شناسایی و رتبه بندی عوامل کلاهبرداری از شرکتهای بیمه ای و راهکارهای پیشگیری از آن در استان لرستان
 

استاد راهنما :
 

دکترسیامک کورنگ بهشتی

فهرست مطالب
چکیده: 1
فصل اول 2
کلیات تحقیق 2
 مقدمه. 3
1-1. بیان مسأله. 4
1-2. اهمیت و ضرورت انجام تحقیق 6
1- 3. اهداف تحقیق 7
1- 3- 1. هدف اصلی. 7
1- 3- 2. اهداف فرعی. 7
1-4.  فرضیات و سؤالات تحقیق 7
1-5. تعاریف متغیرها و واژه های کلیدی. 8
1-5-1.تعاریف نظری. 8
کلاهبرداری بیمه ای. 8
1-5-2.تعریف عملیاتی. 8
1-6. قلمرو تحقیق: 8
فصل دوم. 12
مطالعات نظری. 12
 مقدمه. 13
2-1. بیمه. 14
2-2. تاریخچه بیمه. 15
2-3. کلاهبرداری. 18
2-4. کلاهبرداری بیمه ای. 19
2-5. تاریخچه جرم کلاهبرداری. 22
2-6 . ریسک کلاهبرداری و تاثیر آن بر بیمه. 23
2-7 . انواع ریسک های کلاهبرداری در صنعت بیمه. 24
2-8 .  کلاهبرداری داخلی ( شناسایی و پیشگیری). 24
2-9 . کلاهبرداری بیمه گذار و دعاوی خسارت( شناسایی و پیشگیری). 26
2-10 . ریسک کلاهبرداری واسطه( شناسایی و پیشگیری). 28
2-11 . تقسیم بندی دیگری از کلاهبرداری بیمه ای. 30
2-12 . گروه های کلاهبرداری بیمه ای. 32
2-13 . مثلث فریب یا کلاهبرداری در صنعت بیمه. 33
2-14 . مدل کنترل کلاهبرداری و تقلب 36
2-15 . مدیریت ریسک های کلاهبرداری توسط بیمه گران 38
2- 16 . تبیین ارکان کلاهبرداری در صنعت بیمه. 41
2-17 . رفتار صنعت بیمه دنیا در مقابله با کلاهبرداری های بیمه ای 53
2-18 . تحلیل وضعیت صنعت بیمه ایران در ارتباط با ریسک های کلاهبرداری   56
2-19. موارد کلاهبرداری از شرکت های بیمه. 58
2-20. نقش نهادهای و شرکت ها در امر رسیدگی به کلاهبرداری بیمه ای. 60
2-21. روندها و ضوابط سازمانی حمایت کننده در جلوگیری از کلاهبرداری بیمه ای.63
2-22. محدویتها ومشکلات مربوط به روند رسیدگی به کلاهبرداری بیمه ای.66
2-23 . موانع موجود برای مقابله موثر با کلاهبرداری.68
2-24 . راه های مقابله با کلاهبرداری در شرکت های بیمه71
2-25 . مهم‌ترین مواردی که روند رسیدگی به پرونده‌های کلاهبرداری‌های بیمه‌ای را با مشکل مواجه می‌کند.73
2-26 .مهم‌ترین محدودیت‌های کشف تقلب و کلاهبرداری‌های بیمه‌ای.74
2-27. وظایف و نقش شرکت‌های بیمه 76
2-28.پیشینه پژوهش.79
فصل سوم. 87
روش شناسی تحقیق 87
 مقدمه. 88
3-1. روش تحقیق 88
3-2. جامعه آماری. 89
3-3. نمونه آماری. 89
3-4 . ابزار جمع‌آوری داده‌ها و اطلاعات 89
3-5. روایی و پایایی. 91
3-6 . روش تجزیه و تحلیل داده‌ها و اطلاعات 92
3-7.مدل تحقیق: 94
فصل چهارم. 95
تجزیه و تحلیل نتایج. 95
 مقدمه. 96
4-1 آمارتوصیفی اطلاعات جمعیت شناختی پاسخ دهندگان 97
4-2 آزمون نرمال بودن متغیر ها ( آزمون کولموگوروف – اسمیرنوف، KS )  100
4-3 بررسی پایایی تحقیق 103
4-4 تجزیه و تحلیل و آزمون فرضیه اصلی : 105
4-4-1-آزمون فرضیه اول: 106
4-4-2-آزمون فرضیه دوم: 108
4-4-3-آزمون فرضیه سوم: 109
4-5آزمون فریدمن جهت اولویت بندی 3 بعد در سازمان مورد مطالعه  110
4-6 تعیین اوزان شاخصها 111
4-7 رتبه بندی عوامل موثر بر کلاهبرداری با TOPSIS. 115
فصل پنجم 122
نتیجه گیری. 122
 مقدمه. 123
5-1 نتیجه گیری از سوالات تحقیق 124
5-2 محدودیت های تحقیق 126
5-3 پیشنهادات تحقیق 126
5-3-1پیشنهادات کاربردی. 126
5-3-2 پیشنهاد به محققین آتی. 131
پیوست ها 133
منابع و ماخذ 136
فهرست منابع فارسی. 137
Abstract 143
چکیده:
کلاهبرداری در قوانین بسیاری از کشورهای جهان جرم کیفری تلقی شده و در صورت اثبات ،مرتکب آن علاوه بر بازگرداندن وجوه ناشی از کلاهبرداری، محکوم به جریمه مالی و حتی حبس می شود. علاوه بر آن، کلاهبرداری ، ریسکی جدی برای تمامی بخش های مالی ، از جمله صنعت بیمه ایجاد کرده و زیانهایی که از طریق فعالیت های کلاهبرداری ایجاد می شوند، منافع بیمه گران و ثبات مالی آنان را تحت تأثیر قرار می دهد.
هدف این پژوهش شناسایی و رتبه بندی عوامل کلاهبرداری از شرکتهای بیمه ای و ارائه راهکارهای پیشگیری از آن در استان لرستان می باشد.بدین منظور با طرح سؤال و با روش توصیفی ـ پیمایشی این تحقیق انجام شده است. جامعه آماری تحقیق حاضرشامل کلیه افراد  شاغل، در بیمه استان لرستان می­باشند.حجم نمونه براساس نمونه گیری تصادفی طبقه ای ساده ،120نفرتعیین شده است. ابزار جمع‌آوری اطلاعات در این خصوص پرسشنامه 20سؤالی با پایائی آلفای کرونباخ 87/0 بوده است. تجزیه وتحلیل داده‌های پژوهش در دو سطح آمار توصیفی و استنباطی و با کمک نرم‌افزار SPSS و و آزمون t استیودنت وآزمون فریدمن صورت گرفته است. بر اساس یافته ها 3 شاخص(محرک/ انگیزه ، فرصت و توجیه عقلی) در ارزیابی عوامل موثر بر روی کلاهبرداری بیمه ای تاثیر دارند. با توجه به اولویت بندی که به روش تاپسیس صورت گرفت به ترتیب عوامل(عدم آگاهی از قوانین ، عدم کنترل صحیح، عدم ترویج فرهنگ بیمه، عدم استفاده از فن آوری روزدنیا وتجربه کشورهای دیگر ، عدم آموزش تخصصی عوامل بیمه، عدم استخدام و گزینش تخصصی نیروی انسانی ، و ضعف قوانین بیمه ای ) به عنوان عوامل اول تا هفتم کلاهبرداری از شرکتهای بیمه ای شناسایی شدند.
واژگان کلیدی : کلاهبرداری ،بیمه ،کلاهبرداری بیمه ای
 مقدمه
امروزه صنعت بیمه جایگاه خود رابه عنوان یکی ازستون های اصلی جامعه تثبیت کرده است.اگرچه ماهیت بیمه و اهمیت آن تحت تأثیر پیشرفت های تکنولوژیکی و روند جهانی شدن و مقررات زدایی بازارهای مالی و حقیقی، در معرض تغییرات قابل توجه است اما بدون شک صنعت بیمه جایگاه فعلی خود را در آینده حفظ و حتی مستحکم تر خواهد کرد(برزی محمدی،1390، 3).
هم اکنون بیمه یک جزء اساسی استراتژی های پیچیده مدیریت ریسک برای افراد، گروه های اجتماعی و صنایع و حرف شده است.بیمه سازگاری و انطباق با شرایط سخت،نامطمئن و پیچیده که پیوسته در حال تشدید شدن است را امکان پذیر می سازد.جمع آوری، انباشت و مدیریت سرمایه های حاصل از قراردادهای بیمه ای که از امور محوری فعالیت تجاری بیمه می باشد؛ شرکت های بیمه را در زمره سرمایه گذاران مهم سازمانی و همچنین بازیگران کلیدی در عرصه بازارهای مالی بین المللی قرار داده است(زینالی،1392،48).
کلاهبرداری بیمه ای از آغاز تاکنون، مسیر طولانی را طی کرده است و شکلهای پیچیده تر و متنو عتر به خود گرفته است.گرچه غالب شرکت های بیمه تاکنون در مقابله مؤثر با پدیده کلاهبرداری بیمه ای اقدامات کافی و مؤثر انجام نداده اند اما تحت فشار رقابت و افزایش هزینه ها، مجبور به انجام اقدامات جدی و مؤثری در این رابطه خواهند شد(منفرد،1391،17).
1-1. بیان مسأله
کلاهبرداری در قوانین بسیاری از کشورهای جهان جرم کیفری تلقی شده و در صورت اثبات ،مرتکب آن علاوه بر بازگرداندن وجوه ناشی از کلاهبرداری، محکوم به جریمه مالی و حتی حبس می شود. علاوه بر آن، کلاهبرداری ، ریسکی جدی برای تمامی بخش های مالی ، از جمله صنعت بیمه ایجاد کرده و زیانهایی که از طریق فعالیت های کلاهبرداری ایجاد می شوند، منافع بیمه گران و ثبات مالی آنان را تحت تأثیر قرار می دهد. کلاهبرداری در بیمه عبارت است از هرگونه عمل فریبکارانه به نیت به دست آوردن منافع غیرصادقانه برای کلاهبردار یا برای گروه های دیگر. در این تعر یف سه دسته کلاهبرداری نمایان می شود کلاهبرداری داخلی، کلاهبرداری بیمه گذار و دعاوی خسارتی وکلاهبرداری واسطه .بیمه گران باید آسیب پذیری خود را ارزیابی کنند و کنتر ل ها، روندها وسیاستهای مؤثر و کارآمدی را برای پرداختن به ریسک کلاهبرداری به کاربندند. یکی از راهکارهای مناسب برای مبارزه با کلاهبرداری در صنعت بیمه، استفاده از تجارب سازمانهای بین المللی و نیز کشورهای پیشرفته در امر بیمه است . استفاده از این تجارب و رهنمودها میتوانند به ما کمک کنند تا محکوم به تکرار مجدد این تجارب نباشیم.( خاکسار خیابانی،1391،11  )
تقلب های بیمه ای از مسائل مهم و خسارت زا برای شرکت های بیمه و بیمه گذاران، در تمام رشته های بیمه ای است. یکی از راه های شناسایی تقلب در خسارت های اعلام شده، استفاده از اطلاعات تقلب های کشف شده در گذشته است. کلاهبرداری بیمه‌ای از آغاز تاکنون مسیر طولانی را طی کرده است و شکل‌های پیچیده‌تر و متنوع‌تر به خود گرفته است. غالب شرکت‌های بیمه تحت فشار رقابت و افزایش هزینه‌ها، مجبور به انجام اقدامات جدی و مؤثری در این رابطه خواهند شد.
هدف از انجام این تحقیق برداشتن گام هر چند ناچیزی در جهت آگاه کردن آحاد مردمی که بابیمه به نوعی سر و کار دارند وشرکت های بیمه و مسئولین از عوامل کلاهبرداری است، چراکه بیمه باهدف تعاون شکل گرفته و نباید به راحتی منافع آن به جیب کلاهبرداران برود.
به طور خلاصه علل تخلف از شرکت های بیمه عبارتند از :
الف) عدم آگاهی از قوانین
مادام که افراد از قوانین بیمه ای مطلع نباشند تخلف برای آنان فاقد معنا و مفهوم خواهد بود.
ب) عدم کنترل صحیح
فرآیند نظارت و کنترل رسمی تاثیر قابل توجهی بر پیشگیری از تخلف دارد ومادام که کنترل ضعیف باشد یا افراد احساس نظارت و کنترل ننمایند، روند تخلف رو به تزاید خواهد بود.
پ) عدم ترویج فرهنگ بیمه
ت)عدم استخدام و گزینش تخصصی نیروی انسانی
 ث) عدم استفاده از فن آوری روزدنیا وتجربه کشورهای دیگر
ج) ضعف قوانین بیمه ای
چ) عدم آموزش تخصصی عوامل بیمه ای و.(منفرد،1391).
این تحقیق از نوع کاربردی می باشد و جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه افراد شاغل در بیمه استان لرستان می باشد.
1-2. اهمیت و ضرورت انجام تحقیق
ورود شرکت های بیمه ای جدید به بازار بیمه و رقابت فزاینده آنها که با کاهش درآمدهای حق بیمه برای شرکت ها همراه بوده است، در کنار افزایش