تایپ وسط­چین: این شیوه می ­تواند زمانی که برای بلوک­های کوتاه متن استفاده می­شودبسیار تاثیرگذار باشد مانند تیترها، عنوان­ها، عناوین فرعی، دعوت­ها، اعلان­ها، اشعار. در این شیوه بدون این که فضای سفید اضافه شود، سطرهای تایپ از مرکز با یک­دیگر هماهنگ می­شوندو لبه ­های ناهموار را در سمت چپ و راست ایجاد ‌می‌کنند.این روش، تقارن و زیبایی را در کار ایجاد می­ کند اما زمانی که برای مقدار زیادی از نوشته استفاده شود، خوانایی را کاهش می­دهد.

تایپ دورچین: این روش تایپی است که دورتادور محیط یک تصویر، عکس یا عنصر دیگر گرافیکی تراز می­ شود. می ­تواند در حاشیه راست یا چپ یا هر دو حاشیه به کار رود.

تایپ جورچین: تایپ جورچین، تنها با هدف زیبایی، درون شکل خاصی قرار ‌می‌گیرد. همیشه برای این که شکل خاصی را به خود بگیرد، هم­تراز می­ شود. اگر پهنای خطوط کم باشد، احتمالأ به ویرایش متن و کار با دست برای جلوگیری از به وجود آمدن فضای زیاد بین کلمات یا حروف، رودخانه­­ی سفید و خطوط فشرده یا کشیده شده احتیاج است.

طراحی متن کتاب درسی

در کتاب­های درسی عاملی که از نطر اهمیت در درجه نخست قرار دارد، زبان و کلام است و عواملی نظیر طرز قرار گرفتن و ترکیب­بندی شکل­ها و تصاویر و جنبه­ ثانویه و کمکی نسبت به اولی دارند. خط­های نوشتاری اولیه خود مجموعه ­ای از تصاویر بودند که با آرایش خاصی در کنار هم قرار می­­گرفتند. به تدریج با پیشرفت قوای نشانه­سازی و انتزاعی کننده ذهن، فکر کردن به وسیله مفاهیم کلی پدید آمد که منشأ آن تفکر به وسیله تصاویر بوده است. به همین گونه نیز خط آوایی طی جریانی مشابه از بطن هییروگلیف[۴۸] که در واقع نگارش با تصویر بوده نشأت گرفته است (کوستلر[۴۹]، ۱۹۶۵).

در زمینه طراحی متن کتاب­های درسی لومان[۵۰] (۲۰۰۵) معتقد است طراح باید به سه مسأله محوری را مورد توجه قرار دهد:

    1. لایه بندی صفحه[۵۱]

    1. شکل و اندازه و نحوه قرارگیری حروف چاپی[۵۲]

    1. رنگ و علامت­گذاری ویژه[۵۳]

  1. لایه بندی صفحه

وقتی لایه­بندی صفحه را انتخاب می­کنید باید به مخاطب و چگونه مورد استفاده قرار گرفتن اطلاعات توجه داشت. انتخاب فاصله مناسب بین خطوط به خواننده کمک می­ کند تا مطالب را سریع­تر و با آسایش چشمی بیش­تری بخواند.

فاصله بین پاراگراف­ها اهمیت زیادی در گروه­بندی اطلاعات و برقراری ارتباط بین آن­ها دارد. خواننده متن­هایی را که در مجاورت هم در یک پاراگراف قرار می­ گیرند اصالتأ مرتبط با هم استنباط با هم استنباط می­ کند. فاصله­گذاری عمودی پاراگراف­ها و عنوان­ها را تفکیک می­ کند و سطربندی افقی جنبه دبداری متن کتاب درسی را بهبود می­بخشد (لومان ۲۰۰۵).

  1. شکل، اندازه و نحوه قرارگیری حروف چاپی

در انتخاب قلم مناسب به نکته­های زیر توجه کنید:

    • در انتخاب قلم باید به ارزش شناختی آن­ها توجه نمود و قلم­هایی را انتخاب کرد که از نظر دیداری چشم­نواز باشند.

    • بهتر است قلم با توجه به لحن یا نگرشی که مطلب مورد نظر می­خواهد القا کند انتخاب شود.

    • بهتر است از به­ کارگیری طرح­ قلم­های بسیار متعدد در یک کتاب خودداری شود. برخی از متخصصان توصیه ‌می‌کنند که بیش از دو طرح قلم در هر صفحه استفاده نشود.

    • کاربرد حساب­شده و معقولانه طرح قلم­های متنوع به خواننده در دسته­بندی و تفکیک اطلاعات و پیشروی در متن کمک می­ کند.

    • کاربرد دو یا چند قلم مشابه در یک صفحه برای جدایی مطالب از هم یا برجسته کردن قسمتی از متن مناسب نمی ­باشد.

  • قلم­ها بخشی از طرح کلی کتاب بوده و باید طوری انتخاب شوند که با سبک­ طراحی کتاب هم­خوانی داشته باشند. در کتاب­های درسی، خوانایی و طراحی مناسب از اهمیت بالایی برخوردار هستند.

الف. تراز کردن

علاوه بر انتخاب قلم مناسب برای نگارش متن، لازم است پس از این­که متن نوشته شد، آن را مرتب کرد، این عمل را تراز کردن[۵۴] متن می­نامند. تراز کردن متن در چارچوب­های متن[۵۵] به رنگ­مایه و ظاهر متن کمک خواهد کرد.

خواندن متن فارسی که از سمت راست تراز شده راحت­تر از خواندن متنی است که از سمت چپ تراز شده باشد، ‌بنابرین‏ از تراز کردن متن از سمت چپ به خصوص در کتاب­های درسی بپرهیزید، مگر این­که این کار در جهت القای مفهومی باشد و یا طراحی بخش خاصی از صفحه ضروری باشد. به طور کی متون بدون سطربندی شده به متونی گفته می­ شود که هم از راست و هم از چپ تراز شده باشند. به عبارت دیگر در طراحی صفحه بهتر است که متن از هر دو سمت تراز شود تا سطرها به صورت یکنواخت و مناسبی در صفحه تنظیم شوند.

ب. استفاده از نشانه­ های شاخص تورفتگی­های آویخته

در کتاب­های درسی گاهی لازم است که سطرهایی از محتوا برجسته شوند ویا نکته­های کلیدی مورد تآکید قرار گیرند. برای این منظور از دو روش نشانه­ های شاخص و یا تورفتگی­های آویخته ‌می‌توان استفاده کرد. در نشانه­ های شاخص معمولأ یک عنصر گرافیکی به عنوان چاشنی به متن اضافه می­ شود و نکته­های کلیدی را برجسته می­ نماید. در کتاب­های درسی تنها به نشانه­ های شاخص استاندارد، که به شکل گلوله­ای سیاه است نباید اکتفا کرد. در میان صورت­های نمادین لازم است آرایه­ای جست­جو شود که با پیام مورد نظر بیش­ترین هم­خوانی را داشته باشد. اگر متن کتاب تمیز و ساده بوده و فقط چند نکته را در آن باید با نشانه­ های شاخص مشخص کرد، استفاده از آرایه­ های مناسب جالب خواهد بود. فقط باید دقت کرد متن شلوغ نشود (کیانی و شریف، ۱۳۸۵).

وقتی در فهرست شماره­گذاری شده با عددها یا نشانه­ های شاخص، مواردی وجود دارند که طولشان از یک سطر تجاوز می­ کند، رسم براین است که سطرهای بعدی را نسبت به شماره یا نشانه تورفته[۵۶] کنند. یک نکته که در این قسمت باید برآن تأکید شود، برجسته­­سازی عنوان­ها درون متن است. در انتخاب قلم برای عنوان­ها گزینه­ های بسیار بیش­تری از نظر سبک و ویژگی وجود دارد. ‌می‌توان استدلال کرد که عنوان­ها مهم­ترین قسمت هر کتاب درسی هستند. اگر فراگیر عنوان­ها را در نگاه اول درست بفهمد، قطعأ بقیه متن را نیز خواهد خواند. صرف­نظر از این­که خواندن بقیه مطالب متن کتاب درسی چقدر آسان یا سخت باشد.

ج. طراحی عنوان­ها در کتاب درسی

عنوان را ‌می‌توان در مرکز صفحه قرار داد، راست­چین کرد، یا به اندازه چند پیکان از سمت راست جلو «عنوان وسط» یا «وسط در وسط» و به عناوینی که از سمت راست تنظیم می­شوند «عنوان راست» گفته می­ شود. به نظر می­رسد عنوان­های وسط، که متن پیوسته را می­شکنند زمانی بهترین توازن با متن را پیدا ‌می‌کنند که فضای خالی بالای آن­­ها سه برابر فضای خالی پایین­شان باشد.

موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت


فرم در حال بارگذاری ...