به صورت  می باشد.
ویژه حالت های متناظر با ویژه مقادیر به دست آمده به صورت

(۲-۸)
(۲-۹)

هستند. در روابط فوق  و  می باشد. در رابطه (۲-۸) می بینیم که ویژه حالت متناظر با ویژه مقدارصفر شامل تراز میانی  نمی باشد. حالت میانی  اگر دارای جمعیت شود، باعث ایجاد یک گسیل خودبخودی که نوعی اثر ناهمدوسی است می شود. ویژه کت ^۱ را یک حالت تاریک می نامند چون هیچ سهمی از حالت ساده  ندارد و اگر اتم در این حالت شکل گیرد، احتمال برانگیزش به  و گسیل خود به خودی بعدی وجود ندارد. خاطر نشان می کنیم که حالت تاریک همواره یکی از حالت های ممکن سیستم پوشیده است. همچنین حالت های  را حالت های روشن می نامند که در فصل دوم اشاره ای کردیم. حالت تاریک را می توان به صورت
(۲-۱۰)

نوشت.
Non-Coupled .۱
در رابطه ( ۲-۱۰ ) زاویه آمیختگی  به صورت
(۲-۱۱)

تعریف می شود.
ویژه حالت تاریک دارای خاصیت  می باشد. این یک نتیجه قابل توجهی است و مفهوم آن این است که چنانچه اتم از برهم نهی حالت های اولیه  به وجود آید، این اتم در این حالت ها باقی می ماند و جمعیت تراز های  به صورت
(۲-۱۲)

(۲-۱۳)

(۲-۱۴)

خواهد بود. به همین دلیل حالت  را گاهی  ^۱یا تله اندازی جمعیت همدوس می نامند.
در اتم سه ترازی فوق اگر فرض کنیم  باشد، حالت تاریک بنا به رابطه (۲-۱۰) به صورت زیر خواهد بود:
(۲-۱۵)

از طرفی چنانچه  باشد، در این صورت
(۲-۱۶)

خواهد بود. تا به حال فرض می کردیم که دامنه های میدان یا به عبارتی فرکانس های رابی با زمان تغییر نمی کنند. حال اگر فرض کنیم فرکانس های رابی با زمان تغییر کنند، در این صورت حالت های  و  نیز تغییر خواهند کرد.
Coherence Trapping Population.1
حال فرض کنید که در زمان  ، سیستم در حالت  باشد. در این حالت، چنانچه فرکانس رابی دوم(استوکس ) روشن شود به عبارتی
(۲-۱۷)

 

 

• • اطمینان از برقرار بودن ارتباط پایانه های فروش با بانک برطرف کردن، مسائل و مشکلات زیرساختی و آموزش به کاربران از پایانه های فروش

 

 

 

1. 1. ایجاد اعتماد در مشتریان در استفاده از خدمات پایانه های فروش از طریق:

 

 

 

• • ایجاد بستر مناسب به کارگیری از پایانه های فروش بدون قطعی شبکه

 

• • آموزش کاربران پایانه های فروش در ارائه خدمات ، بدون ایجاد نگرانی در مشتریان به دلیل وجود دیگران

 

• • آموزش کاربران پایانه های فروش در ارائه خدمات ، بدون اینکه مشتریان نگران لو رفتن اطلاعات کارت خود باشند.

 

۵-۵) پیشنهاداتی برای تحقیقات آینده

 

• • بررسی رابطه ارائه ابعاد جدید بانکداری الکترونیک ( شهاب ، ساتنا و …) و رضایت مشتریان

 

• • بررسی تطبیقی رابطه ارائه خدمات بانکداری الکترونیک و رضایت مشتریان در بانک های دولتی و خصوصی

 

• • بررسی رابطه کیفیت خدمات و وفاداری مشتریان

 

• • بررسی تأثیر سطح تحصیلات کارکنان بر نحوه ارائه خدمات و رضایت مشتریان

 

• • بررسی و اولویت بندی عوامل موثر بر رضایت مشتریان بانک ها

 

۵-۶) محدودیتهای تحقیق
هر محققی در مسیر جمع آوری اطلاعات و کسب نتایج مطلوب با مشکلاتی مواجه می شود که لازم است آنها را شناسایی کرده و در جهت رفع آنها گام بردارد. انجام این تحقیق نیز با مشکلات مختلفی مواجه بوده که عمده آنها عبارتند از:

 

• • مشکلات خاص مربوط به توزیع پرسشنامه جهت گردآوری داده‌ها

 

• • عدم تمایل بسیاری از مشتریان بانک جهت تکمیل پرسشنامه

 

• • استفاده از روش نمونه برداری غیراحتمالی در دسترس

 

منابع و مآخذ
منابع فارسی

 

1. 1. آذر ،عادل و مومنی ،منصور (۱۳۸۰)،"آمار و کاربرد آن در مدیریت"،سمت،جلد دوم،چاپ پنجم

 

1. 1. بابائی ،ابوالفضل،"ارزیابی تصویر ذهنی مردم از بانکها"،ماهنامه تخصصی بازاریابی شماره ۲۶

 

1. 1. پیترز،دان،(۱۳۸۱)، “بازاریابی تک به تک"،علی عیاری،اول،فرا

 

1. 1. تارخ محمد جعفر،(۱۳۸۳) ” امور مشتریان الکترونیکی” انتشارات کتاب یوسف،چاپ اول

 

1. 1. تورپین، دومینیک،(۱۳۷۴)، “هفت دستور طلایی برای جلب رضایت مشتری"، تدبیر،شماره ۵۸،ص۶

 

1. 1. حافظ نیا، محمد رضا.(۱۳۸۴)، ” مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم انسانی"، انتشارات سمت.

 

1. 1. حسنی، داوود، (۱۳۸۶)، “ارزیابی رضایت مشتریان از خدمات نوین بانک صادرات مازندران"، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قائمشهر

 

1. 1. حق شناس کاشانی، فریده، (۱۳۸۲)، “نقش اعمال مدیریت موثر بازاریابی در جذب و حفظ مشتری"، پنجمین کنفرانس بین المللی بازاریابی

 

1. 1. خاکی ، غلام رضا.(۱۳۸۸)، ” روش تحقیق در مدیریت” ، مرکز انتشارات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، چاپ دوم.

 

1. 1. خسروداد، مژگان، (۱۳۸۴)،” بررسی مقایسه ای رضایت مشتریان در بانکا های صادرات و پارسیان در سطح شهر تهران"، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه الزهرا، ص ۲

 

1. 1. دیواندری، علی و دلخواه، جلیل،(۱۳۸۴)، “تدوین و طراحی مدلی برای سنجش رضایتمندی مشتریان در صنعت بانکداری و اندازه گیری رضایتمندی مشتریان بانک ملت بر اساس آن"، پژ.هشنامه بازرگانی، شماره ۳۷

 

1. 1. دیواندری،علی(۱۳۸۱)جزوه کارگاه آموزشی مشتری مداری و مرکز تحقیقات و برنامه ریزی بانک ملت

 

1. 1. را سو چپس،ریچارد،"مشتری ،کاربرد علوم رفتاری در خدمات مشتری"،ترجمه سید احمد امیر شاهی،ماهنامه گزیده مدیریت،شماره ۱۱

 

1. 1. سرمد و دیگران .(۱۳۸۰). ” روش های تحقیق در علوم رفتاری” ، انتشارات آگاه

 

1. 1. سکاران، اوما (۱۳۸۸)، ” روش های تحقیق در مدیریت” ، ترجمه: محمد صائبی و محمود شیرازی، انتشارات موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه ریزی، چاپ ششم.

 

1. 1. شهرستانی، مریم، (۱۳۸۷)، “بررسی تاثیر بانکداری الکترونیک در افزایش رضایت مشتریان بانک ها"، دومین کنفرانس جهانی بانکداری الکترونیک

 

1. 1. شعبان الهی و حیدری،بهمن(۱۳۸۴)"مدیریت ارتباط با مشتری"،انتشارات چاپ و نشر بازرگانی،چاپ اول

 

1. 1. صدری نیا، محمد و نیشابوری، ابوالفضل، (۱۳۸۷)،” مشتری راضی و وفادار آرزوی دست یافتنی"، مجله مدیریت،شماره ۱۴۰-۱۳۹

 

1. 1. عبدالوند،محمدعلی و محمدنیا،علی، (۱۳۸۶)، “ارائه و تبیین رویکرد فازی در سنجش رضایت مشتری"، مدیریت بازاریابی، دوره۲، شماره ۳، ص ۶

 

1. 1. کاوسی، سید محمدرضا و سقایی، عباس، (۱۳۸۴)، “روش های اندازه گیری رضایت مشتریان"، انتشارات سبزان، چاپ اول، تهران

 

1. 1. کردنائیج، اسدالله و دلخواه، جلیل، (۱۳۸۳)، “مشتری مداری و الگوهای اندازه گیری رضایت مشتریان (الگوی صنعت بانکداری)"، مدیریت و توسعه، شماره ۲۲ ، ص ۹۹-۸۱

 

1. مجیدی نیا، مهدی ، (۱۳۸۲) ، “بررسی عوامل مرتبط با رضایت مشتریان از تسهیلات بانکی در بانک توسعه صادرات"، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه مازندران

۶٫خداوند اقلیم های هفتگانه دارد که گاهی از آن تعبیر به افلاک سبعه می شود.این آیه که فرمود:"خَلَقَکُم أَطوارا"ناظر به طورهای هفتگانه افلاک و اقالیم است.احتمال دارد که هفت شوط طواف،اشاره به سیر در اطوار خلقت و افلاک سبعه داشته باشد.
۷٫هفت دور طواف شاید اشاره به هفت مرحله نماز داشته باشد.مراحل نماز عبارتند از:قیام اول،رکوع،قیام دوم،سجده اول،نشستن میان دو سجده،سجده دوم و نشستن برای تشهد.شاید به همین دلیل باشد که در برخی روایات طواف را نماز دانسته اند.رسول خدا(ص) فرمود: “الطَّوافُ بِالبَیتِ صَلاه،طواف خانه خدا همچون نماز است".(فعّالی،۱۳۸۹،ص۱۲۸)

چرا باید درحال طواف شانه چپ به طرف خانه کعبه وحرکت ازچپ به راست باشد؟
الف) هماهنگی تشریع با تکوین ،چون همه افلاک وسیارات ومنظومه ها حرکتشان خلاف عقربه ساعت واز چپ به راست است( تکوین) واز سویی انسان جزوی ازکل نظام هستی محسوب می شود، باید حرکت اوهماهنگ با حرکت همه عالم باشد.(تشریع).
ب) تکاملی بودن حرکت، درزبان عربی به طرف راست یمین گفته می شود، چون دراو یمن وبرکت نهفته است. درطواف، حرکت به سوی برکت وتکامل زای است. بلکه حرکت عین تکامل است. بنابراین رمزو راز حرکت ازچپ به راست درطواف این خواهدبود که باید درهمه حال حرکت وتلاش به سوی برکت وتکامل باشد، زیرا بی حرکت ماندن ،مغبون شدن است.(قاضی عسگر،۱۳۸۱،ص۱۱۷)
ج) قلب که مظهر حیات روح انسانی است در طرف چپ بدن قراردارد. حال که زائربه مقام قرب حضرت دوست نائل شده وبه گردخانه اش طواف می کند، ازلحاظ جسمانی وظاهری نیز باید نهایت قرب راداشته باشد تانشانه نهایت قرب معنوی باشدوبا توجه به این که قلب دربدن مادی وجسمانی ،درطرف چپ قراردارد، گفته شده همان طرف به سمت خانه کعبه باشد تا این تقرب مجازی وظاهری نشانه وسرپلی برای حصول تقرب معنوی گردد.(محیطی،۱۳۸۶،ص۴۸)
سرّاستلام حجرالاسود
- حضرت امام جعفرصادق فرموده اند: « واستَلِم الحَجَررِضاً بِقِسمَتِه وَخُضوعاً بِعِزَّتِه؛حجرالاسودرا با رضا به قسمت او وخضوع دربرابر عزّ اولمس کن وببوس.»
- درحدیث معروف شبلی امام سجاد(ع) می فرمایند: معنای دست زدن به حجرالاسود این است که :خدایا من تعهدکردم که دیگردست به گناه نزنم.(درویش،۱۳۸۲،ص۸۵)
- استاداخلاق ،مرحوم سیدعبدالله شبّرمی گوید: درحال استلام حجرالاسود، بنده باخدایش براطاعت واجتناب ازمعاصی بیعت می کند. پس درهمان جا تصمیم بگیرکه براین بیعت وفاداربمانی که هرکس دربیعت خود، مکروحیله کند،مستحق غضب الهی می شود.(کارگر،۱۳۸۰،ص۱۲۸)
- حج کننده هنگام استلام حجر، باید نیّتش آن باشد که بدین وسیله ،به ساحت کبریایی او نزدیک شودومحبت بیت پروردگار رادردل بپروراند. هم چنین حج گزاربا استلام حجرالاسود، قصد می کند که به قرب خداوند نائل آید.(همان،ص۱۳۰)
بنابراین استلام حجربه چندمنظورانجام می شود:
الف. برای بیعت باخداورسول: حجرالاسودبه حسب روایات، دست خدا درزمین است ودست زدن به آن به معنای بیعت باخداوند وخلیفه اعظم اورسول الله است.
ب. برای پیروی واطاعت: امام خمینی می فرماید: درلمس حجرالاسود، بیعت باخداببندیدکه بادشمنان اوورسولانش وصالحان وآزادگان ،دشمن باشیدوبه اطاعت وبندگی آنان ،هرکه باشدننهید وخوف وزبونی را ازدل بزدائید.
ج. برای ترک معصیت: یکی دیگرازاسرار استلام حجرآن است که زائربدین وسیله متعهد می شودو باخدای سبحان پیمان می بنددکه دیگرخودرا به گناه نیالاید، ربا ورشوه ندهد ونگیرد، امضای باطل نکند و…
د. تجدیدعهد ومیثاق ازلی: امام صادق فرمود: استلام حجروبوسیدن آن ،به جهت تجدیدعهد وپیمان ازلی است که باخداوند بسته ایم .به همین جهت، مستحب است هنگام استلام حجرالاسود بگوییم( خدایا امانتم را ادا کردم، وبه عهدوپیمانم پای بندم، وای حجرالاسودتوهم شهادت ده.)آن گاه امام افزودند:به خداسوگندهیچ کس،غیر از شیعیان ما،به این امانت وعهد الهی وفانکرد(.محیطی،۱۳۸۶،ص۴۸)
مقام ابراهیم(ع)
سرّنماز در مقام ابراهیم(ع)
« وَاتَّخَذوا مِن مَقامِ ابراهیم مُصَلّی» درپشت مقام ابراهیم نمازبخوانید وآن جارابه عنوان مصلی انتخاب کنید.(سوره بقره،آیه۱۲۵) ازآن جاکه قرآن کریم ابراهیم را اسوه والگوی خداپرستان قرارداده وفرموده است: «قدکانت لکم اسوه حسنه فی ابراهیم والذین معه»، شایسته است حج گزاران به هنگام حضوردرمسجدالحرام روبه روی مقام ابراهیم نشسته ،جایگاه ومنزلت آن حضرت رادر پیشگاه خداوند به یاد آورند وازراه ورسم آن پیامبربت شکن الگوگرفته، برای آینده خود درس بیاموزند.
- سرّ این مقام این است که: )خدایا در جایی که ابراهیم ایستاده است، من ایستاده ام) و این دو حکم دارد:
۱٫حکم ظاهری

 

2. 2. حکم باطنی. واین باطن سرآن ظاهر است.

 

- ظاهراین است، طواف کننده درمکانی که حضرت ابراهیم ایستاده بایستد ودورکعت نمازبخواند.
- واماباطنش آن است که مکانت رادریابد ودرآن مکانت مستقرشود ونمازی چون نمازابراهیم بخواند. وقتی انسان به مقام ابراهیم می رسد یعنی خدایا من به جایگاه ابراهیم خلیل پاگذاشتم، همان گونه که خلیل گفت: «إِنّی وَجَّهتُ وَجهی لِلَّذی فَطَرَالسَّمَواتِ وَالأَرضِ حَنیفاً وما أَنا مِنَ المُشرِکین» من هم خلیل گونه وابراهیم گونه به هرطاعتی روی می آورم وازهرمعصیتی روبر می گردانم. کسی که درحال نمازخضوع، خشوع وخلوص ندارد، به جای ابراهیم نایستاده است.(جوادی آملی،۱۳۸۰ص۶۵)
مقام ومسئولیت پذیری
فروروفتن پای ابراهیم دراین سنگ سخت این نکته راتداعی می کند که باید زیربار مسؤولیت این گونه ایستادومتزلزل نشد ودرزیر این بارچنان محکم وثابت ایستاد که سنگ رادر مقام سورخ کرد وجای پای تورا درسنگ فروبرد. ابراهیم این گونه زیربارمسؤولیت ایستادو متزلزل نشد. دراین جابه انسان توجه داده می شود که زیربار مسؤولیت های سنگین ، سنگ هاسوراخ می شود، اما توازپای نیفتی وتا این حد، ایستاده واستوارو مقاوم باش.(صفایی حائری،۱۳۸۷،ص۱۵)
مقام والگوبرداری از ابراهیم(ع)
نمازپشت مقام ابراهیم یعنی ای حاجی توقائم مقام ابراهیم شده ای، درطواف هم حق نداریم ازفاصله میان کعبه وآن مقام دورتربرویم، حرکت ماباید میان کعبه ومقام باشد، یعنی میان توحید وامامت. میان بندگی خداورهبری معصوم. در روایات می خوانیم اگرانسان عمرنوح داشته باشد وتمام عمرخود را میان کعبه ومقام روزها روزه بگیرد وشبها تا صبح نمازبخواند، ولی خط فکری – سیاسی رهبری حق رانپذیرد اعمال اوارزشی ندارد. وارزش حج وتمامیت آن وابسته به ملاقات امام واعلام آمادگی وخدمت وگرفتن رهنمودهای اوست. اساساً ارزش مکه وکعبه به خاطر رهبراست. سوگند به مکه لیکن به شرط آن که تو ای پیامبردرآن باشی. (خداکرمی زنجانی،۱۳۷۵،ص۳۰۷)
مقام وبه جاآوردن نماز شکر
شاید فلسفه دیگراین نمازآن باشد که چون ازطواف فارغ می گردد، صاحب مقام ومرتبه گشته ،زیرا اجازه گردش به دورخانه دوست راگرفته وباخدا دست داده ،پس درمقام ابراهیم باید نماز شکرانه به جای آورد. شکرانه پیوندی درامروفرمان خدا، وموفقیت درانجام وظیفه.(همان)
زمزم
سرّ نوشیدن آب زمزم ازمنظر امامان معصوم(ع)
امام سجاد(ع) از شبلی پرسید: آیا اشراف برآب زمزم پیداکردی ومقداری ازآب زمزم نوشیدی؟درهنگام اشراف ونوشیدن وهنگامی که بالای آن چاه آمدی به این قصد بودی که خدایا هرچه طاعت تواست پذیرفتم وهرچه معصیت توست ترک کردم.شبلی جواب داد: نه .حضرت فرمود: پس تو اشراف پیدانکرده ای .زائر بیت الله که به اسرار حج آگاه است وقتی آب زمزم رابرسروسینه یا درکام خودمی ریزد، درک می کند که« خدایا من جام طاعت نوشیدم وجام معصیت راترک کردم.»(جوادی آملی،۱۳۸۰ص۶۸)
سعی صفا و مروه
سرّ سعی بین صفا و مروه
۱٫سعی و امید
سعی بین صفاومروه یادآورخاطره توکل توأم باسعی هاجر همسر ابراهیم است که هفت بار میان این دوکوه شتافت تا برای کودک تشنه اش آبی بیابد. اودر جائی که آبی به چشم نمی خوردتلاش کرد وخداوندهم ازراهی که تصورنمی کرداورا سیراب نمود. سعی بین صفا ومروه به مامی آموزد که درنومیدیها بسی امیدهاست.(جوادی آملی،۱۳۸۳،ص۱۴۶)
۲٫سعی و ترازوی اعمال
بایدهنگامی که سعی میان صفا ومروه را انجام میدهد، از بالا وپایین آمدن دوکفه ترازوی اعمال درعرصه قیامت یادکند وصفا راکفه حسنات ومروه راکفه سیئات انگارد وبه خاطر آورد که درآن هنگام نظراو بر رجهان ونقصان این دوکفه دوخته می شودومیان عذاب وآمرزش ،حیران ومرددخواهد بود.(کارگر،۱۳۸۰،ص۱۳۴)

 

3. 3. سعی و توحید ناب

 

هروله ای مخصوص مِنَ اللهِ وَإِلَی اللهِ وفراروهجرت وپناه گرفتن ازخدابه سوی خداوپناهندگی به او ازاوست. چنان که امام باقردرباره آیه شریفه « فَفِرّوا إلَی اللهِ» فرمودند:مراد این است که به سوی خدای عزوجل حج کنید. «حجّوا إلی الله عزّ وجلّ» واین همان توحیدناب است.(جوادی آملی،۱۳۸۳،ص۱۹۹)