آقای دکترمحمدرضا عسگری

فهرست مطالب
فصل اول: کلیات تحقیق. 1
1-1. مقدمه. 2
1-2. بیان مسئله- مطالبات معوق بانکها 2
1-3. ضرورت تحقیق 2
1-4. اهداف تحقیق 3
1-5. فرضیه های تحقیق 3
1-6. قلمرو تحقیق 4
1-7. جامعه آماری 4
1-8. روش تحقیق 4
1-9. واژه های تحقیق 5
1-10. ابزارهای مستقیم 9
1-10-1. کنترل نرخ‌های سود بانکی 9
1-10-2.  سقف اعتباری 9
1-11. ابزارهای غیرمستقیم 10
1-11-1.  نسبت سپرده قانونی: 10
1-11-2. اوراق مشارکت بانک مرکزی: 10
1-11-3.  سپرده ویژه بانکها نزد بانک مرکزی: 11
فصل دوم: ادبیات تحقیق. 12
2-1) مقدمه. 13
2-2) سیر تاریخی مطالبات معوق در کشور. 13
2-3) روش های پیشنهادی برای احیای مطالبات. 14
2-4) تاریخچه بانکداری 15
2-4-1) بانکداری در دوره قدیم 15
2-4-2) بانکداری در دوره جدید. 16
2-5) تاریخچه بانکداری در ایران. 17
2-5-1) بانک ملی (تعداد کل پرونده های معوق : 28713فقره) 17
2-5-2) بانک ملت (تعداد کل پرونده های معوق : 18264فقره) 19
2-5-3) بانک تجارت (تعداد کل پرونده های معوق : 9980فقره) 19
2-5-4) بانک سپه (تعداد کل پرونده های معوق : 16100فقره) 20
2-5-5) بانک صادرات (تعداد کل پرونده های معوق : 15691فقره) 21
2-5-6) بانک مسکن (تعداد کل پرونده های معوق : 1817فقره) 22
2-5-7) بانک کشاورزی (تعداد کل پرونده های معوق : 32975فقره) 22
2-5-8) بانک پارسیان (تعداد کل پرونده های معوق : 62فقره) 22
2-5-9) بانک اقتصاد نوین (تعداد کل پرونده های معوق : 58فقره) 23
2-5-10) بانک سرمایه (تعداد کل پرونده های معوق : 33فقره) 23
2-5-11) بانک سامان (تعداد کل پرونده های معوق : 30فقره) 24
2-5-12) تاریخچه بانک پاسارگاد (تعداد کل پرونده های معوق : 27فقره) 24
2-6) قانون ملی شدن بانکها 24
2-7) اهم اصول نظام بانکداری فعلی 25
2-8) فعالیت‌های اقتصادی 26
2-9) اعطای تسهیلات اعتباری 26
2-10) ابزارهای اعتباری 27
2-10-1) مشارکت حقوقی 27
2-10-2) مشارکت مدنی 27
2-10-3) مضاربه. 27
2-10-4) فروش اقساطی 28
2-10-5) اجاره به شرط تملیک 28
2-10-7) جعاله. 28
2-10-8)  سرمایه گذاری مستقیم 29
2-10-9) مزارعه. 29
2-10-10) مساقات. 29
2-10-11) خرید دین( تنزیل اسناد و اوراق تجاری) 29
2-10-12) قرض الحسنه اعطائی 29
2-10-13) انواع وثایق و تضمینات. 29
2-10-14) رهن اموال غیر منقول. 30
2-10-15) سپرده های سرمایه گذاری بلند مدت. 30
2-10-16) سپرده سرمایه گذاری کوتاه مدت. 30
2-10-17) سپرده سرمایه گذاری مدت دار- قرض الحسنه و پس انداز ارزی 30
2-10-18) اوراق مشارکت. 30
2-10-19) رهن اموال منقول. 31
2-10-20) ضمانتنامه بانکهای داخلی 31
2-10-21) ضمانتنامه بانکهای معتبر خارجی 31
2-10-22) سهام اوراق بهادار. 31
2-10-23) سفته های جنسی 31
2-10-24) قبوض انبارهای عمومی 31
2-11) انواع قراردادها 32
2-11-1) قراردادهای رسمی و ثبتی 32
2-11-2) قراردادهای عادی 32
2-12) فرایند نظارت و انواع آن در سیستم بانکی 32
2-13) انواع مطالبات معوق 33
2-14) نحوه محاسبه( ذخیره مطالبات مشکوک الوصل( ذم م و)) 35
2-14-1) انواع ذخایر مطالبات مشکوک الوصول. 35
2-15) نظارت. 35
2-15-1) اهداف نظارت. 36
2-15-2) انواع نظارت سازمانی 36
2-15-3) نظارت بانکی 37
2-15-3-1) نظارت عملیاتی 37
2-15-4) مراحل نظارت بانکی 38
2-16) تحقیقات گذشته. 38
2-17) مدل تحقیق 40
فصل سوم : روش تحقیق. 42
3-1 مقدمه. 43
3-2 روش تحقیق 44
3-3 جامعه آماری 44
3-4 تعیین حجم نمونه. 44
3-5 روش نمونه‌گیری 46
3-6 روش گردآورى اطلاعات. 46
3-7  ابزار جمع‌آوری اطلاعات. 47
3-8  برآورد پایائی پرسشنامه. 48
3-9 روایی پرسشنامه. 49
3-10 فرضیات تحقیق 49
3-11  روش اجرا 50
3-12  روش های آماری تجزیه و تحلیل داده‌ها 50
3-13 خلاصه. 51
فصل چهارم : یافته ها و نتایج تحقیق. 52
4-1) مقدمه. 53
4-2) ویژگی های نمونه. 54
4-3) بررسی رابطه میان ویژگی‌های جمعیت شناختی و متغیرهای اصلی تحقیق 59
4-4) سئوال اصلی تحقیق 61
4-5) فرضیات فرعی این تحقیق عبارتند از: 69
فصل پنجم : نتیجه گیری،پیشنهادات و محدودیت ها 73
5-1) مقدمه. 74
5-2. پیشنهادات. 78
5-3 پیشنهاد برای تحقیقات آتی 81
5-4 محدودیت های تحقیق 81
منابع و مآخذ. 83
ضمائم 86
چکیده
افزایش قدرت مالی بانک ها و در نتیجه تسلط شان بر بازارهای پولی، زمینه ساز رشد اقتصادی و توسعه روابط بین المللی (به خاطر رفع نیازهای مادی فزاینده ی جامعه ی امروز) می‌گردد فلذا رونق اقتصاد نشان دهنده کارایی مطلوب مصرف منابع بانکی بوده و وصول مطالبات در سر رسیدهای مختلف که از طریق اعطای تسهیلات جهت توسعه اقتصادی ایجاد گردیده است، نشاندهنده چرخه صحیح و سریع منابع بانکی می‌باشد.
سیستم بانکی با جذب سرمایه های سرگردان و برنامه ریزی صحیح باعث توسعه و گسترش فعالیت های اقتصادی و بهبود آن می‌گردد در این روند اقتصادی بانک ها باید با در نظر گرفتن امنیت سرمایه به گونه ای اقدام به اعطای تسهیلات نمایند که اصل منابع و سود مورد انتظار آن در مدت زمان قابل قبول وصول گردد. ولی به علت عدم بازپرداخت اقساط تعدادی از تسهیلات، مطالبات معوق با منابع هنگفتی ایجاد گردیده است. وجود تسهیلات لازم در زمینه مطالبات معوق سبب می‌گردد که بخش قابل توجهی از کمبود منابع بانکی جبران گردیده و با هدایت این منابع به بخشهای تولیدی و خدماتی سبب رشد و پیشرفت کشور گردد.
بانک ها امین سپرده گذاران هستند. به منظور رعایت امانت داری در استفاده هر چه اصولی تر از منابع و کاهش خطرات احتمالی، مدیریت اثربخش ضمن رعایت الزامات قانونی با پرداخت تسهیلات به مشتریان اعم از حقیقی یا حقوقی باید در جهت کاهش مطالبات معوق تلاش نمایند. بدین معنی که اعطای وام باید به گونه ای باشد که علاوه بر  وصول اصل منابع، سود مورد انتظار آن (در صورت تحقق) نیز در زمان قابل قبول برگشت شود این موضوع با توجه به جمعیت جوان کشور و لزوم برگشت سریع منابع مصرفی به منظور اعطای تسهیلات جدید از اهمیت زیادی برخوردار می‌باشد. با توجه به منابع هنگفت مطالبات معوق و سررسید گذشته ایجاب می‌کند تا در خصوص عوامل مؤثر در ایجاد و افزایش مطالبات معوق بررسی هایی صورت گرفته و باشناختی که حاصل می‌گردد راه حلهای مناسب ارائه گردد. 
شامل:

1-1) مقدمه
1-2) بیان مسئله
1-3) اهمیت و ضرورت تحقیق
1-4) هدف تحقیق
1-5) سئوالات و فرضیات تحقیق
1-6) قلمرو تحقیق
1-7) جامعه آماری
1-8) روش تحقیق
1-9) واژه‌های عملیاتی
1-1. مقدمه
جذب سرمایه های سرگردان و به کارگیری آنها در فعالیت های مولد اقتصادی از اهم وظایف سیستم های بانکی است. و از آنجایی که گروهی از افراد دانش استفاده از سرمایه را نداشته و بخشی از نقدینگی را در اختیار دارند بانک ها می‌توانند سرمایه های این افراد را در جهت رشد و توسعه اقتصادی جامعه بکار گیرند.
افزایش قدرت مالی بانک ها و در نتیجه تسلط شان بر بازارهای پولی، زمینه ساز رشد اقتصادی و توسعه روابط بین المللی (به خاطر رفع نیازهای مادی فزاینده ی جامعه ی امروز) می‌گردد فلذا رونق اقتصاد نشان دهنده کارایی مطلوب مصرف منابع بانکی بوده و وصول مطالبات[1] در سر رسیدهای مختلف که از طریق اعطای تسهیلات جهت توسعه اقتصادی ایجاد گردیده است، نشاندهنده چرخه صحیح و سریع منابع[2] بانکی می‌باشد. بنابراین نقش حساس بانک ها از طریق هدایت منابع به بخشهای تولیدی، خدماتی و سایر بخشهای مورد نیاز جامعه می‌تواند زمینه ساز رشد و پیشرفت کشور را فراهم آورد.
1-2. بیان مسئله- مطالبات معوق بانکها
سیستم بانکی با جذب سرمایه های سرگردان و برنامه ریزی صحیح باعث توسعه و گسترش فعالیت های اقتصادی و بهبود آن می‌گردد در این روند اقتصادی بانک ها باید با در نظر گرفتن امنیت سرمایه به گونه ای اقدام به اعطای تسهیلات نمایند که اصل منابع و سود مورد انتظار آن در مدت زمان قابل قبول وصول گردد. ولی به علت عدم بازپرداخت اقساط تعدادی از تسهیلات، مطالبات معوق با منابع هنگفتی ایجاد گردیده است. وجود تسهیلات لازم در زمینه مطالبات معوق سبب می‌گردد که بخش قابل توجهی از کمبود منابع بانکی جبران گردیده و با هدایت این منابع به بخشهای تولیدی و خدماتی سبب رشد و پیشرفت کشور گردد.
1-3. ضرورت تحقیق
بانک ها امین سپرده گذاران هستند. به منظور رعایت امانت داری در استفاده هر چه اصولی تر از منابع و کاهش خطرات احتمالی، مدیریت اثربخش ضمن رعایت الزامات قانونی با پرداخت تسهیلات به مشتریان اعم از حقیقی یا حقوقی باید در جهت کاهش مطالبات معوق تلاش نمایند. بدین معنی که اعطای وام باید به گونه ای باشد که علاوه بر  وصول اصل منابع، سود مورد انتظار آن( در صورت تحقق) نیز در زمان قابل قبول برگشت شود این موضوع با توجه به جمعیت جوان کشور و لزوم برگشت سریع منابع مصرفی به منظور اعطای تسهیلات جدید از اهمیت زیادی برخوردار می‌باشد. با توجه به منابع هنگفت مطالبات معوق و سررسید گذشته ایجاب می‌کند تا در خصوص عوامل مؤثر در ایجاد و افزایش مطالبات معوق بررسی هایی صورت گرفته و باشناختی که حاصل می‌گردد راه حلهای مناسب ارائه گردد.
1-4. اهداف تحقیق
این تحقیق ضمن بررسی ارتباط بین عوامل درون سازمانی وعوامل برون سازمانی بانکهای دولتی و خصوصی با ایجاد مطالبات معوق، به ارائه راهکارهای پیشنهادی در جهت کاهش مطالبات معوق و افزایش کارایی و اثر بخشی بانکها و توانمند ساختن آنها در جهت پرداخت تسهیلات می‌پردازد.
بطور کلی هدف این تحقیق بررسی علل ایجاد مطالبات معوق در بانکهای دولتی و خصوصی استان قم می‌باشد
که اهداف ویژه شامل:
1- بررسی تأثیر عوامل درون سازمانی بر ایجاد مطالبات معوق در بانکهای دولتی و خصوصی استان قم.
2- بررسی تأثیر عوامل برون سازمانی بر ایجاد مطالبات معوق در بانکهای دولتی و خصوصی استان قم.
1-5. فرضیه های تحقیق
موضوع بررسی علل ایجاد مطالبات معوق می‌باشد. بدیهی است، جهت روشن شدن علل می‌توان سئوالات علمی را بطور روشن مطرح نمود ولی راه دیگر استفاده از روش میانبر است که در تحقیق علمی متداول است یعنی به جای سئوالات، مستقیماً آنرا بشکل پاسخ علمی مطرح کنیم که خود به منزله یک فرضیه علمی خواهد بود:
1- بر اساس بررسیهای انجام شده بین عواملی بصورت درون سازمانی و برون سازمانی که در پروسه پرداخت تسهیلات بانکها ایجاد خلل کرده است، با ایجاد مطالبات معوق در بانکهای دولتی و خصوصی استان قم بین سالهای 85 13الی 88 13رابطه معنی داری وجود دارد.
2- بر اساس بررسی‌های انجام شده بین عوامل درون سازمانی نظیر عدم نظارت مناسب در پرداخت تسهیلات ، عدم مدیریت موثر بر اقلام دارایی ، ضعف مراحل اعطایی ، فقدان دقت لازم در بررسی اعتبار ضامنین و پایین بودن نرخ خسارت تاخیر و ایجاد مطالبات معوق در بین بانکهای دولتی و خصوص استان قم بین سالهای 85 الی 88 رابطه معنی داری وجود دارد.
3- بر اساس تحقیقات انجام شده بین عوامل برون سازمانی نظیر سیاستهای اقتصادی دولت( مانند ورود بی رویه کالاهای  چینی به کشور و آسیب دیدن تولید کنندگان داخلی)، تغییرات پیش بینی نشده نرخ تورم و تفاوت نرخ سود تسهیلات بانکی و نرخ بهره بازار غیر متشکل پولی، الزام بانکها به اعطای تسهیلات تکلیفی( نظیر  تسهیلات بنگاههای کوچک اقتصادی زود بازده)، کندی رسیدگی در محاکم قضایی و ایجاد مطالبات معوق در بین بانکهای دولتی و خصوصی استان قم بین سالهای 85 الی 88 رابطه معنی وجود دارد.
فرضیه اهم: بررسیها نشان می‌دهد علل و عوامل ایجاد مطالبات معوق در بانکهای دولتی و خصوصی یکسان نیست.
1-6. قلمرو تحقیق
محدوده موضوعی :
مطالبات معوق و سررسید گذشته کلیه بانکهای دولتی(ملی ، ملت ، تجارت ، سپه ، صادرات ، مسکن ، کشاورزی ) و بانکهای خصوصی (پارسیان ، اقتصاد نوین ، سرمایه سامان ، پاسارگاد) در استان قم می باشد.
قلمرو مکانی :
قلمرو مکانی این تحقیق کلیه شعب بانکهای دولتی (ملی ، ملت ، تجارت ، سپه ، صادرات ، مسکن ، کشاورزی ) و بانکهای خصوصی (پارسیان ، اقتصاد نوین ، سرمایه ، سامان ، پاسارگاد) در استان قم می باشد.
دوره زمانی :
دوره زمانی این تحقیق مطالبات مشکوک الوصول و معوق و سررسید گذشته ایجاد شده بین سالهای 85 الی 88 می باشد.
1-7. جامعه آماری