دکتر حسن فرج زاده دهکردی
 

استاد مشاور:
 

دکتر نظام الدین رحیمیان

چکیده
هدف از تحقیق بررسی این موضوع است که آیا کیفیت حسابرسی در دوره جاری، تاثیری بر احتمال تجدید ارائه صورت‏های مالی در دوره آتی دارد؟. بدین منظور رابطه بین عوامل موثر بر کیفیت حسابرسی در دوره جاری و احتمال تجدید ارائه ارقام مقایسه‌ای صورت‏های مالی در دوره‏های آتی در شرکت‌های پذیرفته در بورس اوراق بهادار تهران بررسی شد. به منظور آزمون فرضیات تحقیق پس از جمع‌آوری و غربال اولیه داده‌ها، .با بهره گرفتن از نمونه‌ای متشکل از شرکت‌هایی که در صنایع مختلف مشغول فعالیت هستند، بالغ بر 105 شرکت- سال در دوره زمانی نه ساله (1380- 1388) بررسی شد. به منظور محاسبه و طبقه بندی متغیر‌های تحقیق از نرم افزار Excel استفاده شده است سپس با بهره گرفتن از تحلیل رگرسیون لجستیک چندگانه موجود در نرم افزار SPSS به آزمون فرضیات تحقیق پرداخته‌ایم.برای بررسی کیفیت حسابرسی از سه معیار دوره تصدی‌گری حسابرس،تخصص حسابرس در صنعت و اندازه موسسه حسابرسی استفاده شده است.به طور کلی نتایج تحقیق حاکی از آن است که افزایش کیفیت حسابرسی در دوره جاری، احتمال تجدید ارائه صورت‏های مالی در دوره‏های آتی را کاهش می‏دهد.همچنین نتایج نشان می‌دهد از میان معیارهای کیفیت حسابرسی تنها میان دوره تصدی حسابرس و احتمال تجدید ارائه صورت‏های مالی در شرکت‌های پذیرفته در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معناداری وجود دارد.
واژه‌های کلیدی: کیفیت حسابرسی، دوره تصدی‏گری حسابرسی، تخصص حسابرس در صنعت، اندازه حسابرس، رگرسیون لجستیک چند گانه.
فهرست مطالب:
   عنوان          صفحه      
 فصل اول کلیات تحقیق Error! Bookmark not defined.
1-1-مقدمه. 2
1-2-تشریح و  بیان موضوع. 3
1-3-ضرورت و اهمیت تحقیق Error! Bookmark not defined.
1-4- اهداف تحقیق Error! Bookmark not defined.
1-5- سئوالات و فرضیه های تحقیق Error! Bookmark not defined.
1-5-1-سئوالات تحقیق Error! Bookmark not defined.
1-5-2- فرضیه های تحقیق Error! Bookmark not defined.
1-6- جامعه و نمونه آماری پژوهش 6
1-7- قلمرو تحقیق Error! Bookmark not defined.
1-7-1- قلمرو زمانی: Error! Bookmark not defined.
1-7-2- قلمرو مکانی: Error! Bookmark not defined.
1-8- تعاریف مفاهیم و واژگان عملیاتی: 7
1-9- ساختار تحقیق Error! Bookmark not defined.
فصل دوم مبانی نظری و پیشینه پژوهش Error! Bookmark not defined.
2-1-مقدمه. Error! Bookmark not defined.
2-2- بخش اول: مبانی نظری 11
2-2-1- نیاز به حسابـرسی 11
2-2-2-فرضیه‌ی نماینـدگی Error! Bookmark not defined.
2-2-3-فرضیه‌ی‌علامت دهی Error! Bookmark not defined.
2-2-4-فرضیه اعتباربخشی Error! Bookmark not defined.
2-2-5-کیفیت حسابرسی Error! Bookmark not defined.
2-2-6-چارچوب کیفیت حسابرسی 14
2-2-7-مباحث نظری و شواهد تجربی در باب کیفیت حسابرسی 17
2-2-8-تقاضا برای کیفیت حسابرسی 19
 2-2-9-عرضه کیفیت حسابرسی 20
2-2-10محصولات کیفیت حسابرسی 21
 2 -2-11- دیدگاه‌های مرتبط با الزامی کردن تعویض ادواری حسابرس. 27
2-2-11-1-دیدگاه موافقان الزامی کردن تعویض ادواری حسابرس 27
2-2-11-2-دیدگاه مخالفان الزامی کردن تعویض ادواری حسابرس 29
2-2-12-تجدید ارائه صورت‌های مالی 32
2-2-12-1- تاریخچه تجدید ارائه صورت‌های مالی 33
2-2-12-2- تعدیلات سنواتی 34
2-2-12-2-1تغییر در رویه حسابداری 35
2-2-12-2-2-اصلاح اشتباه 35
2-2-13-عوامل ایجاب کننده تجدید ارائه. 36
2-2-14-اهداف مدیریت از گزارشگری نادرست. 36
2-2-15-عوامل پیش بینی کننده تجدید ارائه صورت‌های مالی 39
2-2-16-پیامدهای تجدید ارائه سود. 41
2-3- بخش دوم: پیشینه پژوهش‌ها 44
2-3-1- پژوهش‌های خارجی 44
2-3-2- پژوهش‌های داخلی 51
2-4- تبیین فرضیه های پژوهش 54
2-5- خلاصه فصل 59
فصل سوم روش تحقیق 60
3-1-مقدمه. 61
3-2-جامعه و نمونه آماری پژوهش 61
3-3-قلمرو تحقیق 61
3-3-1- قلمرو مکانی 61
3-3-2- قلمرو زمانی 62
3-4- ابزار گردآوری و تجزیه و تحلیل داده ها 62
3-5- روش شناسی پژوهش 62
3-6- روش آزمون فرضیه ها 63
3-6-1آزمون فرضیه اصلی: 63
3-6-2-آزمون فرضیه فرعی اول 68
3-6-3-آزمون فرضیه فرعی دوم. 68
3-6-4-آزمون فرضیه فرعی سوم. 69
3-7- فرضیات مدل رگرسیون خطی کلاسیک. 69
3-8-خلاصه فصل 70
فصل چهارم تجزیه و تحلیل نتایج آماری تحقیق 71
4-1 مقدمه. 72
4-2 آمار توصیفی 72
4-3 تحلیل ماهیت متغیرها و ویژگی های متغیرهای تحقیق 73
4-4 آنالیز کای دو : 74
4-5آزمون فرضیه های تحقیق 76
4-5-1 آزمون فرضیه اصلی 76
4-5-2 آزمون فرضیه فرعی اول 77
4-5-3 آزمون فرضیه فرعی دوم. 78
4-5-4 آزمون فرضیه فرعی سوم. 79
فصل پنجم تحلیل نتایج تحقیق و ارائه پیشنهادات. 88
5-1 مقدمه. 89
5-2 خلاصه تحقیق 89
5-3- پیشنهادات کاربردی 91
5-4-پیشنهادها برای تحقیقات آتی 91
منابع و مآخذ: 93
مقدمه
کلیه شرکت‏هایی که در سال‌های اخیر در کشور امریکا ورشکست شده‏اند، پیش از آن اقدام به تجدید ارائه صورت‌های مالی خود نموده‏اند. در اغلب موارد،ارائه مجدد صورت‏های مالی بیانگر وجود مشکلات در سیستم کنترل داخلی و نظام راهبردی شرکت است (ژیا 2006)[1]. تجدید ارائه باعث ایجاد حس عدم اطمینان پیرامون اعتبار مدیریت و سیستم ‏گزارش دهی شرکت‏ها به خصوص در زمانی می‏شود که تجدید ارائه نشان دهنده سوء‏دار بودن گزارشگری مالی در دوره‏های قبلی است. اگر مدیریت سعی در گمراه کردن سهامداران داشته باشد،اعتماد آنها به اطلاعات ارائه شده از سوی مدیریت کاهش می‏یابدو متعاقبا دیدگاه سرمایه گذاران تا حد زیادی نسبت به شرکت تغییر می‏کند. در حقیقت،صورتهای مالی تجدید ارائه شده به صورت شفاف و صریح،پیام و علامتی پیرامون قابل اتکا نبودن صورت‏های مالی دوره‌های گذشته و کیفیت پایین آن‌ها ارائه می نماید(ژیا 2006).
از سوی دیگر اصلی‏ترین دلیل انجام حسابرسی مستقل ایجاد اطمینان از قابلیت اتکای صورت‏های مالی برای استفاده‏کنندگان است. حسابرس از طریق جمع‏آوری و ارزیابی شواهد حسابرسی و در نهایت ازطریق گزارش حسابرسی، این اطمینان خاطر را مستند کرده و آن را در اختیار سرمایه‏گذاران قرار می‏دهند. حسابرسان از طریق مقایسه نحوه ارائه اطلاعات مالی بااصول و استانداردهای پذیرفته شده حسابداری، میزان قابلیت اتکای صورت‏های مالی را مشخص می‌نمایند(حساس یگانه 1385).
پژوهش پیش‏رو این موضوع را بررسی می‏کند که آیاافزایش کیفیت حسابرسی در دوره جاری، احتمال تحریف با اهمیت در اقلام مندرج در صورت‏های مالی دوره جاری و متعاقب آن تجدید ارائه صورت‏های مالی در دوره آتی را کاهش می‏دهد؟ افزایش کیفیت حسابرسی به معنای افزایش تلاش حسابرس برای کشف اشتباهات و تحریف‏های احتمالی با اهمیت موجود در صورت‏های مالی است. افزایش تلاش‏ها از سوی حسابرس، می‏تواند منجر به کاهش احتمال عدم کشف اشتباهات و تحریف‏های با اهمیت شود (شیبانو 1990، ماتسومورا و تاکر1992، دای1993، هیلجیست 1999)[2]. به این ترتیب انتظار می‏رود افزایش کیفیت حسابرسی به معنی رابطه منفی بین کیفیت حسابرسی در سال جاری و تجدید ارائه صورت‏های مالی در دوره آتی باشد. با وجوداهمیت این موضوع برای دانش حسابرسی، مطالعات تجربی اندکی به صراحت این پیش‏بینی تئوریک راآزمون کرده‏اند.
این فصل به تشریح موضوع تحقیق، اهداف و ضرورت انجام آن، پرسش ها و فرضیه ها ، مختصری از روش شناسی، جامعه آماری، روش نمونه گیری و روش تجزیه و تحلیل اطلاعات می پردازد. در ادامه، قلمرو موضوعی، مکانی و زمانی پژوهش، تعاریف پاره ای از واژه های استفاده شده در تحقیق و در پایان ساختار تحقیق ارائه می شود.
1-2-تشریح و  بیان موضوع  
بر اساس مفاهیم نظری گزارشگری مالی، هدف‌ صورت‏های‌ مالی‌ (حسابداری) عبارت‌ از ارائـه‌ اطلاعاتی‌ تلخیص‌ و طبقه‌بندی‌ شده‌ درباره‌ وضعیت‌ مالی‌، عملکرد مالی‌ و انعطاف‌پذیری‌ مالی‌ واحد تجاری‌ است‌ که‌ برای‌ طیفی‌ گسترده‌ از استفاده‌کنندگان‌ صورت‏های‌ مالی‌ در اتخاذ تصمیمات‌ اقتصادی‌ مفید واقع‌ گردد. در واقع، هدف اصلی حسابداری، فراهم آوردن اطلاعاتی است که آثار مالی معاملات، عملیات و رویدادهای موثر بر وضعیت مالی و نتایج عملیات واحد تجاری را بیان کند و از این طریق سرمایه‏گذاران، اعتباردهندگان و سایر استفاده‏کنندگان را در قضاوت و تصمیم‏گیری‏های اقتصادی یاری دهد (کمیته تدوین استانداردهای حسابداری مالی، 1386).
سیستم حسابداری به واسطه گزارش فعالیت‏های مالی واحد تجاری از این قابلیت برخوردار است تا اطلاعاتی را در مورد آنچه که دیگران از آن آگاه نیستند، به آنان منتقل کند. برای مفید واقع شدن اطلاعات مالی در تصمیم گیری استفاده کنندگان ، هدف های حسابداری و گزارشگری مالی ایجاب می‏کند که اطلاعات مربوط به گونه‏ای مناسب و کامل گزارش شود. اطلاعات مالی فراهم شده توسط سیستم حسابداری تنها هنگامی می‏تواند در فرایند تصمیم گیری های اقتصادی استفاده کنندگان مفید واقع شده و مورد استفاده قرار گیرد که از حداقل استانداردهایی برخوردار باشد ( اعتمادی و فرج زاده دهکردی 1391). شرکت­هایی که صورت­های مالی حسابرسی شده ارائه کنند دارای محتوای اطلاعاتی و سود با کیفیت بیشتری هستند. اقلام تعهدی وابسته به قضاوت­های مدیران است و حسابرسی شرکت­هایی که اقلام تعهدی بیشتری دارند، نیز دشوارتر است. حسابرسی با کیفیت بالاتر، با احتمال بیشتری عملکرد­های حسابداری مورد تردید را کشف می­ کند. زیرا موسسه های حسابرسی باکیفیت دارای تخصص، منابع و انگیزه­های بیشتری برای کشف اشتباه و تقلب هستند.
 کیفیت حسابرسی همواره بعنوان معیاری برای انجام صحیح فعالیت حسابرسی، مورد توجه حرفه حسابرسی بوده است. در واقع افزایش کیفیت حسابرسی به معنای افزایش تلاش حسابرس برای کشف اشتباهات و تحریف‏های احتمالی با اهمیت موجود در صورت‏های مالی است. اگر در دور‏ه‏ مالی تجدید ارائه صورت گیرد در حالیکه این امکان وجود داشته که تحریف‏های منجر به تجدید ارائه در دوره‌های قبل توسط حسابرس کشف و گزارش شود،