دکتر محمد هادی صادقی

چکیده :
کلمات کلیدی : حقوق حیوانات ، حمایت کیفری ، رفاه حیوانات ، حیوانات آزمایشگاهی ، حیوان اهلی و وحشی .
در خصوص طبیعت و حیوانات سه دیدگاه مطرح شده که دیدگاه اول که به انسان نقش کلیدی و محوری اعطا می کند ، او را دارای حق تام در استفاده نامحدود از طبیعت و حیوانات می داند. در مقابل نگاه دیگری که به محور بودن طبیعت شهرفت یافت ، رواج یافت که در این خصوص انسان به مانند حیوان است ، حق استفاده کردن از طبیعت و حیوانات را نداشته و ندارد گویی هیچ کدام برای دیگری آفریده نشده اند . در نهایت دیدگاه دیگری نیز مطرح شد که دیدگاه تلفیقی نام گرفت بدین معنا که انسان حق استفاده از حیوانات و طبیعت اطراف خود را دارد ولی نه به صورت نامحدود .
در این میان در حقوق ایران قوانین پراکنده ای برای حمایت از حیوانات وجود دارد و قانونگذار سعی نموده تا با بهره گیری ناقصی از فقه اسلام و قوانین کشور های دیگر به سامان قانونی در این باب بپردازد . در حقوق ایالات متحده آمریکا اولا قانونی واحد تحت عنوان قانون رفاه حیوانات به تصویب رسیده که برای تمام ایالات لازم الاجرا است و لکن هر ایالت به تناسب به تصویب قوانینی در این زمینه پرداخته که برخی با بهره گیری از آموزه های نوین دارای جامعیت لازم بوده و برخی دیگر همانند قانون ایران دارای نقایصی و کمبود هایی در این باب هستند .
لذا در این مجال سعی شده که با معرفی قوانین ایران در کنار آموزه های فقهی  و اصول حاکم بر حقوق حیوانات تا حدودی از مسئله جاری در کشور رفع ابهام کرده و سپس با تبیین قوانین ایالات متحده که از قواعد مترقی در این باب بهره می برد ، کمکی در جهت اصلاح قوانین در این زمینه در ایران شود . 
فهرست مطالب
عنوان                                                                                                            صفحه   
طرح مسئله .1
سوالات تحقیق. 2
فرضیات تحقیق. 2
پیشینه تحقیق. 3
ضرورت و اهمیت تحقیق 3
جنبه نوآوری 3
مشکلات تحقیق 4
ساماندهی پژوهشه . 4
فصل اول : مقدمه. 6
مبحث اول :  سوابق حقوقی وتاریخی 6
گفتار اول : پیشینه رفتار با حیوانات  7
          گفتار دوم : حمایت از حقوق حیوانات در ادیان و مکاتب 9
          گفتار سوم : حقوق حیوانات از دیدگاه اسلام 11
          گفتار چهارم : سوابق حقوقی و وضع قانون برای حمایت از حیوانات 18
بند اول : بررسی حقوق حیوانات در ایران معاصر 19
بند دوم : کلیات حقوق حیوانات در ایالات متحده 20
بند سوم : تاثیر پیشرفت علم در اصول ابتدایی حقوق حیوانات. 21
مبحث دوم : مبانی حقوق حیوانات 24
گفتار اول : حیات وحش و میراث مشترک بشریت. 24
گفتار دوم : نفی ضرر 25
فصل دوم : جنبه های حمایتی حقوق حیوانات.
مبحث اول : نهی از آزار و اذیت حیوانات 29
گفتار اول : مفهوم ممنوعیت آسیب رساندن به حیوانات 30
گفتار دوم : مصادیق ممنوعیت آسیب رساندن به حیوان 33
الف ) مصادیق عینی 33

ممنوعیت کشتن حیوان . 33
ممنوعیت شلاق زدن به حیوان. 34
موارد جواز زدن حیوان به صورت استثناء . 34
ممنوعیت زدن به صورت حیوان 35
ممنوعیت عقیم نمودن و مثله کردن حیوان . 36
ممنوعیت سوزاندن حیوان. 36
ممنوعیت داغ کردن حیوان . 38
منع پی کردن حیوانات. 38
ب) مصادیق قانونی 40
مبحث دوم : مبانی شکار و صید حیوانات. 41
گفتار اول : جواز صید و شکار و محدودیت ها 41

شکار نوزاد حیوانات . 42
شرایط ذبح حیوانات . 42
فلج کردن حیوانات برای ذبح . 44
ممنوعیت ذبح حیوانات در برابر یکدیگر . 45
ممنوعیت شکار در شب 46
گفتار دوم : شکار در قانون ایران. 47
1.اصطلاحات و اطلاعات مربوط به قوانین شکار و صید 48
2.قوانین موجود در ایران 49
3.تطبیق با قانون آمریکا 49
مبحث سوم : حقوق حیوانات در حفظ و نگاهداری 50
گفتار اول : حق بهره مندی حیوان از محیط مناسب. 51
بند اول : گستره نفقه حیوانات در فقه 54
الف : موارد نفقه حیوان . 54
ب : وظایف مالک و حاکم در زمینه نفقه حیوان 54
بند دوم : نفقه حیوانات در حقوق آمریکا. 56
فصل سوم : محدودیت های بهره مندی از حیوانات.
مبحث اول : تحقیقات علمی و پزشکی بر روی حیوانات 59
گفتار اول : اخلاق زیستی. 60
گفتار دوم : محدوده مجاز انجام آزمایشات پزشکی 61
بند اول : تاریخچه آزمایش روی حیوانات . 62
بند دوم : کمیته های اخلاقی حقوق حیوانات . 65
بند سوم : شکنجه شدن حیوانات آزمایشگاهی 67
بند چهارم : چگونگی تهیه حیوانات آزمایشگاهی 70
بند پنجم : غیر علمی بودن بسیاری از مطالعات آزمایشگاهی 71
بند ششم :  آموزش انسانی و روش های جایگزین آزمایش روی حیوانات . 74
مبحث دوم : بهره برداری تفریحی و ورزشی از حیوانات. 78
گفتار اول : محدوده مجاز بهره برداری تفریحی و سرگرمی از حیوانات. 79
گفتار دوم : استفاده ورزشی و حد مجاز بهره کشی در ورزش. 79
فصل چهارم : ساز و کارهای حمایت از حیوانات
مبحث اول : حمایت کیفری از حقوق حیوانات و ضمانت اجرای آن. 82
گفتار اول : حقوق ایران. 83
الف) قانون مجازات اسلامی 84
ب) سـازمان حفاظت محیط زیست. 88
ج) مقررات کار با حیوانات آزمایشگاهی 89
د) شرایط اجرای پژوهش های حیوانی . 90
ه) دستورالعمل نحوه بکارگیری حیوانات 91
و ) قانون شکار و صید مصوب 16 خرداد 1346. 93
گفتار دوم : حقوق ایالات متحده امریکا 97
بند اول : ابزارهای اجرایی قوانین مربوط به محیط زیست 97
بند دوم : حمایت از گارد محافظت زیست 99
بند سوم : تخلفات جزایی 99
بند چهارم : حداقل مجازاتها – مسئولیت جزایی 100
بند پنجم : مجازاتهای مدنی و اداری 101
بند ششم : شکایت شهروندان 103
بند هفتم : قوانین جاری. 114

خلاصه ای بر مقررات شکار و تله ی ایالت ایلینویز 2010-2011 114
حمایت از حیوانات در قانون ایالت ایلینویز مصوب دسامبر 2007 115
قانون جزای ایالت تگزاس ، فصل 42.09 ، ظلم به حیوانات 115
آیین نامه واکسیناسیون هاری و صدور مجوز برای سگ در کالیفرنیا 115
قانون رفاه حیوانات در ایالات متحده آمریکا و آیین نامه کنترل حیوانات ساسکتون 116
نتیجه گیری . 117
فهرست منابع و مآخذ فارسی. 119
فهرست منابع و مآخذ لاتین. 122
ضمائم. 124
 
طرح مسئله
حق حیات هرموجود زنده که به صورت ذاتی و فطری به او اعطا شده است غیرقابل سلب و یا حتی تحت شرایطی غیرقابل محدودیت است ، برخی از حیوانات به عنوان موجودات زنده، در دسته بندی های مختلف نیز از این قاعده مستثنی نیستند .
نقش حیوانات در چرخه محیط زیست و به عنوان مکمل برای حیات بشری غیرقابل انکار است ، از این رو و جدا از قوانین و قواعد حقوقی محیط زیست ، حفظ این چرخه و رعایت حداقل حقوق زیستی این موجودات حتی برای تامین منافع خود انسان ها نیز بر انسان ها لازم است .
اینکه بشر با چه مجوزی صرفا در راستای منافع خود به راحتی حق طبیعی حیوانات را نادیده می گیرد ، جای سوال و مطالعه است ، بلکه اصولا تعیین گستره و محدوده تسلط انسان بر حیوانات نیاز به بررسی و مطالعه دارد .
میزان حقوق طبیعی مفروض برای حیوانات و اینکه این حقوق ذاتی اند یا انسان ها این حقوق را به آن ها اعطا می کنند مساله مورد بحث دیگری است که در این تحقیق به آن پرداخته می شود .
لذا در این تحقیق به بررسی حقوق پراکنده ی ایران در این زمینه و تبیین قواعد اسلام در خصوص حقوق و تکالیف انسان در برابر حیوانات خواهیم پرداخت و سپس با معرفی حقوق ایالات متحده در خصوص حقوق حیوانات به بررسی قواعدی که در برخی از ایالات وجود دارد می پردازیم تا مقایسه ای منطقی میان آنچه در ایران جاری است و آنچه در آمریکا در حال اجراست بنماییم .
سوالات تحقیق

محدوده سلطه انسان بر حیوان کدام است ؟
تغییر رفتار انسانها با حیوانات با چه مجوزی شروع شده است ؟
موقعیت هریک از نظام های حقوقی اسلام ، ایران و آمریکا راجع به حیوانات چیست؟
چه حیواناتی در زمره موجودات ذیحق قرار می گیرند و آنها که قرار می گیرند از چه حقوقی برخودار می شوند و کدامین حمایت ها در خصوص آنها صورت پذیرفته است ؟