استاد راهنما:
 

خانم فاطمه عسکری رابری

چکیده
ادبیات زندان، به عنوان یکی از گونه های ادبی در گستره زبان و ادبیات معاصر می باشد که در ادبیات ادوار گذشته تحت عنوان «حبسیه» از آن یاد می شد.
آنچه در این تحقیق مد نظر می باشد ادبیات زندان شامل: بررسی اصلاحها، اشعار، دیوار نوشته ها،دلنوشته های افراد درون زندان می باشد که در این تحقیق فصل اول پیرامون اصلاحهای رایج در محیط زندان و فصل دوم دلنوشته ها و خاطرات زندانیان، فصل سوم شامل دیوار نوشته ها می باشد و در پایان تصاویری از منتخب دفترچه های خاطرات زندانیان پیوست می باشد.
اصطلاحهای رایج در محیط زندان: شامل ویژگی اصلی یک اصطلاح باید در خصلت نمادین و نشانه ای بودن آن دانست و دوم اینکه در اختصار و خلاصه بودن آن و در بین زندانیان جنبه رمزگونه دارد.
دلنوشته ها یا اشعار:اشعار درون دفاتر خاطرات یا دلنوشته های زندانیان می تواند حاصل تراوش فکری خود زندانیان یا اشعار یا متن های ادبی و جملات قصار از بزرگان علم و ادب که ورد زبان افراد عامی می باشد و معمولاً زندانیان با مراجعه به حافظه خود آنها را مکتوب می کنند تا اندکی از دلتنگی های خود بکاهند و با نوشتن این اشعار و متن ها به همزاد پنداری روی  می آورند.
دیوار نوشته ها: در هر زندان دیوارهایی پر از عکس و نوشته می باشد که روزی توسط کسی نوشته شده اند تادیگران بخوانند یا باقی بمانند برای یادگاری و شاید احساسی، یا اعتراضی ، خاطره ای و یا درد دلی را بیان کنندو جمع آوری کلمات منقوش بر دیوارهای زندان که در این تحقیق به عنوان دیوارنوشته ها یاد می شود و مضامین این مطالب شامل 1- زندگی 2- عشق3- انتظار4- تنهایی و غیره می باشد و دیوار نوشته های ترکیب است از نوشته ها- عکس ها و نقاشی های روی دیوارهای زندان.
مقدمه
تصور ذهنی افراد جامعه و آنچه به عنوان زندان یاد می شود و مردم با دیدن آن،ذهنشان مشوش می شود و نگران کننده است،دیوارهای بلندی که در هر طرف آن دنیایی متفاوت از همدیگر می باشند، چه بسا انسانهایی هستند که با تمام بی گناهی، بی اطلاعی، بی کسی، دست سرنوشت و یا قانون های نوشته در کتابها، چه بسا از روی حق و افرادی به ناحق ،افرادی آگاهانه و افرادی ناآگاهانه سرنوشتشان آنگونه رقم خورده است که در پشت دیوارهای بلند  عمرشان را بگذرانند و چه بسا افرادی هستند که مستحق بدترین مجازاتها می باشند ولی آزادانه در پیش دیوارها،مست غرورند و هرگز در مخیله خویش آنگونه تصور نمی کنند که جایگاه واقعی آنها در پشت آن  دیوارهای بلند است و در خوشیهای خویش جولان می دهند و خم به ابرو هم نمی آورند و در هنگام عبور از کنار دیوارهای زندان نیشخندی هم می زنند.
و اما در هر زندان دیوارهای پر از عکس و نوشته که روزی نوشته شده اند تا خوانده شوند شاید،تا باقی بمانند ،شاید تا احساسی را بیان کنند،اعتراضی،خاطره ای،درددلی. شاید احساسات گوناگونی که درقالب عکس ، نقاشی و واژه  ها بر دیوارهای زندان شکل گرفته اند.
هنگامیکه در زندانها به دنبال دیوارنوشته ها یا بهتر بگویم دل نوشته ها می گردی ، به هر جایی سرک باید بکشیم، از پشت بام گرفته تا بندهای عمومی، سلولهای انفرادی و اتاقکهای نگهبانی. هر جا که دیواری هست، سقفی هست یا میله ای که بتوان بر آن نوشت یا کشید. در این دنیای پر از رمز و راز است،محصور گفته ها و خواسته های کسانی هستیم که آنها را نمی شناسیم و هیچ گاه شاید نتوانیم به عمق و دورن خواسته های آنها پی ببریم.
در این دنیا، دیوار نوشته ها و اشعار آرزوهای افراد گاه چنان کوچک شده اند، چنان رنگ و بویی متفاوت با هم دارند که نمی توانیم آنها را در ذهن خودمان مرتب کنیم.
گوناگونی افراد و احساساتشان را از روی نوشته هایشان احساس تنهایی، احساس فراموش شدگی،احساس طلب کمک از عزیزان، دوستان، از خدا، احساساتی مشترک زندانی و زندانیان می باشد .
چرا هستند؟ نوشته ها چرا هستند؟ آنها را نگاه می کنیم  و آنها هم ما را نگاه می کنند،آیا آنها  صرفاً یک عادت دیرینه دیوارنویسی هستند؟آیا تلاشی هستند برای  خود در لحظه ای که حرف زدن از هر زمانی دشوارتر است؟ آیا مینویسند که از خود سؤال کنند که چه می نویسند  و چرا؟ یا اینکه به نوشته هایشان بی اعتنا بوده اند ولی نوشته اند بی آنکه به فکر برآورده شدن نیاز نگرشی باشد که نقطه اتکایی را طلب می کند؟ آیا این نوشته ها از روی ناامیدی  نوشته شده اند یا برای ساختن یک زندگی دیگر،بیان ارزشهایی جدید و آرزوهایی که قابلیت بروز در دنیایی واقعی را پیدا نکرده اند؟ آیا این